Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 15, 13 April 1900 — NA HOAHANAU EKOLU A I OLE HAWILA, KE KOA, MAKALIKA KA UI [ARTICLE]

NA HOAHANAU EKOLU A I OLE HAWILA, KE KOA, MAKALIKA KA UI

£SwJUI« e H<»o\aU-a-Ka-u*-Kvkala-kalr.

A t ke4* wa bol oleio ae 1« ua MakAlik» mI: | **Ua mama i kef a wa, oa iana ko'a. Hiaao, u pto ko'u pioloke no ko'i ioa ioao am e komo maoli ana au Hoko o ka t<hiirha maoll, a pela hol kuu "mea 1 aloha al; aka, ke maa&olo nel au I na ol6lo a k« kllokilo 8idla. Nani wale na hoike ana a ke au o ka pomaikai. O, ka haku kane ka, a'u e noho kauwa wahloe aka ai, ali ka oia ma ke poo, 0 na kanak waiwai loa o Ēuropa nei;' aole au e mare aku ana iaia no ka nnl o kona waiwal; aka, no ke aloha iio. A eia nae, hookahi o'u wahi umii e iou nei i ko'u iwi aiai, o ke kali aku a hlki mai oia. Hewa maoli no o loaua i hookahuii ai i ke kaaheie awlwi ana o ka I&. Aka, alia paha au e aama I ke au o ka manawa, heaha la hol ka hewa me ko'u piiikla o ke kali aaa aku a hiki mai ola, no ka mea ua haawi au 1 kuu kino holookoa e auamo 1 na kaumaha ame na lnea. o na hana & la mea he aloha. H ( Ano, e awiwi aku kaua e kuu makamaka a hoea i ka hora 8 o ke ahiahi, malia paha ua ake loa oe o ka ike hou i ka olwi o Havila e pa leo pu hou aiia me Makaiika. ! He oialo, i ka hlkl pono ana ae o ka manawa I ka hora 8, ala hoi, pae ana o Hawila ma ke alanul pohaku o ka malulaau wilou, ame kona manao oia Ia ka hlkl mua i ko laua hale kukakuka o na hana, eia ka auanei o ka Manu Nunn ka hoea mua ilaila. I Aka, me ke pahaohao lua ole. a me ka hikilele piholhoi hoi, iaia i wehe aku ai 1 na pani lau iaau o ko laua hale ike aku ia oia i ka oiwi nani kilakila o kana aloha, e waiho mai ana, ua heie a ohu 1 ka lei. Lele putwa ae ia kona manao kuhihewa, a manao iho la ola ua hai pah& kooa uhane ma kela aoao o ka muUwai eleele o ka make; aka, aole nae' oia i hooholo loa a hiki i kona hoopa lima ana i ke kino o kana Makalika. Me ka hopohopo kapalili 1 ka houpo, me na klkoni o ke kaumaha 1 kona puuwal, a me na kapuai mama hoi e iike me ko ka Anetelope, aia hol, hele ako la oia a kau iho kt i kona iima ma ko Makalika houko, a ike iho la oia e haau ana no o Makalika; o ka wa no ia i hoauhee koke ia ae ai <a nalowaie na manao plholhol iloko ona. | Ia wa, hoala aku la ola !a Makalika, a aia ae la hoi,oia, a i kona wa i ike mal ai 1aia nei, hopu koke mai la oia, a haawi fho la i ke aloha muki iehelehe. a nlnau mal la: "Aole paha oe e kala loa mai nel?" "Aole. o ko'u hikl ana mai la nohoi ia; eta me, la'u I hiki mai nei, ua hoo-1 lele ia ko'u hauli i ko'u ike ana ia oe e moe ana oe maanei, ua manao iho la au. ua loohia paha oe i kekahi poino nui, a naauauwa al kou puuwai. Aka, ia'a 1 hele mai ai a hoot>a iho nei i ko hoapo, ike Iho ia au e walea wale ana ao ka kuu Makalikk me na hlona o ka aina moeuhane, a la wa au I maha ae ai, a oni kapalll! hou ae la ka hauoli lloko o'u, ame ia hauoli hoala iho nei aa (a oe." | "He keu paha hol, eia ka ua hiamoe hou ia iho nei au, a ina no paha aoie oe i hiki mai nei a hoala ia'u, ina no la paha o ka'u hiamoe no ia a na ke ann e hoala ae. Mai ka hora 2 mai nei o kela aulna la ko'u noho ana maanei no ke kaH «n*» ®ku no o kou hiki mai; wahl a Makalika. I Hahai mai ia oia i kana hoailona