Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 19, 11 May 1900 — KA HAKU OPIO o Kakelamaina [ARTICLE]

KA HAKU OPIO o Kakelamaina

MOKUNA XII. | UA LILI AU I KELA WAHINE. | I kela po, ma ka wa a ke Duke Opio i hoi aku ai e hiamoe, ua hoopihaia kona houpo e ka hauoli i ulumahiehie no na mea ana i ike a i hoomaopopo ai ma ia ahiahi, ma ka manawa a kiss Kilelona i himeni ai i kekah* himeni nona na olelo i hoike mai i kekahi mooielo walohia loa, ka moolelo hoi ana ame kona luaui makuahine i ike ai, a mawaho ae o laua o Naomi kekahi. Ua maopopo loa iaia ma kana koho maoii. ana iho, aohe o Miss Kilstona he wahi-j ne e ae, aka, o Naomi no ia ka wahine noan ka moo'.elo ehaeha ana i iohe ai ma ke mele. 0 ke kumu hoi o ka ulu mahiehie maikai ana o kona nooeoo ma keia wa ana i hoi aku al hiame.?, oia no kona ike ana iho, ke hookokoke loa ia mai nei ka wa e hui ai oia he maka no a he maka me kana Aea i aloha ai, a i hakalia wale no i ka hoike a ka kiu ana i hoolimalima ai e huli i kana mea huna pohihihi. He mea oiaio nohoi, o ka ui ame ka nani o Lede Volenatina, ua iilo ia mau m.ea i mau mea hoonalowale ioi ia mai kota noonoo aku mamuli o ka opuopu ana mai o na hidhiona nani mohaha o Miss Kilelona, ka wahine ana i hoohuoi wale iho ai no, o kana Naomi no ia, ka wahine opio i alo hookahi i na inea apau o ke alahele makamaka ole ana i kuewa he'e ai me ka hua o kona puhaka, ka mea hoi ana i hoike mai ai ma ke me's he lei a-i ia nona. 0 kekahi mea nana i hooikaika loa mai i ka u'.umahiehie iloko ona, oia no kora hoomaopopo ana, i keli ame keia wa ana'e kokoke aku ai ia Miss Kiletona, me he mea la he mau aoao ko ua lec\3 nei i kamaaina mua iaia. Ma kona wa i hoi aku ai e hiamoe, ua olelo ae la oia iaia iho: "Heaha la hoi, e heie nohoi oe e nei wahine hoopahaohao nui wale a o oe no kuu wahine, o Naomi, alaila, aole loa au .3 ae ana e kaawale aku oe mai a'u/.iku." Aki, mamua nae o kona kio'.a ana aleu i-aia maluna o kona wahi moe, ua hele aku ia oia e ike i kona iuaui makuahine, elike me ka mea i maa mau iaia mai kona wa kamalii mai. He inea mau hei ma keia wa ana e heie aku ai a haawi aloha i kona luaui mkuahine e loaa aku ana iaia o Lede Valenatina e noho pu ana me kona makuahine, eia nae, ma keia po ana i hele.aku ai, aole 1 loaa aku iaia ua Lede Opio nei maloko o ke kaena hooluolu o kona luaui makuahine. 1 kona huipu ana me ua makuahine nei ona, ua hoomaka iho la laua e kamailio iki no na mea e pili ana i ka ike ana mai o ua Haku wahine nei o Kakelamaina i na heiehelena ohaoha o kana keiki. "E kuu keiki, mahope o ko'u haaleie ana aku nei ia oe maloko o ka rumi hookipa nui a hoi mai nei au iloko nei no ka hooluolu ana ia'u iho, ua ilie au he hiohiona -ano kaumaha ke umamalu ana maluna ou, aka, i keia wa a'u e ike aku nei ia oe, ua loli ano e loa kou mau helehelena mai ke kaumaha mai a ka hauoH. Heaha mai nel ia keia oū, e kuu keiki i keia wa? Ua loaa anei ia oe he haawina hoohauoli nui ia kou noonoo?" "E Mama, aole hiki ia'u ke huna iho i ka mea oiaio ttiaoli, he oia he noonoo hauoli maikai ko'u e noho la i keia wa. 0 kahi mea nana i lioepunini lea mai i ka hauoli