Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 17, 27 April 1900 — KE KAUA MA AFERIKA OIA MAU NO KE KULANA O KA NEE ANA O KE KAUA. A LE I HOEA NA PELEKANE I PRETORIA [ARTICLE+ILLUSTRATION]

KE KAUA MA AFERIKA

OIA MAU NO KE KULANA O KA NEE ANA O KE KAUA.

A LE I HOEA NA PELEKANE I PRETORIA

Kf. hoolaha aku nei makou ma kei.i *ahi o ka makou pepa i na mea hou i 'oaa mai ai makou no ke kaua ma Aferika Hema mawaena o na Pelekane ame na kanaka Bua e hoomau mai la no i ka hakaka ana me ko lakou poe hoa paīo. KE KAUA MA WEPNER. ALIWAI NORTH, Aperi!a 10.—Ua hoouhaia kekahl kaua ma Wepner ma ka la Inehinei. I kinohi ua lilo na pukuniahi a na Bua i mau mea luku neliweli loa i na koa Pelekane, aka, ma ka wi i loaa ai he kowa kupono hiki ai i na poka pukuniahi a na Peekane ke hoohanaia aku me ka waiwni nni, ua alaa papa aku la ka lakou luku ana maluna o na Bua. Ua nedi aku nei kekahi mahele koa Bua hou mai Rouxville mai no la wahi. l'a ikaika launa o!e mai ka hakaka ana nia Wepner ma ka la i nehinei. Ua 'oaa i na Bua he kuia nui ma kein lio■>uka kaua ana. Ua koikol no na make ;na na aoao a i elua. Eia no ke nee mai la he puali kaua hou mai Dew*3 Drop mai no ia wahi hookahi no. HK LAUAHEA NO KO NA PELEKANE HOOAUHEEIA. i.ADANA, Aperila 11.—Ua loaa mai lono mai Aferika Hema mai e hoike ana no ka helu ekolu o na hoauheeia ana o na koa Pelekane maloko o ke \upvnl Alani Kuokoa, elike me na mea i hoikeia mai i ka nupepa Daily Mall, i laireia lioi mai na nuhou i loaa mai ka poe B»a mai. 0 ke ano nui o keia 'ono, oia ka lele kaua ana aku a kekahi pualikoa Bua maluna o na kpa Pe'.ekane he 1,500 ko lakou nui ma Moerkatsfontcin, a o na koa Bua hoi e alakai\i ana e Kenerala De Wet. A e hoike ■mn nohoi ua lono la, mahope iho o ka

honukaiu aua o kekahi kaua hahana loa mawaena o na pulikoa elua, aia lioi, ua lukuia e na Bua he 600 poe Pelekane, a o ke koena holookoa aku o ia poe koa, ua pau iho la i ka hopu pio ia e na Bua. Aole nae i hoolaha ae ke Keena Kaua i kekahi mea e pill ana i keia lono, aole nohoi i loaa mai he mau lono telegarama mai na poe kakau nupepa e ae, a no ia mea ua kanalua nui ia ka oiaio o keia lono e pili ana i keia hoouka kaua. KA MANAO MA LADANA. LADANA, Aperila 12.—Ua hele kela ame keia kanaka ma Ladana nel $ hoopailua loa i na nuhou e lioea mai ana mai ke kulanakauhale mai o Pretoria, e hoike ana i ka poino ana o kekahi poe koa Pelekane a lawe pio maoli ia ana aku hoi he 900 poe koa. Ua lilo kela lono i m«a e 'hookupouli nui loa ia ai ka noonoo o na mea apau ma ka la i nehinei, a o kahi lono uuku launa ole e hoea mai ana mai ke Keena Kaua mai e hoole ana i ka oiaio c ka nuhou i loaa mai ai, he mea ia e hauoli 'loa ai n>a mea apau. Ua 'hoomaiha nut ia keia hanu JjToo āim o na inea apau i ka loaa ana mai o ka hoike a Haku Robata e hoike mai ana no ka e'.eu loa o na hoonee kaua ana a na Bua ma ka hema o ke Aupuni Alani! Kuokoa, a, aole nohoi i hoike mai ua lo'no telegarama la i kekahi mea e pili ana i ke kaua i hoikela ae la. j He oiaio no nae, aole no i pau loa na manao anoninoni o ka lehulehu no ka oiaio o keia lono hoolele hauli i loaa anai, oiai he mea no 'keia i kamaaina mua i ka lehulehu ma na wa i hala ae nei.

