Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 24, 15 June 1900 — PUA LILIA O FARANI [ARTICLE]

PUA UUA

MOKUNA XIV. Ka N&IUi Eleele no ke Kahua HaKoko—Ka hoouka Kaua poipo— Ka Olali o ke Kahua kaua. I kekahl kakahiaka a**, ma ka wa i 0 mai ai na kukuna o ka Ia maluna o ka ili honua, ua Ikeia aku la ka lulumi nu ana ma o na kanaka o ke kahua kau Kerusade no ke kahua hoomoana o ke Keikialii Hugo de Varemanadoa, no ka haawl ana mal i ko lakou mau aloha maluan ona. Mamuii o keia akoakoa ana a»? o na' lil Karlstano, na Naita ame na koa apau o ua kahua kaua Keru»ade nei ma kahi e waho ai ke kJno make o ke kanaka opio, ua waiho oneanea iho la na kahua hooluu a hoomoana e ae a puni holookoa ke kahua Kerusadē, aohe kanaka ma ia mau wahl, "ua hala kanaka i'Mana." Ua oleloia, ina i lele kaua mai ke Alii Tureke, nona ka Inoa o Kflidge Arslan, maluna o ua koa Karlstiano la ma ia la, ina ua pau i ka lukuia e ia he mau tauBani o na tausani o na knnaka Kariatano. Ma ka wa i hoomaopopoia. ai mawaena o na mea apau. ua make ke Keikiiho la lakou, he poino nui kai kau iho maiuna o na pualikaua hulia o na koa Kcrugade, oiai, ua hoomaopopo no lakou o Hugo o Varemanadoa ke pookela loa o na Nalta Opio i haaweia me na haawina o ka ikaika, a he kanaka i nohoi oia i haweleia kona puniu poo. me ka ike ame ke akama! ma ke a!akai| ana i kona mau koa iloko o ke kahua kaua. Tanasereda, ka Naita limakahi o Italia, ka mea 1 oleloia, aohe ona lua ( ma ka oniu ana 1 na mea kaua, oia kekahi i hooia ae me ka hookamani oie, ma ke ano, he alihikaua akamai loa o, Hugo de Varemanadoa, a he hiupaiole hol ia no ke kahua kaua. Ua kukakuka pu iho la na hoaloha piii ponoi loa o ua Keikialii nei me Waiaka, kana kauwa, a hooholo iho la lakou e i'a loa ia ke kino make; a e lawelaweia hoi ia hana e Aleberika, ke kahuna lapaau pookela loa o ka ke a« me ke akamai mawaena o na kahuna lApau apau ma ke kahua kaua Keru»ade. Ua hoopaa iho la nohoi na Naita Tanasareda, Robata o Noremana, ame Klwini o Baloa me Karatera, o lakou no ka poe nana e lawe aku i ua kino make la no ke kulanakauhale ioa o lerusaJema, a malaila lakou e kanui iho al 1 ke kino o ko lakou hoaloha oplo. Ano, e kuu makamaka heluhelu, ma keia wahi e huii ao ai kaua a nana aku i ka hana a Gulseka de Grlllon nmluna o kahi keiki kauwa, ola o Kolana. Ma ia po iho, ua halawal pu iho la ua Nalta net me wahl keiki nei, a uaj hookiklnala aku la la e hoole oia i ka olalo o na olelo apau ana 1 hoike ai| imua o Tanaareda ma, a, e olelo hoi oia, mamuli o kona e Tanasereda ame kona mau hoa, kumu o kona hai ana aku ia mau olelo hoahewa iaia (Guiseka) imua o lakou; oial nae o ka mea oiaio maoli, wahi a Ouiaeka, i aoao aku ai i ua wahi keiki nei, he laauf lapaau maoli ka mea i haawila ai e ia i kona haku oplo loko o ka walna ana i inu al, a ua hoomakaukaUia hoi keia laau e Petero, ke kahu-| na lapaau o ke aloalll o Kauna Remona 1 ke kakahiaka o kekahi la ae. ua' hoea aku la na Naita Guiseka anie na| hoahanau Burebona,ma ka hale-'ole o ke Alil Kiaaina Bultona, a hoikeia iho la keia mau mea apau i hoikeia ue la. Ua kakooia mai la hoi keia olelo hoike a ua wahi keiki nei, e ka olelo hoike'a Petero, ke Kahuna lapaau o Kauna Kemona. Ua lilo keia oielo holke hou a ua wahi keiki nei I hoike al imua o' Bullona i mea e kapaeia ai ka ahewa ia ana o Oulaeka ame kona mau hoa ohu- j mu, eliiee me ka mea I manaoio mua ia, mamuli o na olelo mua a Kolana i hoakaka ai i kahi wa i hala ae. | Aka. mamua o ka haalele ana iho o ua poe Nalta la i ka Nalta Euliona, ia' wa I boea aku ai na Naita Tanaaereda ame Robata, no ka hoike ana aku i ke Alll K4&aina Buliona no ka loaa nna o ke kino make o ka Nalta Opio, ke Kei-, kalii o Varemanadoa. la wa 1 halawai pu iho a laua me Kauna Remona ame | na NaUa ekolu I iilo i mau emimi no ke Keikalii Hufo. I Mahope koke Iho no o ka hoea ana aku o Tanasareda ma Uoko o ka hate lole o Oeofere de Bullona. ua pihakui koke mai la o loko o ua hale lole la ī na e ae o ite kahua kHua Kenunule. ka poe ho! I konola o na manao makemake e Ike i ke ku<y u o ka hoe* ana o JCauna Kemona me k »naj m*tt»iai«Q ekoim< a pe)a p* fcoi me na| ho«te» >uid 6 k* Opi» V ,wa kahl o k© Alil Kiaalaa, 0*» ofere d« Buliona. Oiai e noho ana ke anaina o keia puui» o ,ka £*a* Kea, la u-a i ku ae al ka Naita Umakahl o ItalKv a hoik*o**)fr> laoaa o ua a&alna la i %i moolelo Wāloiia e p!l! itta l ka loaa ana o Wa* make o keKelklalio wa*4flo**Ht>othnftiroi ho! o

