Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 22, 1 June 1900 — E HAALELE LOA IA ANA ANEI KA OLELO MAKUAHINE. [ARTICLE]

E HAALELE LOA IA ANA ANEI KA OLELO MAKUAHINE.

E ka Lehulehu! He wahl ninau ano nui no keia na kakou e noonoo ai, oiai, ua like no keia me ko kakou mau pono kivila a kakou e hakoko nei me na makamak o kakou. Mai na alaki mua mai o ka kakou Milimili nei a hiki mai nei i keia au namu, ua lokahi na paahana o keia mau kolamu ma ke ala iml i ka heleuma nana e pa i ko kakou leo a mau ko kakou olelo makua. He oiaio e like me ka hoakaka a Maialoha maluna ae nei i keia wa ke halawai kekahi mau opio Hawaii oiwi i ike i ka namu, aole loa laua e kamailio loihi ana, aole loa nohoi e hoopuka pau ana i kekahi, manao ma ka olelo makua. Ma na noonoo ana, e imiia ana na haawina ma ka namu, a e haleleia ana ka Hawaii. Aole keia haawina i na oplo wale, i na makua no kekahi. Aole nae keia haawina e loaa ana i ka makua a hiki i ka wa e nohoia ai e ka uhane haukae, oia iho la ka wa e loaa al ka namu o 'Kawaihae.' No ke aha mai keia haalele i ka olelo kumu? I keia mau la piha o Hawaii nei i ka naauao, ua lilo keia ike namu i mea ole i ka noonoo nul o ka poe makee naauao oiaio. Ua imi kekahi hapa o na lahui e e noho nei no imua o kakou i ka ike Hawaii, a ke noho haumana nei lakou na kekahi o na opio Hawaii he mea e ola ai ka lakou hana; ua ike nohoi lakou. aia no he la e hlkl mai ana, e like ai ka olelo Hawaii me ka Olelo Helene. He olelo nani a nahenahe ka kakou, a he olelo i piha i na kaona o ka hoolu me ka iiniia. Aole nohoi keia he olelo paakiki, aka, o keia ka olelo hookahi o ka oluolu loa me ka hikiwawe loa o ka apo la—Ke hahaiia nae na rula o ka hopena me na pana o ka leo o na hua olelo apau. No ke aha la i hoopauia ai ke ao ana i ka olelo makua ma na kula? He wahi nlnau paakiki keia. Mamull o na ninaninau ana i ka poe i ike i ka kumu, ua haiia mal, no ka makemake ole ia o ka kakou olelo. Eia nae ka mea kupanaha: i ka wa a na olelo e i hana ai i keia hana, no ke aha oukou e na Hawaii i akoakoa ae ma ka Hale Ahaolelo i na Kau o oukou malaila, i hana ole al i ko oukou pono? Aole keia hewa i hoea mai mai na wahi e mai, aka, mai ko kakou poe ponoi no, mamuli 1 o ko lakou hoope wale.

Mamuli o keia hoohemahema o na poa kalolaina kahiko, nolaila i hoohemaheonla al ka hooponopono ana 1 ka hopuna olelo 1 na manao apau, a i kela wa. he kakaikahi loa ka poe 1 waena o kakon i hJbl ke kaena iho, ua pololei loa kana hoopoka a kakau ana i ka olelo Hawaii- Kakaikahi loa na Hawail t Ike la mea he 'pili-olelo* ame kona man mla.

I keia wa, he mea paakiki loa ka hana ana i Kanawai a rula paha no na kula no ke ao ana i ka Olelo Hawaii; aka. ina i aioha io n& kanaka i ko lakou oiwi, e pono kela ame keia makua keiki» ao i kana poe keiki i ka helnhelu me ke kakau Hawaii. Ina e ao ka makua I ke keiki i na hua o ka Papa Mua (i ka A, E. I. a pela aku) o ka heluheiu ana mahope aku, he mea paiupaiu lo« ia. llal kauka'i oukou e n iehulehu a ike maoli ke keiki i ka namuu o ka wa la o na kelkl nei e hana mai ai l ka hana e ehaaha ai oe e ka makua! B hoomaka I ke ao i ka wa oalupatti o ke keiki, a mal waiho a paakiki ka naau. B hoomanao mau, e ka mikna, aoie i iike na keikl apau ma ko lakou kniana. He keiki i ka oluolu, a he keiki i ke ina I ola oe e ka makua. i ke kelki I ulu me na a'o maikal ana. Mai hana » iike m» ka kekahi poe

! makoa. mea kalkamahloe o HC« « ha&a [ mai lea he oialo ka. makou 1 lke I iho ai ma ka "Elele/* alaila, oa kupooo l *oa ka pohaku wili palaoa m* ka a'i <a makua. He mea !aa i ke Akua ka Haemae o ke keiki. Mai huli hope i ke au kahiko mau hana, Aia imua | Vcakou he wahi e hoomaha ai, a lna, ! «omi ana kakou i ka kakou mau pua | ke opilopilo oka hewa me ke ino. I alßa, pehea kakou e ike ai i ka hua s mAai iloko oka luhi o kakou? | E\ke me ka kakou oleio, ka loii o ke o ka manao me ua hopuna olelo, pela nohoi ka hopena e loaa ana ia kakou ma ke ao ana. L. H.