Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 25, 22 June 1900 — PUA LILIA o FARANI [ARTICLE]

PUA LILIA o FARANI

MOKUNA XV. Kuu Pua LUia i ka Ehu*-'huKa Nalia o ke Kapakila Da!a-Ka Huhi Keokeo Pulelo i ka Makanl Mahope iho o k•> kaua iko ana i na mea apau e p;lt ana i na hana «i ka Naila'Eleole. ka o!'.vi hoopahaoha.) e noho nei rra ke kahua kaua o na K» rusade. nolalla, e I,u 1 i ae smn kaua, e kuu hoa uhaiaholo « keia mooU'lo a nana aku maloko o k«- ku!arakauhalt f > a e ike auarr-i kaua i na hana a O -n-lu-ruda. ka Pua lilia o Farani i ka t-hu kakahiaka o kona hoomakaukau ana iala iho ro ka hkoko pu ana m- Abu Hasa, ko Ahi-kui o ra Turfk-'-. a j;ela hoi a heea I'a aku kaua i ko in Pua Liiia nei hoouka hakaka ar:a ir»»' ua A-lii-kui la r.o kona hookuuia ana mal. maiioko rrai o ra lioopaa { iu la ;u.a e ua Abu Hava nei. Ma ke kakah'aka nui waU- o ka )a nonu ka j'o a kaua e kuu makamaka heluhelu i 'ike ai i ka hooukaia ana o kekahi hoouka kaua kimo-po mai 'na Tureke mal inaluna o ke kahua hoomoana o na Kar:,«tinno, ua ikeia aku'la o Walaka e holo aku ana i na kahua hoomoana o na Xalta Tanasareda umo Ro- ; bnta. 0 ke aro nul o ka huakai a ua walu Walaka rei i heea aku ai imua o ua m'au Naita la n»a keia kakahiaka. oia ka hoike ara aku imua o laua ua makemakeia lara e hoea aku iinua 'o ka Na—ita l'leele. ka oiwi hookalakupua o na kula paraa la o Nike. Me ka l*auoli 1 >a i hooko kok" mai ai ua mau \aita nei i keia kauoha i loaa aku ia Inua rt ai ka hoaloha aku o ka Naita A!ii o Varemanadoa. T"a ake ; loa laua e ike i ke kulana maoli o keia , kanaka kupaianaha i hoea malihini aku mawaena o lakou. a oia kekahi kumu nui rara i kono mai ia laua e hook-) , koke ku i ke kauoha l loaa mai ia laua ma ia kakahiaka. me ko laua mp.nao ana hoi o ka la paha auaiu i ia e wehe j ae ai ua Naita Kleeie nei i ka pal»> uhi maka e hunakele ana i kona ir.au hioi hiona apau, a rele hoi kai keia ana aku e na maka o ka lehulehu. 1 ko laua hiki a:ni mfii i ka hale-lole 0 ke Keikialii Huko, halawai iho la la- . uft me ua Naita Eleele nei, a o ka mea hoi l hoopal.aohao lea ia ai ko laua mau noonoo i ko laua ike ana mai i ua kanaka nel o ka aahu eleele. oia no ka 1 paa ara aku o ka uhi maka ma kona mau maku. no ia mea ua hoopohuia ko 1 laua mnrt'lara no ko laua manao mua '< «na e ike nra la laua i na rnaka o ua ' hookalakurua nei ma ia kakahiaka. ' O kekahi hiohiora"'hoi i hoopahaohao 1 loa mai ia laua i ko laua hiki'ana inal 1 ma ua hale-lole la. oia kt> laua ike ana 1 mai i kekahl knnaka x>pio o ke ano < Suria, a koohuoi iho la laua iloko iho o ko laua mau naau no ka hana a nei 1 kanaka Puria i hoea ai ma ia wahi. aka 1 e lilo ana nae ko laua hoohuoi ana ma ] 5a wa i n ea ole ke hoea mai ka wa po- I no e hoomoakakaia ai na mea apau i iniua o laua. 1 Ia laua i noho iho ai maluna o na no- 1 ho i kuhikui l'a aku e ka Naita Kleele. i ia wa ua Naila nei i hoomaka. aku ai ' 'e kamallio imua o laua me ka mau i ana roVci o ka paa ana o ka pale uhi maka ve!eveta uliuH ma kona niau ] mako, i ''E na hoahanau o ka makakila. na hoaloha hoi o kuu hoaloha a'u ame olua e uwe kanikaua nei. e hoomaopopo olua. mamull o ko'u pili kokoke loa i ua kanaka la ma ka hanau ana a ma ka olhara nohoi a kakou e law.