Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 21, 25 May 1900 — PUA LILIA o FARANI [ARTICLE]

PUA LILIA o FARANI

"Auwe," wahi a Walaka i hoo)\o ae ai, ka hoomau ana aku ike kimai-| 110 ana aku, "He auhou maikai io an^i! kau do ka haku opio o kana? Ina pela, ma ka inoa ihii'ni a hpano lea o k-a llea Hemolele, ke nonoi nei au ia oe, e hu.i koke aku ee iala, a e hoike ak j hoi oe laia 1 ua nuhou ia, Ina e hiki ana ia oe ke hoohauoll aku iaia maihuH o Ka, aiioau āīi e miiae «ta.<i <t> t<xta, aiai'm e ioaa auanei iaia ka maha ame ka hauoli." I lawa no apau keia mau huaolelo a Walaka i ka hoopukaia aku eia imua o Haeana, o ka wa no ia o ua kanaka laamae'a nei i haalele iho ai i ka haie loel, a he!e aku ia oia ma ke alahele ana 1 mano &i, o«a ke alahe'.e e loaa ai kaua mea i makemake ai e hui a e haiawai pu. Ma ka wa hoi i hala aku ai o Hasana, ia wa i makaukau iho ai o Waiaka no ka hele ar.a aku i kahi o Robata, ke Duke o Noremana, eia nae, m;tmua o kona hele ana aku no ia wahi, ua huli aku la ia no kahi e loaa ai iaia o Rolana. Ua noke aku la ia i kj ninaeinau i na kauwa he nui, a pehi hoi i na poe koa he nui ana i halawai pu aku ai, eia nae, aehe mea hookahi mawaena o lakou i hoike mai l kekahi mea e pili ana i ua wahi keiki k.iuwa oel, a olai hoi, oia e na!u ena no kana hana pon e hana ai no kahi e loaa ai iaia ua wahi Kolan nei, ia wa oia 1 h&lawi aku ai me keahi wahi keiki kapwa okoa aku a he hoaloha no nao hoi I ia no Rolana. 0 ka m£a a ua wah. keiki nei i hai mai ai iaia, oia kona paani pu ana me Rolana ma ke kaka-iaau ana, ellke me ka mea maa mau mawaena o na keiki oia ano, aia hoi, hoea mai ana kekahi kanaka kauwa mai ke kahuna iapaau Alerik mai, a lawe akui la ia Ro!ana. Hoike mai la nohoi ia, | ao'e wahi iihi hoihoi iki o Rolana Ikeia hāiiala OuA pē'ā, ā uiā k.cruā wa I lohe ai e laweia ana oia imua o Alarika, ke kahuea lapaau, aole i kana mai kona makau. Mamull o keia mau olelo a Walaka i lohe ai mai keia wahi keiki kauwa mai 4ke iho la la, aia o Eoiana, ka mea ana e noko ana i ka hull ma kahi o ke kahuna lapaau nana i lawe aku i ke' koen& waina o loko o ka omole i lnuial al e kona haku ame ka Naita Robata,! e ia wa oia I he!e aku ai no ke kahua 1 hoomoana o ka Naita Robata. | Ma keia wahi o ka kakou moolelo, e ea makamoka heluhelu, e hull ae ka-' kou a nana aku I ka huli ana o Alebarika I ka mea huna lloko o ke koena walna \ inula ai e ka haku opio*o Varemanadea ame Naita Robata. | I ka hoea ana aku o ua kahuna ianel iloko o kona hale-lole me ua| omo'e waira nei ia wa 1 hoomaka ko-! ke aku ai oia i kana hana. Ua ninini Iho la ia I ke koena waina la iloko o kekahi ipu-hao hoolapalapa o na laau, lnpaau, a halla aku ia me ka malie loa. | Ua hoomakaukau pu iho la nohoi ua olohe iapaau nei i mau ap<ana p*pa la-