! 2 ka paa ana o kana hoike ana ua ku ae la o Robata o Xoremaca, a ninau ae la i ke kumu o ka hiki aea o Guise- | ka de Griilon, o Peiero o Burebona ame > Anenola o Marche ma ia wahi, ia kakaj hiaka. No keia ninau a Robata i ni- • nau ae ai. I hoike ia mai a ka mooieio o ka hoihoi hou ana o Ronala i kana ana i ka laau make i kawiiiia ai e la maō olelo hoike mua. no ka mea e pili iloko o ka waina 1 Inuia ai e ka Naita Hug:o ame ka Xaita Robata. Hoikeia mai ia ka oiaio oie o ia mau oieio hoike | mua a ua wahi keiki nei, me ka hai pu la ana mai nohoi o ka hooweliweliia ana o ua wahi keiki la. a, oia ke kumu o kona koike ana mai elike me kana I hai mua ai imua o na Xaita Robata. ' Ua illo keia mau olelo a ua wahi keiki nei i mea e hoopioo nui ia ai ke anaina o na Naita, a, ulu ae la'hoi he hoo- | paapaa ikaka loa mawaena o na aoao elua—K hapa uuku e kakoo ana I ke Kauna Keinona ame kona mau Xaita ekoiu, ame ka hapa nui hoi o na N*aita e kakoo ana ia Tanasareda ame liobata. Olai e nee ana keia palo olelo ikaika ana, ia wa i poha ae ai ka leo o Robata o Noremana, e aa ana oia e paio a hiki i ka make. 1 kela ame keia kanaka, e hoino ana i ka inoa maemae o Hugo, kona hoaloha; a ma ia wa no- | hoi oia i kiola aku ai i kona mikin-lima ' kila no lima o ka papahere, ma ke ano | he hoailona a, no ka hamama akea ana ' o kana aa paio ana imua o ka poe apau : e makemake ana e paio pu me ia, ma ka wa e lalau ia iho ai ua mikini-lima kila la. O ka Naita liniakahi hoi kekahi o Italia i kiola aku i kona x mikini-lima kila noluna o ka papahele no ka aa ana e paio i kela ame keia kanaka e hoino ana i ka noa o ka Naita Oplo," ka hoaloha oaio o na Naita puuwai maemae apau," wahi ana i pane ae ai. TJa anehe ae la 1«? Kauna Remona* e ku al iluna, me ka piha inaina launa ole, oial hoi, ke Alii Klaalna Geofere de Buliona i hoomalielie aku ai iaia e noho iho ilalo; a ma la wa nohoi i huila ae al he mau haneri pahikaua iloko o ua hale-iole nei. Ua makaukau ae la na mea apau no ka hookuu ae i na elele ahai make I nakiikii ia loko o ka lakou mau makakiia pakahi; >a i hakalia wale ro o ka ikeia aku o ka pahikaua mua loa nana e hoala i ka paio kuloko weliweli ma ia hora. Oiai hoi na mea apau e ku ana me ka makaukau loa no ka hakaka, ia wa i hoopuiwaia ae ai na mea apau i ka poha ana mai o kekah leo nui me na huaolelo moakaka: | "Ua oki! Ma ka inoa laahla o ka mea i make, ke kauoha aku nei au ia apau, Ua oki!" 0 ka mea nona keia leo kahea kohu hekili I hoonakolo ae ia loko o ka halelole a na haneri pahikaua e hulali ana maluna ae o na poo he mau haneri ka nui, no ka Naita Eleele no ia, e hele mai ana me ka hanohano nui ma ke alahele mai ka puka komo mai o ka hale-lole, a, ekamoe pololei ana hol kona mau kapuai no ke anuu e noho ana 0 Gofere de Buiiona ame kekahl mau Naita kakaikahi, ; Nana ae ia na mea apau i ua Naita Eleele nei lloko o kona aahu eleele elike me ka hooluu o ka po, e hele ana me kona oiwi nani hiehie, a pii aku la ma ka awai e ku ana. I kona hoea ana ma la wahi, ua huli pono mai la ola imua o ke anaina e ku aku ana me ke pahaohao nui, a pane mai la: E o'u mau haku ame o r u mau hoa o ka makakila, e ae mal ia'u, e ninau aku ia oukou apau. Ua hooukaia anei e oukou he hoouka kaua no ka hoopakele ana i ka he kupapau o ko kakou Haku hoano?" No kekahi manawa pokole i hoolal iho ai ka papuhea la pu mai o a o, o ke anaina holookoa; a mahope pane mai la o Tanasareda: "E ka Nalta pahaohao; aole makou 1 hoea aku i ke kahua maoli o ka hakoko; aka, eia makou ke waele nei 1 ke alahele e hoea aku ai ilaila. He mea oiaio, ua hooukaia no e makou he hoouka kaua no ka paiekana o ko makou nee ana aku ma ke alahele e hoopakele ai t ka he kupapau hoano o ka Haku hoano. Ua lele kaua aku no makou maluna