Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 20, 18 May 1900 — Hawila ke Koa A I OLE Magarita ka Ui. [ARTICLE]

Hawila ke Koa A I OLE Magarita ka Ui.

E na makamaka. ke ike ae Ja no kakou i na hana no;i noweio a Makaiika, a ke he.e la no nae kaoa hoailona a papanl pono ka !a i Papaenaena. kona lohe mua ole i ka hoike a kana ipo imua o »a maiihini mai Roma mai, eia aae ua loaa pono aku la ua wahi ko'ohe nei e pue ana i ke anu a ka Walkoloa iwaena o kona mau hoiloha mai Roma mai. Ku hou mai la ua Makaiika nei, a kamailio mai la imua o ke anaina: Ua ike ae la oukou i keia hana kamahao a'u, a nolaila, ua pau ae la keia, a eia k mea i koe. E hana aku an« au be hna hoopahaohao i ko oukou mau houpo, oiai hoi aohe a kakou hana o keia wa, a ke pau ae no hoi keia, alaiia, o ko kakou hookuu no ia. E ia na£ hoi, e ae mai oukou ia'u e hoi ae au e wehewehe i keia aahu, a hoi hou mai au, alaila, hookuu aku au l ka mea kamahao, e kahaha ai ko oukou apau. Nalowale aku la ua Makalika la no ka manawa, a hoea hou mai la o:a me kona aahu mau, aia hoi he pua pepa hahau ma kon lima. Hele mai la oia a ku ma ke pakaukau, a hoike mai la i keia mau olelo: "E kauoha ana au ia Kolomela, e wae i 20 pepa noloko ae o keia puu pepa, a e haawi aku hoi oia i keia mau p«pa he 20, i ka poe ana i makemake ai, ma ka 2 pepa a ka mea hookahl; alaila, e nana kela ame keia o ua poe la i haawiia ku ai i na pepa, a hoomanao iho i na ano o kana mau pepa. Alaila, e kii aku o Kolomela i na pepa a ke!a ame keia, a waiho iho maluna 0 ke i>akaukau n£i, me ka hoohuikau ole ia iakou. A na'u no e imi aku 1 na pepa o ke!a ame keia i nana al a hoomanao. la wa kauoha ae la oia ia Kolomeia, e ohi i na pepa he 20 mailoko aku o ka pua pepa holookoa. ■ A oiai o Kolomela e ohi ana, kauoha mai la o Makalika: "Eia au ke hoonalo nei ia'u iho maloko o kekahi rumi, a i ka wa e pau ai kau mau pepa 1 ka haawi i ka poe a kou naau i hoihol ai, a nana pono hoi lakou i ka lakou mau pepa apau, me kou ohi ana a hoihol ana mai iluna nei o ke pakaukau alaila, e kike pakolu iho oe i ke pakaukai." Pau kel* mau huaolelo a Makalika, nalowale aku ia oia iloko o kekahi rumi. A hana aku la hoi o Kolomela i kana apan-a hana. i 0 ka puu pepa mua, o ia ke kini kaimana me ka wahine kaimana, ia Hawila ia. O ka elua, he oopa haka me ke 6 kalapu, i ke Alil Kiaaina Benekona! ia. O ka ekolu, he umi kaimana me ka| waln haka. ia Masimiliana ia. Pela ke kai hele ana o na puu pepa, apau pono na pepa he 20, a ike kela ame keia i kana mau pepa iho, a hoihol ia aku la maluna o ke pakaukau. Ia wa kike pakolu iho lar'ua Kolomela nei i ke pakaukau. a o ko Makalika wa no la i oili mai ai. Hele mai la oia a ma k* pakaukau e waiho ana na puu pepa he 10. 1 kela wa puana ae la o Makalika i kela mau huaolelo, "Mutus, Dedirt r Cocis, Nomen." Alaila, lalau iho oia i na pepa mua elua, o ia hoi he oopa haka me ke ono kalapu, a hele aku la oia a ma ka papa eleele, huli mai la oia imua o ke analna a olelo mai la. Ke kaha nei au he 4 laina maluna o keia papa, a maluna o keia mau laina e hoopili aku ai au i keia mau pepa a pau, e hoomaka ana hoi mai na pepa a'u e hoomaka nei, oia ka oopa haka me ka 6 kalapu." Ia manawa kaha ae la oia he 4 laina, a kiko iho la he mau helu mai ke 1 a ka 5 maluna o ka laina mua, a pe'.a hoi ma ka laina 3, a pau na laina 4. Alaila kau aku la oia i na pepa mua 2 e paa ana, maluna o ka laina mua. 0 ka oopa haka ma ka helu 2, a o ke 6 kalapu ma ka helu 4. Kii mai la oia i ka puupepa 2, o ia ke kini kaimana me ka wahine kaimana, a kau tho la oia