ULOLOHI NO KA NEE ANA A NA PELEKANE. LADANA, Aperila 15, hora 5 a. m.— Eia na Beritania ke manao nei e komo aku ana o Haku Rcbert3 ma ke *kulina hoomoana no ke kau hooilo, a e hala ana iaia he mau mahina lehulehu loa. Ma ka olelo pokole ana ae, o keia iho la ka hopena o na manaolana ohohia nui i hookahuaia maluna o ke komo hihimanu ana a ua Haku Roba»ta nei ma Kimahale ame Bloemfontein. Eia hoi oia ke hoomakaukau nei no ke pale ana aku i na lele kimopo ia ana mai maluna o Bloemfontein. Ua haawiia aku la ia Haku Kitchener ke kiai ana i na alanui hao, oiai hoi o Haku Robata e kali ana o ka loaa aku ona mau lio hou no kona mau koa me ona mau aahu kupono hoi no lakou no ka wa hooilo. O Kenerala Brabant ame Kenerala Gauicre, aia no laua 'ke hoolai ma'lie la. Me he mea la ma ka nana aku i keia wa e komo aku ana o Haku Robata no ka olao ana ae i na poe le.e kaua kimopo mai maloko o ke Aupuni Kuokoa, ame ka hoopakele ana hoi i ke kulanakauhale o Mafeking, a me he v mea la oia lea manao i hoounaia ai ka Mahele Koa Pelekane Helu Ewalu i hoeu aku nei i Lae Taona no ke kulanakauhale o Kimberley. OKALAKALA NO NA ENEMI. . LADANA, Aperila 14.—Ua hoolaha ae nei ka nupepa Times i ka lono mahope ae nei i loaa mai ai mal Jamersberg mai, ma ka la 13 o Aperila: "Ua hoopuniia na koa o Konela Dalgety e kekahi poe Bua he mau tausani ka nui me ewalu pukuniahi ame kekahi mau pu nunui e ae, mai ke kakahiaka Poakahi mai. Ua ku aku hoi na koa Pelekane me ka wiwo ole ma ka wa i lele kaua mai ai na Bua maluna o lakou ma ka Poakahi, a pela nohoi ke kaua i hooukaia mai ma ka po Poalua; a ma ka Poaha i hoomau loa ia mai ai ke kipoka pahu ana a pela nohoi me na kipu raifela'ana. Ua manao paa loana Pelekanei e hiki maalahi anā no ia lakou ke kue aku i kela ame keia lele kaua ana mai a na ehemi. Ua nui ka lakou ai. He uuku na poino o na Pelekane ma keia mau hoouka kaua ana. 0 ka poe i alo nui aku i ka- ehuehu ame ka hahana o keia mau hoouka katia ana-oifl no na koa lio pu raifela mai Lae Koloni aku. Penei hoi ka hōike a ka mea kakau o ka nupepa "Pou Kakahiaka," elike me ia i te;eg>arapaia mai ai: "He kulana hoonee kaua hou loa ka na enemi e manao nei e hoohana mai. Ua hoomaopopoia he elua mau kolamu koa o lakou e nee nei no ka hema o Bloemfontein. Eia lakou ke hilinai nui nei i na nee ana maluna o na kaa, e hialiha-li ana laikou he la'ko ai e lawa ai no ko lakou pilikia kokoke iho. Ma ia ano, ua hiki loa i na koa Bua ke nee awiwi loa a like ka hikiwawe me ka nee ana a na koa kaua lio Pelekane. Ua oleloia, aia he 9,000 poe Bua ma ka hema ae o Wels Dorp. Ua mohala mai

