Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 16, 20 April 1900 — KA HAKU OPIO O KAKELA MAINA [ARTICLE]

KA EAKU OPIO O KA KELA MAINA

Mino aka iho ia o Mii? KHetonau a mahope pane aku >a oia i ke Duke-wa-hlne: "Ae; malia e lawe ana aa i kona inoa e heaia nei oia i keia wa, ola hoi, *Ka Haku Oplo hoowahawaha loa i nei mea h« wahine.' Aka, m ko'u manao nae, ua hewa loa ko na kanaka kapa ana iaia ma keia inoa. Ma ko'u hoomaopopo ana, aolel kumu kupono e heaia ki ia inoa maluna ona." "Hauoli loa au i ko'u lohe a&a ia oe e hoike mai ana imua o'u i keia mau huaolelo. 0 oe ka wahine mua loa a'u i k>he ai e hoike mai ana imua o'u i ka mea oiaio no kuu keiki, ma ke ano, aole kona he puuwai i hoopuanuanu loa la no ke aloha i nei mea he wahine, aka, pehea la nae hoi maua e hiki ai ke alo ae i ka ka'u hoomaopopo aku laia i keia wa, he kanaka makemake ioa oia i ka wahine; a ke lana nei ko'u manao e hoomauia aku ana La kulana ona." "Aole no o'u wahi manao iki, he kane kekahi e ola ana maluna o ka Ili o ka honua, ke ole ola e paa i kekahi hoohiki laahia, i makemake ole i aei mea he kane. Aole loa i kupono iki 1 kona olelo ia ana pela i keia wa, hawanawana hele ia ana o keia inoa, oiai ua hoike maopopo aku nohoi na hana a ua keiki nel a'u imua o ke akea no kona hoowahawaha maoU nohoi i nei mea he wahine. Nawai nohoi e ole kona kapaia ma keia inoa? Aka, . ke hauoli nei nae au, ua lilo kela po i la makahlki hou nona, a me he mea la ma ka'u hoomaopopo aku iaia i keia wa, he kanaka makemake loa oia i ka i wahine; a ke lana nei ko'u manao e ■' hoomauia aku ana ia kulana ona." "Aka, ma ka wa i kaa hope ae nei, . a ma na wa hoi apau ma keia mua a- , ku," wahi a Miss Kiletona i pane hou ak uai imua o ke Duke wahine. Ua , pane aku hoi o Mi33 Kiletona i kela : mau huaole'o me ke kuoo, me he mea > la he kuleaea kekahi i loaa iaia ma ia hana ana, a ua hoomaopopo nohoi , ke Duke-wahine i keia mea. Ua hiki mai la ka wa e hoi ai na mea > apau. Ano, e kuu makamaka heluhelu, ma , keia wahi o ka kaua moolelo e huli ae kaua a nana aku ia Mis3 Kiletona e ■ noho ana. maloko o ka rumi hookipa : rani o ka hale i hoolimalimaia ai e Mr. Kilelona. > Oiai oia e noho ana malaila ma ke- > kahi kakahiaka aia hoi, komo aku ana io Mr. Ki!etona me kekahi mau pala- ,' pala he lehulehu loa maloko o kona . lima. • I I kona hoea ana aku hoi imua o kai na kiakamahine a hooilina hoi, ua lu aku la oia i ua poe palapala la, me ka . olelo ana aku hoi, he poe palapala poloai wale no ia mau leta apau, a hoomau aku ia hoi i ka o'.elo ana: "0 ka mea pono loa au e hana ai, ola ka malama ana i kekahi kakauolelo nana e wehe a haawi aku ia oe 1 na palapala elike me keia ke ano. He hana nui maoli no keia o ka wehewehe ana i keia mau palapala. Aole hoi oia J wale no, aka, o ka pine ana aku I kela ame keia o lakou; nolaiia, manao au, o kou hoolimalima ana i kakauolelo nau 1 oia kau hana pono loa e hana ai, a oia ka mea nana e pane aku i keia mau ipa'apala poloai lehulehu." j Ua a!*aaka mai la hoi o Miss Ki'.etona no keia mau o'.elo a kona makuakane i pane aku ai imua ona. "Manao au, o na hana holo lea ! hanaia e kaua i na wa i kaa hope ae nei, no na kono lehulehu wale i loaa mai ia kaua, ua lawaia no ka hooiaio ana i mai, aole kaua i kokoke aku i kahi e hookomo ai kaua i haawina uku hoo- ; mau no kekahi kakiuolelo kuikawa, ' maleko o ka fcila haawlna mau o ko kaua mau 3i o e hele nei i keia wa me ka maikai loa. Iwaeiia o kela mau poI loai lehu'ehu wale I heea mai nei, ma~ nao &u. i hook&h! a kaua aha paina e ae ai no ka he'.e ana aku, a i ekolu hoi aha hu'ahula," wahi a Kiielona nei i pane m&i ai. f "Hoekahi a'u aha paina i makemake !oa ai e hele aku," wahi a ua ena miliona KL'etona nei | paee aku ai i kana kaikamahine me ki hoomau &na aku nohoi i ke kamaiilo ana: "oii ka aha jpaina a ke Dake-wahine q Kake ama'iaa, i kela Poalua ae. Mik?make loa au e he'e aku i nei ahaaina. He lehulehu loa na kumu i koao mat ia'u e ae aku ai i kaea kono: a miwaena o 'ia mau kumu lehulehu, maaao au eii ea mea ano nui loa. O ka hiehie ame ka hanohano o koiu kalaea, i piha i ka h&aheo ame ka makee kulana a!U, he mea ia na'u i makemake loa iloko o ke!a wahine. Ao e nohoi att i Ike i kih! wahiee ni, nona na makahiki e like me koea. i lik? ka ui me kona. O eel wah!ce wale no i kona aao. He hlehie maoli no kona kulana." | | Me ka :eo ano paxa!o, pane ma| ia o Ml£3 KUeiona: j "He oiaio ka hoi ia, e Papa. Aohel lua ma ka hanohano ame ka haaheo ! e'ike me ka Moiwahiae o Kakalamaina." Ua hoopahaohao !oa ia aa ona mlllona nel ao kela pane a kana kaikamahine, a no'.aila, ua nana aku la la me na onohi maka pahaohao loa maluna o aa kaikamahine aei ana, a pane aku la: "E kaa keiki, ao!e ka paha oa makemake i kela wahl lua ole o ka hano-