i ke kini kaimana ma ka helu 3 o ka laina mua, a o ka wahine hoi ma ka laina 2, ma ka helu 5. Kii hou mal la oia i ke kolu o na puu pepa, he ekl peki me ka eki haka. A kau aku la ola i ka eki peki ma ka laina 1, helu 5. a o ka eki haka ma ka lalna 3, helu 5. Pela ua ui nei o Mamiona Kakeia 1 hoonohono ai apau pono ua pepa he 20. ma ka hoonoho palua ana. A ua pono na mea apau i kona manao. I ka wa i pau pono ai na pepa i ka hoonohonoho ia 6 like me ka papahana ana i manao ai. ua nonol m!U ia o Makalika ia Kolomela 1 na inoa o ka poe J koho i na puu pepa. Ia manawa iiaawi aku la o Kolomela i ka papa inoa o ka poe apau ana i haawi aku ai i na pepa, a he 10 ko lakou ftul, e hoomaka ana mai & Hawila mai ka mua, * bIJd i ka Nalta Maalmiiiana ka hope loa. Ia wa hoi, huli mai ia ua Makalika la, a olelo mai )a i ka poe na lakou na pepa ana i hoonohonoho ai. "E na keonimana, aole he ike ku--1 haawi ia mai ia'u; aka. aia o» ke alakal ana a na huahelu Mutus. Cods Nomen, e ikeia ai keia

hīi33_ A O l3> 32 hB10'?10 {KihiīliM na !akou e a. ? 3kai i na hoikeaa o ka oukou mau pepa i koho aL Ano. e ta maluna o keia pepa elee'e ka eukoa ®au pepa, a ia'n e niaaa pakahi aku ai la eukoa no kaai ī kau ai o na pepa elua a keia ame keia o onkou, alalla e hai eeal no ke!a ame keia o oakoa I ka la-1 iaa a miu laina paha i kau ai kanai mau pepa. Ma ka ;aina 1 wale no pa- f ha, ma ka iaioa 1 paha me ka 4, ka 2\ paha me ka 3, a pela aku. No!aiia, be imananinau nei au i ka Nalta E!tele. E Sir Kaita, auhea kaa mau pepa?** "Aia ma ka laiea 1 ame ka iaina 2," w:ihi a ka Naita Eieele. o ia hoi o Ha-

wila. Ia wa i kuhikuhi aku la ua Makalika nei i ke kini kaimaūa ma ka laina mua ma ka helu 3, ame ka wahine kaimana ma ka laina 2, ma ka helu 5. A la wa i ae mai ai o Hawiia, a hu ae la ka aka a n mea apau, no ka pololel o keia koho ana a ua haku wahine Makalika nel. P kela wa huii ae la ua Makaiika nel a ninau aku la i kona luaui makuakane, ola hoi o Benekona: "E kuu luaui, ke ike nei au o oe ka helu elua o na mea i koho iho nei \ mau pepa; noiaila, e oluolu oe e haj mai, aia mahea kau mau pepa?" "Aia ma ka laina mua wale no,' wahi a Benekona i pane mai ai imua o kana kaikamahine, me ka olelo ana mai "aole e loaa ana ia ce, a ina e loaa ana ia oe ka'u mau pepa, a ina e loaa ana ia oe ka'u mau pepa, alaila, e haawi maknna au ia oe i hookahi komo gula nona na pohaku daimana he 12 e hoopuni ana i ka momi kumukuai nui o ka noho'lii o Saladina, kela Emepera pegana o ka Hikina i haawi makana mai ai ia'u, ma ka la i hanauia mai ai oe e kuu lei, mai ka opu mai o kou makuahine." "E kuu makua, ina he oiaio k£ alakai a na. hauolelo Mutus, Dedit, Cocis ame Nomen, alaila, ual ilo ko makana e kuu luaui, i ko kaikamahine. A nolaila, eia au ke hoike aku nei imua ou e kuu makua, ame keia anaina i kau mau pepa i nana iho nei a hoomanao." "Ua koho iho n£i oe e kuu luaui i ka ooka haka, e kau nei ma ka laina mua, ma ka helu2. oka lua o kau mau pepa, oia ke 6 kalapu, e kau nei ma ka laina mua, ma ka helu 4." Ia wa i ku mai ai ua elemakule Benekona nei, me ka piha hauoli, a hele mai Ia a lalau mai la i ka lima o kana kaikamahine, a olelo mai la: "Ua eo au ia oe. He oiaio o ka'u mau pepa io ia, o ka oopa haka ame ke 6 kalapu. Nolaila, apopo mamaa o ko kakou hele ana aku no Roma, (■. haawi aku ai au ia oe i kuu makana i &e aku nei ia oe, imua o keia anaina e piha nei i keia po." Ia wa i haawi ae ai na mea apau i na huro ana, no ko lakou ike ana i ka pololei maoli o ke koho ana o Makalika I na pepa a Benekona, ame ka eo ana