Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 19, 11 May 1900 — Ke Kinowailua I KE KULUAUMOE. [ARTICLE]

Ke Kinowailua I KE KULUAUMOE.

ihu o ka inu ana o Bernice i ka omole waina a Gilibeta i haawl aku.ai, ia wa 1 kamaillo mai ai o Berniee iaia, ma ka olelo ana mai: 'E, ua loaa ia'u ka ikaika i keia wa, nolaila, e haalele kaua i keia wahi. E wiki kaua, oiai ke noho la paha kuu kane me ka uwp kanikau ana ia'u, a ke hiolo la hoi kona mau waimaka ehaeha no'u nei no kana Bernice. Oh, my poor husband, my darling. Ua hai aku no au ia oe e hoi hou aku no au ia oe, aole nae paha ma ko'u kino i loaa ae ai au ia oe ma kuu wahi mokupuni kaalewa i loe kai, aka, ma ke kino e manaoia ai e na mea apau, he kinowai* lua mai ka iiina kupapau mai. E Gilibeta, ina kaua 1 kuu aloha pau ole. A i ko kaua hoea ana aku i ka haie, o oe o kaua ke komo aku iloko o ka hale, e hai aku ai iaia no'u nei, no Bernice, kana mea i aloha ai me kona naau āme kona puuwai hoi apau. Auwe, ke lohe aku paha la mai a oe aku, ua ola hou mai au mai ka make mai, aole paha i kana mai kona piha pahaoho. Ua ike no au, aole oia e manaoio mai ana i kau mea e hoike aku ai iaia no ko'u ola hou ana mai ka ilina kupapau mai. 0 Gilbert, take me back to my darling." Ia wa i haaleie aku ai laua la loko o ke keena waiho pahu kupapau o Ketawina HaLe, a hele mai la laua, eia nae mamua o ka hiki ana mai o Bernice ma ka puka e hemo loa mai ai i waho nei o ua hale la, ua haule iho la o Berniee ilalo mamuli o ka ikaika loa o ke poniuniu e noke ana iloko o kona poo ame kona kino holookoa apau. Mahope iho hoi o ka Giiibeta mau hooponopono ana i na wahi mea hemahema ana i manao ai he m£a pono ke hooponoponoia mamua o ko laua haalele ioa ana iho i ka Hale Kupapau. I ka pau pono ana Hoi o keia mau mea 1 ka hanaia e ia. ua uhi iho la ia i kekahi ko!oka ma ke kino o Bernice, a hana iho 1a oia a paa pono. I kona ike ana ua paa pono ke koloka mnluna o ke kino o Bernice, o kona wa ia i' lalau iho ai iaia a kaikai ae la ma kona mau lima, a puka aku la laua mailoko. aku o ka hale kupapau. Ua huli mai| ia nohoi ia a pani mai la i ka puka o ua hale kupapau la. Ke ike la oia ia wa, ua punia loa ia o Bernice I ka ona a ka laau hoohiamoe ana i paipai ai iloko o ka omole waina. Me ka hoomanawa nui i hapai aku ai oia i kana puolo makamae a kaa mawaho okapa o ka halepule. I kela wa i lohe aku ai ia i ke kani ana mai o ka wati kiai hale nui o Ketawlna Hale i na ke ana elua, a hoomaopopo iho la oia ia wa. 0 ka hoar elua ka ia o ke kakahiaka. Me ka hoomanawanui hapai hele aku j la uo ia ia Bernice a hoea i kahi e ku ana kona kaa. Maanei hapai pono aku la ia, ma ke kokua ana mai iioi o kahi kalaiwakaa iaia ,i ke kino o Bernice a kau iluna o ke kaa. I kela wa i ninau mai ai kahi kalaiwa kaa ia Gillbeta ma ke aao hoohuoi: "Ua hiamoe anei keia kaikamahine?" A i ole, ua maule la paha oia?" "Ua poniuniuia oia," wahi a Gllibeta 1 pane aku ai, me ka hoomau ana aku nohoi i ka olelo ana, "Me he mea la o ke kumu o ko ia nei maule ana, no ka loihi loa o ke alahele a maua i hele mai nei. Aole i lawa keia