Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 13, 30 March 1900 — KE KINOWAILUA I KE KULUAUMOE. [ARTICLE]

KE KINOWAILUA I KE KULUAUMOE.

Leilau aku la o Silivia i ua wahi omole la a kona kahu hanai i haawi mai ai | iaia, a hookomo iho la iloko o kona! pakeke, me ka pane ana ae hoi: | "Mamua o ka napoo ana o ka la o keia la, e ioaa no ia'u he t\-a popo e hiki ai ia'u ke hoohana aku i keia r hua aniani." Alaila iiamunamu liilii iho la oia iaia iho: "Iloko o elua pule mai keia la aku, e laweia aku ai kuu'hoa paio mai keia ao aku, a waihoia iho hoi kona kino: make maloko o ka ilina kupapa'u o ka ohana Ketawinh. Aka, e Ragi, ua au a maluhiluhi, makemake au e hoo-; luolu iki no hookahi hora, mamua o kal hoea ana aku i ka paina nui o keia la. | Ua makemake hoi au ia oe, e Ragi e noho pu mai no oe me a'u, oiai au e hiamoe ana. Aka, alia nae hoi, e kii ae au i kekahi mea maloko o kela rumi, a hoi mai au, o ko'u wa ia e hiamoft ai." "Ae," wahi a Ragi i pane mai ai, "B hele oe, a e hoihol ae au i kela wahi puolo a'u i lawe mai nei mailoko mai o kuu ruml, a me he mea Ja, ma-kou wa e komo hoil mai ai noloko nei, o ko'u wa nohoi ia e hoi mai ai, a kiai akuau ia oe, e kuu hanai. E hai aku no nae au ia oe, ke kau wale mai no ia'u na maka o ko kaikunane; me he mea la, ola okoa wale no ia e ano mai nei iloko -nei o ka rumi." U E, e Ragi, mai hOupuupu hou mai oe nona. Ua maoi>opo loa ia'u, aole ia 0 loko nei o ka rumi, kai nohoi, ua noke iho nei no kaua l ka huli nona, aohe hoi ona wahi mea a loaa ia kaua. O hea auanei hoi o loko nel o ka rumi kahi i koe la kaua, aole i huli ia?" Ia wa ku ae la o Silivia a komo aku la i kekahi rumi, oiai hoi, o Ragi i hele aku ai no kona keena. I keia wa i haalele iho ai o Silivia ame Ragi !a loko o ua keena la, akahi no o Gilibeta a ike iho, ua loaa iaia ka wa pono e haalele iho ai i kah iana e pee ana. Me ka eleu loa ame ka hikiwawe nohoi, haalele iho la ia I kahi ana e pee ana. Hele aku la ia me na kapuai malie loa, a wehe aku la i ka puka e hoea aku ai 1 ka "holo." Me ka malie loa nohoi, wehe mai la ola i ke pani, a puka aku la ia iwaho. Aole hoi ia I hookaulua hou iho ma ia wahi, aka, me na kapuai mama, hele aku la ia ma ka "holo,* a hoi aku la ia no kona rumi. Ike aku la la ua paa na puka o ka rumi o ka Haku-wahine o Kelawina Hale. I kona hoea ana aku iloko o kona keena, akahi no ia a hanu maikai ae Ja. "Pakele maoli ka hol au mai ikeia au e kela wahi wahine anaana. He keu io maoli no ka hoi kona ike. Ina no i hele mai a nana mahope o na pale paku o ka puka aniani a'u e ku ana, Ina no ua Ikeia au. O kahi nohoi o kou lakL Ka! Pakele maoll paha au mai pakl liilii kela pahu laau holookoa ma kuu mau maka. Aka, ua hala aku ia ia. Eia au ke paa nei 1 na hua aniani e hooko pono loa ia ai ko'u makemake. Ua maopopo fia'u i keia ahiahi ana o Si!ivia e haawiSiku ai i kela hua aniani a'u I waiho aku nei, ma kahl o ka hua anianl lawe ola maoli a kela wahi kahu hanai o maua I haawi mai ai iala. He. olalo, e hoea ma! ana ka wa e manaoio! ai na mea apau, ua make io maoli oj Bernice, eia nae o ka mea oiaio, aole. Owau wale no ka mea e Ike ana i keia mea huna pohihihl Owau hookahi wa!e ana no ka mea e ike ana, eia no o!a ke ola nei. O ka mea hoi I ioaa ia*o ma Ladana. he kumuwaiwai nui no la, 9 loaa ai ona waiwai nul ia'u. eia nae, lole i pau ka'u hana. E pono no au e hoomau aku i ka imi hoomanawanu! ina ma ke akUiele a*u i hoomaka mal, ī ke hoea poho ka hoi au i ka hopena o ko'u hoea ana ao ia ! ka wekiu kieki-

