Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 11, 16 March 1900 — Koko! Koko! Koko Makahiki Ahi, Makahiki Koko. KaLa Manaonao Loama Honlulu Make o Toio Jackson i ku i ka Pahi a ka Paele Pakele Mahunehune o isaac Cockett [ARTICLE+ILLUSTRATION]

Koko! Koko! Koko

Makahiki Ahi, Makahiki Koko. KaLa Manaonao Loama Honlulu Make o Toio Jackson i ku i ka Pahi a ka Paele Pakele Mahunehune o isaac Cockett

i Ua lilo ka po Poaono nei a hoea i ke auina la Sabati o ka pule i hala, i wa e kiheaheaia ai o Honolulu nei, me ka ulaula o ke koko o ke kanaka i hou ia me J<a pahi mai ka lima aku o kekahi Paele, nona ka inoa o William Ester, a mai kekahi haole aku hoi p Charles Dowing ka inoa. 0 na ola kanaka i lilo i mau luahi na ka pahi a William Ester, (pela ka olelola) oia no o Toyo Jackson ame

Isaac Cockett. A o ka poe hoi i lilo i mau luahi na ka pahi a ka haole, oia o Edwin Kanae, Eleakala ame George Poai. ! Ma.waena hoi o keia poe i hoikeia ae la ko lakou hoopoino a hoopilikia ia ana e ka pahi a ka paele ame ka haole o Toyo Jaekson, ka mea i lilo loa aku kona ola. I Aole hoi o keia wale ae la no na . hana limakoko i maau hookalakupua I ae ma ka wa i hoikeia ae nei, aka, he i hana liou pahi kekahi i hanaia ma Ka- , kako ae nei, ma ka auina la Sabati, e ' kekahi haole, nona ka inoa o Walter King. j A o na mea i loaa mai ia makou no keia mau hana maiuoino i hoikeia ae la, ola ka makou e hoike aku nei ma keia wahi o ka makou pepa o keia la, ' elike me ka hiki ia makou. | E ikeia ana ma kekahi wahi o ka 1 makou pepa o keia la ke kii o William Ester, ka mea i oleloia nana i hou o Jackson ame Cockett i ka pahi; ame ko kii hoi o Charles Dowing, ka mea nana i hou i na kanaka ekolu i hoikeia ae nei. 0 ka mua o na hana limakoko i hoikeia ae nei, ma ke alanui Moi no ia ' e kokoke an 1 ke alanui Nuuanu, 0 ka lua "hoi o ua hana hou pahi mauka ae nei o Puunui, mahope ae o ke alanui Liliha. A o ke kolu hoi o na hana hou pahi, makai ae nei ia o Kakako. KA MOOLELO WELIWELIa A WALOHIA 0 KA MAKE ONO O TOYO JACKSON. 0 kahi i make ai o Toyo Jackson mawalio iho no ia o ka Hale Inu Rama Pakipika, e ku nei ma ke kiKi mauka o ka huina o na alanui Nuuanu ame Mol, huli ma Waikiki. 0 ke kumu nui no o keia pilikia manaonao, oia no ka Waiona, T7a olelola, ma ka hora 6 o keia ahiahi Poaono, e ku ana o Jackson ame kona kokoolua, oia o Cockett, mawaho 0 ka hale inu rama, a ia wa, i hoea aku , ai o William Ester, ka paele, a nonol 1 ākū la la Jackeon e aie ia i hookahi dala i ka "ba-kipa" ma ka inoa o Jack-

