Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 15, 13 April 1900 — KE KAUA MA AFERIKA. [ARTICLE]

KE KAUA MA AFERIKA.

Ma na lono no ke kaua ma Aferika Mema a makou e heolaha aku nei mai ! l<o makou pepa o keia la, elike me na ! nea 1 loaa mai ia makou mailoko mai I j na nupepa mai na Aina E mai, e I 'iiki ai i ko makou poe heluhelu ke | īoomaopopo iho, aia no na Bua ke hoo- ! mau !a i ko lakou kaua ana mai i na Pelekane. Ma kahi hoi o ko na Peiekane hiki ana ke nee mua aku me ka hikiwawe mai ke ku.anakauhale aku o J.oemfontein, a hoea i ke kulanakauhale poo o Peretoria ma Transvaai, eike me na mea 1 manao mua ia e ke/.vahi poe olohe kilo kaua o Enelani, āc ikeia nei ka hooku nana la ana o ia *ee ana i manaoia ai e hanaia ana e aa koa Pelekane me ka lanaklla. Aia .ia Bua ke pelu hou mai la i hope nei, io ke ku.anakauhale o Bloemfontein, i ua li.o pio ia lakou he ehiku mau pueuniahi a na Pelekane, me ka paa pio 3u ana o kekahi poe kanaka poe koa .'eiekane, me ka paa pio pu ana o kev.ihi poe kaa lawe ukana ame na mea ai. Ma na mea e pili ana i ka nui o na lvca v o kela ame keia aoao, ma keia hoouka kaua aua 1 loonia. iho la keia po:no i. na koa Pele&ane, ua nui h;wa.ewa loa na Bua, a ua ko<no maoli ho; akou iloko o kekahi ahele a na Jdua naloko o kekahi oawa kahawai. O.e--0 hoi na Bua, ua hoouka kaua iike no ta aoao elua, ma na huaheiu eiike me :<eia, wahi a ka hoike a na Bua, oia īoi, ka nui o na Pelekane ma ka hoou- j mua ana, a lilo pio ai na puamiahi, he 3,0C0 ko lakoup nui; a o aa Bua hoi he 2,00(7 waie no. Aka, ma ka hoike a na Pelekane, ua oi loa aku ka nui o na enemi, me he mea la, ua hoea aku ko lakou nui ma kaiii o 8,000 ime 10,000 poe koa. Hookahi mea maopopo loa ia makou, :ia na Bua ke hu:i hope hou mai la e aalawai me na koa Pe.ekane no ka lawepio ana 1 ke kuianakauhale o Bloem.omein. E hoomanaoia, ua hooukala ke kaua ma kahi he 17 mile wale no ka .naaiao mal ke kulauakauhale aku o Bioemfontein, kahl a na koa Pe:ekane aie Haku Roberts e neho ia i keia wa. Ao.e o ka hiohioea an& nui wale no 1 ikeia ma keia hoonee hou ana o ke kaua mawaena o na aoao elua. aka, o ka mea e pHI ana i ka nee ana o na koa o ke Aupuni Alani e noho alihikai.\ nui ii ana e Kea«rala o'»ivia, oia kekahi mea ano nui loa, oiai ua pakele aku oia mai ka paa plo ana i na koa Pelekane mahlo o Haku Robert& l'a oleloia, ua nee mai keia poe mal ka iieiea loa mai o ke Aupuni Alani a lioea i ka akau, a ua ho.o lea loa hoi keia nee ana. Ua oleloia nohoi ua hanaia kela nee ana e u& Alihikaua Bua nei me ka awlwi nui loa he awiwi hoi ia 1 hoopahaohao nui aim i ka noonoo b na koa Pelekane. Ao!e paha keia he mea ano nul ioa i ka nooaoo ana o kekahi poe i haawi nui ole i ko lakou mau noonoo ana no ke kulana o ke kaua e nee nel ma Aferika mawaena o na kanaka kakaikahi loa o na Aupuni Huiia o Aferika Hema ame Enelani ka Hoiwaiiine o na Aupuni Moi o ka honua nei; aka, ma ka manao ana o ka poe ! haawi i ko lakou mau hoomaopopo ana no kela kulana hou o ka hoonee ia ana o ke kaua mawaena o keks m&u lahui eloa, mahope iho o ka loaa %m he mau lanakha nui 1 na koa Pelek.ue. km paa pio ana o kekahi Alihikaua kauiana loa o na Bua. oia hoi o Kenera!a Cronje, &nse ka make ana e kekahl Alihikaua i hilinai nui iaoia poe Bua la» oia hoi o Jaubcrt.