e loi o kuu uoho aaa ilaaa o ka waiwai. Aia a pau ka makou ai aaa i ke",a ahiahi. oia ko*u wa e aie wahi di»a -,ku ai ia Haku Ke:awina, a i keia po "o au e hoi aka ai no Ladana. cirvi he nea pono Sa*u ke hooinau aku i ka iau ma ke!a hana waiwai nui a'u i hoomaka iho nei i ka hu!l ana. Ca ike nae au, he hana nni keia a*u e hana iku ai. E pau holookoa ana no paha keia pule ae ia'u ma kela hana nui. Ba *teaha la auanei ko SHivia manao, ke Ike ola na'u i hoopuhili I kana make- ! make e-ee!e. He oiaio, ua ike no kahi kahu*hanai o maua i kona o!e;o ana •nai ii SS'iTia. owau ana ko laua hoaj paonioni ma ka inea e pIH ana ia Ber-j niee. Ua maopopo ia'u. ao!e loa e ikei nna, l ke'.a wa, he'e aku la ma kahi i nanai o maua, ua kuapoia e a'u ki hua a iaua i mkemake al e apu-ko-heoheo ia Bernice. Eia nohoi ua kaikuahlne la o*u ma ke alahele o ka huli ana i loaa ona waiwai iaia; a eia nohoi au ma ia aiahele hookahi. Malia e loaa no iaia ka Haku Opio o Kelawina, a noho no hoi oia ihma o ka waiVai: a e lo?a ana nohoi ia'u o Bernlce. a noho nohoi au iluna o ka waiwai." He hapalua hora paha mamua ae o ka wa e naina ahiahi ai na ohua o Ketawina Hale, ua hoea aku la o S!livia

noloko o ka ruml hookipa. I kona hiki ana aku ilaila, ike aku la ia ia Bemice e noho ana ma kekahi puka anianl, a e huli pono ana hoi kona alo i kahi a ka Moana Atelan!ka e lana mal ana. I kela wa. hele aku la ia ma kehi a Beraice e noho ana, a ike aku ia ia me ka hoohewahewa ole, e lumilumiia ana o Bernice e na haawina o ke kaumaha kuhohonu loa. j "Eia ua wahi kaikamahine pua-na nei o na kaha paakai o Sana Kilidea! E* aha ana na la ia e noho kuouou nei maanei? E ike ana oe!" I kona kokoke ana aku ia Bernice. o kona manawa no ia i pane aku ai: I "E aha ana oe maanei, e Berniee? Nani hoi ka piha o kou mau helehelena npau i ke kaumaha ame ka luuluu. hia no anei oe ke noonoo nul nei ne; ko mau wahi makua hanal ma Sana Kilidea; e hoomanao ana no anei oe i na maka-lae aa o ua wahi mokuouni kuaaina nei o oukou: a i ole, e hoomauao ana paha oe i na keiki lawaia o ua wahi aina nei o oukou; a peia pu hoi me na la au i holo ahlu al me he tnanu makua ole la? Me he mea la hoi, ma ka u hoomaoporo aku, ela no na manao hoohihi loa iloko ou e hoi hou aku oe 1 ua wahi ailana nei o oukou?" Me na wMmaka i aiieane e hookikiia ae ma ko Bernice mau maka, ame ka houpo i piha i ka walohia launa ole. aia hoi, huli ma! la ia, nana mat la ia SiMva, ame ka leo oluolu. pane mai la ia: "E Silivia! 0 oe mai la ka ia! Aole au i manao mua e hoea mai ana oe ma keia wahi a'u e noho nei, me he mea !a ua'lilo au iloko o kekahi moeuhane kulipolino loa. He oiaio kau, e Silivia i kamailio mai nei ia'u, no ka mea e pili ana ko'u noōhoo ana iho nei no kuu wahi mokupuni i hanaiia ai an a nui. E noonoo lo ana no au uo ua wahi home mokupuni nei o'u. O ko'u home ia, aole o'u wahi kuleana iki ma keia aina a'u i hoea makamaka ole mai ai. He mea oiaio hookahl no o'u makamaka, oia kuu no ka'u mea i