ana no laua, a me kona hoala i ana e Stdia, ke Kilo Wahine o Mauna Pabeta ame na o'.elo pahaohao a ke Kilo Wahlne, e like no me ka kakou i ike ae nei. i I ka pau ana o ka Makalika man olelo ana, hahai aku la hoi o Havila ī ko tana Ike ia ana e kona imkuakane, kona hookuu ana mal lala e hul mu me la (Makalika) a koe ka wawahi ana i ko taua mau kihapal kapu. I la wa hooho ae la o Makalika: "Nani maoli kou makuakane, 1 ka ae hemolele an mai ai oe e kuu aloha e hul mnu mai me kana ipo nei, ka oiwi a ko Kokenekai nei i o'eo aii ka Manu Nunu e hel ole ai 1 ke ahele a ke kanaka akamai i ke kiamanu. He olalo e kuu Hawiki. he nni na keikikane opiopio o ko knkou kulanakauha.'e nei I hoao e haawi aku au i na mino aka mahiehie maiuna o ko iakou mau hiona, ela nae, ua hoohoka aku a'i ia iakou apau; he nui na keiki kaukau»lii o Roma i hele mal la nei e hoio ai e hooipoipo me a'u. aka, ua hoi aku lakou me ka nele; a la oe hoi nei. hlna an ko'u kutv»«. a ha;i pu ana hoi ko'u naue ole. Nolaiki. e Ikie me ka h*n:ehja ana o ke kupaa o ko'u puuwal ia oe, pela hoi au e nonol aku rel I k<vi nuuwai e hoohina pa« mai maluna o'u." | Oiai laua nei e kamakamai'io ana, pniwa ae la laua * hikl le!e i ko laua lohe ana akn I kekihi leo ma kahi ko* koke loa 1 ke kumulaau wilou a iana e noho ana. a renpi na huaolelo a ua leo ? a I pu*na mai ai: | "Ua na mea apau no o?ufi, a m kahakahaia ka manaopaa o na Ane'a me ka p°nl da'maaa, e hoohui ia olua ma ka Poakahi." ) A la iaua nei no e hoo'al ana me k% manao e iohe hou ia aku ka leo» aia hoh )romo m?i ana ka oiwi kino o k* w*Mne Sidla:t Aloha mai ia oia fa Hawila. * . ." A*oha oe, e k* maa I aloha nui ia. Pomaikai oe iwaena o ko Kokenekai nei auap.' A la w* h*«1i ae la oia a kamalUo aku la fa Mak*Hka. "E ka Ui nona ke kupaa S kukM aku «puni ki aina. a i hele loa hol a hiki ! > Roma, i hele hou mal eei au e hoike{ aku |a oe ame ka mea au I aloha nui ; «!, 1 ke kakahiaka Pnaha e ho! mai ana kou makuakane. a aole hoi o'ua e hui lou ana maanei. a 4 hlkl wale i kou Inwe : U ana aku I Roma ! ka Poaono." ■ A nal«wale hou aku la ua Sidia ne! aa| ko liua nei mau maka aku, a neho Iho la hol iaaa nel me ka piha pihoifeoL N|om #Jt» la M o H*wll* I» Maka» j

"O ka wahlaek 11 okilo 3idla uei ke- ] ia au i hai mua mii nei ia'u?~ 1 M Ae." a Makalika. me ke ano e j 0 na helehe.eoa, a hoomau mai .a la 11 ka oleio ana. "He oleo oiaiio ka keia t a.da, a noiaila, o kahi po wa.e no e' ? hui ai kaua maauei oia ka po o ki ia apopo, aka, o na po aku elua i koe a htki i ko'u lawe ia ana aku i Roma, aole ka hoi kaua e hui hou ana. £«a. e auu HawLa, uai ike ia me ka make ia'u, naio kou ieo a pela hoi ko'u; pau ; nani a pela hoi oe, e kuu aioha, aoie : ko'u ike hou ana aku i kou mau hiona ioe e ike mai ia'u." | Haanei paipai ae la ua Ui Makahka la i umauma hema, me ka oiek) asa ae: Ua hele au a kupilikii, ua aaki ke kaumaha o ko'u ike hou ole ana aku ia oe iloko o ko'u houpo, a o ka k>he hou ole ana aku i kou leo waipahe ua ) kakia ia ke ehaeha iioko o ko'u puu- ' wai." 1 O Hawila kekahi i komo pu iloko o keia kaumaha, a kulu iho la kona mau waimaha no na oleio aloha a kana ipo i pane mai ai . Noho hoomanawanui iho ia laua nei malaio o na hookikina ana a na wiliau manao kupouli a niki i ka wa i mahiehie ai.