O kekahi mea aso nui !oa e hooaia-; opopo hou ia aku wi ma keia eee hou • an..i o ke kaua. oia no ka pau ole ana o; ka ikaika kaua o na Eaa rn ke k3lana'. aiea o Kalaia. Aia e.o maloko oia ka- i alna o na Pe ekane he mau tausa-| ei koa Baa. O kekahi m«-a aao nui no- j ho: e hoomaopopo fcou ia aaa ma keia i wa, oia ka hiki ole ana i na Petekane j ka hoopike.e i ke ka aiukauhatt o j kahi e paa pio ia kekuhi poe koi Pe.ekane he nui i'.oko o ke kalana kupiīika iea. O keia ka lono hope !oi i loaa mai nei no ke ku'.ana o keia po2 j koa Pelekane. l'a o.eleia, ua haawi | aku o Haku RofcerL3 i ke kauoha e ku-; exi hope mai na koa i hoounaia aku a: | no ke kokua ana ia wahi e pake.e maiioko mai o ka hoopuni pio ia ana e na Bua, a e hoekuu aku i na koa ne- ma ia wahi e paio e.ike me ka hiki ia lakou ke hana no ka hoopakeie ana ia lakou iho. Ma ka hakilo pono loa ana i keia mau kulana o ka nee ana o ke kaua i keia wa, he mea maopopo loa, aole i kekoke aku o Enelaai i ka hopsna o kana paio ana ma Aferika Hema no |ka hoopio ana i ka iahui Bua. O ka I mea maopopo ioa, ina e hiki ana i kela lahui ke hoemau mai i ke kaua ana ia Enelani no ka manawa o eono mahina hou aku, a loa ia manawa no ka hooiaio ioa ana no ke kupono e lo£.a i kela poe ko iakou kuokoa, eiike me ka lakou e makee nui nei. Oia auanei ka mea e koi aku ana i na Aupuni o Europa e waiho ae lakou i na noi ia Enelani e hookiia kela kaua; a ke lana loa'nei no ko makou manao me he mea la e lilo ana no o Amerika Huipuia i makamua no ke koi ana ia Borilania Nui e hooki oia i ke kaua me ka lahui i hoike i ka lawa o kona ikaika e kakoo i kona kuokoa me ka ikaika o na mea kaua, e.ike me ka hiki ana i ka lahui Amerika ke hana ia hana hookahi no ko 1-akou kuokoa.

Ma na iono i loaa mai ia makou, ua ikeia ke ku nana ana o na Alihikaua Pelekane i keia wa no ko la-kou nee ana aku imua no ke kulanakauhale o Preioria, ame ke alahele a lakou e nee aku ai. Aia hoi o Peresidena Krueger ke Jfaen<a la, ua hiki loa iaia ke lawe pio i ke kulanakauhale o B.oemfpntein iloko o hookahi puie ma-hope iho o ka hoomaka ana o kona mau koa e hoala i ke kaua ma ia wahi. Pehea la ina e hookoia ana keia oleo kaena aua Paulo Krueger nei? A pehea hoi, ii?a e hooko ole ia ana ua mau olelo kaena nei ana? Ma keia mau ninau elua, eia no na mea maopopo: Ka mua, Ina e lilo pio hou ke kulanakauhale o Bloemfontein iaia, he mea maopopo ua pau ke kaua mawaena ona ame Eneiani f oiai he hana hoohaahaa loa keia lilo bou ana o kela kulanakauhale i na Bua mahope iho o ke komo laelae ma o na Pelekane malaila; aka, o ko mkou manao nae, aole makou manao»:o iki, e hoao ana o Paulo Krueger e .we pio ia ana me kona mau koa apau iloko o ua kulanakauha!e la, elike me ka mea i hana ia ma Ledesamita ame Kim-ahale. 0 ka lua: Ina e pi<) ole ana keia kulanakauhale iaia, alaila, e pio holookoa ana ke Aupuni Transvaal ī na Pelekane, mahope iho o ka h<ala ana o kekahi wa pokole o ko iakou nee ana i Peretoria.