la ka nee ana o na koa Bua mai ia' wahi mai a hoea i OdendahL Me he mea la o na Bua i hoihoi ia ai e noho maluna o ko lakou mau aina. mahiai, eia lakou ke hui hou nei me na koa Bua ma ke kahua kaua. ' KUEMI HOPE NA BUA. LADANA, Aperi'a 17.—Ua hoike mai lea niea kakau o ka nupepa Standard mai Bloemfontein mai, ma ke teiega-, rapa ana mai ma ka Poakahi nei, penei: "Eia na Bua ke kuemi liope aku nei mai Wepener aku, me ka hele ana mal ka palena o ka aina o na Basuto. Aia hoi ia poe ke hele ae la ma ko lakou lihi o ka aina me ke kiai makaaia loa! ana mai i na Bua o ke komohewa aku ! ma ko lakou aina, Penei hoi ka hoike a ka Nupepa! "Daily Newe" no kekahi lono I loaa mai ai mai Reddersburg mai i hoounaia mai ma ka Poalima. "Ua ike o Kenerala Chermside i ka pnalikoa kiai hope o na Bua e nalo aku ana ma ika 'hikina hema oiai la'kou e haalele 'mai ana ia Wepener. He pualikoa nui maoli keia o na enemi i ikeia aku ai ma kahi he eha mile ma ka hikina ae o Reddersburg. Aia lakou ke puhee la mamua aku o ko makou mau koa makamua e nee aku nei." AOHE OIAIO 0 KEIA LONO. LADANA, Aperiia 17, hora 11:10 p. m. Ua loaa mai nei i ke Keena Kaua I 'ea lono mahope ae nei mai a Haku Robata mai Bloemfontein mai, ma ka Po- | īlua, Aperila 17: "Eia no ko kakou poe koa ma Wepeier ke hoopuniia nei e na enemi, -'-a, r ia loaa mai nei nae ka lono, aia - , lemi ke lioouka kaua la ma ia wahi me r.a manaolana ma-make wale, a ua honohopo loa lakou o okipuia mai lakou j e ikaawale imai na ma'hele koa o lakou, mamuli o ko lakou lohe ana no ka n ee ana aku o kekahi mau pualikaua Pe'.ekane elua no ia wahi. Hooka.hi puali malalo o Kenerala Rundle, e nee ana ma ke alahele aku o Redderburg, a hookahi hoi malao o Kenerala Brabaut, a he poe koa lioi kekahi maialo o Kenerala Hart, e ree ana ma ke alahele aku o Rouxville. | 'Ma ka li!o hou ana mai o Rouxville i na Pelekane, ua haalele iho la na poe Bua kakalkahi ia laila, a ua hopuia hoi kekahi poe e Kenerala Brabant. "Ua lilo na haule ku-a-ua koikoi i mea e 'hoopaulua ai i na nee ana a keia mau leolamu koa, aka, aole nae liuliu. hoea no lakou ma ke kahua o ka huda. ■ ■ ♦ • . . ■' 'Ua hoike mai o Kenerala Settle, mai Keenhardt ma, Aperila 14, kaua mai la kekahi poe Bua o Trans* v vaal ihe 200 ko la'kou nui ma :ka la mamua iho, ma Dopasport, maluna o kekahi mahele koa lio o na Pelekane. 0 ko kakou poino ma keia kaua ana he elua i make a hookahi i hoehaia. Me he mea la ua oi loa aku ko na enemi, oiai ua nonoi mai lakou i kauki lapaau ame ona mea halihali i ka poe v hoehaia. NA HIOHIONA 0 KE KAHI'A HOONEE KAUA. NU ĪOKA, Aperila 17.—E hoike ana kekahi lono mai Ladana mai i ka nu-