o ke kuianakauhale e ku mai lau & he lehulehu nohol na manawa a īnakou i palo al me ko makou poo enemi" "Pehea la; ua hapai ae no anei o Hugo o Varemadadoa 1 kona llma a kue aku i na Pegana?" i ninau hou aku al ka Naita Eleele. "Ae, e Sir Naita malihinl. O ua koa la, ka mea hookahl mawaena o na alakal apau o na koa Kerusade. I nee aku kana palo ana me ka ikaika loa maluna o na pa pohaku o ke kulanakauhale. Ua ike au me ko'u mau maka ponol nei e paio hookahi ana ia me na koa Tureke he kanaha ko lakou nui, ma kahi kokoke loa i kekahl halekial; a. ina i loaa aku iaia na kokua ana roa ka wa pono, ina no ua lilo pio mai iaia ame kona poe koa kela hale kiai," wahl a Tanaaereda 1 pane mal ai. A ma ia wa nohoi i puia ae ai o loko o ka hale-loie i kekah pukui hooho leo l»e nui: | "He olaio ia, a pela io no, Amene!'* 1 nei wA | ikela aku a ka lho like ana iho o na pahikaua a hoihoi ae la keia «aae keU Naita 1 kana pahi ho naioko o kona wa*hl. l "I hookahi hou a*u wahi ninau i koe,'" 1

wahi a ua Naita Eleele nei I pa.ne aka ai imua oke anair.a. "E hiki ana anei i kekahi mfa hookahi mawaena o oukou ke hoīke mai ua hapai ae o liu£o 0 Vareroanadoa i kona lima a kue aku 1 ka hana a oukou i hoohiki ai e nee aku no ka aina hemolele?" Ua meha hou iho la ke anaina. aohe lohe la aku o kekahi leo pane hookahi, a ma ia wa i hele mai ai ka Naita iimakahi o Ilalia a ku iho la mamua pono o ka awai, me ka huii ana aku o kona alo imua o na Naita e ae, a pane aku la ia; me ke kuhikuhi ana boi o kona lima I kona kulima kiia e waiho »na maluna o ka papahele: "Ina e ku mal ana kekahi kanaka ' mawaena o keia anaina, a hooia mai, ua hapai ae ke Keikialii Hugo i kona iima a kue mai i na koa o ka laau kea, alaila, he kanaka ia i piha i ke daimonio, aole hoi he oiaio iioko ona. E kii mai ia I kela pulima, a e paio oia me Tanasareda!" Ua hoaiii hou iho Ia no ka papuhea iai maiie maluna o na mea apau, oiai ho na maka o ua Naita Ilmakahi nel o Itlia i maau hele ae ai ma o a maanei ke anaina, me kf t manao e ike aku oia i ke kanaka e hofe mai ana e iawe ae i ka pulima-kiia; aka, e hala kekahi mau sekona o kona kali ana, ia wa i ::ul ae ai ia imua o ka NaUa Eleele, a pane aku la: "E Sir Naita, aohe mea hookahi i aa e hoola mai, ua hapai ke Keikialii Hugo I kona lima e kue mai I ke kumuhana hookahl I awaiauluia ai na koa apau o -ka iaau kea." . Ia wa i hapai ae ai ka lima akau o ka Naita Eleele ilun, a pane mai la oia, me ka ieo anoano eehia loa, i ka I ana: "Auwe oukou e na hoahanau naau makona a piha aloha ole I ke kanaka opio i alana i kona kino ame kona ola i mau moepuu no ka hoopakele ana ia lerusalema, kulanakauhale hoano o ka aina o Palesetina! Auwe oukou e na manu aeto e muia nei ma kahi kokoke i kona heana! Aole i maloo ae ke kulu waimaka hope loa o ka ehaeha, ke kumakena ame ka walohia, mai ko oukou mau iihilihi maka ae, aia hoi, ke ku nei oukou me ka oukou mau pahikaua e hakoko i kahi amekahi,* me he mea la e aumeume ana oukou l kona kino, elike me Mikaele ame Satana i aumeume ai i ke kino o ka Alihikaua 0 ka Isaraela. Oiai hoi, aole i uhi aku ka lepo maluna o ka lepo, aole hoi i nalo kona mau iwi iloko o ka opu o ka honua, me ke aloha ole iloko o ko oukou mau houpo, aia hoi, ua akoakoa mai nei oukou maanei, a luai ae la oukou me ka manaonao ole l na huaolelo awahia o ka iapuwale maluna o kona inoa maemae, ke kanaka hoi nona na lima i hiki ole ke hana lno mai i ka poe 1 enemi aku iaia, Ano, e hoohaliu mai i ko oukou mau pepeiao a e hoolohe mai hol-— "Imua o ke Akua, he kanaka hala ole o Hugo o Varemanadoa. Aole oia he kanaka I hewa i ka hana kipi i ka oihana hemolele ana i komo ai me kona kino amek ona uhane; a nolaila, e lohe na Lanl iluna, a e hoomaopopo hoi ka honua ilalo nei, ame ko laua mau mea i piha ai, owau ka moho e paio ana i kela ame keia kanaka 1 lilo i eneml nona, no kona olelola ana, ua kipi oia i ka Pualikaua Kerusade o na koa Karistiano o Europa. Ano, e o'u mau haku ame o'u mau hoa o ka makakila, e maalo ae a nalo aku na la o ko kakou kanikau ana nona, a ma ia liope kokoke iho, e lana aku no au i kuu kino nei