aloha ai me kiiu puuwal apau, kuu uhane apau ame kuu ikaika nohoi apau. Ma Sana Kilidea, aohe mea nana e hoopiiikia mai i kuu noonoo, aka, ma ke'hi wahi ke ike nei au, i ke ko ana o kekah'i'oleo nane o ua wahl aina uei o makou, o!a hol, no ke kal ka hale, noho ia e ka puna; a no ka puna hoi ka hale noho la e ke kai; a mohala ka lau o ka naenae. Ua manao kekahi poe, ua pili keia i ka noho ana o ka hee iloko o ka lua i piha i ke kai; a o kamohala ana ae hoi o kona mau awe, oia Ka mea I oieoia, mohala ka lau o ka naenae. Aka, e SiHvia, ua pili loa keia nane ia'u, a oia keia: No hai ka hale, noho ia mai e a'u; a no'u hoi ka hale, e nohoia auanel e ka puna; a ke mohala ka lau o ka naenae, oia ko'u waiho ana ma kela ao puanuanu. Na keia wahi olelonane i hoala mai I na noonoo ana no'u nei ame kahi a'u I hele hookahi mai ai. Ua oi aku ko'u pono ke hoi hou aku .au no Sana Kiiidea Ailana, aole hiki ia'u ke noho hou ma Keiawina Hale nei. Aole." ' "Beraice," wahl a Silivia Moneka i pane aku ai. "Ke ike nei au eia oe ke uwe kanikau mai nei no ke kaumaha ame na haawe lUulUu 1 kaii iho maluna ou. E hal aku au la oe, aole o oe wale no kai komohia iloko o kēiā mau haawina ehaeha maloko o na paia o keia hale. Aia no he maū puuwai mawaho ae o kou i aoi aku i kou ehaeha ame kou kaumaha. Eia no o Hoe i keia wa ke auamo hoomanawanui nei kona mau kauinaha, kona mau ehaeha ame na iuuluu i oi loa aku mamua o kau e uwe mai nei. E hāl aku au ia ioe, e Bernice, i ka mea olaio loa, owau kekahi I hookaumaha loa ia no ke ano 0 ke ola a'u e ola nei i keia wa. Hookahi makahiki i kaa hope ae nel, owau i kekahi o na wahine hauoll loa ma ke | ao nel apau. Ua hoopalauia hoi au me ka mea a ko'u naau i aloha ai me I ka oiaio loa; a ua haawi mai nohoi ola i ka opuu mua o kona aloha %i'u, ke a.oha hoi a'u e olelo ae al, he aioha , la i piii i ka iwl ame na aoao apau o j ke kanaka, a e hele ana nohoi la a!oha, a haule iloko o ka lua-kupaimu puanuanu. O ka moolelo e pilf ana i keia aloha o u, he moolelo ia ! ku i ka wa(lohia ame ka ehaeha. Ua hai aku la au Ia oe i keia mea i ike ai oe, ao!e i helu 1a kou mau kanmaha me na ehaeha i loaa ia'u. Ua aloha aku au ia Koe. a ua aloha ma! nohoi ola ia'u: a , ke ike nei no au i kela wa a kakou e • noho nei. aole i pau kona aloha no'u. Aole no e pau ana ia aloha ona a hoea «na. Aka, I kekahi wa mahope lilo loa mai 6 ko maua hoopalauia ana )( aia hol, ula Iho la he wah! hoopaapaa uuku mawaena ona ame a'u; no ia wahl mea uuku i ulu mal mawaena o maua. ua hoohuakeeo oia ia'u. a hele auwanaaku la ola ma na aekal o w i «? u 0 a hoea wale mai !a hoi i ko oukou mokupuni. Akn, mi- ; mua o koaa haalele ana mai ia K*tawina Hale nel. ua kau Iho la ola l kekahi i paie e paku ana laia mai a'u aku, a i au mai iaia mal. aka. ma ia I wa hookahi no nae, ua mau no kona no'o nel. Ua maopopo loa ia'u. ao e loa ola e lilo ana i kane na'u ma keia ola ana; a he mea makehewa hol, aole no la e lilo ana i kane na'u ma keia ao e hiki mai ana. olai ma ia wahi, aole he mare ana. Mal loaa paha ia'u kahi manaolana no ko'a mare ana aku iaia. ina ola I laweiawe ole iho nei i kekahi hana pnpoahulu nui wale ana hoi 1 mlnamiua Icni al. I keia wa, ua kaawa*e !oa oia mal a'o aku. aka, o kona aioha no'u nel, ela no oia ke maa nel no me a'u; a peia nohoi ola e paa nei I ko'u ak>ba nona. Nolaila, e Bernice, | ua ol aku ko'ū kaumaha ame ko'u ehaeha i kou aka, eia no nae au ke noho