hoi o kana makana. A me he mea la o oukou kekahi e na makamaka e hene aka iki iho ana i keia mau koho pololei ana a Makalika, i na pepa a Hawila, o ia ke kini kaimana ame ka wahine kaimana; a pela no hoi ka Benekona mau pepa, o ia ka oopa haka ame ke 6 kalapu, elike me ka kakou i ike mua ae nei. A i ke akakuu ana iho o na leo huro o fce anaina, oiai o Makalika e haawi ana i kona mau hoomaikai ana, no ia mau leo mahlo. U nana iho la oia i ka papa inoa, a ike iho la oia i ka inoa o ka Haku Salarino, a oia ka 3kolu o na inoa e kau ana, oiai nae o ko Masimiliana inoa ka pono, aka, mamuii nae hoi o ka Kolomela hoonohonohto ana, ua hoihoi ia oia i ka hlu 10. Nolaila, huli ae la ua Makalika nei, a ninau aku la i ua Haku Salarino nei: "Ea, e kuu Haku, auhea hoi kau mau pepa? M "E ka Lede kamahao," wahi a ka Haku Salarino, "aia ka'u mau pepa ma ka laina mua, ame ka eha (4) o na laina. A eka lede, ina e loaa ka'u mau pepa ia oe, alaila, i keia po no au e haawi aku ai i ka'u makana ia oe." "E kuu Haku," wahi a Makalika. "Ua .kaulona pu ia oe ma ke alaiiele hookahi me ko'u luaui. Aole au 1 ike, ua hoaikane olua, oiai aole i 'hoi iki mai kuu makua ia mea ia'u, eia nae ma ka hoike a na pepa a olua i keia po ke ike aei au ua polena paa ia olua i kahi ame kahi, a oia keia, koho kuu luaui i oopa haka me ke 6 kalapu kana mau pepa, koho hoi oe i kau mau pepa, e kuu haku he oopa peki me ke 6 kaimana. Nolaiia, ua hoaikane na oopa a olua, a ua hanaia ka hoohlki paa mawaena o olua, mamuli o ka hoike a ke 6 kalapu me ke 6 kaimana, na ka make e hookaawale ia olua." Pane koke mai la ua Haku Salarino nei: "E ka Lede kamahao, ua loaa ka'u mau pepa ia oe, o ia ke 6 kaimana, ame ka oopa peki, a o ka'u makana koe. A o ka mea liuna au i hoike moi nei, he oiaio loa ia." I kela wa kamailio mai la o Kolomela imua o Makalika: "E ka lede, e koho mai oe i na pepa a ka Naita Maslmiliana, aia ola ma ka helu 10; aka, 0 ka pono oka helu ekolu ia. A o ia hemahema nae e ka lede, maluna ia o'u Ninau ae la o Makallka i ka Nalta MaslmUiana, "auhea kau mau pepa € kuu Haku Naita?" ma ka laina * wale no apau/' 1 pane mai ai o Masimiilax»: M AJaila, e kuu Hakn, o ka 10 kaimana. ame ka 8 haka kau mau pepa," waMaMakaiika. "Ae, o ia no," wahi a Masimiiiana Pela no ua Makallka nei i h.ull noii be!e ai apau pooo na pepa i koho la a! i kela ame keia o ka poe a Kolomela i haawi aku al i na pepa.

A ia a«ua hookiau u ae la na banx . 33 e ko MakaUka bc-ike awi , s k i aaa asai iznua oke snainu p«s?;: "Ao!? bo ks;a he aana pohihiii a hohona. o:al o ta ■ ki e h*3K> 5i keia mei h«na, oh no na : huaok-I.o— ? | M L" T l" S | • D E D I T jCO C I s N O M E N Nolaila, i ka hookaawale aua l na pepa he 20 iloko o na pau he 10, ma ka e'.ua pepa o ka pmi hookahi, alaUa, i ka nana ana ae i kela ame kela mea i kaaa mau pepa e'ua a maopopo na ano, !a wa e hoihoi mai ai a kan iho maluoa o ke p&kaukau, a pela hoi apan pono na puu pepa he 10. me ka hoohuikau ole. Alaiia, eia ka rula: "E kau \ na pepa elua o ka puu hookahi maluna o na hua pi-a-pa Hke kahi 1 kahi e iike me na U elua o loko o ka huaolelo mua Muiue; a pela hoi me na T elua ma ka huaolelo mua, me ka huaoleio elua, o ia o Dedit. A pela e uweheia ai na mea huna o keia wahi mea hoor>ahaohao iki. Nolaila, o ka mea pepteiao e hoolohe mai a o ka mea noonoo e huli aku, a o ka hopena e ioaa ana no." A i ka wa i pau ai ka Makalika hoakaka awiwi ana i na rula e pili ana i ke ano o ka huli ana i na.pepa he 20, ua hui ae la ka aha, a ua lohe ia aku ke kakani o na huaolelo kamahao