I Ia manawa pane aku la o Havila ia Makallka. , "Ano, e hoomoe iki kaua i ko kaua ' noonoo ana no na mea e ae, a eia ka kaua mea e noonoo ai, no ka mea e pili ana 1 ko kaua maluhia au i ninau mai ai i ka po o nehinei, ka mea hoi a'u i olelo aku al la oe e hoopanee kona noonoo ia ana a ka wa kupono, a ola hoi keia, e mau ka malu o kou kino aole hiki ia'u ke hehi aku i kona kapu a peia hoi au, aolo hoi e hiki ia oe e ke aloha, ke nowelo nooi mai, no ka mea, i ke aekona a kaua e hooko aku ai i na koii koni a ko kaua mau makahehi ana, (oof) alaila, e hala aku ana he puu waiwai nui mai a'u aku/' I "He olaio ia e kuu mea aloha/' wahi a Makalika. "Ua hai mai ke Kilo Sidia ia'u no ia mea, oia hoi, e hoike aku au ia oe, e ke Aloha, aka, e ke aloha, aole au e mare aku ana ia oe no I ka nui o kou waiwai, oiai, aole na iū mea au i hoohina, aka, e mare aku ana au ia oe no ka oni paa ana o kou aloha iloko o'u, a oia hoi ka mea nana i hoohuli pu i ka naue ole o ko'u puuwai. A ke haawl aku nei au i ko'u mahalo kiekie iua ole no kou hoomohaia I ohohia ana mai i kou noo no keia mahele klekie lua ole no na mea e pili aua ia oe ame a'u. A nolaila, ua hemo ae ia la pohlhihi, a ua hiki hoi ke helu ia ma ka papa o na liana, nona ke poo, Pau ae la keia." I A ia wa kani ae la ka laua mau aka ', me na kilou ana o kela ame keia ano, a me na muki aloha kuiuaumoe ana hoi. 1 I keia wa kani mai ia ka wati o ka halepule Sana Maeko, a piha pono na ke ana he 12. A ia wa i hooho ae ai 6 Makalika: "E kuu aloha, o ka hora 12 keia o ke aumoe, a he oiaio ke pa mai nei ke Kiu o na kuahiwi. Pehea la, e hookuu aku paha au ia oe, i hiki ai ia oe ke hoi aku a noonoo i ka mea e hiki ai ia kaua ke hui kamailio hou mamua o ko'u holo ana aku i Koma?" j Ae, wahi a Hawila, e ho6kuu io kaua i keia wa. Ia manawa hele pu aku la laua a ma ke ala anuu pohaku,, ia wa olelo aku la o Makalika ia Hawiia: E ke aloha, e ike hou k&ua, a hoi aku oe. Huhuhui na makau a ka lawaia i Wailua. | I kela manawa ike ae la laua. a kau aku la o Hawila maluna o kona wahi waap'a, a hoi aku 1«, a o Makalika, ku iho la no ia ma ke ala pohaku a hiki 1 ka nalowale ana o Hwiia mai kana ike a'na aku, a la wa oia i hoi aku ai no kona keena. Ia Hawila i hiki aku ai i ka hale o ka hora 1 ponoi ia, a e ala mai ana no kona wahi luaui makuakane, me he mea la, e kali mal ana no o kona hoi j aku. laia i komo aku ai, kahea mai la ua elemakuie nei: "E kuu keiki, hele mai oe maanei, a e hai mal i kou laki o keia po." Ia wa hoike aku la o Hawila i na mea apau i kuka ia mawaena ona ame Makaiika, ame ko iaua pilikia ma ka l po Poaha ame ka Poallma, oiai aole o Makalika e hele hou ae ana e hui me ia ma kahi i maa mau ia iaua, a pehea Ia auanei e hiki ai ia laua ke hui kamaiiio hou. Ia manawa kulou iho Ia ke poo o I Lomeliana no kekahi manawa loihi, ala mai la a kamaillo mai la i kana keiki: "E Hawiia ma keia hope aku, oia hoi, ma ka po Poaha me ka Poaiima, e kamailio ai olua ma ka lopi eiiika. A | penei, aia iloko o ko'u rumi he elua mau kini dala i uhiia me ka ili ialahi 0 ka opu o kekahi hoiohoiona a'u i ike ole ai, a ua hoopaa ia no me ka iopi silika mai kekahi kini a kekahi Kini, apopo hoike aku au ia oe i ke ano o ka hana ana. Nolaila, e hoi oe e hiamoe." I ka hoea ana mai o ke kakahiaka o kekahi la ae, oia hoi ka Poakoiu, ua a!a ae la o Hawila i ke kakahiaka, a iaia e kuke ana