i I son. Me he mea la ua ae aku uo o i j Jankson i keia noi a ka paele, oiai ua > | kamailio aku la o Cockett iaia, no ko- [ na naaupo i ka haawi ana i ke dala i i kekahi kanaka mlihini, elike me Wil- • lim Ester. Nolaila, ua komo aku la i laua iloko o ka hale inu rama, a hele loa aku la o Jackson e hai i ka "bai kipa" aole e hawi i ke dala ia William Ester. Ia wa i ulu mai ai ka hoopaapaa mawena o lakou ekolu. I kela wa i holo aku ai ka paele no waho o ka hale inu rama, oiai ;hoi o Toyo ame Cockett i uhai aku ai mahope ona, a hoea i ke alanui. Ua kui aku la hoi 0 Jackson i ka paeie no hookahi a elua paha manawa, a ua hina hoi ua paeie la ilalo. Ua loaa hoi he aumeume ana. mawaena o lakou ekolu, a oia ka ka manawa i unuhi ae ai o ua paele nei, 1 ka pahi pelu mailoko ae o kona pakeke, a hou aku la ift, Jackson; a ku aku Ia ia ma kona umauma. Ua lele aku la hoi o Cockett e hopu i ua. "paele" nei. a loa mai la ia i ka pahi malalo iho o kona. waiu. Aokawa ia i paa mai ai ka, lima o k mea hou pahi ma ka wa ana i unuhi mai ai i ua pahi la, mai ka umauma mai o Cockett. He makai lioi ka mea i ike mai i keia hou ana a ual imakoko nei ia Cockett me ka pahi. Ua pa koke o Ester ia ka hopuia, a laweia aku la ia i ka halewai, iwaena hoi o kekahi puulu kanaka i piha i ka inaina ame ka huhu launa ole mai. Ua olelo hou ia, ua lalau iho la o Cockett i ka pahi i hou ia mai ai oia, a me ia mea, alualu aku la ia mahope o ke kanaka nana oia i hou mai me ua pahi la; aka, aole nae i loaa aku ka mea i aneane e lawe i kona ola. Ua kailiia aku ua pahi la mailoko aku o kona lima. Ua lawe loa ia oia ame Jackson no ka halemai Moiwahine maluna o ke kaa. Ikawa I kaikaiia ae ai o Jackson mailuna aku o ke kaa, oia ka wa i lele loa ae ai kona aho, a pau kona ola. Ma ka wa i hina ai o Jackson i lalo ma ke alanui, aole i lele loa kona aho ia wa, ua kamau iki no a hoea wale i ka halema'i, oia ka wa i pau loa ai kona ola. Mai kai aku nei, a hoea wale i ka halemai e hii hoomanawanui ana no o Cockett i ke poo o kona hoaloha, oiai e kau ana maluna o kona uha (wawae) Mahope mai hoi, ua laweia aku no ka paele e Hope Uamuku Chillingworth no ka halemai Moiwahine; a ua lawe loa ia aku la ia no ka hoikeikeia ana aku imua o Cockett, a ma ia wa no i ike mai ai o Cockett iaia, a hooia mai la oia ka mea nana i pepehi ia Jackson. A ua olelo ae la nohoi o Ester ia wa, "Ua hana oia ia hana no ke pale ana i kona ola iho." Eia iho ke kii o ka pahi pelu i hou ia ai o Jackson ame Cockett. KA OLELO HOIKE A WILLIAM ESTER IMUA O KA OIHANA MAKAI. Eia iho ka olelo hoike ano nui a William Ester I hoike ae ai imua o ka Oihana Makai, mahope iho o ka loaa ana iaia he wa pono e hoomaopopo ai oia no ke ano o kana mea i hana al: He eono mahina i lvaia ae nei i hoea mai ai au ia nei, maluna mai o ka moku lawe koa Columbia, me ka Mahele Koa hele-wawae o Amerika Huipuia helu 42. Iloko o ko'u mau la apau o ka noho ana maanel, ua loaa mau nQ ka'u hana, I kela wa he kalaiwa kaa ka'u hana no ka Hui Uniona ExpresĪ3. Ma ka po Poaono nei eku ana au ma ka hale inu rama Pakipika, e kamailio pu ana au me kekahi o na j keiki himeni. E hai aku ana au ia ia, |ua hiki la'u ke haku i mele nana. Ka-. | kau iho la ia i kona inoa maluna o | kekahi apana pepa; a ia wa nae au i j lohe aku ai i ka olelo ana mai a kekahi I mea aole ia o kona inoa pololei. Ole-

lo aku la au, oia no kona inoa. Ia wa i kuiia mai ai au mahope mai a hina iho ia au ilalo. la'u hoi i hoao ai e ku ae iluna, ua ku'i hou ia mai la no au mahope mai. A i kela ame keia wa a'u e hoao ai e ku ae iluna, e ku'i mau ia mai ana 110 au mahope mai. Ua pii loa ae la ko'u inaina i keia wa. Aole nae o'u wahi hoomanao iki, ua liuki ae au i kekahi pahi. He mau walii kiaha hia kakaikahi wale no ka'u o ka inu ana, a, aole hoi au i ona. He I kalaiwa kaa ka'u hana, a he lawe mau no au i pahi me a'u. He pahi pakeke ka'u, a he ekolu pahi o ioko. 0 ka pahi nui ioa o loko, he ekolu iniha ka loa. Mahope iho o ko'u ku'i mua ia ana a liina au ilalo, aole o'u hoomanao iki i kahi mea a hoea au l ka Halewai, ICA COCKETT MAU OLELO NO KEIA POINO. Ua hoike ae nohoi o Isac Cockett i kekahi mau olelo i ka oihana makai no ka mea e pili ana i keia pepehi kanaka weliweli. Mamua ae o ka hora 6, ua komo no oia ame Jackson iloko o ka hale inurama Pakipika no kekahi mau manawa. E komo ana iloko a e puka ana nohoi iwaho. Ua hoike mai nohoi o Cockett he eha ana mau manawa o ka inu ana; aole hoi ia i ike i ka nui o na kiaha a Jackson i inu ai. E ku ana laua, wahi ana, mawaho o ka hale inu rama, ma ka wa i hele mai ai o Ester. Nonoi mai ia o Ester ia Jackson e haawi aku i hookahi daia ma ke ano ate, a ma ka Poakahi mai, e uku mai ai oia i hookahi dala ame ka hapaha. "Aole o'u manao ua kamaalna o Jackson ia Ester, oiai ua olelo aku oia iaia. 'Aole hiki ia'u ke hawi hoaie aku i kekahi dala ia oe, oiai aole au i ike ia oe.' "Ua pane mai la hoi ka paele: 'Ua kamaaina ka ba-kipa ia'u, a ina ae oe> e kamilio au iaia, alaila, iaia e loaa mai ai ia'u ia dala hookahi. Ua pano aku no nae ia, aole ia i ike ia mea. Ua olelo aku la nohoi au ia Jackson, hana naaupo maoli ka. haawi hoaie ana i kekahi dala i kekahi kanaka, aole la he hoaloha nona, a kol aku la au iaia ina paha e ae ana oia e komo aku au iloko a hai aku i ka ba-kipa, aole e haawi i kekahi dala ia Ester ma kona lnoa. Ia wa komo aku ia maua iloko o ka hale inu rama. Ia -wa, ua hoik» mai la hoi o Ester ia'u i kekahi palapala I. 0. U., no ke dala hookahi. Ua kamailio aku la lioi au i ka ba-kipa, imua ponoi nohoi o Jackson ame Ester, aole oia e ae mai e aie o Ester i hookahi dala ma ka inoa o Jackson. I keia wa i ulu mai ai ka hoopaapaa, a puka ae la na olelo ino mawaena o makou.