-lawe nei. ua lawe ae au i ke koikoi ma'una iho o*u I ka hana ana aku i na hana apau e hoomaemaeia ai kona inoa i hoohaumla ole la e kekahi kinaunau o kona malama ara 1 kana oihana. k.>o wale no rn hana a kona mau enemi i hapala aku ai maluna ona. Mamull o kela manao. ua haawi au ia'u iho e liio 1 kauwa no ua mau hana la. Nolaila, i hoike aku au ia olua. o kekahi o na kumu hoahewa a kona mau er,< ml I hooknuhihi mai ai maluna ona. oia kona komo malu ana maloko o na pa o ke kularaknuhale o Kike." Ia wa ho» i kunou mai ai na p-■«.» o Tanasareda ame liobata. alaila. hoomnu aku la no ua NaUa Eieeīe nei » ke kamaiiio ana: "I kela la auanei e hookuakaahi ul ko olua mau maka a ike oiua ne elaa iho I ka wahahee lua oie o kela Uo 'pi-a, wale in ara o ka inoa ma : kai o ua N.iita Opio nei. Ano. e hoolohe mai, \ K* ia wa I loaa mai ai la"u he knuoha no keleahi mau NaUa Karistiano ekolu e komo aku itoko o ke o Nlke ro ka lilo ana I j>oe hoike ma ka aono o kekahi kanaka Karistian<j e paio ara l keia la me Abu Hassu O keia kanaka Karigtiaro ke paa pio nei ota maloko o Nlke. Mamuli hoi o kona ae ana e paio oia me Abu Hasa ka mea nana e ,aJa - ua loaa kela olelv) hoofa. oia hoi, ina oia e >anaklla ana o Abu Hasa ma keia

ar?. n'r; f - >•> o ka r'.r.i ht• ».sTsh ?o- ;; :.i t ]v,' :tk> •«•5 ui n , :«; :» K>-..ap.0 t-ī\ > ♦ t'j >!rko rt a>. l'n pu n.v.i rol''i .3-1 u r.a h-:*o.a ana rr.ai a ** hu H3?a • ??•••?♦ i r<> k»? k *rr:o palekana Ara aku '■ kvia mau Naiia t*ko ? u *'.oko 0 k*■ ku?arak2u'r a peia pu hoi me ko lakou h.'-mo' h;.y ana mai i waho r.ei.' Ia wa I ninau -n:a! ai ka Na la iimakahl o ital a l ka NaiU E!e«le: . "Cw&< la k» !a Naita Karistiar:<» i konoia mai ai he ekolu mau Na;ta Karstlano o v,aho rt-i e komo nku iioko o ke kularaki»uVa!e.o'N ke i keia la?" "Aole au i ht»ike aku nei mua o oiua. e o"u mau hoal amu. he Naiia Karistano ua karaVa l i," .wahi a ka Naita Eieele, ua han.au iho ia o Tana3areda an.e li..fcata, a iulil»iii ae ia ko Is«Ua mau poo me ka hoike ana mai hoi o ko iaua iwiu l.eiehelena i 'ke pahaohao ioa. E o u rr.au hoa'oha i me'a e hoopau.a ai ko OiUa pohihihi r.o keia kanaka e 1 -i o ai a i,.e Abu el.ke n:e ka'u i 1. >ir.e aku r e; ia oiua. e hai aku au ia «'iua, e hiki ara ar.ei ia olua ke huna iho :loko oko olua mau un:aurr.a ka ir ea l ura a V: iN kahi wahine—ae—a kekahi lede." Ve ke pahaohao launa ole mai o na helel elera o i?a mau Naita Karistiano n»'i ro ka hoikeia ana mai ia laua, he \\aMre ka irea e paio ana me ka F.mira 0 Inko <> ke kulanakauhale o