Mutus, Dedit, Oocis, Nomek. A ua p|ha hauoli nohoi na mea apau tio na hana mai kinohi mai o ia po, a hiki mai i ka panina hope loa o na hana. A mahope iho, ua oiii hou mai la o Makalika, a ia wa oia i hui hou mai ai me kana ipo aloha me Hawila, a uhaele holoholo ae la laua iwaena o ke aluka a na lede me na keonimana e koke b£le ana nohoi ma o a maanei. A oiai ua mau ipo hoomahie nei elua e heie ana, ua papaleo nahenahe ae la no lau no na kuwiliwili ana a ko laua mau iini ame na makemake. A o ia nohoi ko Makalika wa i ninap mai ai ia Hawila: "Ea, h£aha la hoi ka mea i huro nui loa ai na makamaka o kakou mai Roma mai, i kela wa a'u i oleo ail, e hele ana no oe i Rcma, ma ka la Sabati hoi oe e hele ai, a ma ka Poakahi hoi oe e hiki ai i Roma? Weliweli maoli ko lakou mau ieo hooho ae ai, kuhi au e hanee iho ana ka hale." 'E kuu Makalika aloha, o ke kumu o ko lakou uwa ana e like me ia ke ano, o ia ko lakou ike aha i ka poloeli o kau olelo ana, no ko'u hela io ana aku i Roma, a ma ka la Sabati au e hele aku ai, a ma ka Poakahi hoi u e hiki aku ai, no ka mea, ua hai mua aku nei au ia lakou, no ko lakou koi loa mai hoi

e hoike aku au i ko'u manaoio maoli no ko'u ae e hele au i Roma, a eia ka'u i hoike aku ai ia lakou. Owau io no kpkahi e hele aku ana i Roma, ma ka la Sabati au e hele ai, a ua manao au o ke kakahiaka Poakahi ko'u wa e hiki aku ai i Roma. Nolaila, i kou hoike ana mai i ka mea kulike loa me ka'u i hoike aku ai ia lakou, ua hoopiha loa ia lakou i ka hauoli ohohia no ka pololei o kau hoailona ana. A o ia iho la ke kumu .Ia i lohe oe e kuu aioha. A no'u iho nohoi, ua hoopiha maoli ia no au i ke pahaohao no kau mau hana o keia po, a ua nana aku au ia oe me he wahine kupua la mai na kukulu mai o Inia, ka olelo ia ka punana 0 na kaulana o ke ao nei:" Pela na hooheno ana mawaena o ua mau ipo nei elua, a hiki wale i ka wa 1 P°b a poha mai ai ka pu puhi, e kahea mai ana ua kokoke mai ka wa e hookuu loa ia ai na hana o ia po. Ia wa I hoomakaukau ae ai na mea apau no ka huli hoi ana; aka, o na ipo hoohai elua, oia mau no na kaina 0 ko laua mau wawae, e nanea ana no 1 na kihele kilou ana a ko laua mau iini i kahi ame kahi, Aole nohoi he wahi mea a eueu mai o Benekona, oiai, ua manao nt> oia aia no kana kaikamahine ke hele la me kona hoaloha ka Naita Eleele. Aole oia i manao iki, o keia Naita Eleele a kana kaikamahine e pili nei, oia ka oiwi nana i hoohina i ke kupaa o kana kaikamahine. a pulu i ka ua hoeha ili. A ina paha i ike ua Benekona la, o ka eueu keia o ka uka iu ano o na pali hauliuli o Rokenekai, nana i kaili ka puuwai o kana lel aloha a lilo, ina paha ua *hee iho na hoomakuekue ana ma kona mau k\ie maka, a papahi ae oia i na ipuka o kona ae ana e heie pu lei hiwahlwa me ka kakon hiwahiwa, a i ole, ina no paha aole oia e ae e komo aku ke poo o Hawila malao o ka malu o kona hale, oiai ua Hke me ke keiki a ka makna o ka hoowalewale oia. Aka, aole nae oia i ike ia mea, a oa lea kulou a ka lawaia ua malie. A he olu nanahe na mea apau a ua mau ipo la e hooheno ana mawaena iho o iaua. A kani hou mai la ka lua o ka pu puhi, a oia ka leo e hoolale mai ana i na mea apau e ohohia kuilima pu ae iloko o ka lalani mele, "Kiss me mj dariing huki ka ulua la e, Eia kaoa i ka pili o ke ao." A ia wa hoi I huli hoi awiwi aku ai o Makalika ame Hawila, a noho iho la la Makalika nei maluna o kona noho, >iai na lede ame na keonimana e luluni mai asa e haawi i ko lakou aloha ane na hoomaikai ana ia Benekona, ke Cialna, a peia pu hoi ua Makalika nei. A mawaena o ia poe i aloha aku i -.e Kiaaina Eenekona me ua Makalika