ke koa kaulana nui, nona ka inoa o Cronje. Ua hele kona heleheleūa a hauli a ua o mai ka hina ma kona mau umiumi apiipii. Ua hele holoholo ae la hoi o Haku Roberte mamua o ko kaa ana i kau aku ai, a hiki i ka wa 1 hoea mai ai ka Alihikaua Bua. I kona hoea ana mai. ua he.e aku la ka Alihikaua Pelekane me ka hiehie o kona kuiana ame ka oluolu nohoi a haawi aku la i kona aloha i ua Alihikau Bua nei. AUa puka aku la o Ester i waho, ma kahi puka e oili aku ai i kahi ala olowi mahope. A hahai aku la maua mahope ona." Ua ike au he elua manawa a Jackeon i ku'i ai ia E3ster a hina i!alo. O ko'u manao o ke aiuaiu ana aku mahope ,oia ka uwao ana mawaena o laua. Eia nae, ua hihia a huikau

KA HOU PAHI MA PUUNUI. Eia iho ke kii o ka "haole" nana i hou na kanaka Hawail ekolu mauka ae nei o Puunui ma ke kakahiaka Sabati nei.

O ka moo!elo ano nui 1 loaa mai ia makou no keia hou pahi, penei no ia: E malamaia ana he ahaaina ma kekahi ha'e mauka o kahi i oleloia ae nei, ma ia kakahiaka Sabati. Ua ai ia ka ai ame ka i'a, a ua inu ia nohoi ka wai hooni-i-ke-kino. Ma keia wa e ahaaina ana, ua hookipaia aku la keia j haole i lawelawe iho la i ka hou pahi. A ua hanai ia mai oia i ka ai ame ka i'a. A mak eia wa i hu ae ai paha ka manao lapa iloko o kekahi "Ewa," | (mama sia) a nana i hooulu i ka manao maikai ole iloko o ka malihlni kipa me kekahi mau kamaaina o ua ahaaina la, mamuli o ka hele o nei wahine i ka muku, a hoi ae la hoi i ka "lala." Ua kuakl iho la ka "malihini" i ka hooheno mai o nei wahine iaia, a mea, pelu aku ana i hope i na io ponoi, 0 ka aina. 0 ka hehena mai no i ka waiona ke kumu o nei mau apa a nei wahine, a pela nohoi me ka "malihmi" ame na "kamaaina." A pela iho la i ulu mai'ai he haunaele; a lawelawe ai keia haole i ka hana hou pahi. 1 ka ike ana o na kanaka i ka maikai ole o na hana a ka "malihlni" kipa. ua olelo mai lakou iaia e haalele iho i kahi ahaaina; aka, ua hoopaakikl no keia haole a ulu ae la ka ha-ka, a paki llllli kek oko o ekolu kanaka maoli, oia o Edwin Kanae, Eleakala ame George Poai. O ka moolelo keia i loaa mai ia makou mai kekahi poe mai i kokoke a lihi launa aku ma ia wahi, a he okoa hoi ka moolelo ma ka aoao o ka haole. | Ua pii aku oia me kekahi haole o-j koa iho o Haskell ka inoa, ame keka-; hi poe e ae no uka o Puunui ma ka ho-

Jpu aku la au me laua. Na ka maka'l i j hai mai ia'u, ua ku o Jackson i ka pai hi. Ike aku la au i ka hina ana iho o [Jackson ma ke alanul hao, a oia hoi ' ko'u wa i kokoke aku ai. KA UWE KUMAKENA ANA A KA ! WAHINE I KANA KANfc—HE HIOHIONA WALOHIA. I Ua oleloia ma ka wa i hina iho ai- o Jackson ilalo, ia wa i kaalo ae ai ke kaa hapaumi, a ma'una hoi oia kaa ka wahine a Jackson, a o Henry Vierra kekahi. I ka ike ana o Vierra i ka hina ana o Jackson, ua lalau aku la ia i ka wahine a Jackaon, a kaikai mai la iaia mai luna mai o ke kaa. I Ike mai la ia ike ka ana ae ona lima o ke kane, a o kona wa ia i uwe ae ai. A lke mai la nohoi ia me ka manaonao i ka au ana aku o ke koko. A oia kona wa e uwe ae ai me ka hooho ana ae hoi, "Auwe! Auwe!! Kuu kane!!! Ua hina aku la ia i hope.