iloko o ko ke Akua iima, no Kona kaupaona ana mai I ka aoao I pono, oia hoi, ke aa nei au e paio aku me ka laau ihe me k pahikaua ame ke koi-kaua, ma ka aoao o Hugo, ke Keikialii o Varemanadoa, no ke kakoo ana ! kona inoa maemae. A e hoomanao kela ame keia kanaka i llio l enemi nona, e pakele ana ia ka halawal pu ana me a'u ma ke kahua hakaka, ke hiki mai ua manawa la; nokamea, ke hoohiki nei au ma ka inoa o ke Pa~ terona hemolele a'u I lawe ai puuhonua no'u. oia hoi, o Denisa Hemoiele. a o ua hoohiki la oia kela: O ke kanaka a mau kanaka i olelo ae iinua o ke akea he kanaka kip! o Hugo o Varemanadoa, o ko'u eneml ia; a e paio no au me !a ma ke «kahua hakaka, me ka laau ihe, ka pahikaua ame ke koiAka, Ina e hoole ua kanaka la i ka paio ana mai me a'u m& ke akea. he alo no a he aio, alaila, e hklawai aku ana no au me ia ma kona punana i pee ai, a e uhau aku no au iaia me kuu pahikaua, me k hoohiki ana ae hol, he kanaka ia me kfc alelo wahahee ame ka hoopunipunl. a he kanaka puuwai hohe wale nohoi ia. Nolaila, o ka'u olelo hooholo e hoopuka neU e hoomaha ana au ia'u Iho, no ko*u maiuhiluhi o ke alaloa 1 hele la mai ai e a'u, a, iloko hoi oia mau la elima e kanikau ai kakou apau no ka mea i make; a ma ke ono o ka la e hookuu aku ai au la'u iho no ka palo ana I na kanaka apau e hele mai ana ma ka ao o ka mea l make ame ka. hanohano o kona inoa. Na ke Akua, auaae! e hoo pakeie mai 1 ka. mea

I law& no a pau l:ela maxr huaoielo l ka paneia ae ē ua Naita iEleeie nel, o kona wa no la I iho mai ai maii«tta mal o ke kahua i ku ai ka awai, me kona. haawi'ole ana he aui ana o kona poo ma kona aoao akau, aole hoi he aluli ana ma kona aoao hema, puka aku la oia iwaho me ka hiehie nuL

3I& ka wa S puka aku al ua X&it& Eleele nei iwaho. aoie i pulta ae hook&hi huao!e!o maJ ka waha ae o kekahi mea hook&hi hoino i ka Xaita Hugo. Keikiali o Varemanadoa; aka, ua wra ae !a nae &a nune oielo hoohuoi ana mawaena o na rrea apau r me ka ninau ana ho! mawaena o- lakou iho. ' Owai la keia Naiea hoopahaohao i hoea mai nel I ke kahua kaua, me ka maopopo mua ole i na aiakai o na mahele kaua apau? Oial na Naita i haalele iho ai i ka hale loie o Geofere de Buliona, a hoi aku la hoi lakou no ko lakou mau kahua hoomoana ponoi iho, aia hoi, ka Naita Eleele ke eoho ia maioko o ka hale-iole alil o ka Naita Opio Hugro, a e kukuii ana hoi o Waiaka de Sana Vaieri imua o ua Naita Eleele nei, a e hoohiki ana hol oia e lilo oia i kauwa hoopono nana. I kekahi ia ae, via maiamaia iho ia he anaina kukakuka mawaena o na hoaioha o Varem£.nadoa, maioko o ka hale-lole nui o ua Keiklalii nei, a mawaena o lakou, o ka Naita Eieelo kekahi. O ka aahu e komo ana ua Naita hoopahaohao nei, ma ia wa, he aahu veieveta eleele; a e uhi ana hoi l kona mau maka, he pale veieveta eleele. Ma keia kuka kamailio ana o ua poe nei, ua hoohoioia iho la, aoie e malama ia he anaina hoolewa no ke "Kinowaliua" o ka mea i make, aka, e waiho ia ia hana a hoea na koa Kerusade i ke kulanakauhale o lerusaiema. Noiaiia, ua waiho iho ia no ke kino i i'a ioa ia me ka makaukau mu i na wa pau no ka haiihaliia ana aku no lerusalema. Aohe a kaua mea hou e kuu makamaka heluhelu, e kamaiiio ai no ke kino make o ka Naita Hugo o Varemanadoa, a e hull aku kaua, e kuu makamaka heiuhelu, a nana aku he hiohiona hou. Ua haia ae la he akolu ia mai ka ia i ioheia ai ka olelo hoohiki a ka Naita Eleeie, eiike me ia i hoikeia ae nei, a ma ke ahiahi o ua la'ekoiu nei, ka wa i pahola mai ai ka lai malie maiuna o ke kahua hoomoana o na koa Kerusade, oiai hoi ka mahina piha i puka mai ai ma ka hiklna, a kaa iki ae la maluna o na piko o na kuahiwi, me ke kiola ana mai hoi i kona maū kukuna maiamalama maluna o ke kahua Kerusade apau. He wa pokole hol mahope Iho o ka manawa nona na hlohiona I hoikeia ae la, aia hoi, e noho ana o Walaka ma loko o ka hale-lole mamua iho o ka haie-loie i waiho ia ai ke kino make, me ke kiai ana hoi ma ia wahi. Oiai hoi oia e noho ana, ai wa oia i iko aku ai I ke komo palanehe ana mai o kekahi wahi kanaka, a i kona hoohaliu pono loa ana aku i kana nana ana, ia wa i ike ku