!a. a in? na inai oiai o k-i Na;ta kekahi. Ak2. maniau o ki bci ana ikii o aa rr;-a a;;au. ua kamailīo mii ia o Beaek?2a ke KLiaina: "Ke koro aku nei au ia oukoa ap&a « £.koakoa hea ena? ! ka !a apapo bora S> o!ai ok\ ka a'a e haaw; ai i ka'u ; maleiaa, I ka'a oo ka hana aeo pahaohao nobo! ana i haaa Ibo nei, e like me ka kakou i ike pu iho nel Apopo hora 10, e haalele iho al au 111 e ka Hakuwahine Makalika, a me na makamaka maikai eei o kakou mai Homa mai, ame kahi maa Naiia o Kokeaekal nei, no ke knlanakauhale o Homa. Ano. e lohe ai oakou i ka leo 0 ka Haku So3a'.arino, ka Naiia o ka Aeio Ulauia o Roma." "E na Lede ame na Ksonimana o Hokenekai nei, e noho ana me ka maluhia mala'o o ko oukou malua puuwai hamama. E like me ka'u i oleio ae nei, ke loaa ka'u pepa i koho ai i ka Hakuwahine Makalika, e haawi no au 1 makana i keia po, a o ia keia." Ia wa unuhi ae ia ia mailoko ae o kekahi trahi pahu huinaha» he lel o na pohaku makamae nani loa he 12, o ko lakou mau inoa, oia no na inoa o na pohaku 12 o ka pa pohaku e hoopuni ana ia lerusalema Lani. Alaiia, hele aku la ua Haku Rosalarino a haawi aku ia i ua lei la ia Makallka, me ka olelo ana aku: u Eia ka'u makana no kau hana hoopahaohao, a e lawe aku oe i keia wahi makana, me ka hoomanao ana i ka hale o ka Haku Rosalarino, ka hoaloha oiaio o kou luaui." E na makamaka maikai e hoaikane pu nei me Hawila ame Makalika, ka manu nunu ahiu o Rokenekai, aole a kaoku mea i.koe-e hookaulua iho ai a hoolohe iho no ka hapa aku i koe, oiai ua hoea aku la i na hora liilii o ke kuluaumoe, a ua na-ha ka aha, a ua huli hoi na mea apau no ko lakou mau 'nome iho. A o ka kakou hiwahiwa hoi, ke ahikanana nana e kaa ak« ke kahua kaka laau o Roma, u huli hoi aku la nohoi oia no kona home i ka malu o na pali. Ia Hawila i hoea aku ai i kauhale, aole oia i halawai aku me kona luaui a nolaila, hoomaopopo iho la oia, ala kona luaui e hiolani ana maluna o ko-1 na wahi moe, a nanea ana paha oia me na hiona pahaohao o ka aina moeuhane. | Nolaila, hoi loa aku la no hoi keia, a kona rumi, wehewehe ae la i kona' mau aahu apau, a haule aku la malu- ] na o kona wahi moe. A na na leo iku-! wa hauwalaau o na manu, i hoala mai iaia, a eia ka auanei, aia ka I i lun lilo. | A iia hoi i komo iho ai i kona lole a paa, a puka aku la iwaho a komo aku la i ka rumi aina, aia hoi kona makuakane e noho mai ana, a o ka hora 6 ia a oi iki. Haawi aku la keia i kona aloha kakahiaka. i kona makuakane, apela no hoi kona luaui i pnai mai ai a noho iho la laua kamakamailio no na hana o ka po I hala iho. A mahope iho, ua haalele iho la o Hawila i kona makuakane a puka aku la oia iwaho, a iaia i puka aku ai hoea mai ana o Sidia, a aloha mai la iaia, a aloha aku la nohoi keia iaia, me kona pane ana aku: "Aole au i manao o kou wa keia e hiki mai ai, e ka anela o ka oiaio." "Aha, ke ike nei au ua halawai ka oe me ko'u hoahanau mua, ke kamahao 0 na waoakua o Arabia a hoea i Suria," | wahi a Sidia. j Ano, i hele hou mai nei au e hui me oe, aole no ko'u hoike hou aku ia oe, 1 na ehaeha ame na kaumaha e kau mai ana maluna ou, a me kau mea i aloha ai; aka, i hele mai nei au e hai aku ia oe, ma ke ano e hoolana aku i kou manao. "E hoomanawanui oe ia mau ehaeha apau, aia i ka hopena e lanakila ai oe, a nohoalil hoi maluna o ia mau kaumaha apau. A o ka mea nana i kumakaia, o lilo no oia i naau mihi me ka walohia imua ou. "I kou wa e alanaia ai maluna o ka hokua o ka lio ahiu, a ahai ia aku oe e ua lio la ma kahi aha I makemake ai, aia no he anela kiai nou e uhaiaholo