iloko o'n. oi?i na hiohiona ame r,a hana a kela wahikupaianaha r.ui wale a kaua e ike rei, oia a Misā Kiletona. I kekalii wa a'u e noonoo ae ai me he mea la he wahine kinowaiiua keia a kaua e ike nei." "Heaha hoi keia ano olelo au e kuu keiki .e kamatiiio mai nei ia'a i kein wa? Pehea la, manao anei oe, he wahire keia i ike mua ia e oe, a mahope make oia, a o kona kino uh!ine keia e hoikeike mai nei Imm o'u, a oia hoi k° kumii o kou olelo ana, he kinowaiīua o Miss feiletona?" "Auhea oe, e mama. aole loa io no o'u manaoio ia mei he kino wailua, oia hoi, ia mea he iapu. Ao'.e nohoi o'u manaoio ia mea he ume makeneki iloko o ke klno o ke kan'aka. ka mei i o'eloia, oia ka um« nana e ho<<pjl! i kekahi m;ui mea kino kaakoa -M'ia a hui laua ī kahi ame kahi. Aka. i keia wa ke manaoio loa nei au ia mau mea apau ma ke ano he mau maa oiaiō loa." "Heaha la ke kumu kupono vi I manao ai, oia iho la ke kahu-i oip'.o i ku ai keia manao kupaianaha on e kuu keiki no ka mea e pili ana no Misa Kiletona?" • Noho iki iho la ua Haku Opio nei a liuliu, ia wa i kamailio aku ai o:a i kona mokualiine: "Ua ike no au, e aka pahenehene mal ana oe ia'u, ke hoike aku au ia oe i ka'u mea I manao ai, oia ke kumu o ko'u noonoo ana elike me ka'u i hoike aku la ia oe. Aka, hoojkahi nne mea maopopo loa, aohe wahin? i halawai mai me oe, e maua, a peia nohoi me a'u nei, kau keiki, i hoouiu mai i na noonoo ano e loa ana, me ka mea i hoouluia mai e Miss Kiletona. Ua maopopo loa keia mea ia oo ame a'u. Ke ole au e kuhihewa, aia no ilo-

ko ou ē Mana, ka nounoo ar.a. r.ia ke uEO me he mea la ua ike mua no 03 i kekahi mau he ehelena eiijks me kaia ke ai:o. No'u iho, ao.e hiki ia u ke huna iho i ka mea oiaio o'u no k;> u r.ocnoo maoli no keia wahlae. Ma kou wa e noho pu ai iiie nei wahi-i«', me he mea la fca mau maka kona i ike mua| la ea u. Me he mea la o kona u',- ame j kona nani, ua ike mua no au ia mau mea. 0 kana mau hana apau ma ka'u mau hoomaopopo ana, ua kamaaina inua loa au ia mau mea. I kekahi wa e ;ana hakukoi maoli ae ana no ko'u nooueo e olelo ponoi aku au iaia, ua ike no au iaia, a ua kamaaina nohoi. No kekahi manao i hoala ikaika loa mai i j ko'u manao an elike iho 1 keia au i ohike aku la ia oe, oia kekahi inau huaolelo o kela mele ana i me'e ai ma keia ahiahi iho nei. Aole anei 011 hoomanao e mama i kekahi wa loihi koliuliu loa i kaahope ae nsi, i ko'u oleio ana aku i kekahi wahine imua ponoi nohoi ou ame a'u nei, oiai kaua e ku ana me he mea la he lunakanawai oe, Li he lawehala hoi au, a puka ai keia mau huaolelo mai ko'u mau lehelehe ponoi aku ia'u i huli ae ai a olelo aku ai i ua wahine la i ka i ana, "It wiil be a',l right?" Aole anei ou hoomanao i kou kipaku ana i kekahi kaikamahine opiopio mai Ruka Hale aku ma kela la au i ai me ka W'iliweli loa?" "Pehea e Beretar'a#a£ E manao ana anei oe o Naomi a na kanaka e kana nei, o ka Wahine 0 ka Ui? Ea, e kuu keiki,, hfc oiaio ua holiena paha oe?" ' j Ike iho la o Ber.?!;arana i ka awiwi loa o kan£' kamailio ana i kona makuahine, nolaila, ua |capae ae la ia i ke au o ki iaua kamailio ana ma kona ninau ana aku: . j "Pehea ia kou