hilahl, a hooma'u iho la iloko o kekahi mau wal a?ida o na ano ekolu. Ma ka wn hoi i puka mai ai ka maku nnia !oa o ka bai2a n-na ae o ka wainn aiia e haila ar.a, ia wa 1 la'au iho ai ola 1 kekahi o keki mau apana p.«pa ana i hoomakaukau l a hoa&i aku la lloko o ua mahu la a o ka hoo'.uu ana 1 'ke ai i ke kahuli an'o e ana ae o m apana pora eei. a i huipuia hoi me ka mea ana e honi maol! aku ana me konn ihu iko iho ia ia me ka hoohcwah«w,i ole, he iaau make io no ka mea i awii ; pu ia iho i'.oko o ka waina. . Aoie hoi ola i hooholo i kona m.ināo, ma ke aro o kela wale iho la no ka mea I paipai pu ia ai me ua waina Ia f aka. ua manaoio loa no oia he mau mea okoa ee no tekahl nokamea, hoomaopopo Iho la ia, o ka laau mak4 ana i honi aku ai i kona ehu, aole !a i lawa ro ka hoopii ana mai i kekahi hoomalu'.e iUi'ka loa ana I ke kinot> ke kanaka, e like me ke ano maoli i ikeia ai maluna o ke kino o ka Naita Opio Hugo. Nolaila, hoomau aku hi no ia i kana hull ana. Iloko o elua o kana mau hoao ana. ike Iho la la, he laau make e ae no kekahi i paipai pu la me ka laau make mua ana i ike al maioko o ka waina. Mamuali boi o ka huipu *aaa o ktla »•*» Eake e!ua aa !o-: aa mai 1a he ikaika hoomalule oolea loa maluna o ke kino apau o ke kanaka © inu ana i ka waina i paipaiia me ia mau laao. Ike pu iho la nohoi ua kahuna lapaau nei, aole kela mau laau i manaoii e lawe maoli i ke o!a o ka Naka Opio. aka, ua hana wale ia no raa ke ano i mea hoopaiupalu loa i kona kino, a like oia me ka bebe ka nawaliwaJU Me keia ike ame keia maiamaiama 1 loaa i ua kahuna iapaau nei, ua he'e koke aku la ia no ke kahua s kx Bobftta. : I koaa Mki ana aku 1 ka haie-loie o ua Naita k. ta wa no I pohala ae ai ke polu«a aone ke poniuniu i loohia ai oia ma ka wa e noho ana ma ke kahua hakika ma ka la mamua iho. I ka hoike ana aku bot o ua kahuan iapaau nei i na mea apau imua o ua Naita Noretiv»iHi la, b wa i puai mai ai ka iuaina *"• kona mau maka, a olelo koke mai '» !a he niea poso ke kii koke ia aku o Hoiana, kUii keiki kauwa a ka Naiia