ana mahope o na meheii o ua lio hihiu ala. "Oia anala, he mea oiaio no ia a he mea koko. a o kona mau maka ame kona mau helehelena, ua kulmna mau ia mau mea ia oe, a ua hele hoi a kamaaina i kou mau onohi. "Olai ka lio hihiu e ahai ana ia oe me he puahiohio la mai ke kukulu akau mal. aia no kou aneia kiai e lele ana mahope ona me he mahn vuletafa la mai na mauna mai o Alepa. j "A i ka ¥a e uiha ,ai kaea a moe okoa kela mea kino hihiu nana oe e halihali ana, e haule iho ana oia xna~ luna o ka ili o ka honua, i ka wa e hekau mai ana ke ano liula o ke ahiahi maluna o ka honua. "A ia wa e ku ai kou anela kiai ma kou aoao. a hoolawelawe ku nou, oiai nae oe e waiho ana iloko o ke kupouli o ka &ele i k aai. ame ka nawaliwali naoll o kou kino. "Aka, e loaa ana ia oe he home waoahele oloolu a maikai, a malaila oe e alamala ai me Xa maikai loa a hiki ka hoi hou ana mai o ka ikaika o kou iino. A ma ia home ululaao hoi e loan -i «a oe iie kanaka opio Puuwai Liona \ o kou hoaloha auanei ia iloko o kau nau hana kaulana a pan ma na kuahime na kualono. a ma ka moana faoi, :!una o ka hokua ahin o na ale apiipii o ka moaaa. Nolaiia, e ka mea a ea anela ! hoo-

h\M e hfvo!€>4» mai oe i keia rnan "aeīke a~a a eū ane'a. "S ki aea ehieb.a a Umlua • E iauoei o* a e hooaani ae I ke KihikoJu Hoaao ioa. l'a k-3troke niai ke awa !ai A;i ka hoku o ki moana oaoiaa ou. E a!£.kai aa b<ii ia oe | N'o ka iaaaklla Jaaa 1 oka ho!obo!ona aoaeei Nana oe i 'awe bele naa na wior.3fce> 1 Oia auanel ka makani puabh>blo ! E ho*:okiki ana— [ Maluna oka ili oka honua i | Keplnai na !eo irawalo | Ma na paia mauna kiekie 1 A lohea na leo u ame ka to:bi ana | £ haule ana kou eaemi Ka wj6H ahiu o na pali hookui he 12 Lohea na leo mal ke kai mai Aia ke kupu ino ke holapu la M okena mana, me ka ik&ika Maluaa o na aie o ka moana hohonu Aka, ua sila ia kona mana A ua kupee ia kona ikaika Ko kona haulehia ana .4 nalo mai ka papalina aku 0 keia poepoe honua." x Ak>ha oe! He na hope Aloha oe. nalowale aku la ua Sidia nei me ka hikiwawe loa, mal ke alo aku o Hawila, aku iho la hoi oia me ka nalu nui ana iloko 0 kona naau no na oielo ana i lohe ai, mai ke kilo wahin« Sidia mai. Ku iki iho la oia a liuiiu, ia wa oia 1 komo hou aku ai. iloko o ka ha'e a hui hou aku la me kona luaui makuakane. A hoike aku la oia i kana nuhou o ia kakahiaka. Ua hoolohe mai la hoi o Lomeliano me ka hoopihaia o kona naau i ka. hauoli no na olelo a kana kelki e hoike aku ana imua ona. A i ka pau cn;t >e o ka Hawila hoike ana, e like mi- ka hiki iaia ke hoopaanaau i na olelo .i Sidia, ua pane mai la ua elemakul£ Lomellano nei: u Na ke Akua e hoopakele mai ia oe e kuu keiki ma na wahi apau ou. e ko ia aku ai e ke au o ka manawa maluna 0 na oioina o ka eh&eha." 1 keia wa, ku ae la o Hawila, a olelo aku la i kona makuakane: "E hookuu mai oe ia'u i keia wa, oiai, ua kokoke e kani ka hora 7, a he mea pono ke hiki aku au i ka e haawi ai o Benekona 1 kana makana i kana kaikamahine, e iike hoi me kana kauoha i ka po nei ia makou. Ae mai la kona makuakane, a o kona wa no ia i hoi aku ai a kona rumi a komo mai ia he aahu veleveta polu, a ua klnohinohiia me ka maiau nohoi ia lole noa. A kakikepa ae la oia i kana pahi ma kona puhaka, kau hoi ka papale a ka hulu manu Okalika e lupalupa ana ,a iho aku la oia s ike i ke a-