manao maoli e Mana no leeia wahine a'u i kuhihewa ioa ai 1 kona ano?" I kela wa i ala ai ka manao iloko o ua Duke-wahine nei ma ke ano elike !r,? keia: He wahine ui maoli no o Mi-33 Kilelona, a he ui nohoi o Va'.enalina. īna aole e mare ana kana keiki ia Lede Valenatina, alaila, o k.i hana pono loa e hanaia ai e kana keiki, oia kona mare ani me Mi>;S Ki'.elona: mai Amerika mai, a nolaila, hooholo iho la ia iloko iho ona hs mea pono iaia ke pane aku me ke akahele loa i ka nin-āu a kana keiki i ninau mai a.i iaia: "Ua manao au, e kuu keiki, he iua ') 1 o ka ui ame ka hanohano o keia Miss Ki!etona. Ua hiki nohoi au ke o'.elo , ia oe, o keia ke pook.9la loa o na wahine maiau loa a piha naauao nohoi ■ī'u i halawai a i kamalio pu nohoi. A, e kuu keiki, ma kekahi ano, ua iike no au me oe. I kekahi manawa, ua manao ae no au, me he la ua ike no au i na helehelena o ksia wahine. Me he mea la ua kamaaina loa au iaia. Me he mea la ua kamaaina au me kona leo. sia nae, ua hooholo iho ia no au ma ia hope iho, aole loa au i ike iki i keia wahine, a ua kuhihewa wale no ka'u kohokoho ana. oka mea maopopo loa ia'u o ka makamua loa iho la keia o ka hiki aiia mai o keia wahine 1 Enelani nei, a noiaila, akahi no au a ike i kamaaina pu me ia, aole mamua aku nei." "Ua like ioa no kou manao, e Mama me }*o'u no ka mea, e pili ana i keia waliine. He oiaio paha kau i hoike mai nei ia'u, o ka wa mua loa iho la no keia o ko kaua ike ana iaia ma Enelnai nei. * j "Aole anei he mea oiaio, ē kuu keiki,' uap iha mahalo maoli oe ia Miss Kileona, ame he mea la oia paha ke k'.imu o kou ohohia hauoii i keia po, e kuu keiki?" wahi a ke Duke-wahine i :>an,e iku ai imua o kana keiki.

"Aohe paha hookahi wahine ma ke ao nei a puni i loaa kai kaika ume makeīieki i kauo aku ia'u ame ko'u iho apau \ rili iaia, elike me keia wahine. Ma ko'u hoomaopopo, oia nei wale iho no i kona ano, aohe ona kokoolua, 0 ka mea oiaio, aole hookahi wahine i hookomo mai i na ana i ko'u mau noonoo elike me keia MioS Ki'elona. O ka mea kupaiana'na loa ia'u i kekahi wa, oia kona nana pono ana mai ia'u me na onohi maka e hiki ai ia'u ke ike aku, ua piha no la maū onohi maka i na haawina palupalu o kn iloha a h?aha la ke kumu o kona hoike aea mai i kekahi haawina oia ano uo'u nei; aole loa e hiki ia'u ke ike i ke kumu o kona hana ana mai ia'u pe'a? Malia nae paha he uhane maemae loa kona, a no ia kumu, i hana mai ai oia pela? Ela nae he mea pohlhihi no keia i ka'u noonoo ana." Nana mai la kona makuahlne iaia, atr,9 he mea la ua ike aku la ua Haku Opio eei i ka haloi ana ae o na waimaka ma na jpaka o kona makuahine, a ia wa oia i ninau aku ai: "E Mama, heaha la kau mea e noonoo nei i keia wa i kaumaha loa ai kou noonoo, a i haloi ai hoi kou ma:i maka i ka waimaka?" "E kuu keiki," wahi a ua Duke-walii-ne nei i pane mai &i i kana keiki," e aloha aku ana no au ia oe. Ua ike no oe, o oa hookahi ka hooilkia o ko'u aloha, a ma ou la nohoi au e hauoli ai elike no me ka'u i hoike mau aku ai ia oe. 0 ko'u Ike ana aku ia oe. e kuu keiki, ua mare oe i kekahi wahine i ku i kou makemake, oia iho la ka piha ana o kuu hauoli, nolaila, e kuu k£iki, ka Haku Opio o Kake'amaiua, ina he aloha kou ia'u nei, i kou makoahine, alaila, e ae mai oe ia'u e mare oe i wahine nau." | I ka lohe ana o ua Sana Alahana nei j i keia mau huaolelo a kona makuahine i pane mai ai iaia no ka mare i wahine ua loloku iho ka manao kaumaha ilo-