He mea oiaio, ua hookoia kela rrakemake o ua N'aita ia, a ua kii io ;a iku h ua wahi keiki n.ei e o n."* -.wa a A:a;iki. keLi aka o ka kakoa hml*:o g hoomaka aka ai kakou i k-e- kima.io ana lo na mei i ikeia e ninsnicauia ana o ua wahi kelk; hoawi apu-koheoh e*.o nei. I ka hoea ana mai o Roiana imua o ke Duke Robaia, ia wa i ninau aku ai ua Dake nei me ka piha inaina iauna ole mai. a oia hoi ke ia: "E k£ia waM keiki i hanauia mai e ke <J!abo]o, ao!e j»nel be mea pono loa īa'u ke kau aku maluna eu i kekahi ho opai kupono loa ! na kanaka apau i lawe'awe i na hana manao powa apain, oiai, o ka hana an i hana ai maluna o ke kanaka i hanai a i malama ia oe me ke aloha. he bana ku maoll no ia i k i pepehikanaka, a lawe ola nohoi?" "E kuu haku,' wahi a ua wahi keiki nei i pane ae ai me ka uwe ana ae."K aloha mai oo ia'u.'" "He keu mao.i oe a kahi keiki puuwai eleele nui wale. O ke kanaka i nialama ia oe me ka maikai, a i hoopunaheie nohoi ia oe me he koko po.ioi la oe nona oia iho la kau kanaka e manao ai e lawe i kona ola. O ka mea maikai loa e hanaia aku al maluna ou. oia kou hoopaiia ana me kekahi hoopai ehaeha loa." Ma keia wa ī pane mai ai o Alarika ma ka olelo ana mai imua o ka Naita Robata: "Malia paha, e kuu haku, o ka mea oiaio maoli, aole keia wahi keiki ke j kumu maoli o keia hewa. Me he mea | la, he poe okoa ka poe na lakou i kau- | oha iaia nei e hana i keia hana knma- | kaia i ke Keikialii o Varemanadoa, nolaila, ina maoli oia ka mea oiaio, alaila, ke manao nei au he meā pono ke hoopakele ia ke ola o nei wahi koiki." "Ina hiki i keia wahi diabolo ke hoike n?'., ?. n - A o!** ke V"T n, i *n Q o''. o ia hana, a kuhikuhl pono mai nohol oia i ka mea amau mea paha na lakou o hookonokono iaia e hana i keia hana ku i ka' pepehikanaka, alaila, e hoopa- | kele no au iaia, aka, ina aoie hiki iaia | ke hoike mai me ka oiaio i ke kanaka, a poe kanaka paha na iakou i haua i j keia hana powa maluna o ke Keikiaiii, | alaila, o ke poo o nei wahl dlabolo ka 1 luahi e manalo ai ka eleele o .nel hana j powa." | 'E hoopakele mai oe ia'u, e kuu ha- | ku," wahi a ua wahi keiki kauwa nei i pane m&i ai. Aole na'u ponoi i hana j i kela hana hoopiiikia i kuu haku. He I poe okoa ka poe na lakou i olelo mai j ia'u e hooko aku au ia hana. Olelo n;ai lakou ia'u, aole ia he mea e make ai kuu haku. Hoike mai nohoi iakou j ia'u, aole no lakou e pepehi maoli ana i i kuu haku, aka, mamuli auanei o ka 1i nu ana o ua haku nei o'u i ka waina | a'u e paipai al me kekahi mea a lakou i haawl mai ai ia'u, e hoopupule ino ia ai kona noonoo, a na ia mea hoi e houlaia I kona mau ano apau a lilo maoli ka oia i hehena, a ina oia ie komo . ana iloko o ka rlna hakaka, e hiki ana | ia lakou ke lanakila maluna on& me ka , nui ole o ka hana ma ko lakou aoao. | "Pehea la, olelo mai no anei lakou, e hookomo oe i kela laau a lakou i haawi mai ai ia oe iloko o ka waina o ko haku, wahi au i olelo mai nei?" j "Ae, e kuu haku." | "Nawai 1 haawi mai ia oe i kela laau. make?"