mau hoakaka ana a Gilibeta imua o kahi kalaiwa i mea e hoopauia ai kona kanalua ame konaj hoohuoi no ke kumu o ka maule ana o ka wahine a kōna haku i lawe mal ai, I « ma ia wa i pane hou mai ai ola: j "E, auhea oe, owau kekahi mea ka-| maaina loh ma neia hanao ka lawe ana i na wahlne e like me keia ke ano ij ka po. Ma ka'u hana e lawelawe nei, oia hoi ke kalaiwa kaa. he lehulehu loa ko'u hoolimalimala ana e kiī malu au' 1 na kaikamahine a ka poe mei kaika-' mahine a pela nohoi me na wahine he poe kane ka likou, a e loaa ana nohoi ia'u ka uku maikai no ia mau hana a'u e hana ai, ak. ole loa au i ike iki e maule ana kekahi o keia poe wahine au e lawo malu ai i ka po ina ua holo maikai na kuka ana mawaena o ka mea r.ana au i hoo'.imalima mai ame ka' wahine a'u i kii aku ai a kau mai iluna o ko'u kaa, aka, I keia wahine nae hoi au i lawe mai nei, ke ike n'ei au,| ua mau'.e maoli ia oia. A ke olelo mal nei hoi oe ia'u, no ka loihi loa ka o ke alahele a olua I hele mai nei i maule ai oia. Ma ko'n manao, aolie no he oiaso oia mea au i holke mai la ia'u, j aohe alahele i maule ia al nei mea he a'oha, a i kau aloha ka hol, he mea' mauel ia ka ke alahele. 0 ka maikai loa au e hoike mai ai ia'u, oia no kou hai ana mai ia'u i ka mea pololei maoli aole o ka hai mai ia'u 1 ka mea oiaio| ole. Ua oi loa aku kou pono e lawe! aku oe ia'u 1 kokoolua nou ma keia! hana eepa nui wale au e hana nei, a ua' manao au e hiki an?. no ia'u ke lawe- | lawe aku nou me ka maikai loa ame ka holopono loa nohoi e hiki ole ai ia oe ke hoohalahala ma keia hope aku." aU lilo keia mau olelo hope a ua wa-1 hi kalaiwa kaa nei i pane mai ai imu& o Gilibeta i mea maikai loa i kona noonoo, a ua haawi koke aku la ia i kana ae ana, me ka hoike ana aku hol i na mea e pili ana ia Bernice, me kona huna ana no nae i kahi ana I lawe mai

ai ia Bernice, a ua hoik* aku hoi oia, ia aihue maoli oia ia Bernice mai kahi mai o kon-a mau makua. Aohe mea . koe a Gilibeta e apa hou iho ai, no--li. ua kau aku la ia me kahi kalaiwa ka.\ mamua o ke kaa oial hol o Bernice h:jrjkahi wale no ko loko o ke kino o ke kaā. Ua huli ae la na lio ma ke alahele a laua i hele mai ai, a o ka ho!o aku la no ia me ka ikaika. I ka hele ana a maamaama, ho#a'aku la lakuu nei i kekahi wahi papai hale no ka poe kahu hipa iwae'na lilo o kekahi kula, mauu oneanea nui, a maioko o keia wahi papai hale i haule iho ai lakou nei hoomaha. 0 keia wahi hale no kekahi wahlne o Mrs. Crowl kona inoa. He mea olaio, he ano wahi papai ke ano o keia wahi hale, aka, 0 ka mea oiaio nae ma ka hele o na kulana hale o Hawaii nei mawaena o ka poe i nui ole ke kuonoono he hale maoli no keia e kuonoono ai no ka nohona kuaaina. Maloko o keia wahi hale i malamaia ai o Bernice e keia wahine. Ma ka wa 1 ala ae ai o Bernice mahope iho o kona laweiā aku a hoomoeia iho maluna o kekahi wahi moe i hanaia me ka m»aiau loa, ike mai la ia i ka noho aku a keia wahine ma ka aoao o kona moe, a la wa i nan e i ola naa o a maanei o kahi ana e hiamoe ana, a ike ae la ia: "Aole ka au iloko o ka hale kupapau kahi i moe ai. He hale maoli