komo ana ke kilo wahine Sidia, a nonoi ana i wahi mea paina. Haawi aku ia hoi o Havila i ai nana, a neho iho la ua Sidia nel hoonun, a o ke ano ai no hoi paha a ka eepa, aole 1 kana mai o ua hapuku I keia ame keia. apau olelo aku la ua eepa la ia Hawila: "Ke hele oe 1 keia ahiahi, e lawe aku | oe |f ka lei daimanar e waiho la iloko 0 ka ume o ko makuaka&e, a o kau makana ia e haawi akn ai la Mak-ilika 1 keia ahiahi, no ka mea, he komo lima daimana kona e haawi mai aua ia oe. Ano ke hoike aku nei au ;a oe, i a hikl aku ko mea i aioha ai l Roma e hoowalewaleia ana oia e ke keiki a ke Alii Kiaaina Nui o Roma. aka, e manaoio mai oe i ka'u, aole oia e haawi i \ hookahi wahi Uhi o kona kupaa ana ! mamuli ou. I ua keiki la. Aioha ee. [ A nalowale aku la ua Sidia nel me ka hiklwawe loa, a l ko Hawila puka ana aku iwaho a nana aku, aia ua eepa la e holo ana } kai o ke kuianakatihale me ka mama nui, me he puahiohio la kona hoa kakele. A hiki i ka manawa mau no ka aina kakahiaka, hoonee aku ia keia * na I mea ai no ka pakaukau, a malaila ola I kali ai a hoea mai kona iuaul. a mahope o ka haawi ana aku o ke keiki I na hoomaikal maa mau no kona makua, noho iho la laua hahao i ka lua o ka ioaioa. A oiai lau e ai ana. holke aku ia o Hawila i na mea e plii ana ame kona iohe ana mai a Sidia mai. Ia wa hol, pane mai ia na elenaakuīe la, M He oiaio aia no he Lei Daimana la, aia oe a noho aloha me kekam hhikamahine, a i ka wa a olua e haawi. ai t na makana, oia ka wa a'u e haaw* ai 1 k«ia i«L NolaOi, ala apau ka k&oa

paiea ana. aUIIa kii ikn an i bi lei toj a m-t fca iopi 4 oloa e kaaiiiiio aku ai ma keia hope ! A pau ae U fca iaoa nei paina ana, ia wa eleu aku ia o Lomeliaao. a komo aku la i.oko o koaa ruoai, a īmliu oui hou mai ia oia, aia hoi kooa mau iima e paa mai ana l ka l€i dalmama ame ixa kini daia o ke kau-a. iopi >iaka kamaiHo. Lawe mai la oia ia mau mea a waino iho ia maluna o ke pakaukau- Ia manawa, haawi ku la oia i ka lei daimana ia Hawiia me ka olelo ana aku. ! "Eia mal ka lei daimana au e kuu keiki e makana aku ai ia Makalika, kela mea I oleloia Ka Manu Nunu AWu; l a i kona wa auanei e lei ai i kena iei, 1 alaila, e nakiiktl paa ioa ia auanei oia aole e hiki ke aMu hou mai a oe aku. e kuu keiki" —a mlno aka iki iho la oia. ; Ia wa hoi, ialau iho la oia i na kinl daia, a haawi mai la ola i kekahi klni | ia Hawiia, a oieio mai la: i -E hele aku oe a piii ma kela aoao o ka hale, a e hoopili ae oe i kau kini e paa la ma kou pepeiao, a e hooloao oe i kahi mea au e lohe aku ana." Ia manawa, hele aku la o Hawila. e , iike me ke kauoha a kona makuakane I a hiki ma kekahi aoao o ka hale, hoopili ae la i kana kini dala i kona pepeI iao, a hoomaka iho la e hoolono, ame ke pahaohao nui iloko ona iohe maopopo iho la ia i kona-inoa "Hawua" I hoounaia aku e kona makuakane. i ia wa hoi kamailio aku ia kona Makuakane iaia, e kamailio mai oia iaia , ma kana kini. | I keia wa hoopili ae ia o Hawila i kana a kini i kona waha a kamailio aku la i kona makuakane. | "E Papa! He wahi lopi aiiika hoehaa maoll hoi keia." I "Ae, e kuu keiki, ma keia lopi auanei oe e papa leo pu ai me Makaiika i ka 1 po Poaha ame ka po Poalima; a i kou I iho ana i keia ahiahi e halawai me ia l e paa pu aku oe me ona lopl silika loi- ! hi e hiki ana ke moe mai ka rumi mal 0 Makalika a ke kumu laau wilou, alaila hoopaa iho olua 1 na