ra 8 o ka po Poaono, no ka Inu bia. He malihini ioa oia i kela wahi. Ua kipa mua lakou 1 kekahi hale e ahaaina ana, a ua kuai i ka bia, inu nohoi, a nui ka lealea ame ka hauoll. Ua puka aku la o Haskell i waho o ka hale, a hahai aku la keia hao'e mahope ona; aka, aoie mai la hoi kela haole mua, e hookuu i ka poe luina moku e hol. Mahope iho o ka inu bia ana, ua hoi mai la keia poe iuina moku. Hele aku la keia mau haole a i kekahi hāole okoaa ku. Hookahi paha hora mahope iho, hoouna mai la laua i bia i ka hale mua. I kela wa ke komo lii111 mai la kanaka iloko o ka hale, a kamailio iho la no lakou, paani pepa a hula nohoi. A hala kekahi mau hora ua pa wahi kamailio iho la ia me kekahi wahine. A i kona hoi hou ana aku i ka hale ahaaina, ua ukaii aku la nohoi keia wahine iaia, a nonoi aku la laia i wahi hapalua. Haawi aku la keia haole 1 ua wahine la i ka hapalua, a iho aku la laua no ka hale ahaaina. I ka hoea ana llaila, ua nonoi hou no nei wahine i ona hapalua, a ua loaa no iaia. He nul ke dala gula a nei haole iloko o kona ekeeke, aole ana mea liilii. Hoea i ka hale ahaaina, pii hou na apu, lapa na wawae, ekeu ae la na kikala, naue na kino a ke hele la i ka launa ole. No ka ike o keia haole 1 ka hoohainu nuiia o ka wahine ana i haawi dala ai, i ka bia, a ua ano ona | mao!i hoi oia, ua hoomaka keia hao!e e ninau i kela wahine i ke kumu i heie mai ai na kanaka, ua hawanawana ae Ia ua wahine nei laia, i hoea aku keia poe kanaka ilaila no ka powa ana laia. No keia mea, ua maka'u iho la keia haole, a ua ku ae la ia lluna a haalele iho la i ka hale. 0 ka wahine hoi ana i haawi dala aku ai, ua huki aku ia iaia ma ka lima no waho o ka puka. He 80 ka nui o na dala maloko o kona p-a-keke ma ke gula. I ka hoea ana o ke- | ia haole me kela wahine mawaho o ka hale, a e u kamailio ana hoi laua, ia wa i pa ai ka haole i kekahi hauna laau ma kona lae. Lele mai la hoi he e!va mmi kanaka miluna o ka hao'e, a | kulai iho la iaia ilalo. Ua hoao keia ,mau kauaka e uumi i ka puania o ka haole. I kela wa i unuhi ai ka'haole | i ka pahi a hou ae la i ua mau kanafka j nei Ua hemo mua no ka pahl a ua hao'e nei a hoo ai oia maloko o kona pakeke. Ma ka wa keia o ka wahlne ,i oleio mai ai iaia no kona makemakeia j ana e powa e na kanaka. I ka ike ana 0 ua haole nei, ua ku kana pahi i ke kanaka, ua noke iho la ia I ka wiliwlli 1 ka oi o ka pahi ma kahi i ku aku al ke kanaka. Ua hou aku la oia i kana pahi ma ke kipoohiwl o kekahi kanaka, oiai ua ikaika loa iho la ka uumi ana a nei kanaka i kuu pua-i, ua hooikaika loa'ae la ia i ka hou ana ae i ka pahi. j Ua hoomau iho la no ua kanaka la i ka paa ana i ka puu o ka haole. Ma ia wa hoi ke ike la ia i kekahi mea e nanao ana iloko o konapa keke. O kahi ana i hahao ai i kana wahi dala, aia no ia maloko o ka pakeke hope o kona lo'e wawae. Mailoko aku o keia pakeke i laweia aku ai ke dala. I keia wa i hoea mai ai o Ha.skell, a o ka hoomaka ,o ka pakeke. Ua lele mai la 0 Haskell imua o na kanaka e paa ana 1 na laau ame na papa. Ua ku ae la au ia wa, holo aku la iwaho o ka hale, a hoio loa aku la au ma kuauna o ka I loi. Aole au i ona i kekahi wa o kela Poaono. Ua inu uo au i ka bla, aole nae au i ona. Ua ike no au i kau mea e hana ana, a ua manaoio ioa au, i pawale no au ma o kuu hoohana ana ( i kuu pahi.