nej me ki hoomanawanul launa ole. Ao*e anei e hiiei i* o«. e *e ho°* maaawanui elike me *\i 1 ke!i wa, huU &# ka o Berafc« a na» heu aku al i waho. m» ka paka aniaa: aku. a Hu'.iu, huii hou mai la oli. * naea mii «a ia S!Hvia. alaUa, nina* mai la ta: , i "E Siavia. ke manac*!o loa nel ao *- I uei oe, ke nrau nei no ko Eoe aioh* l* oe?" "Aohe o*u wahi kaaa'.ua tki ia iaeft, I pane aku ai o Siavia. "He mea mv kehewa U*u ka hunahuna wa'.e ama ino ia mea, oiai ua ike iho la oe, o Roe no ka'u mea i aloha ai. Ao'e no o*u wahl kaaalua iki. ua oi aku koaa aloha ia'u i keia wa i ko ka wa a mau&« noho hoopalau ana. I keia ahiahi iho nei w> kona hoike pono loa ana mai ia mea a'u. M -He oiaio loa no ko olua hoopalauU ana; a paa oiua l kahi ame kahi tnaialo oia aelike laahia? E kala mai o« ia*u, e Silivia. no ko'u ninau *aa aku ia oe 1 keia ninau." "Aohe mea oiaio ©ae ellke M». u ka*u kane hoopalau no la; a o ka'u kane nohol ia ma ke aioha © noho nei, wahi a Silivia t pane ae ai me ka naan makona. a aioha o.e noholI kela w« i huii ae ai o Bero!oe a nana aku ia i ka lana mai a ke kai. » liele e wa'e .mai ia no kona aioha no

Sana Kilidea Aiiana. Ua kan mai la na halialla aioha ik>ko ona no na kmha one opiopio.o kaht mokupunl i hanaiia ai oia a nui. Hu mai la kona aioha no na kaiauiu pali uiiull ana l maa ai i k* holoholo ana i koua m&u t* opk>. Aia mai la na )a e noho kokoolua ana fa ame Hoe !rtiamua o ko iaua mare la ana. Aloha mai la hol oia i ixa ululaau oluolu i maau hele aku al la I kona mau la opiopio. A o keia mau meaapau, aole oia e ike hou ana. la « uolFsi i hu mai ai kona aloha no kona mau kahu hanai. nā opu aloha hoi 1 mahima iaia a hiki i kona nul ana. ona waimaka e hiolo ana ma kona. mau papaJina ke hoike ana i ka oha«ha launa ole 0 kona naau. Ua hoolkalia me Kona Ikalka apau o u®ml 11» pua leo ana ae o ka ehaoha ma »»" ™» u lehelehe. He mea olaio, ho hom ehai eha Voa ia no Beraic<i o ka mokupuni •kaa-lewa i ke kai. i Aole ola i manao iki, he mau oleio 1 hoopunipuni wale no ka nui o w mea i hoopukaia aku, e 81U l ela. ua manaoio loa no oia, ho oiaio mau mea apau i lohe at mal ka wuhine 1 i nohoia kona honpo © ka lili ame ka ! inaina. Ua manaoio loa no oJa, ua kamaiiio io aku 110 Jtaaa kane ia ia ia I Silivia, no kona mihl nui ana aot no kona mare ana me ia (Bernice.) I Oiai hoi ia e komohia ana iioko ona willau ana o na manao mokumokuahua i lulumi iho iloko ona aia hoi, ua huii la ae Ia kekahi manao kuoo iloko ona. a mahope iho hoi o koua, hooponopono ana iaia iho, huii mal la ia a oana poiio maila ia Silivfo. j 4, Ke ike nei au. ua fcanaia keia mau mea apau me ke kuhihewa ioa, e Siiivia. Aka, e hoomanao <*s aol® au he bebē i keia wa, aka; he wahine au i loaa na noonoo ana i likethe kou, e Silivia. Ae—aole ftlkl tā 4cakou ke kapa* ae i na kaupale e hoopuni nei ia kakou ekolu. Aloha nohol au la o* e Silivia. He oiaio nou kā Kāle noho la mai e a'u, : aka, aole kaua i Ike l -wa e hoopaula | ae ai kou mau ehaeh* a loaa la oe na I hauoii ana. E iike me kau i olelo maJ 1 nei e pono au e hōomanawanui, heaha