piko o ua lopl la ma na wahi hoopaa iloko o na k.nl i nei," wahi a Lomeliana ia Hawila. "Ua pono, e kuu makua, a ina aol€ ' oe i makaukau mua me keia mau mea paahana hoolauna a ahai-olelo, ina ua • haulehia loa ia au iloko o ke klowai e ka hoka. Ua pau ae la, oii ua ike iho la au i ka hoohana ana," wahi a Hawlla. Ia manawa, hoihoi mai la o Hawila i kana wini, a o kona puuwai hoi ua piha i ka ehu o ka hauoli. Ua oleloia ma keia moolelo o ka wa 'mua loa keia o ka loaa ana lie olelo ma ke kaula silika; a e hoohanala nel hoi i keia wa, ma ke ano he telepona Maanei hoi e huli aku ai kakou a nana i ka Ui Makalika. laia i paina ai a pau kona paina kakahiaka, ua hoea mai la kekahi kanaka mai Roma mai, a ua hoouna ia mal oia e ke Kiaaina Eenekona Mamiona me kekahi palapala. Haawi mai la ua elele la i ka- pala.pala ia Makalika. Ia wa hoi oia i akaa e al i k wa-hi a heluhelu iho la a penei na olelo o ua palapala la: 1 ka Haku Wahine Makalika, Ka'u kaikamahine, aloha nui oe: "Ua pau aenei ka'u mau hana hooponopono no na lealea e malamala ana i keia pule ae. Nolaila, apopo huli hoi aku au a hui hou kaua. "He nui na Naita kaulana loa o Europa nei i komo iloko o keia loalea, a mawaena o ia poe, he elua mau kanaka ano pahaohao O' ko laua mau kulana, aka, he mau kanaka akamai nae laua m ka lawelawe ana i na mea kaua e kela mea keia ano. "A hoi aku au, alaila, hoike aka au i na mea apau no na lealea o keia pule ae. A o oe e kuu Lei, ka Hiwahiwa e ka la nana e haawi i na makana. "Na ke Akua e malama ia oe ame ko u maluhia a hui hou kaua. BENEKONA MAMIONA. Alii Kiaaina o Kokenekai. E na makamaka, ke ike ae la kakou i ka palapala a Benekona Mamiona i hoouna mai ai i kana kaikamahine, e hoike mai ana i kekahi la ae ola e huli hoi mai ai mai Roma mai no Rokenekai, a oia auanei ka Poaha, elike me ka holke kamahao a ke Kilo Wahine Sidia. Nolaila, aohe mea kanalua e hoopaewa ia ai na launa pili aloha ana a Makalik ma, a o ka hana pono wale no ia laua e hana ai o ka hoohana koke aku i ka lopi silika ka ahaiolelo o ke ahiahi, haihai leo o ke kuluaumoe. Aloha no paha! Kela no ka mea mlnamloa loa. Ano, e hikl aku kakou e na makamaka i ka hora 8 o ke ahiahi, a loaa no ia kakou o Makalika me Hawila e noho ana no malao o ka olu o ka wilou, E hoomau ana no i na kike wainohia ana 0 ko laua mau puuwai, a mahope aku a'oa'o aku la o Hawila ia Makalika i ke ano o ke kamailio ana maloko o ke kini, a ma ke kaula lopi silika e holo ai ko laua mau leo. I ko Makalika ike ana i keia mea lawe olelo kupaianaha, ua nui loa kona hauoli, a mamuli hoi o ka Hawila kauoha iaia, ua pii aku la oia i kona rumi me kekahi kini ma kona lima, a me 1 ka popo lopi siiika, a kiola Iho la oki i ka popo maiiunai ho o kona puka aniani, a paa aku la hoi ia Hawila a hoohele ae la ia a hiki i ke kumu wilnu, a mo-ku ae la i ka pokaa lopi, a hoopaa iho la i kana pika o ka lopi i kahi hoopaa o kana kini, a hoomaka aku Ja oia e kamailio ia Makalika. U pane koke mai la o Makalika, me ka o'.eo ana mai, ua hololea na mea a pau. j Ia wa kamaiHo aku la o Hawila, "Ua pono, penei, e wehe aku ana au i ka i piko a paa nei 1 ka'u kini, a e umeume aku oe, a malama aku oe ! ka lopi a me ke kini no ka po o ka la apopo. A e hoi mai oe ilaīo nei.' Ia manawa wehe ae la o. Hawila i ka piko o ka iopi silika, a hukihuki aku la hoi o Makalika i ua lopi ia. Ao!e hoi I liuliu, hoea