NA OLELO A HASKELL. Ua hoike ae keia haoie, oia o Haskeil, ma ka ]a Sabati nei, maloko o ka lialewai. Ua like ioa kana mau mea i hoike mai ai no ke ano o kona hoea ana i uka o Puunui ma ia po Poaono, me na mea i hoikeia mai ai e DowniDg —ka haalele ana iho a na kela-moku ilaila—kota hele ana aku i kekalu hale okoa aku ma ia po e pepa ai. Ua hoike mai nohoi oia ua oi aku ka bia i inuia e Downing mamua o ka mea i inuia e ia. 0 ka pepa kana mea nui ia po, wahi ana, ao.e o ka wahine ame ka bia. He elua wa i hoea aku ai o Downing imua ona ma ia po, a nonoi aku iaia i hapalua dala, i mea haawi aku i kekahi wahine kanaka. Ua ona oia. (Downing) Ma ka wa ana i lohe ai i ua leo uwe mai ka ha!e mai i noho ai o Downing i hoomaopopo ai oia ua u u ae he haunaele, a oia ka wa i holo aku ai oia i ua hale la me kekahi ipu kukui ma koqa lima. Ia wa i ike aku ai oia ua hoopuniia ae o Downing e na kanaka. I kona wa i hele aku ai ma kahi e ku ana o Downing, oia ka wa i poeleele iho ai o loko o ka hale mamuli 0 ka hoohinaia ana ae o ke aniani o ka ipukukui e kekahi kanaka. Ua paa aku la kekahi kanaka ia'u, a lohe ae la hoi au i ka uina ana ae o kekahi papa 1 hahauia ae ia Downing. Aia wa oia i lohe aku ai i ka olelo ana a kekahi poe o loko o ka hale, ua hou ia kekahi poe kanaka i ka pahi e Downing. He mea oiaio, ua ike iho la oia mahope iho, he ekolu poe kanaka i ku 1 ka pabi. Me keia poe kanaka ekoiu i noho ai oia a hiki wale i ka hoea ana aku o ka makai. Ua hoike ae nohoi oia, ma kona wa 1 komo aku ai iloko 0 ka hale, ua unuhi ae la ola i kekahi pu pan'apana mailoko ae o kona pakeke a kau aku la imua o na kanaka. Aole nae oia i ki aku i ua pu la. Aole mao- ■ popo iaia ka mea i hewa. Ua ho'.o loa o Downing ma, ia po a j nalowale. Aole oia i loaa. Ua noke ia oia i ka huliia malolio o na ana ma-1 luna aku o ka pali ma ka huli e pili mai ana i Puunui, a ma na wahi e ae nohoi e kokoke ana ilaila, aole no oia 1 loaa. Oka mea maopopo nae, ua hoi malu mai oia mai uka mai o Puunui, a hoea i kekahi hale Pake, holoi iho ia i kona palule i hele a paumaeie i ke koko o ua kanaka ana i hou ai i ka p&hi, a hoi loa aku la no kona rumi. 0 keia. mau haoie a i elua i oleioia | ae la, he mau haole laua i kamaaina loa ko laua mau ano i ka oihana maka'i o Honolulu nei no ko laua inoino a maikai ole hoi. I kekahi wa mamua aku nei, ua hopu ia no o Downing no ka hoeha ana 1 kekahi makai, ma ke ano he kanaka oia i kupono e kiai makaala loa ia. 0 kana hana, oia kona hana ana i ka pepa piliwaiwai ame na hana haukae e ae he nui. Ua hoomaopopoia nohoi ua ano like "no o Haskeli me ia.

Ma ka wa hoi i ninauiaai o Downing no ka mea e pili ana i ua daia gula ana j i olelo ai ua lilo i na kanaka, ua hoike mai la ia, ua loaa ia mau dala iaia ma kona noho hana ana maloko o ka Hotele Sana Nikolao ma Kapalakiko, a o kana wahi 1 malama mau ai ia mau daia, maloko no ia o ka pakeke mahope o kona lole wawae. Aole nae i mana<o ia ia keia mau olelo a ua haole nei. KA MOOLELO 0 KA HAUNAELE MA I KAKAAKO. I Ua oleloia, ua hoao ae la kekahi haole o Walter King kona inoa e hou i ka pahi i kekahi keiki Hawaii ma kai ae nei o Kakaako, ma ka auina la Sabati nei. A no ia mea i ulu mai ai he haunaeie, mamuli o kona alualuia ana e na kanaka i hele a piha inaina loa iaia. Ua oleloia, ua kipakuia oia ame leana wahine e ka mea nona ka hale ana i noho ai .e hele mailoko aku oia hale i kekahl wa i hala ae Tiei, eia na« aole oia i hooko i keia kipakuia ana ona. Ma ka la Sabati nei hol, ua loheia ka; halulu ame ka nakeke iloko o ka h,ale e nohoia ana e King ame kana wahlne. He auina la keia. I ka hele ana aku o ka mea nana i kipaku ia King ame kana wahine mailoko aku o ka hale, ikeia aku la o Mrs. King e noke ana i ka wawahi i na pono hale o loko o ua hale la, a pela pu hoi me na pakaukau. A ma ka wa i t>ipa aku