hs.co ma Pelekstae »ti? lai pela. ei. ao:e kaua e He'.e aku i iaiia AiiaaiaiI wihi okcva ka kaua e hele aku ai." " Heiha auiaei Uot ko'u mea c makemake ole ai i ke Duke wahine o Kakelamalea. ka mea **u t o-e o »ka nel ia oe, e Papa, ola oo ka Moiwahiae oU walil, a l o:e, oU no ka Moiwahine o RadJ Kiiela? Ua kiulana toa ia ma* waeaa o n* poe apau l kamaain* pu ai kaoa, oia ka !ua oit o na wahin« ohohia nui ia ma LaeUna; a ua hoike mal nohoi oia i kooa mau manao maikai ia'u neL" "Ua pau ae )a keia. Ma ke ano nae hoi o kou leo i pane mua mai nei ia'u l pah&ohaoia ae nel ko'u noonoo, a manao iho nei au. aohe la ou makemake ;i ke Ehike-wahine o Kakelamaina. 0 kekahi mea makemake ioa nohoi a'u, oia ka Haku Opio Sana Alahana. Ua oi aku ko'u makemake i keia kanaka oplo mamua o oa kanaka opio Peie* i kane e ae apau a'u i halawai aL ' kanaka piha waipahe maoli ola. Ui olelo mai nohoi oia i kona makemake loa e ike ia'u ma Ruka Hale; ke ole 'au e kuhihewa, o kekahi ia o na ha!€ kahiko loa o Enelani nei. Ua lilo maoll ko'u noonoo hoohihi apau ia!a, e ma ka olelo maoli ana me ka maopope | ua m&kemake maoli au iaia. ( "Ua loaa paha ika ma'i hooul\kmahiehie no ka wa pokole wale no?" j "What do you mean, my darling? f E hoomaoe mai ana anei oe ia'u, ma ke ano he hoohoihoi makuahunowal < waie no na hana a ka Haku Opio i hana mai ai imua o'u? Aole ioa pela. Ina 1 e hookuku pono ia ae ka loihi o Ko'u . manawa i lilo i ka Haku Opio ma ke t kamailio pu ana me ia, me ka manawa o kahi mea a'u i ike ai me kuu mau ' maka ponoi nei, manao au ua oi aku ka ulumahiehie i hoouiuia mawaena e ua Haku Opio nei o Kake'.amaina ame na mea la a'u i ike al." ! I nel wa i puai ae ai ka ula ohelohelo ma na papallna o ua Mlas KileLona inei, alaiia, pane mai la ia: ) "Ua maluhiluhiia hoi au i ka hulahula pinepine; a o kona noke mau mai hoi kekahi i ke kamailio." j "Ina ona oie'.o aka Haku Opio ka mea e hoonanea maikai ia ai oa, e kuu kaikamahine, a poina pu ia oe na oni hihimanu ana a la mea Ze hulahula palua, alaila, o ka'u olelo hooholo € | hoopuka ai no ka palapa'.a kono a ke : Duke-wahine o Kakelamaina ,oia keia, |'Yes.' Nolaila, e nana aku kaua i na palapala aku i koe." i I kela wa noho iho la ua Ona Miliona Kiletona nei ma ka aoao o kana kaikamahine, a nana iho la laua i na pa- . lapala kono.