ai ia i na helehelena o Haaana, ke kanaka Isamaela; oiai hoi ia i ānehe aku ai e paā aku i ua kanaka Isamaela nei me ka manao ana e hoakaka aku imua ona no ka make ana o kona hku, I wa I pane mai ai ua kanaka Isamaeia nei, ma ka oielo ana mai: "Ua hala oia, a ua ike no au ia mea me ka walohia nui o kuu naau; aka, a loaa he hooilina no keia komo ana i haawi mai al ma ko'u lima, oia ka wa e panikuia ai na alahele apau o loko o keia kahua hoomoana. No ka malihinl hou i hoea mai nei ia nei ka'u huakai i kipa mai la ia nei. Makemake au e ike iaia." Ia wa no i huli ae ai ua Isamaela nel me ka hikiwawe loa ma kona aoao akau a komo aku la iloko o ka hale-lole 0 ka Naita Eleele. I kona hoea ana aku maloko o ia hale, ia wa oia i Ike āku ai l ka Nalta Eleele, a ninau aku la oia: "Ke ike nel anei ko'u mau maka 1 ka malihini i hoea mai nei i keia mau Ia iho la i ka Hikina nei. "Owau no ua kanaka ia au I ninau mal la." wahl a ka Naita Eleele I pane mai ai. "Ae, i ou ponoi ia au i hoounaia mai nei e kuu haku hoano, ke alii hoi nona na kauwa he mau tausani o na tausani Vo lakou nul e noho ana ma na wahi he lehulehu loa o ka hikina nei. He lono ano nui loa kana i hoouna mai ne! ma o'u nei, no ka hoike ana aku ia oe, ka hoaloha oiaio o ke Keiklalii a makou i ale nui ai. Ano, e hoolohe mal e ke kanaka o ke Kapakila Eleele: I kela po, ma ka hora i ke kuluana o ke aumoe. e lele kaua mai ai ke Suletana KUidge Arsalan, ma ke poo o hookaW haneii tausanl koa maluna o ko oukou kahua hoomoana nei; a ina aole e loaa ana ia oukou ka makaukau roamua ae ola manawa. e pau ana oukou 1 ka lukuia me ke koe koena ole; a e anaiia keia kahua hoomoana a 11lo ! puu oneanea na na manu &eto e haiamu ai." Aka, wahi a ka Naita Eleele I pane a ai imua o ka elele i hoounaia mai al e Haaakina, ka Elemakule o na Pae Mauna, me ka hoomau ana ako ho! ! ke kamallio ara. "i keia la iho la i lohe mahui aku ai au I ke kamaiiio ō na aiihikaua alakal o ke kahua kaua nei. ua iioonee aku la ke SuietanA i kona mau koa apau no ke kukulu hema. Mamūll nae hoi o kau mea I hotke mai nei, ua hoopahaohao loa ia ko'u noonoa" "He mea oiaio kau I lohe ai, e ka malihial; aka, he hana apuhi wale no ia i haaaia al e iia Suletana nei. He mea oialo, he 10,000 ka nui o na koa o ua

| Su!etar.a ia i eee aku ma ke alaheie i [ ke kuku'u herr.a; a he poe koa okoa i koe» aia no maloko o ko lakou mau pa-kaua. "E hiki ana aeel ia oe ke hai mal ia'u i ka wa e lele kaua mai al ua poe Pegana ia maluna o keia kahua ka.ua?" "Ma ka hora 12 ponoi o keia po» E hoomanao oe, e ke kamahele malihini , 1 lilo i pani-h&kahaka no ka mea i hala aku roai keia aoao aku o ke ola ana, aole kō'u haku e hoouna wale mai j ana ! kekahi lono o keia ano ia nei. ke ole oia e ike he mea oiaio loa a. Ua aie makou 1 ko makou ola nel i ke Ke- j iklalU o Varemanadoa, ka mea nona keia kahua hoomoana. a no ia mea i hele mai nei au e hoike aku i ka lono pilikia maluna o ke kahua hoonmana o na koa Kerusade. E hoomanao pu 1 iho oe i keia. o ko'u kaikaina ponoi loa | oia ke poo o na kauwa pilikino o ke 1 Suietana, a mai mai keia io-1 no a'u i hoike aku la ia oe,*e Sir Naitaj o ke Kapakila Eleele." I "Ua aie nui loa au i ko oukou haku | iokomaikai no kona hoouna ana maii | ia oe, e hoike mai ia'u i ka poino weli-j w-eii i upuia no na koa Karstiano o keia kahua malihini a'u i kipa mai nei ia nel. A mamua ae hoi o kou haaiele, > ana mai ia'u, e oiuolu anei oe e hai j mai la'u. ina nae ho! ua ike oe, I ke ano o ka hoonee kaua a ua Suletana nel i makemake ai e lele kaua mai maluna o nei kahua kaua?" "E hoomaka mua ana ka hoeuia ana o ke kaua ma ke kihi akau loa o kahua hoomoana nei. He poe kaua lio holo-mama loa ke holapu ae ana ma ia eheu o na koa Kerusade. Ma ka wa hoi e holomoku aku al na koa' Karistiano ma .ia wahl, no ka hoouka kaua ana aku maluna oia poe koa iio, oia ka manawa e lele kua mai a1 ke Suletana me kona pualikoa kiai kino ;