ana o Makallka, a hui hou an me kana ipo aloha, hoa kakele o ka maiu wilou o Mamiona Kakela. Haule iho la laua nei i!alo, aoomaka ; hou ka laua mau kamaiipio aaa, a ia ; wa i hahai mai ai o Makaiika, ao ka loaa ana mai o ka palapaia a kona makuak&ne iaia. e hoike mai ana, i kekahi kkhiaka io e no oia e hoi mal &i, e Uke me ka hoike a ke Kiio Sidia. Pane aku la ho4 o Hawila, he kea paha hoi keia o ka wahine kupaianaha maoii. I ka nana aku i kana mau olelo apau ua hooko wals ia no. Aka. o ka mea pohihihi a*u e nooneo nui nei i keia wa, oia hoi ko kaoa mare ia aaa l ka Poakahi. O ka Poakahi hea la nei? 0 keia Poakahi ae eo paha ia, f ka wa e noho ana oe i Roma? Ea, e Makaiīka. he wahi mea pohihihi keia la'u. I lawa no apau ka Hawlla mai olelo ana komo palanehe ana ke Kilo WaMne Bidia. a oMo mai to: "Aohe mea. poMhihi ma ka hooaohonoho ana a na Anela i ko oloa atao lio-

ku ma ca laal kiekie. Ata ptU kou e Hawila me ke kihooka lani „ -J a C> v» v» i»ai, W— h* i.A &Mi ia a o MiK-i- -• r | V- V"» v •»n*»ri o na ka'.knMne eh!kti —(ola ka āaHini ia kakou)—a!aila, piha n» makahiki elna o ko olua kaawale ana. A 0 ia la he Poaono ia, a i ka la a Hawila e C: mal ai ia oe e Makaiika, a o kou la hol ia o ke kanikau ame ka ehaeha ; a o ko ia nei ia hol ia o ka hanohano ame ke kiiakila lua ole; a ma ka Poakahi aku e mare ia ai oiua. >$' .ai.a, ua akaa ta aku la ia wepa o na mea huna pohihihi ia olua a eia aj ke to?nei »o kou hojn« »»» ta. Aloha olua." Ia wa nalowal* aku la ua Kiio Sidia nei. A he mea no hoi paha no ka--1 kou e na makamaka, e hookomo iho ai | i na' manao mahalo no na hana pahaaiao a keia 31dia. £ ka nana aku o «eU Wtok»o ko kuhlkuhlpuuono pili ana ia Hawiia ma, a ioaa ai hoi ia makamaka e huU ae hoi kakou a hooionolono wahi olelo hou a io maoli no keia o ka wa-hl-ne kupaianaha lua oie; alia nae hoi au e manaoio loa i kana mau oielo ahiahi a hooko ia kahi mea nui ana i hoike mai ai ia'u t ke kakahiaka nei 1 hooheno aku ai "Ae e kuu Hawila aloha, he wanine kupalanaha maoli io no kela Sidia a ua nui ko'u manaoio i kana mau oieio. \ e ae mai oe ia'u, e ke aloha, e ninau aku* Heaha la mea nui au i ake ai e hooko ia, alaila manaoio oe i na olelo a. Sidia'" "He mea makehewa palia ia'u ke hai aku la oe, ke aloha kakia i ka iwi e hookuu iho kaua peia a na ke au o keia manawa e hoike mai, me ka kono pulale oie ia aku.' Noho iho la laua nei a hiki i ka hora 2 o ka wanaao, a o ka laua mau kamaillo nui, o ia ka mea e plli ana no ka Uaawina e hoea mai ana maluna o laua pakahi. Iloko o na makahiki he a laua e kaawale ai, a hala paha he hapaiua hor hou, i wa i ku ae ai ua mau Ui la a hele mailano ke alaanuu pohaku, aia hoi o Makalika e hilinai ana maiuna o ka lima o ka mea ana i aloha ai. A hiki laua ma ke aia anuu, ia wa huli ae la o Makaiika a honi aku la ia Hawila a olelo hookaukau aku la: "B kuu mea a'u i aloha ai, ka oiwi hookahi nana i hoohina ia'u, ke hanini nei ko'u waimaka no ke aloha ia oe, nokamea, aole au e ike hou ana i keia mau helehelena nani o kuu aioha a lawe ia aku au i Roma, o ko leo ka u e lohe, aka, ina e nalohia aku kou mau hiona mai a'u aku, ua ioaa i ka leo o kuu aloha he wahi ikaika nawaliwali e hoomaalili mai ai i ko'u ehaeha; aka, e ke aloha, e aho nae hoi ia mamu» o ka nele loa. Ano, e Hawila, e kuu aioha, ina paha he mea hiki ia oe ke ho-o mai i kou lima i ko'u puuwai nei, e