"E kuu haku, aole kela he laau make?" I 'Ina ao!e ia he laau make, alaila, e hai mai oe.ia'u, nawai ia i haawi mal ia ee ia mea? Na Guiseka de Griilon anei?" "Ae e kuu Haku." « "Heaha ke kumu o kou hoolohe ana i kana kauoha?" 1 I.nei wa i paa iho ai ka nuku o ua wahi keiki nei, aoie oia l pane iki mai, a ku iomaloma iho la oia. I keia wa i akakuu mai ai ka huhu o Robata, a hoomaka»nku la ia e kamailio me ka oluo'.u i ua wahi keiki nei: "E Rolana," wahi a ua Naila nei i pane aku ai imua o ua waM keiki nei. "He wahi keiki opiopio wale no oe 1 keia wa. a o ka hana au i hana ihonei i kela wa, he hana ia e kau aku ai he ileele maiuna o kou inoa a hiki i ka hopena o kou mau la ma keia iH honua. Makemake loa au ia oe e hal mai ia'u i ka mea oiak> loa no keia hana ku 1 ka lawe ola ame ka pepehikanaka au i hana at, a ina e ike ana au ua hoike io mai oe ia'u i ka mea oiaio, alaila, e*lilo no au t hoaloha nou, a owau no auanei kou mea nana e hoopake'e ma na wa apau e hoao ia ai e hoopiiikia kou ola." Na mau bi?ao!e!o oluolu a Hobata i kamailio aku ai i ua wahi keiki nei i hoohehee iho i ka manao hoopaakiki fcunake?e i kome mua iho ai iloko o ua wahi keiki ia, a hoomaka mai la o)a e hoike i na mea apau i hanaia ai e is, Hoike mai ia nohoi oia, he makuakare hoahanau o Guiseka de Grilk»n nona, a. oiai oia e noho pu ana me Hugo e ohumu malu ana no ia me Guiseka no ka mea e pili ana i kona haku opio, a no ka mea hoi e pili ana i ke ano o kona hana ana i ka wsina i hoonilikiaia ai ke ola o ka NaiU Opio, ua hoike mai la oia penei: Ma ka la i noho ai ka halawai kukakuka a na Naita ma ka la mamaa iho, a hooholoi* «i e komo aku kooa haku opio iloko o ka hakaka pukahi ana me an Naita ekolu, ua kaheaia mai hfla e Guiseka, a ua haawi mai la ho! oia iala i kekahi wahi omole me kekaM wmi ano e maloko, me ka oielo ana mai bot iala. e paipai oa ia mea iloko o kekahi omole walna o koaa haku opio,

i.ia ao'e hīkl !jt!a ke hookomo Uoke ai wiiaa, a i! a, £ iiaao ola e h ! X»ic i'.ei:: e k'*:zhl ī".~i zzz e ii3 ai, :«a ii e i-i ana s k:>sa haka maaiu • kona hele &«a aku Uoka o lu nu-< akaka. t*a haohiki mai hoi o GnLse t imua ona. ao!e sa he mea e makf i koea aaku epio. a o koea uka ma kola hana aaa ina e hookaia ana ks nakemake o Gusspka. eia koaa hookJe kie ia ana ae »14 ke kaiana keiki uka.i noea ma na wahi apaa ana e hele ai, .na ke aso hoi he koa opio 110 ke kahua kaua. Mahepe iho o ka pau ana o ka hoike ana mai a ua wahi keiki nei t ia wa i hoike aku ai o Robata imua ona, no koea makemake e malama iaia maioko :> kekahi wahi p3a !oa, a hiki i ka wa e pau ai ka I&kou neii pono ana i na mea W* e ?i!» nr.a : 1:2 heeheinuia aaa e Hugo i kekahi laau hoomaluie kino elike me ka mea i hoikeia mal al e ua W3hi keiki nei. l*a alakaiia aku la ua ! wahi keiki ne no kona wahi e hoopaaia r.i. ! Mahope iho okawa i aku ai j a Roiana la wa i hooho ae ai ua Naila i nei, me ke pai ana iho hoi i kona mau | ama i kahi ame kahi, a o ae la hoi kona !ima akau i ka lani, "pehea la e īeaa ai ka lanakila i na koa oiaio o ka Lap.u Kea, maiuna 0 na kanaka pegana. ina peneia iho la ka hana a kekahi poe kanaka i hoohiki ma ko iakou . mau he poe koa Karistiano lakou, a he mau han powa nae ka lakou e hana a; mawaena ponoi o kakou nei? He keu keia a ka poe puuwai e:ee!e nui wale, a eia nae lakou ke haiihaii nei ma ko lakou mau umauma i na hoailona laahia o ka lilo ana i poe Xaita no ka Laau Kea?" MOKUNA XII.