he haneri tausani ka nui maluna o ke kahui hoomoana o ke Alil Kiaaina omaka ana o kekahi luku weliweli loa. Geofere de Buliona; a oia iho la ka hoI nel wa i kahea aku al ua Naita Eleele nel ia Walakal e komo mal lloko o kahi ana ame ke kanaka Isamaela e noho ana. A i ka hoea ana aku o Walaka imua ona, ia wa i kamallio mai ai ia iaia ma ka olelo ana: "E Walaka maikai, aohe manawa i koe e kaulua iho i. E hele aku oe i ka hale o kela ame keia kapena o na koa o ke Keikialii Hugo, a e hai aku ia lakou apau e ku makaukau lakou me ko lakou me ko lakou poe kanaka no ka hahal atia mal la'u. Ma kahi e pulelo ai ka hulu veleture o kuu papale i keia' po, oia auanei ke alahele a lakou e uhai mai ai ia'u. E pau ia, alaUa, e hele aku oe I ke kahua hoomoana o Tenasareda: mai lalla aku hoi oe a ia Robata o Noremana. E heie aku hoi oe e hai aku i ke Alii Kiaaina De Buiiona. Na ke kanaka Isamaela nei e kokua mai ia'u i ko'u komo ana i ko'u kapa-kila.' E haawi aku hoi oe i ke kauoha paa ia lakou apau, aole lohela ka leo o kekahi pu puhi ma ka hora 12 o kela po; aole nohol i kahi wa mamua ae oia manawa." | Ma ka wa i haalele iho ai o Walaka i ka hale lole o kona haku hou, no kn ho-1 oko ana aku i ka hana I haawiia aku iaia o ka hora 10 ponoi ia o ka po. Ua hele aku la ua wahi Walaka nel a ho« ike aku la i ka lono hookupilikii noonoo I na Naita apau 1 kauohala aku ai oia e kona haku, ka Naita o ke Kapakila Eleele. I Iloko o hookahi hora, ua puni holookoa ae la ke kahua hoomoana i ka 10-' he no keia lele kaua poipoia ana mai e ke*Suletana Arslan o na Tureke, a ua makaukau ae la nohol kela ame keia mahele koa Kerusade, ma na wahi apau 6 ke kahua hoomoana. Ua makaukau ae la nohoi ka Naita Ele«le ma ke poo o na koa o ke Keikialii o Varemanadoa. Iloko hoi o hookahi hora mahope iho, ia wa i loheia aku al kekahl hiau leo hooho ahiu o na koa Tu-' reke maluna iio; a me he mea la he hookahi tausan! ko lakou nui. Ho--lo poai hele ae la iakou me ka hooki-! kakaha ana ma ka eheu akau loa o ke kahua hoomoana, a oia hoi, kahl e kI- j aiia ana e Kauna Robat& o Flandeni. • 0 ka hana a ua poe koa Tureke nei, oia hookkakaha wale iho la no I ko la- J kou mau lio, ma ka holo ana I ka ! "muku" a puhea hou ae la l ka 'iala/*! me ke kuemi ana aku hoi i hope a nee mai la imua no ka hookokoke ana mai 1 ke kahua hoomoana. O ka alihlkaua ma keia wahi, oia hol ke Kauna o Flanders. ua lawa loa ia no ke klal ana i ka palekana oia eheu o ke kahua hoomoana. Ma ia wa nohoi; ua hoopuni ae la ka pualikaua holoo-ī koa ma kahi o ke aiii Klaaina Ooefere de Buiiona. Olal kela mahele nul o, na koa Kertr»ade e ku ana me ka ma- j kaukau ma kahi o ko lakou alihikaua a-ia hoi, ua puhee aku la na ko>& | kaua Uo Tureke e hooili kaua mai ana! ma ka eheu akau a kapoo loa aku lailoko o ka ululaau. A ma ia wa hook&h! nphoi i ikeia aku ai kek&hl mea pouliui! e onj mai a&a mailoko mai o ka uiiilaau, me he ao opua la ( hui2ia aouli ma ka ponaha komoiuma o ka poepoe lani. .* Qnl mai U oa mea eleele nei m* ke a)d pottol inai o ka lae iaau, me ka mohala awiwi ana ae o kona nui ma k& hlUna ame ke komohana o ke kula oneanea e walho paim ana ma ka akau

aku o na koa Kerusad<?. Aole I lu!iu. f ua p*a mat fa he hapa oui o ua kuu| mauu la I ka uhl pu }a e ua m»a nei I hoopnaka mua mal ai kona nre ana. He mau mlnuie pokole wale no mahope Iho, ia wa 1 lohela aku aJ ka nel balulj o ka honua, ma ke kukulu akau mal. a lohela aku la hoi kekahi „ hooho leo ahiu e wawalo ana Uoko o ka lewa. I kela wa I onl paa tho ai na ( koa Keru«āde ma ko lakou mau kulana j I hoonohoia al ma ka huii akau o ke kahua hoomoana no ka halaw&l pu ana I aku me ka enemi e nee mal ana ma ia j wahL Aia na maka ihe a na koa Ka- > rlatiano ke wanaoa la Imua o na koal kaua lio Turek<?, a mamua o ka ike ana j ma! o ua poe koa Ttireke nei I na koa | Karltt!ano e ku aku ana me he paiaj pa pohaku la i wanaoaia kona aoao, waho e na kul 001, aia hoi, ua hoomau | mau la no lakou I ka nee ana mai me' ka ikaika ioa, a, mamua ae o ka hiki ana la iakou ke hoomaopopo i ka poino 1 hoomakaukau malkal la e na koa Kcruade, aia hoi, ua hookui pu mai 1& lakou me na laau ihe a ko lakou mau eneml. I keia wa i hoomaka al ka hooukala ana o kekahl hoouka kaua ikaika loa m&waena o na Kari»tlano ame na Tureke. A ' Ma ka wa