loha. Hiki aku la ia i !ca Hale Kakela o Mamiona, oka hora 8 ponoi ia. Ala ho: ua koakoa ae na mea apau, a e makaukau ana lioi ke Kiaaina Ben?kona e haawi aku i kana makana ia Makaliwa Ua ku iho 1 keia iwenakonu o ke aluka o na kanaka, a nana aku !a 1 ka haawi ana ae o Benskona i kana makana l kana kaikamahine, a o ka hookuu ae la no ia o na hana oia wa. A kakali aku la na mea apau no ka wa e haalele iho ai o Makalika ma ia Kokenekai no Roma, i ka hora 12. I ka hiki ana mai ia wa, ua makaukau ae la na mea apau, a ua ikea aku 1 he koo lio nui o n Naila e ku ana ma na aoao o na alanui, me ko lakou mau aa.hu piha, e welo ana na hulu o ko lakou mau papale kila, e hulali ana ka lakou mau hiau ihe, a pela hoi me ka lakou mau lako kaua e ae he nui. Aole hoi i Uuliu kani mai la ka pu puhi a kaalo ana ke kaoo o na Naita mai Roma mai, a puka aku la iwaho 0 ka pa. Ua ku nohoi lkou 1 ka hano haweo, oiai e pulelo ana i ka weleiau makani na hulu wai hooluu like o ko lakou mau papale, a e hulali olino ana ka lakou mau papale, a e hulali oiino ana ka lakou mau mea kaua. Aole hoi i hala he elima mlnute mahope iho o ka hookuene pono ia ana iho o ua mau Naita la, aia hol kani hou ana ka pu puhi, a hoea ana ha ekolu mau hololio. He elua nae mau •hololio ku i ka hanohano kilakila e kainepu wale ana no ko laua mau lio i o a ianei. E haaheo ana laua me ka nani nui, a ua like laua me he mau ao opua opiopio e hoonoho ana i Awalau. Owai keia mau hololio kilakila, e kai!i ia'ia e na leo huro o na kanaka a paj iakuli ka lewa, ne-i ka honua, a kupi{nal wawalo na paia hale? O Makalika I ka Manu Nunu, ame Hawila ka Ane- | Ulope. Ao ke kolu oia no ke Kiaaina I Benekona. 1 Ena hoa, ke Leie koke ae la paha ko l oukou oili, a olelo iho, "E, o ka heie | paha auanei kda o ua Hawila nei i Ro-

ma, kaUI a kakou e ike ai i kona noho-' alli ana maluaa o ke kahua hookelakela o na pukonakona e akoakaa ae ana? Alia oukou e wikiwikl loa, e na' hoa i ke koho ana iho pela, oiai ua Bila ia a paa ka la o Hawila e heie ai no Roma, a ua ike ae nei no kakou. , 0 keia hele a ua Hawila nei a kakou e ike nei, e ukali ana oia i kana ipo aloha, elike me kana koi ikaika, ame kana hookolo palanehe ana aku hoi a ae mai kona luaui e ukali io kana ipo hoomahie ia lakou. Nolaila e na makamaka, mai kinohi mai o na hooheno ana mawaena o Makalika me Hawila, u hoike moli mi no o Makalika i ka pili paa maoli no o kona aloka ia Hawila, ka mea hoi i eha ai kona puuwal. Oiai ko laua mau lio e lawe kiani ana ia laua, a komo aku Ia iaua mawaena o ka mawae a na Naita Roma i hookowa ai, ua hapai koke ae la lakou i ka lakou mau pahikaua i ke alo, a hoomanao ae ia hoi ka mea kakau i kahi lalanl mele: "Hooiho ka uwea i ka mawae, 1 ke awaawa o kauhao." I ka hiki ana o ua mau holoiio eleu nei ma ka palena pau mai o na lalna 0 na Naita o Roma, ua hui hou ue Ia lakou a ua ukaii mai la mahope o iaua. He huakai nani keia a ua Makalika nei, oiai aia no ke aloha ma kona aoao kahi i pili ai. Ua nui ka poe o Rokenekai i ukaii aku ma keia huakai a ke Kiaaina Benekona me kana kaikamahine, no Roma. Ua hele a kaikoo kah uakai. A o ke kumu nui paha nana i kono nui i na kanaka e hele i Roma, no ko lakou mahuihui lohe ana o ka Naita Eleele ana kekahi e hele ana i Roma, a oia ana ka moho ma ka aoao aku o ke kulanakuahale o Rokeneki e paio aku ai 1 na moho e ae. Ua hele aku la ka huakai a hala paha na mile 6, hoea aku Ia lakou i kekahi ululaau, a maloko o ia ululaau i kamoe aku ai ke alanui. Ia nei, manao iho la o Hawila e huli hoi, aka, koi paakiki no o Makalika e hele no lakou, aia a hiki lakou i waena o ka ululaau, aiaila hoi mai oi. No weia mau kono a ke aloha, ua ae aku Ia no keia. Oiai hoi lakou e holo ana iloko o ka ululaau ua lohe ia aku la ke kani mai a na manu. A ia wa i kaohi mai