ai ka mea nona ua hale la ia Mrs. King aole hoi e hana ino i na mea o loko o ka hale, oia ka wa i alualu ai o King iaia me kekahi pahi e paa ana ma kona lima. Holo hoi keia mea e makemakeia nei e King e lilo i moepuu no kana a \ihai nohoi o King mahope ona. 0 keia iho la ka wa i ulu ae ai he haunaele. Ua noke aku kekahi poe kanaka i ke alualu ia King me ka piha huhu. Ma ka wa i pinana aku ai o Klne? ma'una o kekahl pa, oia kona wa 1 kiola iho ai i ka p-*hi ana e paa ana. O na o'elo hoi a King nona iho ame kana wahine, eia ke ano nui. "Ua loaa ia'u kekahi ana m? ke kanaka npva i kuai a lilo ka Mie a'n me knu w*»hir>e e ioho nei. Eia maua ke noho nei ma Kak-'ako. Ua pau nae hoi keia pilikia mawaena o'u atre ka mea nona ka hale. Ua ho-ono-noponoia hoi a ua pono. E noho ana pn #ii Uoko o k» ha'e a ,ia wa i haiia mai ai «u e e.hakaka «na kuu wahine me kekahi wahine okna aku. Ta wi i haalele iho ai nu i ka hale, a nuka aku la au no ke kM ana i kemakai. oiai ua hoopilikia mua ia no an e ke!a noe k-'naka. I ko'u hele pna ua hoomaka mai Ja na kanaka e uhai mai ia'u, a hoomaka iho Ia nu e ho'o. a oh ko lakou wa i holo mai al m a hone n'u. Loaa mal la au ia a hookahi o lakou i ku'i mai ia'u ma kuu auwae. Ia wa i huli fi lloko o km\ mau pakeke a IHo ?ku la he mau dala a he pahi nelu. Aole au i e ho-'na i kuu nahl i k»kahi me«. E waiho ana no ia maloko o kun a na kanaka hoi 1 lawe ?>e ia mea mailoko ae o kuu nakeke. Ua kuiia mai f»u e poe a ua eha hoi au ia lakou, a owau nae ke paa iloko pp! o ka I He hana uwila ka hana a keia haole., AHA KOHONEKO. Ma ke ahiahi Poakahi nei i noho al I ka Aha Koronero i kaheaia ai no ka ana i na olelo hoike no ka penehiia ana o Toyo Jackson ma ka po Poaono aku nei. 0 kahi 1 ai keia aha maloko no ia o ke keena o ka Hope Uamuku Chillingworth. He eono paha ka nui o na hoike i hoea ae imua o ua aha la. 0 na koronero hoi i noho ma keia aha, oia no o Ed. Mclnerny, Samuel Kubey, William Nott, Jr. George Andrews ame Mr. Winanal. O ka mea ano nui loa i ikeia ma ka ninaninauia ana o keia poe holke, o'a hoi ka poe i kokoke ma kahi i hanaia =)i ke kmaima penehi kanaka, aola loa hookahi hoike i ike pono i ka hou ana o ka paele i ka pahi ia Jackson ame Cockett. 0 Cockett paha kai ike i ke-

ia hou ana a ka paele ia laua i ka pahi, aole i maopopo ia mea ma ka wa i noho ai keia ana, oiai aia keia hoike i.oko o ka haiemai Moiwahine. Ma ka mea ano nui e pili ana i ke kumu i hoea mai ai keia hana limakoko. ua maikai no ka hoike a kekahi mau hoike. Ka hoomaka mua ana o ka hoopaapaa ana maloko o ka hale inu rama, kona uhaiia ana aku e Toyo Jackson ame CJockett, ka ikeia ana o Jackson e kui ana i ka paeie ame ko laua hina ana ilalo. Ka hoea ana aku 0 ka makai ma ia wahl, ka loaa ana o ki pahi i manaoia ai oia ka pahi i hou--1 ai o Jackeo>n ame Cockett e ka paele. Ka lawe-ia ana o ka limakoko i ka halewai, ka hoea ana aku o Cockett mahope aku nei iiaiia, a haawi aku la i ka pahi i na lima o na makai maloko 0 ka halewai, ame kona oleio ana aku hoi, oia ka pahi i hou ia ai oia ame Jackson. Ua lawelaweia ka ninaninau ana ma ka aoao o ke Aupuni e ka Hope Ilamuku Chiliingworth. A malaila nohoi ka loio o William Ester. Ke hoike aku nei makou ma keia wahi i na mea ano nui i laweia mai e ma~ kou mailoko mai o na olelo hoike a na hoike i ninaninauia ma ka noho ana a ka Aha Koronero. KA OLELO HOIKE A KAUKA COOPER. j He kauka au. Ua teleponaia ae au e hele aku i ka Halemai Moiwahine ma ke ahiahl o ka la 10 aku nei, oiai ua hoea aku ilaila he elua mau kanaka 1 houia i ka pahi. Ua hele koke aku Ia au i ka halemai, a i ko'u hoea ana aku ilaila, ua make loa o Jackson. Ike au i kona kino. He ilikou kona, a he puipui hoi kona kino. He iwakalua kumamaono paha ka nui o kona mua Uiakahiki. Ua kokuaia au e Kauka Raymond. Ua nana pono loa au i ke kino, He linalina, aia ma ka wawae hema. He hookahi iniha ke akea o ka puka i ku ai i ka pahi. Aia keia puka ma ka mawae elima o na iwiaoao hema e pili aku ana i ka iwiumauma 1 waena. Ua moku pu ka iwi aoao elima a moku lihi hoi ka iwi aoao eono. Ua komo pu ka maka o ka pahi iloko o ka laulau o ka puuwai, a moku hoi ka pepeiao akau o ka puuwai. 0 ke kumu o ka make ana, oia ke kaheawai ana o ke koko ame ka pau ana o ka ikaika. Hookahi wale no pahi i ku ia wahi.' » KA HOIKE A ROBERT B. FRENCH. KA BA-KIPA. "Owau ka luna nui o ka hale inu rama Pakipika i onaia e Peaeoek ma. Ua leamaaina au ia Toyo Jackson. Ua ike au iaia ma ka wa he umi minute a kani ae ka hora eono o ke ahiahi o ka la 10 iho nei. E ku ana ia, ame Cockett ame ka paele mamua iho o kahi kual rama. Ua inu o Jackson. Aole lakou e inu ana, aka, e kamailio ana nae lakou. E hoao ana ka paele e aie dala mai a Jackson aku. Aole i loaa aku iaia ia mea. Ua haalele iho keia poe kanaka ekolu ia loko o ka hale inu rama, a puka aku la mawaho ma ka aoao ma Waikiki o ka halei nu rama a hoea aku i kahi alanul ololi. Lohe aku la au i kekahi hoopaa v paa, a ia wa hoi i lohe aku ai au i ka hina ana iho o kekahl mea ilalo. I ko'u puka ana aku iwaho, ike aku la au 1 ke ala ana mai» a ka paele a e hele ana ke koko ma kona mau maka. E waiho ana kona papale maluna o ka papahele, a ia wa i lalau Iho ai au a haawi aku la iaia, a paa aku la ia ma kona lima akau. Lalau aku la au iaia ma ka poohiwi me ka olelo ana aku hoi e puka ia i waho. Ua hoomaka aku la ia e hele, a hull mai Ia au hoi mai la noloko o ka hale inu rama. Lohe aku la nae au i kekahi mea e olelo ana, E hele oe mailoko aku nei o keia wahi. Aole nae i maopopo ia'u, o Jackeon, a o Cockett paha ka mea nana i hoopuka aku ia mau huaolelo. la'u i huli aku ai i hope, ike aku la au i ka hoi hou ana mai o ua paele nei, a ia wa i lele aku ai o Jackson ame Gockett, a holo aku la lakou a i ekolu. O ka'u ike hope loa ana ia ia lakou ma ia po. Ua ulu mai he hoo- ! paapaa no kekahi mea i kakauia maloko o ka buke e paaia ana e ka paele.