mua toa I h<S*ui mai al na Tureke me na batailona koa laau ihe 0 na KaH«tlano ,ola ka wa Hele mai al . ka Nalta Eteete ma ka aoao mai ma ka hull hikina o na koa Turek<*, a. ala hol mahope mai ona na Nalta ame na koa hele-wawae o ke Keikialil o Varemanadoa. Ua lohela ae la ke poha o na hauna kol kaua a ua NaUa Eleele nel, a Ikeia ae 'la hol ka huila o ke ahl, ma na wahl apau a ua kol kaua la 1 pa aku al ma na wahf apau 1 paleia «I kona hoa palo me ka aahu klla. Ma na wahi pau a ua Nalta Eleele nel 1 oni aku ai iwaena o na eneml, ua ahai aku la ia i ka make ahulau maluna o na eneml. Ala mau hol ka hulu osetarika eleele o kona papale ke pulelo Ia 1 ke ko ia e ke kehau, ma kela ame keia wahi ana e olali āku ana mawaena o na enemi. E Ilke me ka hoohlna ana a ke kanaka oki mauu i na pua mauu o ke kula me kana pahi-kakiwi pela ua Naita Eleele nel i ahai hele aku ai i ka make mawaena o na enemi. "E, e, e nana aku I kela kanaka kamahao, kohu anela no ka luku!" wahi a ka Naita llmakahi o Itaiia l hooho ae al, a olal hol ia e kuhikuhi ana 1 kana koi kaua ma kahi ana t ike aku al 1 ka Naila Eleele e lu helelel ana 1 ka make | maw&ena o na Tureke. "Ae, ua hoopahaohao loa ia ko'u noonoo no ke kamahao iauna ole o ka 1kaika o kela kanaka," wahl a ka Nalta Bohemona l hull mal ai a pane mal ia I kona hoa, me ka hoomau ana mai no hoi I ke kamailio ana." Aole loa au i ike i kekahi Naita ikaika loa mawaenai 0 kakou nei elike me kela kanaka. He oiao eilke me kau I olelo mai la. he anela kela no ka luku. E hoolohe i ke kani poha o kana maka koi e hoonee mai ia! E nana aku l ka olapa o ka hulia ahl ma ka maka o kana koi kaua! Kupanaha na hana a keia kanaka, a kamahao nohoi kona mau ano apau I ka'u hoomopopo aku. Oial hoi e haluku ana na hana a ke kaua wellno ell, hookahi alil Karistlano I ku ma ke kulana kupiiikii loa, ola hol, o Kauna De Montpetler, kekahl o na allhikaua alakai o na koa o Kauna Kemona. Ua haluku mal ia na koa Tureke ma kahl hoomoana o ua alihikaua la, a lawe pio aku la l kekahl wahine Karlsllano opio ame kekahi mau wah*ai he nul. Ma ka manawa hol a ua poe nel 1 holo aku al, a wa no I ike aku al ke Kauna Remona la lakou, a o kona manawa la I hoohull ae al I kona lla, a. alualu aku ia ia lakou, ola hookahi wale no, aohe hol kona mau alii ukali me la. aole hol kekahl o kona mau mahele' koa. Emoole halawal aku la ia me na' koa Tureke e ahai ana me na kaikama-! hine opio a hoomaka aku la ola e pAlo me lakou. Ile oiaio Iloko o ka wa pokole, ua make aku !a laia he eha mau koa Tureke, eia nae aole ola I aneane aku 1 kahl ona e noho al me ka lanaki- 1 ta maluna o kona mau enemi. Iloko o ka wa pokole loa, ua paa ae la ola i ka hoopunlia e na koa Tureke, a noke mal la lakou I ka palo puall ana me ua : Kauna Faranl nel o Totusa. Hookahi ? makakila ia kanaha pahl Tureke e haluku ana maluna o ua Kauna nei-hoo-1 khl klno kanaka e palo ana m# kana-! ha poe kanaka I piha 1 ke omokoko, No kekahi wa pokole I hlkl al ! ka Ikaika o ua Kauna Remona nel ke hoo* mau aku I |a paio pukahl ana me kona mau eneml lehulehu e hoopunl ana lala, a ke o mal la ka maele puanuano o ka hopohopo iloko o kona houpo, oa kokoke loa ka make e lalau mal 1 kona kino. Ca malule mai la ka Ikaika o kona mau llma, ua nawaliwali ka oni, ' an a ae a kona ktno, a ua llke oia me kekahl kanaka ! hawelela me na kaula hakipui a paa kona klno ame kona mau llma. tra pohina. ae Ia ka poull ma kona mau maka, a ke lele pua-o aku la na noonoo palekana apau malloko aku 0 kooa houpo, a hoaka mal !a ka ma*e mamua pono ona. oia! hol la ! hapai al t k&na maka ko! no ka uhau akm 1 ° kona mau hoa aole j