ai o Hawila i kona lio a hai aku la oia ia Makalika: "E kolohe ae au i kanaka o kakou, oia* hoi e hoole!e manamana ae au i kuu leo ma o a maanei, a lohe !a na leo hooho mailoko mai o keia ululaau he powa, he powa, a e lele mai ana maluna o kakou." Ae mai la hoi o Makalika, a o ko ua Hawila nei hoolele aku la no ia ma o a maanei» a he mea puiwa ia o na mea apau, pioo ae la lakou i ka lohe ana ku i n leo hauwalaau he nui e ikuwa mai ana mailoko mai o ka uiulaau. Me ka poha moakaka ana mai o na huaolelo: E iuku i keia kaoo kanaka—E na hlena o na ululaau e le!e kana kakon ma- ! luna o keia poe—Aole lakou i hiki aku i ka he 1,000 ko kakou nul— E luku! B*luku!3" No keia mau huaole!o, ua holo aku ; la kahi mau Kaita iloko o ka ululaau e hakilo ai ina paha he poe powa ig keia e hauwalaau mai nei, a e noke mai nei hoi i ka hoopuoho. Eia nae he neo. A huli hot mai la lakou me ka nele. la lakou I hoi mai ai, ua lohea ia aku la na leo wawalo o na iliohae e kapinai ana iloko o ka ulukau. ame ka leo pu hoi o na kanaka, e hookikna ana c lele kaua mai lakou maiuna o ka hua< kai e hele nei i Eoma. A 1 keia wa 1 ka iho al kā huakai, eleu ae la na Xalta a paa ka lakou mau mea kaua j na lima. me ke kali ana aku o ka hoea mai o na enemL , Eia nae he neo K & o i kali a hala paha he hapalua hora okoa, aohe irahl mek a hoea Iki inai o na kupueu nc lakou na leo hooho hikl iele & lakou I lohe aku ,aL Ia manawa poha mai la ka !eo c Makalika: 'ina kakou e lohi nel. He maa lea hanehane ia no na kinowailua o na

" 9 aluiaaa. Aua hoohauolila lakou no ki Ikt aaa niai nei e Uele ana kakoa t Roma, i laia la. a oia ka mea i hoopaiwa nai mai !a." A kiiil ict* a<? la kana alcs. N'olaila, ua n«e aku la ka hwik** w* ka manaolo he miu leo lapu K> kei& uo na. ahane &oho waokele, a ua auhee ae la hei na. maoao l ewe mua iho itoko o lakou, he mau leo maoli U 110 oa powa aai"? aa lllohme. L'a hoomau aku la ka hoakai i ka hele aaa, a hiki l kekahi wahl hale hoekipa lioko o ka ululaau. 0 ka inoa o

u& wahi haie aia* oia ka *Pu«hooa»aha o Kamahele." Ala nel i hookuu ia mai ai o Hawiia e hoi, oCai o ka hapaloa Hke ia o ka ulolaau. Haawi ae la oa aloha lulu Uma ana mawaena o ua Nait Eleele nei me kona mau hoaaloha, a o kona huli hoi mai la uo oiai ka huak&l a ka Hakuwahiue Makaiika e nee na no Ita pahu hopu o Rom&. Maaiiei e alawa ae ai kakou mahope 0 na mehe o Hawila, ia ia huli hoi mal al, a i kona lio hol e aha ana iala me ka eieu. Oiai ua Hawila n£i e kuupau aoa i ka holo o kona lio, a hala ka hapalua okoa o ka ululaau mai kahi hale hookipa mai. aia hoi ua lele ae !a kooa iio iiuna a haule hou iho )a ilalo, me ka naka haaiuiu ana. A ina he pahemahema ke kanaka maluna iho o kona 1 hokua, alaila, o ka ili o ka honua kona wahi e moe loiii al, a e ui ai l k& eha ; o kona mau palapu. 1 Aka, me ka houpo pihoihoi ole, ame 1 ka puuwai hopo ole a wiwo ole hoi ua 1 hookikina aku Ia oia i konal io e nee | aku imua. eia nae ua hoololohe iho la ua lio nei, a koo aku la kona mau wawae imua, me ke pi ana ae o ko&a ihu. | I keia wa no aua opio nei, e noke ana i ka hookikina i kona 110, ia wa oia i lohe aku ai i kekahi leo kanaka e hea I mai aan: ! "E ka mea holoiio hiehie, e aui mai, a e nana mai." ' Ia manawa huli ae la oia a nana aku la ma kahi a k leo i pa'e mai ai, aia hoi ike aku la oia he kanaka oplo i aahu ia me ka kapa iii Anetelope kala- ' koa, e hele mai ana imua ona. 1 Hele mai la oia aku iho la ma ka ao- : ao akau o Hawiia, a haawi mai la i kona aloha, me kona hai ana mai i kona inoa o Malavalia. ! (Aole i pau).