no keia a'u e moe nei. He moeuhane paha keia a'u e ike nel, heaha la?" "Aole keia he moeuhane au, e Berniee, e ike aku nei, aka, he mea oiaio maoli no keia. Aole oe maloko o ka he kupapau i keia wa e moe nei, eia oe maloko o ka hale o keia wahine lokomaikai e noho pu nei me oe, wahi a Gilibeta i pane aku āi ia Bernice. Ma keia wa nohoi i hoomaka aku ai 0 Mrs. Crowl e kamai'.io ia Bernice: "E ka lede maikai, ma kou wa i lav;eia mai ai e ke keonimana nei iloko nei o keia wahi hale, ua pauhia loa ia oe i ka hiamoe. He loihi nohoi kou wa 1 hiamoe iho nei. Manao au o ka mea pono au e hana ai I keia wa, oia kou inu ana i wahi mea inu hooikaika i kou kino, a i ole, i wahi mea ai nohoi kau e ai ai i loaa ai ia oe ka ikaika. "O ka. hora ehia la keia?" wahi a Bernice i ninau mai.ai. "Ua hala ka h'ora umikumamalua o ka po. Aia nohoi ma kela paia o ka ■hale nei kahi I hiamoe ai o ka'u wahi elemakule kane. 0 ka'u wahi mea e hopohopo nei, aole e liuliu a haalele hou iho ae ame ke keonimana nana oe I lawe mai nei ia nei i ko'u wāhi hale nei a hoomau aku olua pia ka olua huakai." E hoomanao oe e kuu makamaka heluhelu, ua nokeia keia wahine e Gilibeia I ke ano o kana mea e hana ai no na mea ai ame na mea inu n. R«rnic® e al ai a e inu ai hoi e pono no e paipaiia kekahi mau huna o ka laau hoohiamoe maloko o ka mea a Bernice e makemake ai e inu. I kela wa e kuku ana ka mahu o ke kope, a ua hōni aku la o Berniee i ke ala mai o ka mahu o ke kope, a ia wa oia i pane mai ai ia Mrs. Crowl: "Ae; ua pon lo kau i olelo mai la ia'u. Ke honi nei au i ke ala mai o ke kope; a nolaila, makemake au i wahi bola kope me ona wahi palaoa pulehu." v ' I kela wa i eleu aku aj ua wahine nei a kii aku la i bola kope no eßrnice. Ma kona wa hoi e hana ana ia kope nel maloko o ke bola ia wa i hookomo iho ai ola i kekahi wahi hula laau hoohiamoe maloko o ua bola la elike me na kuhikuhi ame na alakai ana a Gilibeta. A i ka pau ana ua lawe aku la ia a haawi aku la ia Bernice, me kona paa pu ana aku hoi i kekahi mau wahi pa-j paa palaoa pulehu. j I J<a pau ana o lea inu ana o Bernice i ua hola kope la, ia wa i huli mai ai j oia a kamailio mai la ia Gilibeta ina paha ua maha oia ia wa, oiai ua make-' maek oia e hoi koke aku i kahi o kana kane. Ua paiie aku 1 nae o Gilibeta ma ka olelo ana aku, aole i pau kona maluhiluhl i kona hii hele ana mai iala, a, .aole hoi i loaa iaia kahi wa hooluolu ai. Ua kauoha aku la ua Gilibfita nei ia Mrs. Crowl e kii aku oia i wahi bola kope nona. E moole hoi mai la 'o Mrs. Crowl me ke bola kope ame ke- j hkai pa mea ai ono loa na Gilibeta. Aole i ulu iki mai ka noonoo hoohuoi i:oko o Bernice ua hoomakaukau mua ia keia wahi e Gilibeta ponoi i wahi e loaa ai ia lakou ka hooluolu ana ia hapa o ka po aku i koe, a ia wahi hoi e loaa hou ai ia Bernice ka inu ana i ka laau hoohiamoe. i Nolaila, ke ike nei oe, e kuu makamaka heluhelu, i na hana akamai a maalea, a Gilibeta, e hana nei maluna 0 Bernice, ka hana hoi au ame a'u e oLelo iho al, he hana ku i ke alojia ole. Oiai hoi, o Gilibeta e īnu ana i kona bola kope a e ai ana hoi i kana mau papaa palaoa pulehu ame na mea e ae 1 hoomakaukauia e ka wahine nona ka hale, ia wa 1 pane mai ai o Bernice ia Gilibeta: I