ko ona, a pane aku la oii i kona luaui. $"E Mana, hoolana i kou manao, oiz,i eia kaua i ka wanaao e hele nei i kela wi, a ua kokoke loa mai ka wa e puka mai ai ka la o.ino maikai o ke ao e hauoli pu ai kaua iloko o na maaaoiana ohohia au i iini anui ai e hookoia aku e a'u. Mother, good night." I kela wa i haalel.9 iho ai ua Haku Cpio nei i kona makuahine a hoi aku la oia i kona keena moe. laia i komo aku ai iieko o ua rumi nei ona ua ano halialia mai la ke aloha o Naomi iioko o kona houpo. "Auhea la kuu Naomi?" wahi ana i ninau ae ai iaia iho. Noonoo iho la nohoi ia ina o Naomi .o nel wahine kamahao nana e hoopahaohao nei i kona noonoo ame ka noonoo o kona makuahine aole h& o!elo ana olai ua hoouai ia mai kona loaa hou ana iaia a ku imua o kona alo ponoi. He oiaio ua maki'.i mai la ke aloha o nei wahine ui iloleo o kona houpo, a me he mea la o ke aloha okoa no o Naomi e like me kana i ike ai ma na la o ko laua noho ana ia mau la opiopio maikai o ko laua mau aloha hiwahiwa. Hookahi wale no mea nana e kaohi ana iaia ma ia wa.'oia ka hoike a ka makai kiu. In'a hoi e hoea mai ana ua makai kiu la, a hoike mai iaia, o leeia wahine ui a ka launa ole, aole no ia he wahine e ae, aka, o kana'Naomi no ia, alaila, o kona hele no ia a hopu lima maoli iaia me ka hooia ana aku hoi i-' mua ona, oia no o Naomi, ka w.thinc> | ana i aloha ai me kona puuwai apau; a ina hoi e hoike mai ka makai kiu, aole keia o kana Naomi, a ua mak.3 ! paha oia, alaila, e hoolilo no oia i keia wahine i Naomi helu elua nana.. Oiai hoi ia e noonoo ana ma ia ano, ia waH ulu mai ai kekahi noonoo īloko ona no ka Lede Valenatina. Ike iho la ia, ua aloha no leeia Lede Opio iaia me kona naau apau, ame h« mea la, ua hoomaopopo nohoi oia, oia no kekahi i haawi i na hoohihi ana i ua Lede Opio la, aka, ua ike pu no oia ia wa hookahi no, ua oi aku ka welenia 0 ke aloha o ka wahine malihini e hana ana iloko ona mamua o ko Valenatjna a'.eha e hana ana iloko o koni houpo. • Ua like oia me kekahi pio e nolio ana iloko o kekahi ha'.e paahao, v/ahi a kana hoomaopopo ana inia iho ia wa. Oiai ia e makemake ana e hemo laelae *mai mailoko mai o ka mare ana i mare pu ai me Naomi i hele ai i ke alaloa me na waimaka e helelai ana ma kona mau papalina, elike me kana 1 lohe ai ia Miss Kilelona i himeni ana, a e ko hoi i kona iini a hoohihi malihini ana e ike ana ia wa no Miss Kiletona, ao:e nae heh iki. Aole hiki i ka nui o kana dala ke kuai i lanakila nona mai keia hoopaa pio ia ana oan ma ka mare me Naomi. Me keia mau manao e nu hele ana iloko ona, ia wa hoi aku la ia e'a iamoe. Aole no oia i hiamoe pono ia po. I ka hoea ana mai o kakahiaka, ua ala 83 la ia, a mahope iho o kona komo 'kapa ana ua iho la oia ilalo a komo aku la iloko# rumi aiua. I'kona hoea ana aku maiaila ia wa oia ī iek ak uai ia Valenatina e noho mai ana. A i kon ike