: nae he hiki, olal ta haale'e iho ka ika- | Ska lala. a, aa ee le !a ma na ano apau 11 ka pt:uhonua e paiekana ai oia. H'>- \ oholo a« ia n kuluwaimaka ma kona !mau iih.lihi maka—hoomanao ae ia. ' no G«?returkana ka?kamahine aloa ia wa oia i hooho ae aL "O'. E kuu iuhi e, e kuu Gereturu*la. aole e liuliu a haiawai no au me o*.; a Ike mal p* la'u i kou papa nel, a pe- \ la hoi au e ike aku ai ia oe, e kuulei! *\<jhar Aka, heaha kela leo—keia ha- ; !ulu—keia pohapoha oka mea kila—au-^ ! Ika huaoielo hope aua Kauna He- | mona nei I hoopuka ae al, ia wa i lo- } he ae ai ia i ka wawalo ana ae o kekahl I leo, a o ae ta la matuna o na leo palaI kuli apu. I j "Kuu Pu Lilia i ka wal, kaua i ka } hana a ke aloha." ! { Aiaiia. wawalo hou ae la he leo: > | "E Sana Denlsa kuu paterona. imua ; no ka hoopakele!" I Aole I emo, ike ae la ke Kauna po- \ pllikia e *puhee ana na koa Tureke e S hoopuni ana iala, a naholo aku ta lakou me he mau holoholona hohe wale la mai ke aio aku o ke kanaka uhai hoioholona. Ike ae la ia me ka hanoli nui o kona naau e ku ana ka aNita Eleele ma kona aoao, me he anela kiai ia nona i makaukau piha e hoopakele iala mailoko mai o na poino apau. | "Ua alakal pupuahulula oe e Sir Kauna, ma kela huakai o ka hoike ana ae i kou koa ame kou wiwo ole, E Remona o Tolusa, he oiaio, aole Hullu a ike oe I na mea apau," wahi a ka Naita Eleele i pane aku āi i ua Kauna Hemona nel: a o kona wa no ia i hoohuli ae ai I ke poo o kona lio, a nalowale aku la iloko o ka ehu a ke kaua e nee ana, aka, o ke pohapoha o ka maka koi a ua Naita hoopahaohao nel, ola no ka ke Kauna Kemona e lohe ana. Ninau Iho la oia iala iho: "Owai la hol kela koa Kupaian?£ha? O kuu kaikamahine no anei keia? O Pilipo no anei keia, kuu Mol 9 Ka! Olelo mai nei oia, aole ka e liuiiu a ike au i ka oiaio o na mea apau. Auwe! O ke kinowailua anei keia o ka Naita Hupo, ke Keikialii o Varemanadoa?" A kela pule ae, hoea kaua i ke kahua haaheo o kuu Pua Lilia o Farani. (Aole i pau.)

WM J. eOELHO ESQ. Lunahooponopono o ke "KUOKOA," Aloha oe: Ellke me ke kauoha i loaa inal ka Aha Hul Makua mai o Honolulu, no ke kukulu ana i ka Aha Hui Rrpuballka iloko o ka Apana o Kohala-akau nel, ua hookoia aku ia leo, mamuii o ka hooholo lokahi ana o na poe kupono i ke Koho Balota, ma ka hookaawale a- 1 na i kekahi manawa no ka hui a akoa-, koa pu ana. aU malamaia ka hala- 1 wai ma ka Hale Hookolokolo o Kohala Akau, ma ka po o ka Poaono, la 19 0 May, 1900 i noho alakai ia e ke keo-1 nimana H. L. Holstein, ma ke ano hei Luna Hoomalu no ka manawa, a uai akoakoa pu ae na poe kupono i ke Koho Balota. na kanaka Hawaii ame na' haole, i hiki aku ko lakou huina i ke ■ 40 a 01. j Na ka Luna Hoomalu t hoakaka mai 1 na mea apau e piii ana i ka halawai. elike me ke kauoha, j 1 na Luna Nui. aM ke noi a Mr. Still-| i Hapai ia na hana ma ke koho ana i , man, kohola o B. D. Bond i Pereaidena , aponoia. aM ke noi a S. K. aKunamano, kohoia o Chas K. Stillman i kakauoleio, a ' 'aponoia. ] Ma ke noi a S. K. K. Ne, kohoia o, S. W. Kekuewa i Puuku, aponoia. j lloakaka mai o H. L. Holstein, he mea pono ke hoomahuahua ia na hop*? ' Peresldena, mamuli o ke akea o ka ai-1 na» he mea pono ke kohoia i 3 hope,! aponoia. | Kohola o A. K. £Idredge, hope-Pere-; sidena mua, E. P. Law, hope-Peresi-' dena elua, J. M. Kawelo, hope-Peresl-1 dena ekolu. Ma ke noi a Mr. Fraser, ua kohoial o E. P. Law, J. McGulre, J. Kaelema- | kule, na Elele no ka halawal o na Elele e malama ia ana ma Kaiiua, Kona-i akau. | Kohoia o H. L, Holstein, E. D. Fra- } ser, 8. W. Kekuewa, o lakou na Eiele no ka hui ana aku ma ka halawiii nut o na Elele e malama ia ana ma Honolulu. | Hoakaka mal o H. U Holsteln, he| mea pono e kohola i komite kakau inoa no ka hoopaa ana mal ina inoa o na po« apau e kakoo ana I ka Aha Hui Repubalika o Kohaia Akau nei, I 3 lala oia Komlte, aponola. Koho ka* Pere- j | sldena la H. K Holsteln, Hoopii, Ka- | niho. M kae noi a J, Renton, e loaa : ka mana ina hole-Peresidenafl no ke (kakau a hoopaa ana lna lnoa, a e liio ;

' likauo I mau tata no ke Komite kakau inoa, aponola. Hoakaka mal o H. L. HotBtein, he mea pono e malam ia na halawai a pau, ma kela a ma keia wahi o ka apa» I na» no ke kakau Inoa ana 1 aponola e [ka Peresidena. aponola. Hoakaka mai ® H. Atkins, e loaa ka mana I ke Komlte e lawelawe 1 ka lakou hana me ke kaupalena o!e la o ko lakou mana- } wa, aponola. ? Kauoha !a ke Kakauolelo. e pane aku i ka Aha Hul Nul ma Honolulu, no na RuUl I aM ke noi aE. D. Pra»er, ua hoo{panee !a ka halawal a hul hou ma ke i kahea ana a ka Peresldena. i 8. K. K". j