I Aole nae i maopopo ia'u ia mea. Aole au i ike he palii kekahi a ka paele e paa -ana ma kona lima, ma ka wa a'u i haawi aku ai iaia i kona papale. Ua puka aku no ia i walio me ka maikai, eia nae i kona komo hou ana mai iloko, aole oia i loaa aku ia'u. KA OLELO HOIKE A HALELAI/, KA MAKAI. "Ua ike no au ia Toyo Jackaon. Ike no au i kona holo ana mai mailoko mai 0 ka hale inu rama Pakipika ma ke ahiahi Poaono nei. Ua puka mal lakou ma kahi alanui olowi a hoea i ke alanui Moi. I ko'u ike mua ana, o ka paeie ka mua e holo mai ana, mahope mai o Toyo, a o Cockett mai hoi ke kolu. Ike au i ka paele e holo ana ma f ke alanui hao. Ike aku la au i ke kui ! ana aku o Jackson i ka pae'.e mahope 1 o ke poo, a hina iho ]a ia ilalo. la wa L hina iho ai kā o Jackson i la!o. Aole : i ala mai ka paele mamua ae o ka hina |ana iho o i lalo. Oial hoi ka ipaele e waiho ana i lalo, ua peku aku I la o Cockett iaia. E waiho ana ka pahi ma kona aoao (ko ka nika.—L. H..) Olelo mai o Cockett ia'u ua hou ia oia 1 ka pahi. Na'u i lawe i ka paele i ka halewai. Ua hele mai nohoi o Coekett mahope o maua, a nana i lawe mai i ka pahi i ka halewai. 0 ka'u mea i ike ai, oia ka holo ana o ka pae'e. 0 ko'u manao, ua ku mua o Jackson i ka pahl mamua aku o ka wa a lakou i holo mai ai mailoko mai o ka hale inu rama, nokamea, ma ka wa i kui ai o Jackson iaia oia ko laua wa i hina iho ai Ualo. Aohe manawa a ka paele e hiki ai ke huli ae i hoipe. 0 ka wa a'u i ike ai ia Cockett e kokoke ana i ka pae.'e oia kona wa e waiho ana ilalo, a oiai ua paele la e waiho ana iialo, oia ka wa a Cockett e peku ana iaia. E ku ana au ma ka aoao ma Waikiki ae |o ka halekuai o Sing Loy, a ma ka wa hoi a Jackaon i kui aku ai ia Ester, ua Ikokoke mai la au ia laua. la'u i ialau . iho ai ia ?Bter a hapai ae la iaia ilu- | na, a iho pu aku la me ia ma ke alanui, ua ano hikaka ae la ia me he niea la ua poniuniu kona poo. Aole i maopopo ia'u, ua ona paha ia, aole paha. Aole no au i ike ua inu paha o Coekett. 0 ko'u ike mua ana I ka pahi, ola ka wa e waiho ana ka paele ilalo, a he ekolu hoi kapuai mai iaia aku. Aole au 1 ike i kela pahi ma kona lima. He pahi kuau iwi keokeo. Aole o Jackson i oleo ae i kekahi huaolelo ma hope iho o kona hina ana ilalo. Ua olelo mai o Cockett ma kona wa i peku ai i ka pae'e, ua ku oia i ka pahi, a na ka nika oia i hou. CHAS. B. WELL3. "Ike au 1 keia poe kanaka ekolu e hnlo mai ana mai'oko mai o ka hale inu rama. 0 ka nika, ka mua, alaila, •