"Ea, ua makaukāu loa au no ka hele 'aku i keia wa. Aohe a'u mea makemake e ae aka, o ka hiki wale aku no i Ketawina Hale kahi hoi a kuu alolia e noho mai la me ka pilikia nui o kona uhane no'u nei. Manao au hiki loa ia'u ke hele me ka pilikia ole, e Gilibeta." | Ma kiela wa i hoao ae ai o i3ernice e ku iluna, eia nae iaia i hana ai pela, oia | kona wa i hina hou iho ai nalo, a hoo-1 oho ae la ola: ■ "Auwe no ka hoi," wahl a Bernice i pane ae ai, "Aole ka hoi i kana mai ka palupalu haalel o kuu mau wahi wa--

wae. l.'a hele ko'u kino a nawaliwali loa." Alaila,'liuii mai la ia a nana mai la ii Gilibeta me ka haloiloi ana ae o kona mau waimaka ma kona mau maka. Aole hoi i liuliu, hoomaka mai la ka poluluhi ana o kona mau maka. Aole hoi i» liuliu, hoomaka mai la ka poluiuhi ana o kona mau lihilihi maka, a o ko GiliL«ta manawa uo ia i laiau iho ai ia Bernice a kaikai ae la iaia a hookau hou aku ia iaia mluna o ka moe. He manawa pokole wale no, ia hoi, ua pauhia ioa aku la o Bernice iloko o kekahi hiamoē kuiipolipo loa. 0 kahi kahu kaa hoi keia, e hiamoe ana no ia me ke kulipolipo loa aole ona ike ae i na nuea e hanaia ana ma ia manawa mawaena o kona haku ame Mrs. Crowl ame ka lēde opio. I kona ala ana mai, ua ia iho la ia he mau wahi mea ai mama. I ke ao loa ana ae, ua noho iho la no lakou nei i keia wahi hale, a hiki i ke ahiahi ana, a ma ka wa i pau ae ai o ka lakou paina ana i ko lakou aina ahiahi, ua hoomakaukau iho la o Gilibeta ame kona wahi kahu kaa no ka hele ana aku ma ke alaheie a Gilibeia i makemake ai. He mea oiaio, ua haaieie iho la lakou nei i kahi o Mrs." Crowl, a hele aku la lakou ia po ma ke alahele i kamaaina mua ole i kahi kahu Jcaa. I ka hel£ ana a ao ia po, a hoomaka mai la ka o ana mai o na kukuna maiamaiama.o ke ao, ua hoea aku la lakou i kekahi haie, a oia hoi ka hale o Poloko. Aole io no i liuliu hoea aku la lakou nei i ua wahi hale nei, komo aku la o Gilibeta iloko o ua hale la, a ninau aku la i ka mea nona ua hale ia, aia hoi ptika mai la ka wahine nona ua hale hokele nei, a hoike aku la o Gilibeta i kona makemake. Aia iluna o ke kaa ia wa me Bernice o Mrs. Crowl, a o keia wahine ka ua Gilibeta nei i olelo aku ai i ka mea nona ka hale hookipa a iakou i ■ho£a aku ai, ma ke ano he wahine ia nana, a o Bernice hoi, wahi ana i hai aku ai i ka mea nona ka hotele, o ka laua kaikamahine no ia, a ua loaa ia oia i ka ma'i ai ake, a e hoihoi ana iaua iaia i keia wa no ke kulanakauhale 0 Devona. "Nolaila," wahi a ua Gilibeta nei i kamailio aku ai i ua wahine nei nona ka hotole," ua makemaka au e haawi inai oe ia makou i na keena maikai lou j o ioko nei o kou hale hookipa,-a maanei makou e hoomaha iki iho ai i keia la holookoa a hiki i ka la apopo, a oia ko makou wa e haaleie iho ai i keia wahi." Ma keia wa a Gilibeta e kamailio nei 1 ka wahinje % nona ,ka hotele, ua hoano e loa ia kooa mau helehelena me na waihooluu hoanoe, i hanaia ai e ia ma kahi o Mrs. Crowl, a ma ia ano, he nanaina elemakule kona e ku aku ana imua o ka wahine nona ka hale hookiP.!» 