Nike. pane iike aku laua inum o ka Naita o ka Aahu Eleele: "T"a hiki loa ia ir.aua ke hana ia hana: "O ke'a leele e haawi ana i kona kino i!ok<> oke kal ua rak? ko i ke ! a la. aole la he wahine e ae, aka, o Gereturu<la no ia o Tulora, ka irea a kakou apau 1 puai d ai ira ko kakou mau lehelehe ka I'iui I ilia o Farari. Fia oia i keia v a ke jaa r'"o i ei maloko o na paia o ke kular.akaul.aie o N.ke ma ke ano he 1.0 oia i.a Alu I.asa. 0 ke alahele e loaa a'; iaia kona hookuuia ana mailoko n.ai o keia noi.o pio-ana, oia no Homi. lanakila ar.a maluna o kona mea nana e | aa pio i.ei n.a ke kanua iiakana e hm.uku a ai-.a iuu ke-u »tt. X<> k> a i-•<: > a eii.a e luhe n.ai la i komo aku ai ke Ki'ik.uhi o \ai t iiunu u n.c Kiiiai.aKaui.aie o Nike, a puai mai ai na u.i,j i.i,ua:Uu li.aiui.a 01.a. n.a Ke a»»o uu hana o»a ī keKahi i.ana k.pi i ka puaiikaua o na k»«a Kerusade. Uoko o elua waie i.o ho»a n.ai keia \\a uku a kakou e kan.aiho nei a ku aku no ke Kan.a'liiwahine Gereturucia ma ke ka« hua hakoko ī.o ka in.i ana i lanak.ia nona maiuna o ko'na mea nana e paa I>lo nei n.a ke kahua hakaka e hoouka ia ana ma keia la. No keia iede a olua e iohe mai ia i komo aku ai ke Keikialii o Varemaradoa ileko o-kē kulanakauhale o Nike, a puai mai ai na olelo hoahewa maluna ona, ma ke ano ua hara oia i kekahi hana kipi i ka pualikaua o ra koa Kerusade. Iloko o elua ro hora mai ke'a wa aku a kakou e knma'l'o rei a ku aku ro ke Kama"lMv ahire Gerpturuda ma ke kahua hakoko no ka inM ana l lanakila nona maH.ra o kora ererri. F o'u'mau hni Na ? ta. e kuemi hope r!"a>a' k°iT hara 'aku. a e ha-ilele a hookuu hookahi mai'hoi olua iia'u e kon->o aku i'oko o ke knlanakauha'e o Nike ro ka nava hookahi nra aku i ke Knma'li'wahme pookela loa o Farari e pa'o waMne ana no kora polekarp? Fe oloha io anei ko olua no ke Ke'kialil o Va>emanadoa. ke karaVa i haawi i kona ola,. eiike me ka hiki ia ia ke hara. no ka hoopakele ana i ke kamaHiwahire o Parani e noho mal la iloko o ka pilikia, a e hookahi ara hoi i keia la e loaa kona kannk'la? E o'u mau hoa Nalta, pe« hea olua. ? No kela mau hvao'elo i puka ae ma na lehelehe o ka Naita Eleele. ua koili ae la na mapura waimaka ma na maka 0 na Natta elua. ua neneMwa iho la hoi k-» aloha kuio iloko o ko laua mau ho\rpo ro Gereturrda, a ro ia mea ua hiki. ole ia laua ke »ua iho i ka laua rrau ae ara aku e hele pu me ka Na ; ta Kleeie noloko o ke kulanakauhale o Nlke. Ma ia wa hoi pane n?ai ia o Robata, ke Puke o Noremar.a: E ko maua hoaloha oiai«\ i nonoi aku au i kou kala ara mai ia'u no ka'u mau olelo apau i pan? aku nei imua ou, a ke hoihoi hou rrai nei au ia mau oleh> apau me a'u nei. Ano. ke ae aku nei au me kuu puuwai apau e heie aku no au me oe ma ke alahele au e alakai aku al la'u ame ko'u hoa nei." 0 ka Naita lima-kahl nohoi kekahi i hoike aku i kona marao hauo» no ka ukaH ara aku i ka NaUa Eleeie ma na wahi apau ana e alaki ku al ia laua nolokō o ke kulanakuhaie o Nike. lle hapalua hora mahope iho oka wa. 1 hui kamaUio ai na Naita ekolu. ellke me ia i'hoikeia ae la. ua hoea aku la ua poe Naita KaHstiano nei e-kolu. e ukaliia ana hoi b Hasana, ma ka puka pa i kapaia. ka Ipoka o ke Deragona. 