ike auanei oe i ka hohonu o ko'u aloha nou. A oiai ke haalele mai nei oe ia? u, a mamua ae o kou kau ana aku maluna o kou waapa, e ae mai oe e kuu aloha, e iawe aku i keia komo daimana ma ke ano he makana keia e holke aku ana ia oe aia mau ola ko'u aloha a me ko'u mau hoohihi ana maluna iho ou. Ia wa unuhi ae la o Makalika maiioko mai o ka pakeke o kona iole silika heie po, he wahi pahu gula huinaha, a wehe ae la hoi oia i ke komo a haawi aku la ia Hawila me ka hoomau ana aku i ka olelo: "O.keia komo a'u e haawi aku nei īa oe o kekahi o na waiwai maaamae a ko'u makuahine i hooiii mai ai ia'u mamua o kona make ana. Ano, e lawe aku oe, e kuu aloha, i ka'u wahi makana, roe kou hoomanao mau ana mal ia'u." , I ka pau ana ae o ka Makalika mau olelo lalau mai la o Hawila i ke komo daimana a Makaiika i haawl aku ai iaia, me ka olelo ana mai: "Ke lawe nei au i keia makana hiwahiwa au e ke aloha, iioko o na hauo--11 kiekie ana a kou puuwai. Ano, e kuu aloha,"—i keia wa i lalau iho ai o Hawila iloko o ka pakeke o kona kuka, a wehe ae la he wahi pahu poepoe o ka iwi niho eiepani, a wehe ae la oia mailoko mai oia pahu, he lei daimana, a kamailio hou aku la oia ia Makaiika: "Ano e kuu aloha, e ae mai kou oluolu kiekie, e lawe aku oe i ka'u wahi makana, ma ke ano he panai aku ia no kau makana hiwahiwa e ke aloha. Akahi no au a hoike aku ia oe, Makaiika, o keia ka mea a'u i ake loa ai e hookoia, no ka hea, ua hoike mua aiai o Sidia ia'u no keia mea i ke kakahiaka o ka ia inehinei. A i keia wa ke paulele nei au i na olelo a ke Kiio Sidia, e like nohoi me kou hiiinai ana iaia. He oiaio e kuu Makalika, ua ike no au i ka nui o ,kou ehaeha no'u. no ka hiki ole ia oe ke ike mai i ko'u mau hiohiona, aka, i nui ke aho ame ka hoomanawanui mawaena o kaua, a he lanakila ka hope. Nolaila, e ike hou kaua a huli hoi ae au." 1 ka hoea ana mai o ka la o ke kakahiaka me kona nani nui, a pahola a« la hoi i kona maiamalama aiohiiohi maluna o ka honua, ua hoike mai la na hiona q na pae mauna, e hekau mai ana ka malie maiuna o na papalina o ka aina. I hiki ana o ka manawa i ka hora 7. aia hoi, e noho ana o Hawila me kona luaui makuakane Lome'.lano ma ka papaaina, a e ai ana laua i ko iaua pain kakahiaka. » A pau ka laua ai ana, ua pane mai la o Lomeiiano: "E Uawiia, o ka elua keia o na la mahope iho o kela la pahaohao a'u i hoikeīke aku al la oe l kou waiwai, e hehi aku ai oe i ka papakiekie jo ka papahi ana i ka lei hanohano o ka waiwai, a aohe hoi ou lua ma Europa nei a puni. Nolaila, e ke keiki, heie ana oe o ko laki, a e manao mai ana hoi oe 0 kon luaui na he e a palupalu, aia hoi a iho aku ao i ka make, alaiia, bana aku oe ! kou makemake; aohe mea nana e kaohi aku ia oe, aka, e kuu keiki, uumi ia ka hoomaaawanui a paa l mau koo maemae, nokamea, hapa no ka hooūianawanui, alaiia, e konoia ana oe e iilo i haku no ke au o ka hoomaha, a ke hooko aku oe ia paipai ana a ka mea hoowalewale i:oko 00, alaila, ua hala aku kou waiwai mai a oe *ku, a ua nele loa oe i kau jrahi lihi. A e hoolono hou mai, he ero!u la i koa hooko ia ka wioana no ko'u hopen-\. A he mea pono paha ia oe ke he'.e aku i ka holoholo ma ke kulanakauhale i ike a! oe i na heieheiena o Benekona Mamiona, ame na hana o ke kuianakauha f no kona hoi ana mai. O ka mea mau nae iaia, e haawi ana oia i ahaalna a i aha hnia i ke ahiahi o ka la ana e huli hoi mai ai mai kekahi huakahi loihi, elike aku la me keia huakai ana 1 hele aku la i Roma. A ke lohe oe e hoi koke mai oe a hoike mai ia'a. aole no kon maaao e hoohauoli m&i aaa na lono o ma \mlm o &et aMahl. in* io hoi # ka iik» mi ma ko« ma* l ike