pepa Tribune, penei: Ua hooia mai na lono mai Leciesamita mai ua haalele iho na Bua i ka apana aina o Elands Laagte, a ua ne: aku lakou i ko lakou mau kulana ma Biggersberg. Aole i hoikeia mai n-3 hana holapu wale a na enemi ma k.i aoao hema, a ua maopopo loa ua haawiia ke kauoha i na Bua e nee aku ma keia kulana hou i mea e loaa ai he hana ia lakou i ole ai hoi e haale e kekahi poe o lakou. Ua. lilo keia hoomaJoio ana o na Pelekane \ mea e kamaniha ai na enemi. Ua hoike mai nei o Sir Redvers Buller, ua hoopahuia e na Bua ka hale enegini ame na iho o na kaa lawe lanahu ekolu, mamuli o ka hoopahuia ana me ke dainamita. O keia mau ano hoopoino wale ana i na waiwai o kekahi poe kanaka, oia iho Ja ke ano hana a na Olelo E ma keia hoouka kaua ana. Ua hoa'kaika ma'i >nae na poe o Aferika Hema, ua maopopo loa i na Bua, ma ka wa e pau ai keia kaua ana, e waihoia mai ana na koi poho no na waiwai i hoopoinoia ma Natal me Lae Koloni, eia nae, aole ia mau koi poho e kauia ana maluna o na Bua o na Aupuni elua aka, e ukuia ana ia mau poho e na poe no lakou na lua eli dala ma Rand. No ia mea, a manao na Bua, ua 'hiiki ia lakou ke hoopoino wale aku i na waiwai o na ano apau i <nvi ai ka poino, oiai e ukuia ana ia mau poho maniuli o na auhau e 'kauia ana maluna o na ona o ua mau lua a'i dala la. Me 'he mea la, he oiaio keia manao kolio, a e kaa ana keia ikoiikoi .malun«a o Joharmesburg, oiai aohe mau wahi waiwai o Pretoria ame Bloemfontein e hiki ai ke hookaa i keia mau poho. Ua hoolaha pili Aupuni maoli ia at kekahl hoike ma ke o Pretoria, a e hoiike ana i na kulnna o na koa ma na apana apau i lioonoho ia aku ai lakou, a e hoike pu ana Jioi. aia no ko lakou mau mahele koa apau ma na kulana eleu loa. Ua makaala nohoi na Poo Aupuai o Trauavaal e hoopaa aku i ka manao iloko o ko lakou poe ikanaika, aia no iko .laikou ipoe koa ke nee la ma ko lakou mau wahi i hoonoho ia aku ai, aole lakou i haalele i ko iakou mau pualikoa. Ua hoikeia mohoi maloko o keia mau lono mai ka aoao mai o na Bua, ua loaa hou f no ia lakou he lanakila, oia ka lioauheeia ana o kekalii pualikoa Pelekane e na koa Bua malao o Kenerala Froneman, a ua hookuomi liope ia aku ua poe koa, Pelekane nei e lakou a kaa ma kela aoao o ka muliwai Alani, Eia nae, aole f hooiaioia mai keia lono'e kekahi lono mai ka aoao mai o aa Beritania. Oia mau no ke kulana o na Pelekane hia Bloemfontcin. Aole i manaoio iki na poe kilo kaua e noe aku ar.a na Koa Pelekane mai ia wahi aku no ka akau a ha'.a paha he hebedonia okoa a 'hie umi paiha la, oiai aia o aku Robata ke kali mai la o ka loaa aku ona poe lio liou no kona man koa, a n>e he mea la o ka hoea ana aku nei no paha ia i Lae Taona. A ua manaoioia nohoi, aole o Kenerala Buller e lele kaua aku ana m.'iluna o na enemi, ma Biggersberg aka. e hookuene pono ana ia ixa ka aoao pale aku i na enemi, ina oia e lele kaua