ana aku iaia ua hele kona mau helehelena apau a nananakea ano e. I kona ike ana aleu i keia iielehelena maluna o Valenatina, ua komohia iho la ke kaumaha iloko ona. Ma kona wa i komo āku ai, aole loa o Valenatina i holo mai a lalau mai i kona mau lima me ke ohohia o kona mau helehelena, elike me ka mea maa mau iaia i na wa i hala ae. Haawi aku la ua Haku Opio nei i kona aloha i ua Lede Opio nai, me ka i olelo pu ana aku hoi: "E Lede Valenatina, ke ike nei au i ! keia kakahiaka, ua mae ia na pua rose | maa ma(u a'u i ike mau ai maluna o kou mau papalina. Manao au he mea I maikai ke uhaele kaua. e imi i mau pua rose-lani hou maloko o ka mala pua i loaa ai na pani ma kahi o na pua mua i ljele a maemae loa i keia wa. O kekahi mau mea maikai ole nou, e kuu Valenatir.a maikai, oia ka ulolohi loa o kou hoi ana aku e hiamoe ame ksu noho loa ana iloko o na rumi i hela a ikiiki i ka wela." Ia wa i pane maj ai ua Lede Opio nel me ka leo kawau o ke kaumaha: "He mea oiaio, ua hakalia loa 'ka'u hoi ana e heoluolu ia'u iho i kela ame leeia po, aka, o na keena a'u i kamaaina i na wa i hala no ko lakou mau haawina pumehana, i keia wa ua puanuanu lakou ia'u. O na pua rose au i hoomahui maf nei, e kuu haku, he mea oiaio, ua hala ko laua mau ula "weo ohelohelo oiai ke kokoke mai nei ke kau o ka hooilo, a ke hala ae nei k.3 kau o ka Makalii. A ua ike no oe ia mea, e kuu haku." Ia wa i hoao aku ai ka Haku Opio Sana Alahana e hoopa i kona lima ma ka papalina aku o Valenatina, aka, ua kuemi hope aku la ua Lede Opio nei me ka hoholo ana a.s o ka nanaiha kuoo maluna ona, a pane mai la hoi oia: "E Sana Sebastiana, e oiuolu oe e kaohi aku i kou lima lokomaikai mai ka hoopili hou ana mai i kuu papalina i nele i ka ula weo o ka pua rose. 1 Ua ike au he hana lokomaikai kau e ha I na mai nei ia'u i keia kakahiaka eiike no me ka mea i maa mau ia ame a'u mamua aku nei, aka, no ka wa ia i hala, a he au keia no ke puanuanu, a ua kupono ole loa au no ka lokomaikai au e hoike mai nei ia'u." "Auwe, e Valenatina, heaha keia ano hana hoohaahaa au ia oe iho. Ke hoopahaohao loa mai nei hoi oe ia'u ma keia mea. Heaha hoi auanei ka mea e kupono ole ai oe i na hoike ana o ko'u mau manao maikai ia oe." | "Ae; e kuu Haku Opio, he oiaio no kau i pane mai la ia'u, aka, e hai aku

au ia oe, ua bi'a ka hie o ko'u mau manao ulumahiehie mai a'u aku. U.< āanau ka eolo o*e iloko o kou houpo. i i'ua awahia ka oao o na mea ai o keia kakahUkala'u, a ua hookae mai hoi k£ ala o n pua i ka'u heni ana aku. L 3ebasLianB, I was w.c-L2d last night. "Heaha ke o ka loaa ana o keia haawina n.ae waie ia ee e L:de Va enaina. What made you wicked las: niEW, Valeniine? (Heaha hoi ke kumu o kou mainaina ana?) "A," wahi a Valenatina i pane mai ai iro ka hoomau ana aku nohoi i ke lumallio ana, "Ua hoehaia au e ka lili, a no ia mea i ulu mai ai he mainaina iloko o ko'u naau, a, awahia ae la ko'u puuwai e ka makonā nou, e kuu Haku Opio, ka mea hoi a'u i hea mau aku ai, 0 Sana Sebas*tiana. Ua lili au aua mainaina hoi au ia Miss Kilelona. Aole o'u wahi lihi hoihoi iki i kela wahine. Ua lili au nou. Ua ike au ia oe me ka maopopo loa