maa ai i& B«nekana m& na haakml o| keia. &no; ala. 1 mea nou e babxi xka | aj i ca mea i kahakahali maluna o' ka'u puuwai no kou uiane e kuu keiki oki au t ola ana.*' Ua .ilo na 0.e.0 a Lomeliaao l kama« ilio mal ai ia KawUa t mau oieto « hoemanao paa loa la ai iloko oaa, a e hauoli ai boi oia. Aooem palia kekalii e ka makamaka heluheiu e hauoli pu iho ana me Hawila, no keia mau nani a Lomeliano. Kinau aku la o Hawila I kona n»kuakane. "He kanaka puni no nae paha ia! na mea kani, a me na himenl hoole&iee." "Ae; he ol ia o ka e.emakuie makahehi loa ia mau mea, a ina e piha o<h lopu oia i ka waina, alaila, o i& kona wa e hookamalii loa ai, o ko'u ike keia qoq& no aneane he 20 makahiki I hala ae nei, a oa pau paha ia ano ona 1 kela wa, aoie paha? Aia hoi ia i kau ike ana aku iaia i keia ahiahi Aua hauoil nae au i ka lohe ana mai ia oe mai ua ioaa ia oe he haawina ike o na mea kani ame ka himeni. a ke manao nei au l kena po e hoopioo ia ai na Bene~ kona )a e kou talena kamahao, ina nae oe e komo ana iloko oia anaina i keia ahiahi. E iho paha oe i keia wa, me he mea la aia ua Benekona la ke hookokoke mai ia e komo mai iloko nei o ke kulanakauhale." Ia wa ku ae la o Hawila a hele aku la ia no kona rumi, no ka hoomaemae ana iaia iho, a aahu iho la ia i kekahi aahu nani, kupono maoli nana keikialii hanau o ka aina e aahu. Kau iho la kona w&hi papaie huiu, a omau ae la i kana pahi kaua ma kona aoao oia! nohoi keia pahikaua a kona makuakane i haawi mai ai iaia iioko o ka lua huna waiw&i, a aia hoi ke komo daimana a Makaiika i haawi makana mai ai iaia ke anapa ia ma ka eha o kona mau m&namanalima o kona iima fckau. Heie mai la oia a haawi aku ia i kona aioha i kona makuakane, a iho aku la no ke kulanakauhale. laia i hiki aku ai i ke kuianakauhaie ike aku ia ia i na hae e weio ana i ke ahe a ka makani, a e luiumi ana na kanaka ma na aianui e hiki aku ai, i Mamiona Kakela, a ua heie hoi na aianui a hooke na kanaka, A ua hai ia mai la boi e na elele i hoouna mua ia m&i he hapaha hora wale no koe a komo mai ke Kiaaina Benekona me kona kaoo o na kauaka koikoi mai Homa mai. Aoie nalo kona komo mai iloko o ke i kulanakauhale e kani ana ka b«le o ka, luakini o Sana Maieko, no eiua mana-i wa. Ike aku Ia o Hawiia i na laina koa! me na laau ihe ma o a maanei o ke: aianui, e paku aku ana i ka hooko mai ona kanaka a haiki loa ke aianui. Ike! pu aku la hoi ia 1 na koa maluna o na 1 lio me na koi kaua ma ko lakou mau llma. A o Mamiona Kakela :.oi keia ua ano iiou ae ia kona mau liiohiona ma na wahi apau, ua hookiiiwehiia oia e na kahakahana o na aupuni nui apau o Europa. I keia wa i kani mal ai ka bele mua o Sana Maleko, a ia wa 1 iko aku ai ka Ui Makaiika e ku mai ana me kona mau haiawahine mamna o ka aieo. o ka hale Kakeia, A ia wa i huro ae ai na kanaka no ua Makalika la a i»2 aku la oia e kunou mai ana me ka mino ana ana iho. He iua oie ka nani o ua Makalika la. "Ua hele kela a nohenohea, Ua pulu i ka ua hoeha iIL" A aia hoi ka lei eiaimana a kaua ipo aloha i ha&wi aku ai iala, ke alohi anaanapa mai la ma kona umauma aial, kohu mahlna konane, e walho waio mai ana. (Ao!e i pau.)