Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 17, 27 April 1900 — MAKE O KIMO ONA MILIONA O LAHAINA. [ARTICLE]

MAKE O KIMO ONA MILIONA O LAHAINA.

Ma ka Poaono aku nei o kela puel i kikoo mai ai na lima o ka anela o ka make a lawe aku la i ka hanu ola mai a Kimo Ona Miliona aku o Lahaina, oiai oia e waiho ana ma kona wahi moe a ka mai i hookuu aku ai iaia ma kona wahi noho ma Alanui Ema. Aole paha poina ko Hawaii nei apau no keia kanak waiwai nui, a o ua waiwai ia hoi ua loaa mai no ia mamuli 0 ka hooikaika ana 1 ka hana me ka hoomakaulii ana. . i I kekhi wa o keia makahiki mamua hoi o kona make ana, ua hoohala oia 1 kekahi o kona mau la ma Kaleponi, a he wa pokole wale no mamua iho o kona make ana i huli hoi mal ai oia no Honolulu nei, a hookuu mai la oia i keia ola ana elike me ia i hoikeia ae nei.

O ka moolelo e pili ana iaia, oia kekahi mea hoopomaikai nui mai i na opio o keia au hou, a oia ka makou e hoike aku nei ma keia wahi o ka makou pepa o keia la. He kanaka Irelani o Kimo Kamabela ma ka han.au ana. Ua hanauia oiā ma bondoderry, Irelani, aneane kanahikukumamaha makahiki i hal aku nei. O kana oihana ike i ao ai a makaukau, pela ka nana aku, oia ka oihana kamana, a no ia mea ua kepa oia maluna o kekahi moku o kohola ma ke ano kamana no luna o ka moku. Ma ka makahiki 1853 hoea ae la la maluna o kekahi moku o-kohola ana i kepa ai ma Lahaina, Maui, a he mau wahi hanen (lala nohoi ko loko o kona wahi waihona. Ua hookuene pono loa iho la ia ma Lahaina, a ua oleiola, ua noho mua oia me kekahi haole nona ka inoa l paanaau i na kanaka Hawaii o Bria. Ua lilo oia i kamana kukulu hale no Lahaina, a e iawelwe ana no hoi oia i na hana maluna o ka moku ina e loaa ana iaia. Ua oleloia na Kimo Kamahela i kukulu i ka hapanui loa o na hale laau o Lahaina iloko oia mau la. 1 kona noho ana malaila, ua mare oia i keka'ni wahine nona kainoa o Hana, a oia nohoi ke kaikamahine a ka haole i noho pu ku ai oia. Aohe i loaa keiki ola me keia wahine, a hoea wale i ka make ana o ua wahine la ma ka makahiki 1858 a 1859 paha. Mamuli o ka make ana o keia wahine, ua loaa mai la iaia he aina a mai iaia mai, pela ka oleloia, oiai hoi o ua wahine nei ana, oia ka hooilina hookahi o kona luaui makuakane. Nolaila, o keia wahi waiwai 1 loaa mai ai iaia me kana mau wahi haneri dala kaka.ikahi i loaa mua ame na wahi dala e ae nohoi i loaa ai iaia ma na ihana litna an ma ka oihana kamana ua loaa iho la iaia he kumuwaiwai e hiki ai iaia ke lawelawe aku, aole hoi e kaukai ana maluna wale no o ko na mau loaa hana lima. Ma ka makahiki 1860 a 1861 paha, haalele iho la ka ulu moku o kohoia ia Lahaina, a mahope koek iho no oia wa ua hoomaka oia i ke kukulu ana i hale wiliko ma Lahaina, a na ka hoku e hoonee na mek paahana o ua wili la. E hoomanaoia o keia ke kumu nui i loaa mai a-i iaia ka waiwai. 0 kekahi mea i ikeia iloko o keia kanaka, oia no kona komo kino maoli ana iloko o ka hana, a hookahi no ka hana pu ana me kona poe kanaka hana. 0 kekahi mea i ikeia ai ko Kimo Kamahela ike ma nei mea he lawelawe hana ana, oia ka wa i kukulu al o Kamehameha V., he hale wiliko ma Lahaina, ano pilipu no paha me ka hale wiliko o Kamahela, a ma nei hana ana, aole no i loaa na paonioni ana mawaena o keia mau hale wiliko, o ka mea pilikia nae i ikeia ma ka aoao o ka wiliko o ka Moi Kamehameha V., oia ka ]>ii loa o na uku hana o kona poe paahana, a he uuku hoi na HIo j Kamahela no kona poe paahana. Mamuli 0 keia pii loa o na uku hana o na paahana o ka wi'.iko o ka Moi Kamehameha V., ua pau iho la ka hana ko ana a ua Moi mikiala hana nei o Hawaii a 01 i nina o aku la o Kamahela me kana mahiko. Mahope wale mai, ua komo aku la kkahi haole o Mr. Harry Turton a 1110 i hoahui no Kamahela ma ka oihana mahiko, a oia ke ku o ka hale wili i kapaia Pioneer Mill. Ua hoohanaia keia hale wili e ka ikaika o ka mahu. Ua hoomahuahua aku la laua i ke kuai

ana ina aina. Mai ia wa mai ka hoomau ana o Kimo Ona Miliona i ka hana i ka oihan mahiko a hiki wale : kona kuai lilo ana aku i kona kuleana i-i loko o ua mahiko Ia ia Mr. Turton no| ka Miliona Da,la paha. A iā'wa oia' i kawale mai ai mailoko mai oia hana. j j Ma ka makahiki 1879 ua mswe o Mr. i Kamahela ia Miss Abigaila. Maipme-1 pine Bright, a ua lianau mai na iaua' he mau keiki lehulehu. 0 ka'- mua, he ! kaikamahine o Abe ka inoa, he 17 ona. mau makahiki i keia wa, a> o kona pu-. kaana mai nei no ia mailoko mai o ke kula virigine o Notre Dame ma San! Jose; o Aliee nohoi, he 15 ona mau ma-! k&hiki, a aia no hoi oia maloko o ke kula virigine o Notre Dame ma San Jose; o Munel, he keiki ia i I?anau ia I ma Enelani ma ka malama o Novema-! I ba o ka makahiki 1891; a o Mary Beatrice he eono mau makahiki. He eha hoi a laua mau keiki i make, hookahi keikikane a he ekolu mau kaikamahine Ua kamaaina ko Honolulu nei poe iaia oiai kona mau la e noho ana maanei. Aole kakou e poina i kona kuai ana i ka aina hanai holoholona o Honouliuli. Aole no kakou e poina i ko- . na kuai ana 1 kekahi hotele ma San I Jose, oia hoi o Hotele lakoho St James i Hotel) Me he mea la ua oi aku ko Kimo kamaaina i na kanaka Hawaii mamua o kona kamaiaina ina haole. Ua | maa oia i ka noho ana me na kanaka Hawaii. | Ma ka auina la Poakahi nei i hoole- j waia aku ai kona kino wailua a ua wainoia ma uka o ka ilina o Nuuanu. ! 0 na poe hapai pahu, oia o Godfrey' Brown, J. 0. Carter, J. M. Dowsett, Samuel Parker, H. von Holt ame A. S. Cunha. !