o kuu maka nei ame na maka nohoi o kuu uhaee, ua oi loa aku ka wainohia ohohia o kou mau ano apau ke noho oe me kela wahine mamua o kou noho pu ana me a'u. Ma ka wa aole i hoea mai nei kela wahine 1 Ladana nei, owau kau mea nui, a, owau hookahi wale no, aka, mai ka la mua loa' -a kela wahine i hoea mai ai imua ou ame a'u, oia no ko'u manaka i hoomaopopo ai, ua lilo kou puuwai aku iaia, a ua kapae ia a.e la hoi au ma kahi e me he wahi puolo haalei wal£ ia ]a Me he mea la o kou ano apau ke pi'li aku oe ia Miss Kilelona, ua paa oe malalo o kana mau ume mageneti ana. He keu maoli no kou hoopili iaia, a ua paa io maoli no oe iaia ma na ano apau. He keu nohoi kou aloha o'e ia'u, ka mea i haawi i kuu uhane opiopio nei e lilo i mea paa pio iloko o kou aloha. Lohe au i ka olelo a na kanaka no keia mea, a kaumaha iho la kuu uhane, a helelei hei kuu mau waimaka ma kuu mau papalina. No ia* mea, ua pau ka hie au i ike mau ai e ki.ipohe ana ma Kuu mau papalina. Ua hai aku la au iia ee, i kuu mea huna, oia hoi, ua lili au ia MĪ3S Ki-etona, a he enemi ino loa oia no'u." - Manao wau, ua awiwi loa kou haav, i ana ia oe iho iloko o na lima o keia haawina maikai ole, oia ka lili. Me la, aole oe i noonoo pono i ka ' mea au e hana ai. Ua ike no oe, aoie loa au i hoohemahema iki ia oe ma na mea apau ma ka home nei a ma na wahi noliei apau au ame a'u i he'.e pu aku ai me ka Haku Wahine o Kikelamaina Manao au o kou hooulu ana ae i ka lili ame ka mainaina no'u nei ma ia ano, he hana kuhihewa loa ia au i hana ai. Heaha la kau me i lohe ai i na kanaka e olelo na no'u nei i loaa ai ia oe he kumu e inaina mai ai oe ia'u a ia Mirzs Kiletona hoi?" "He lehulehu loa na mea a'u i lohe ai ia lakou e kamailio ana a oia mau >tmea apau he mau mea wale no o inaina ai kekahi mea pepeiao allke me ko,vi: ne4i a,jo ka.mea hoj.nona ka l lele pau maluna ou. Lohe au'la lakou e olelo ana, he keu olua a na paa j mare maikai* a kupono loa ina e mare ! io ia ana olua." I "E hoomanao oe e Valenatina, ao'e ia mau olelo mai a'u aku, a lee hoike mai nei ia i ka hemahema loa o kou mainaina ana ia'u mamuli o kou lohe ana i kela mau huaolelo mai a hai mai. "0 kau olelo pono wale no paha ia e hoike mai ai imua o'u. Aka, e hai aku au ia oe, ua aloha au ia oa me kuu naau apau, a, aole o'u makemake e ku aku au me he ilio makua ole la a nana aku au ia oe, e haawi hou aku ana oe i na hoohoihoi ana a kou aloha i kekahi mea okoa aku, Manao au, owau hookahi wale no ka mea i kuleana maluna o kou aloha, aole hiki ia oe ke haawi hou aku ia m.sn i kekahi mea okoa aku. Aole." "Ua kuhihewa loa kou manao ana, ua haawi aku au i kuu aloha ia Miss Kiletona, e'.ike me kau e manao nei." "Pela io paha. eia nae, ua hooiaio loa mai na he'.ehelena kuwaho o kau mau hana ia mea e hiki ole ai ia'u ke hoowahawaha. K.e hai aku nei au ia oe no ka manaw hope loa, ua ike oe i kuu mea huna, a nolaila, mai heao hc\:i oe e hoehaeha mai a'u ma keia hope aku." I kela wa i komo mai ai ke Duke-wa-hiae iloko o ka rumi aina, apau ae la ka paio pulua ana a ua mau Opua hiki kakahiaka nui nei. A keia pule ae aku au ia oe i kuu mea huna. (Aole i pau.)"