'i Ua ae niai' liWua ua haie la, a nolaila, ua kii mai la o Gilib«ta a hapai aku la i Bernice noloko o ka hotele, a hahai aku la hoi ia ame Mrs. Crowl mahope o ua wahine la no na rumi ana i makemake ai e haawi mai i kana mau maliliini. Aole i liuliu ka lakou nei hele ana aku, aia hoi, ua hoea aku la lakou nei i kekahi mau keena i maikai io ko laua hanala ana, aia hoi maloko o keia ke£na, he elua mau moe kaawale e ku raai ana, a ua lilo ae la ia mau keena no Bernice ame Mrs. Crowl. Ua weheweh'e ae la hoi ua wahine kauwa n£i a Gilibeta i hoolimalima ai i na wahi aahu o waho o Bernice, a hoomoe maikai iho la iaia maluna o kona wahi moe. I ka pau ana o keia hana, ua hele aku la ua wahine kauwa nei a halawai aku la me Gilibeta maloko o ka rumi aina, a malaila laua i noho iho ai, a ai iho la i ko'laua aina kakahiaka, oiai hol kahi kahu kaa i hanaiia ai maloko o ka hale kuke. • ! Oiai nohoi laua e ai ana i ko laua paina kakahiaka, ia wa i hosa mai ai ka wahine nona ka hotele, a ninau mai la ia Gilibeta ina paha he mea pono ke hoomakaukau ia kekahi mau wahi mea ai kupono na ka mea mai. la wa i pane mai ai o Mra. Crowl he mea pono | ke hanaia ona wahi supa mailoko mai i 0 kekahi wahi moa opiopio, me ka ole-1 lo ana mai hoi o ua Mrs. Crowl nei • imua o ka wahine nona Jka hots!e: | "Aohe pono iki o na wahi mea ai ka- ; umaha a oolea iaia iiei o na wahl mea ai mama oia na mea kupono loa nona. j Ma ka hapanui o kona manawa o nalaau hooikaika kino oia na mea e inu ] mau ia ai e ia'. 0 kekahi mea apiki I nohoi i keia lede opio oia kona ano opulepule. E lohe ana oe iaia e kamailoa mai ana i kekahi mau olelo ano e i loa, a e manao ana nae oe, he oiaio ia j mau olelo, eia nae, aohe. Mamuli no j hoi o ka nui o kona nawaliwali, e moe mau ana no ia maluna o kona wahi moe. He hopohopo nui no ko'u wahi manao ia makou e hoi nei no ka 'nome 1 ka hiki iaia ke kamau aku a hoea ilaila, manao au he uuku loa koha ola a hoea makou i kaii hale. Aole o'u wahi manao iki, e ola ana ia." Ua anehe aku la hoi ka wahine nona ka hotele e pane aku imua o Mrs. Crowl, ia wa no i hemo mai ai ka puka o ka rumi i hoomoe ia aku ai o Berniee, a ku mai la ke kino holookoa o Bernice ma ka puka, a ua hele nohoi a, aOhe lihl kino. He kohu akua lapu na ano apau o Bernice ma ka ike aku. MOKUNA IX. UA PUPULE IA OIA NEI—KE UWE NEI OIA I KONA KAIKUNANE. Ma ka wa i ku mai ai o Berniee ma ka paepae o ka puka, a ike aku la o Gilibeta,. Mrs. Crowl aine ka wahine nona ka hotele, ua meha pu iho Ia lakou apau, aohe leo pane. Aia ka wa-

hin.e noan ka hotele ke nana pono loa la maluna o na helehelena ano e o Bernice, a he mau hiohiona hoi ia e lioike mai ana'he wahine ui maoli ka wahine nananakea an'a e ike aku ana i koan wa ma'i ole. Ua ala mai la no na manao pihoihoi i Mi'ō. Crowl ame Gilib,eta Moneka, a ia wa i kunou aku ai 0 Gilibeta ia Mrs. Crowl, a ku ae»la oia iluna, a hele aku la ma kahi a Bernice eku mai ana. Ke ike.aku la nohoi o Gilibeta ma na onohi maka o Bernice, aole i pau loa ke poniuniu