| "He ha me!e mama ke haawi ia ans , ma kahi o Mrs. Chanlas, aole o'u makemake e hele kaua i keia Aha mele,' wahi a Mr. Kiletona. "E he'.e kaua ka aha hulahula e haawiia ana ma ka |hl o ke Kuhlne Faranl. Ua pono kels palapala kono. Aha! He ahaaina n< ka hoi ke haawiia ana ma Rikemona Ae—e hele ana kaua i keia ahaaina Auhea oe, hookahi no kumu nui o ka loaa ana mai nei o na kono he lehule- | hu loa mal keia pee, oia kou ikeia ana he hooilina oe no kekahl mau miliona da!a, Ina aohe a kaua dala, aohe kaua e ike ia mai. oka mea maa mau mawaena o ka poe waiwai, he mea hiki ke kuaiia ka waiu, a hiki no ke na!o ka ono waiu; aka, o ka waiwai, aole ia he mea hiki ke kual ia; aia wale no kona kumukuai ma kā hapa nui o na manawa, ma ka hoohui ana i na waiwai elua o na hoao kukaawaie i kahi ame kahi a lilo i hookahi, ina no nae ' he Aloha ke kahua i hoohanaia ai ia hookulkahi ana." | "He mea oiaio no ia, e Papa. He 'mana mao'.i no paha nei mei he da!a. Aka, o na puuwai elua i hoopaaia me ke kau'.ahao dala a gula paha, e paa ana ia mu puuwai no ka manawa e paa ana ke kaulahao dala; m&'kona wa e mo-ku ai. ua kaawa'e heu ua mau puuwai nei. 0 na puuwai hoi elua i hakiikii paa ia e ke kau'a o ke aloha, e komo ana kona mau maa*re apau iloko o ke ola maoli ana o ua mau puuwai ia, a e u!u ana kahi i!ok-> o kahi, a liio mao'.i no laua i hookahi. 0 kela aieha e mau ana ia a hoea i ka hopena o ke o*a ana o ks kmaka. Ao!e hikl kela aioha ke moku ia e na ir.c he nui o keia ao. Maiia, e kaawa'2 aaa no na ipu waihoea o kela mau punwal e!ua i mileia e ke 310*a3, aka, e mau ana eo nae ki paa ana o ke aloha miwaena o !aua. Clai e hoahewaherva a-' na na onohi maka o kela ame ke a oi-1 wi i noho ai ua mau puuwai !a. aka, I e ha-a!e mau ana no na kilihehe «pio- ! plo o ke a'oha o kahi ame kihi i kela! ame keia o laua, a J kaupaleia hni ko laua hui aea me ka aiaapopo, e n.i ioina makahehi kulana e hoopuni ana i ke'a ame kela aaalaa. O ka mei oiaio; nae, ua haawlia na aha&ina ame na aha ho'ahu:* I mao kihapai e iu'uia ai! na anoano o ke aloha olaia, ame na ki-1 *?wo hoou!u ae'.ike mar?. o ka ame ka waiwai. Hoekihi ao puka e' hlk! ai ke weheia mawaeea o ke kane ! malihini air;e k-i wahine malihini ma k! maa hana» eia kela mea i kapaia: he hooiauaa <intrctiuction). E maiihiel wale no kahi wahiee i kahi kane. a ma ka wa € loaa ai he hoolaunaia ana mawaeea ooa atne ke k?osimana malihlni iaia, xn paa iho la kela wahi-1 ne enaiaio o na ru:a e na poai o ka p:wM maemae. he kamaalna cb I ka milihl- j ni i hoolaunala mai, a o na o'elo a ke | kamaalna ka laaa e kuka ai a e kamai-! SIo ai hoi i kahl ame kahL Kani kahl Ipuka weliweli o *Hooiauna/ M A maanei i nin mai ai na hooheno aa* aka mea haku mele Hawaii: **Ma ka hoolauna ko kaua ike ana. Km lima am« ko'u lima, hui me ke aloha,

Ua ho!o loa mal nei ki Bila Kan*wa| 0 Hawaii t noonoal*. mai nel e k* Haīe o aa LuzMma]t*ai&a&a, ma ki la 4 Iho aei. He 120 msi ka aoaa apoao loa 1 ka a fce 2S ma ke kue.