ia mai ana, a hiki i ka \\\i e hukiia 'ku ai na pualikoa apau o nn Bui Diai ia m?.u wahi aku na ko lakou homika 'kaua p.iia ia H?.!ku Robata. ma konu wa e komo ae ai iloko o Transvaal. Ua hauaoio ia nohoi, e hooikaika ana o Kenerala Hunter ame Kenerala Brabant e hoea aku laua ame ko laua mau mahele koa ma Wepener ame Ladybrand, a ma ia ano auanel e hiki ai ke malamaia ke alaliele imah-ope aiku nei o Haku Robata. MAKAUKAU NO KA NEE AKU NO PRETORIA. LADANA, Aperila 17.—Me he mea la, eia o Hakh Robata ma ka wa e hoonee aku ai oia i kona mau koa <no Pretoria. Ina he oiaio loa na lono 1 'oaa mai, alaila, iloko o na la kakaikahi wale no a nee aku na koa Pelekane no ke kulanakauhale poo o Tranf>vaal. Aole nae i maopopo ka la e haalele iho ai ua Haku Robata nei me kona puaMkaua nui hewahewa i ke kulanakauha.'e o Bloemfon t ein, e;a nae ua <manaoio loa ia no, aole e liuliu a hoomaka aku no ia i ka nee ana no la wahi. 0 keia liookaulua loilii ana ma ke kulanakauhale poo o ke Aupuni Kuokoa a loaa hol he oluolu kupono i na koa me he mea la aole no paha e neeu aku ana o Haku Robata mai ia wahi aku me kona poe koa ina aole i ikeia ke ala ikaiika ana mai o na Bua hoouika kaua kihakahaka mai la maluna o na mahe'.e koa Pelekane ma kela ame keia wahi e halawai mai ai lakou, aka, ua maopopo loa mamuli o keia kulana eleu 'O na Bua e kono ikaikaia aha o Haku Robata e,nee aku no ka akau. He 70,000 ka nui o na kanalea e neeH iku a.na malaio o Haku Robata no Pret oria, a iloko hoi o na kolamu koa kaawale ekolu a eha paha e hooneeia aku ai keia poe koa. Aole i maopopo, pehea ana la ko Kenerala Buller nee ana aku ma ka wa ka wa a Haku Robata e hele aku ai no Pretoria. Aohe mau mea ano nui i loaa mai mai ke kahua kaua mai. Eia nae, ua loaa mai ke kulanakauhale poo mai o Holani kekahi lono e hoike ana, ua hoea aku la liaila na elele a ke Aupuni o Transvaal, a ua hoole hoi lakou i ka hoike ana ae i ke kumu nul i hoea aku ai lakou ilaila. Ua manao lakou >e ar>oia mai ana lakou e ka Moiwahtne Wilhe'mina, aka, aole no nae he mea maopopo. UWEA OLELO MOANA NO HAWAH