0 Jackson mal, a o Cockett mai. Ua lolie aku au ia Cockett e kahea mai aua ia Jackson e ku'i aku i ka nika.Ua loaa ka nika ia Jackson a u.na aku la ka puupuu ma kona poo, a hma iho la ia iialo. Ia wa i hele hikaka poai puni ae ai o Jackson a hina kua mai Ia ia» me ka paa ana ae o kona mau lima f kona poo. Lohe aku la au i ka hooho ana mai o kekahi mea, 'Pahi' ma ka olelo Hawaii. Hele aku au ma kahi • waiho ana o Jackson a hapai ae la i kona poo iluna. Wehe ae la au i kona palule, a ike iho la au 1 ka moku ma kahi e pili ana i kona puuwai. Iml aka la au ina paha he mau eha e ae kekahi ona, aole nae au i ike. Hoao iho la au e kamailo iaia, aohe ona pane a», ua nawaliwali, a ua pau ke koka £ hoho ana kona hanu ana. Ua Jaweia aku ia i kahalemai. Komoaku la au iioko o ka hale inu rama, a holoi i ko*a mau lima. Ao:e o Ester i hooki iki kana holo ana. Ina oia i hou ae i ka pahi ia wa ina no ua ike au ia mea. Aole au i ike i kekahi pahi ma kona lima. He eono kapual kona mamao mamua mai o Jackson ma ko laua «a 1 oili mai ai mailoko mai o ka hate inu rama. Aole i ala ae ka paele iiwna mamua ae o ka hina ana iho o Jackson ilalo. Ua kōkoke loa mai kahi • waiho ana ka pahi ia Jackeon mamna 0 kahi e w&iho ana ka paele. Manaa nae au, ua hemo aku keia pahi mai iaia (Ester) aku, ma ka wa a Cockett e peku ana iaia. Lalau iho la o Cockett 1 ka pahl, a olelo ae la. 'Loaa ia'u ka pahi.' Ua lilo ko'u noonoo nui ia Jackson, ma ia wa iho, oiai, ua ike au ua paa ka nika i ka hopuia, a ua loaa hoi ka pahi. 0 ko'u wa i hoea aku ai ma kahi a Jackson e waiho ana, aoie no i liala he umi sekona mahope iho kona. hina ana iho i iaio, Hq apo ili ke boopuni ana i kona puhaka, a ua nui ke koko,i kahe i waho, maloko aku o ka palule, a maluna ae o ke kaliki ili. Me he mea la ua hikiwawe loa ke kahe ana o ke koko, oiai ma ka wa i hoopiii aku ai ko'u lima maluna o kahi i ku ai i ka pahi, aole au i ike i ke kahe o ke koko. Ma ko'u manao, me he mea ia he hookahi a elua paha minute i ku mua aku ai oia i ka pahi mamua o kona hina ana i laīo. Me he mea la ua hou mua ia oia i ka pahi mamua o kona puka ana mai i waho nei o ke alanui, oiai aohe hiki i ka nika ke hona i kahi hana ma ka wa a laua e hok* mai ana." CHAS. L. DICKERSON. "Ua ike no au i kekahi paele e kalaiwa ana i ke kaa lawe ukana a E. O. Haii ma. I ka Poalima aku nei o kela pule, heīi mai la ia a nonoi mai la fa ia'u e haawi hoaie aku au laia i hapaha. Haawi mai la ia i kekahi pahi i mea hoopaa no ia hapaha. Ma ka Poaono, mawaena o ka hora 4 ame 6 hoihoi hou mai la oia i ka hapaha, a haawi aku la nohoi au iaia i ka pahi." Ma kona wa i hoikeia aku ai i ka pahi i laweia mai ai i ka "Halewai" e Isaac Cockett, ua hoomaopopo mai la ia ua like loa ia pahi me ka pahi i haawiia aku ai iaia e ka paele no ka ho<Kpaa ana i ka hapaha ana i haawi mai ai iaia. 0 ka hoike hope loa i kahea ia e ka aoao o ke Aupuni, oia o Mr. Kaiakiela, ke kakauolelo o loko o ka halewai. Ua olelo ae oia, o ka pahi a ka Hope Ilamuku i hoike aku ai laia, oia no k» pahi i laweia aku ai lloko o ka Halewai e Cockett. Ua hoikeia ae la ua pahi nei imua o na kiure. Mahope iho o ka pau ana o ka ninauninauia ana o na hoike, ua ninau aka la ke Koronero i na kiure ina paha o hiki ana ia lakou ke hoopuka i ka lakou olelo hooholo, mamuli o na olelo hoike i waiho ia aku imua o lakou, ua hoole mai la lakou, me ka oleio ana mai hoi, ua makemake lakou e lohe J ka olelo hoike a Cockett mamua o ko lakou hoopuka ana I ka lakou olelo booholo.

WILLIAM ESTER. Ke hoike nei keia KII i ke ano o ka "paele" nana i lawe i ke ola o Toyo Tackson; a o ka limakoko nohoi nana [ hoopilikia i ke ola o Isaac Cockett.

0 ke KII keia e hoike ana i kahl i h alau; a o ka halepai hoi o ka nupepa iule iho ai o Toyo Jackson ma ke ala- "Elele" ma ka wa ia Daniel Lyons m nui Moi. Ke hoike nei keia kii ike k 0 *F ah, T 1 haailon J ia x .' oia ka " „ .hi ī hina ai o Jackson. Aia nei wahi m ulana oka Hale Inu Eama "Pakipika," a ka aoao makai oke alanui, pili Ike e pl!i ana i ke alanui Nuuanu, aianuilahao "Rapid Transit," a mawaena h 1 Moi, ame kahi alanui olowi e pili anaoi oia alahao ame ke alahao "Kaa Hai ka halekuai i nohoia iho nei e M. Ppumi."