o ka laau hoohiamoe i i'nu ia al e ia. Ma ka wa a Gi|ibeta e hele aku nei ma kahi a Bernice e ku mai ana, ia wa 1 ani peahi mai ai na lima o eßrnice iaia e kuemi mai oia i hope, me ka olelo ana mai hoi: "Ea, auhea o Roe. Makemake au e ike ia Roe. Makemake au e noi i ka hale. E hoihoi aku oe ia'u ika liale. Ae, i keia wa koke no oe, e hōihoi aku ai ia'u i ka hale." # "Ae," wahi a Gilibeta i pane aku ai me ka leo hookoikoi i kupono i kona ano kulana i hoanoe ai ma ia wa, me ka hoomau ana aku hoi i ka olelo ana: "E hoi aku ana oo kakou, e kuu lei aloha no ka hale, kou home aloha hoi." "Auwe ka hoi," wahi a Bernice i pane mai ai me ka li-o ana ae o kona mau maka i o a ia nei, 0 ka leo, oka leo no ia o Gilibeta, aka, o na helehelena he mau helehelena malihini loa keia e ku mai nei imua o'u. Ua oi aku ke ano koikoi o keia mau heiehelena a'u e ike nei mamua o na helehelena maoli o Gilibeta, ka m£a hoi nona ka leo a'u i lohe aku nei." "Auwe no ka hoi. 0 kou hoohewahewa koke mai la no ka ia ia'u nei. He mea aohe ou wahi noonoo maikai i koe. Eia oe ke kamailio mai nei no ko wahi pokii kaikunane," wahi a Gilib,eta i kamailio aku ai ma ke ano hoonalonalo i ka wahine nona ka haie hotele. I nei wa lioi i ku ae ai o Mrs. Crowl mai ke pakaukau ae a hele aku la a hoopa aku al i kona lima ia eßrnice. A :na keia hoopa ana aku ana i hookuemi hope aku ia Bernice i hope a komo loa aku la oia i loko, a ma ia wa i pani aku a.i o Gilibeta i ka puka, oiai hoi o Mrs. Crowl i ki mai ai a paa ka puka ma ka aoao mai maloko. I nei wa i huli ae ai ka wahine nona ka holele a hele aku la e hoomakaukau i lee bola supa i makemakeia ai no Bernice elike me ka olelo a Mrs. Crowl. A oiai hoi ua wahine <nei e hele ana no ka hale kuke, ua pane ae la ia: "He leeu maoli ka hoi ka mea kaumaha. Ma na ano apau, he keu kela a ka wahine opio nui i kona mau la i loaa ole i ka ma'i. He kulana hiehie a maikai kona, aka, ua ka ma'i i hooHfo l kona helehelena ui apau a Jilo i *"■«><*>• 6sy aūōia'i'ko" j a e kahea ana oia i kokahi j mau inoa i maopopo ola iaia ko pili ana iaia." , Mahope iho o ka hala ana mai o ka | wahine nona ka hotele, ia wa .i puka hou mai ai o Mrs. Crowl mai loko mai o ka rumi, a hai mai la oia ia Gilibeta ua hiamoe o Bernice. Ua hai mai la nohoi ia, aole no e liuliu loa ana keia hiamōe ana o- Bernice, a, ala liou mai no oia, a ua manao oia, o ka wa kupo-1 no ia ana e ai ai i kona aina kakahiaka Ua hoakaka mai nohoi oia 1 kona manao imua o Gilibeta, ma ke ano aohe hana maikai e ae e hana ai maluna i koe kino o Bernice, o ka hanaij mau ana aku iaia i ka laau hoohiamoe., Ma kela wa i kamailio aku ai o Gilibeta ia Mrs. Ciiowl ma ka olelo ana, ] aole ona makemake e hana pela, oiai,! aole ona makemake e komo wahi ai ole iloko o Bernice, o lilo ia i mea e pilikia loa ai kona ola kino, aka,, ma kona wa mua loa e ala mai ai, oia kona wa e ai ai i kekhi me ai e loaa ai he ikaika i kona kino. No hookahi paha hora mahope iho ia wa i hoouna mai'ai ka wahine nona ka hotele i ke bola supa i hoomakaukauia ai elike me ka makemake o Mrs. Crowl. (Aole i pau.)