NEI. VVASINETONA, Aperila 11.—Me ka loaa ole ana o kekahl hoopaapaa nul X keia la mawaena o na hoa o ka Hale o na Senatoa, aia hoi„ na hoohoio iho la ia Hale i ka Biia Kanawai Uwea Olelo Pakipika, a he Bila Kanawai hoi ia e hookaawale ana i kekahi haawlna dala o $3,000,000 no ka hoomoe ia ana ona uwea olelo mawaena o Kapalakiko ame Honolulu. Ua hoike lokahi ia mai keia Bila Kanawai e ke Komite o na Hana Moana, a ua hoohojoia hoi me ka hoopaapaa nui ole ia ana a kue nui ole ia ana nohoi, a ua manaoia, he hiohlona mahalo keia a ka Hale i hana ai i ke Komite. O keia Bila Kanawai I waihoia mai ai imua o ka Hale, he panaiia no ka Bila Kanawai mua o keia ano i waihoia mai ai e Senatoa Hale. Ua maopopo loa, ua loaa mai keia Bi:a Kanawai he haawina o $3,000,000 no keia hana. Aia maloko o keia kanawai e kauoha ana e hoomoeia ka uwea olelo mawaena 0 ke kulanakuhale o Kapalakiko a hoea 1 Honolulu, a e lawelaweia ana hoi keia hana e ka Oihana Mokukaua o Amerika Huipuia, ka oihana hoi i laweiawe ilio nei i ke ana hohonu ana i kahi i manaoia ai e moe aku ua uwea oielo nei. Ua hoakaka mai nohoi o Hale i* ka manao o keia hoomoe wale 'ia ana no 0 keia uwea olelo a hoea i Hawaii, iie keehina hoao wale no keia o hana i'i ana, a ina e ikeia ana ka h»)(fema a : l\olopono o na hoohanaia aua o keia uwea o.elo, alaila, oia ka wa e liiki ai ke hoomaopopoia ke kupono ame ke> ikuipono ole o ka mehala loa ana aku i ka uwea olēlo a hoea i na Mokupuni Pilepine, a i ole, e hoomakaia ka hoomoeia ana o ka uwe.a olelo n hoea ana 1 keia mau mokupuni ma kekahi wahi aku elike me Seatie, a holo I īapana ma ke alahele akau o ka Pakipika. v RUSIA AME IAPANA. NU IOKA Aperila 15.—E hoike ana kekahi lono uwea olelo mai Ladank mai i ka nupepa Times. Aia no ka ni*au pili ia Rusia ame Iapana ke a kolii ia no, ma ke ano e hiki ai ke hoomaopopoia, aole ia he hoailono o ka.noho makamaka ana mawaena o laua, aka, aole nae ia he mea e ho'okokoke ia mai ai ko laua komohia ana aku iloko o ke kaua ana. O ko laua mau kulana i ktia W3,. u i hele laua a piha inaina loa i ka-hi nme kah 1 !, ua oi loa aku »a »kumu -luaM':.hala e loaa ana ia iapana r.o na ; iuu a'Rusla mamua o na anp 0 : : -i am Rusia no na hana a Iapana, ru> ko Ia'pana manao ana e 'konn m.t Korea. O ka hoopaapaa V:.ii ln.wala ma ka Akau aku o Iapana, «aloko paha o na ka1 o Rusia, ua lilo ia i mea hooulu nui mai i ka enaena o ka ukiuki iloko o Iapana, a ua lele paukiki aku la ia iloko o kona Ahaolelo e kau ana he dute a he auhau daia maluna o na hana lawaia e lawelaweia ana ma ia kal lawaia, o ka ol aku nae no na ia paakai ka auhau koikoi loa e komo mai ana mai Rusia maf. He mea makehewa ka olelo ana aku, no !ka wa loihi i*a noho ana o na I&pa-

na ma kela kai lawaia ai, oiai ua maopopo loa he aneane he hapalua keneturia okoa ka manawa o ko lakou nolio aaa llaila, oia lioi ma ka mokupu-[ ni o Saghlien, a mahope mai nei ua ! kinai ia keia oihana e Ru<sia. No ua hana a Rusia, ua ala koke mai o lapa-1 na a hana i kekahi inau keehina a hana hoopaonioni ku ia Rusia oo ia mea ua Hlo la i kumu e hookaulua ai ka, hooko ana o ke Aupuni o Sana Peteroboro i kana k\ūoha no ka mea o pili ka hiki. A'ka, aole nae ia he mea e kakahiki. Aka, aole nae ia he mea e kapaeia ae ai o ka pilikia mawaena o na aupuni elua, a ke ku mau nei no īa ha- j na he kumu hooulu inaina mawaena o ua mau aupuni la. j

■: _ KE ANO O KA HOOUKA KAUA MA WAENA O NA PELEKANE AME NABUA. r