la hoi auanei, e hoomanawanui aku a- . na no au. I ka hoea ana ibai o ka wa paina, ia wa, i hele aku al o Bernioe ame Silivia |no ka pakaukau. ,f kā -hoea ana mai i ka wa e inu ai ka Haku Opio amo kona mau hoa-ai 1 ko lakou mau kiaha wai- , na, oia ka wa i'liaalelelho ai o Beraice i ke pakaukau, ā 1a la a noho iho la ke kapuahi hoo- ' pumehana, he Jsaawalo loa nohoi ia mai kahl e ku'ana k6 pakaukau a ka Haku Opio ame Wona mau hoa e ai aUa. >• i Ma ka wa ma .ka papa-aina, aole o Bernice I āi nui, a' ua ike hoi o S£llvla i kela mea; a ma Ko' Wuā I'iioho ai « mamua iho o ke kap«tethi, ua Xol ikaika loa mai la o Silivia ia Bernioe he mea pono oia ke ai i kekahi mau wahi mea ai, a ole, e inu horofa t wahl boiā ti ia mānawa. Me ko Bernlce haaw! «le ana aku i ka ae f aia hol, ua hookani ae la , no o Stlivia i ka hele kahea no ka kue- ' ne. I ka 'hoea ana mai hoi oua kuene nei, ia wa i kaaoha aku al o SiHvtft iaia e iawe mai oia l mau hoia 11 no laua. ; Aole hol i liuliu, hoea mal la ke kuene me jpa mea apau e pono al ka aha inu ti i makemakeia ai e Silivia. Hele aku la oia me ka eleu nut a nlnlni !ho Ia i ke tl iloko o ko Ber&ioe bo]a. A ma ia wa, ua hoohāmoĀamo iho )a ko- < na mau lima ma konā mau aoao, e mahope kapoo loa iho la kona lima akau iloko o ka pakeke o kona lole, a unuhi ae la ia l kahi omole a Ragi i haawi mai ai iaia. Me kā awiwl nui oiai hoi kona kua e hnll ana ia Bernice, wehe koke ae la ia i ka umoki o ua wahl omole nei, a lulu iho la I ka hua aniani a komo I kona poho llma hema. Me ka eleu, komo iho la ua hoa aniani nei iloko o ke 'oola ti o Bernice. hoi hou iho la nohoi ka omole i kooa wahi i laweia mal aj, a hoomaka aku la'oa "naheea wahine" nei e on! me ka awlwl nuī. ma ka ninini ana iho i ka wau loko o ke bo!a, a hookomo ho la ihol 1 mau opuupuu kopaa. Alal)a, hult mai la ia, a lawe mai la i ua bo!a t! nel fe Bcrnice. olai ho! oia p koai ae ana i ke ko me ke pnna maloko o'ua bola la. [ "He maikai maoli.ke aia o keia ti. M ! wahi ana i pane maf ai ia Bernico. E inu koke oe 1 kela, o!'mahanal».na. O ka wa kupono keia nou e inu at O kekahi keia o na ti maikai loa ma! na aina hikina mai. Mal hoole oe I ka inu ana. It will do you good. Dr!nlL O ke tl maikai e llke me keia he mea ia I e loaa ai ka mohala maika! ana akn o n ka houpo, you muat <3rink it. Bernice." | Ua āe aku la nohel o Bernlce aloha. ! a Inu naaupo ae la ia l «a hoia ti ia. I ka pau pono ana o na kulu wai t! apau o loko o ua bola ne! ! ka Inu la e Berniee. na haawi hou aku la ia I ke bola ia S!l}via. Holhoi aku la tua bola la, a waho iho a! ma'una o ke pakaukau, alalla, hana iho la oohoi ia 1 waW | hoU t! nona a Inu āe la. Mahope iho, I hele «ku la ia a noho lho !a mahina o »kekah! noho e ku ana ma ke alo o kei kahl puka aniani. a malaiia ola I noho f iho »1 me ka plha pihoihoi nul o kona noonoo. , Oiai hoi oia e noho ana, olelo ae » ela: . , "Ua pin ka'u hana, ua komo koe koena ole aku hi ka aou koheoheo a ktra wahl kahu hanal. Ua allala oia i kel» wa no ka lua kupapau. Iloko oka hora hookahi mai ke!a wa aku. n loaa mal no oia ! kekahl ma! !ka!ka loa. A iloko hoi o hookahi pule mai k«|a tixlaM aku. a make no oia. hoi a* maluna o kuu enem!, k lti»t*"bketa mau waiwal apau." 5 ' (Aole 1 p