1 ko lakou l*oea r-a V«** ipuka ua halawai mal la lakou rae Zlra, ke kanaka nunui o loko o ka puaiikoa Turtke o loko o k* kular»ak»n>j?Je. i» o ke kanaka hoi 1 hoounaia r.tai a! e Ahu I?aFa ro be alakai ana aku i na Naita Karistiano. Ma ka wa I ike aku i

'■■>1% ra- ua- hiv|a'::a o"- i:i k -. :aua rr.au :r,irn<; arf-ra kakmUi;a r::u fc a v.a ?i ua r;urui rvi i r-;int? r::a: ai. "K ra kr-.a K.'ir:-<tjān"'>.' »? a« n:ai oukou <• >:'o nu i. kci:v a ra. ouku rna k«? alakai ara aku ; a oukau iloko o k«? ka!ar akauhal»? o X:ke. . A- •? h >f»*-*at.»poj>o. j v o hei oukou. •>'vvau ro ko nukna pal'kaua no ka maiuhia. o'ai ko ouk-ou "»va e roho ana rr.abk'> rei o ku'ara■kauhrt!t? i kfia !a. He■ hoa , »> v i nu rso r.;-v< u s V»- ia !a. a o ke auanei 0 loko rei o ke'a e hana ara i krkahi rr.au ' hara -hoohaahaa ia ouk«'ns. he er«?iri ia po 7!va, a ra'u poroi rvi ro rre ka oi o kuu !a?»u ihe e kau!a« pe i kor.ā kir.o lmua-.o na k'uku-. ra o ka la." ī r»/ : va i hr!i eo af UT;7rra.rel a kopw nku !a rra ka puk.-i ra hof ! r'--n! : ai ra >"aita T'.'>r=t i aro o-u-.i,, r.. rj v ore <- >rO . I';i nln'-.-ni aku !a 111 7'ra r» I i ua poe Xa'ta Kari«t?apo nei • •k"'u a hoea i ke kahua e rrfU'.maia 'r -i > aki>ko r.?aw?pr o (> r eturuc!a a- • / ! u Ua?a ma ia kakah'aka. l'a !nu!nha krke re ia !"o< ka IoV Tra!oko o ke ku!arakauhr! ' > rn ka paio e rpa!J>p:ria ara ma ia kaka v iaka. a orro?!e ua piha kt ke rra ! !a ra wahi aytmi o ua rirsa hakoko rei i na poe makaikai. f'»icii na Xa : ta Kar!?t'ano ekolu e no'•o p'j'lura o kekahi o pa a!eo e k?i ara rra ka aeao o ra dira hakoko la. a e*hooruu ara ho! ko lakou mau orohi traka i ka nui o na kanaka e hoopuri n»-n i va wahi la, ia wa i pane ao ai o Robata: "īra paha i hoomaopopo ko kakou p:e hea Xaita e noh.(T ra»ea pu mai la awoho no keia hana e la%ve!a\vei-i nei ma'eko rei o ke kulanakauhale i ke a v.a. e hiki ara lakou ke hoomaopopo i'•o, ao! s e wa moikai e ae a la.kou e lele niai ai iralura o ke ku!anakauha!t- nei e!ike me keia wa; a ke ole au e kuhiVewa o ka wa maikai loa keia no keia hana." l'a pih-a mai la hoi o ioko o ka ritia hakaka i na koa kiai, a e hoomalu :\ra lrkou i ka malul ia r.o ra hnr,a e ia\velawe ; a ara ma ia marawa aku. 0 ka llamuku kiekie nara e hooponoporo i na hara oia la. a oia kakahiaka hoi. oia no ka nunui Z'ra. ka hoaharau ponoi o Abu Hasa. a o ke pooke!a loa hoi o ra koa Tureke ina ka ikaika aire ke akamai ma'ka oniu ana 1 ra trea kaua n.a\vaer.a o na ko.i Tureke apau. * Mamuli hoi o ka maua p:ha i loaa i ra Z : .ra rei, ma kora kulana Ilamuku kiekie ro ke kahua hakoko'ua wae aku la ia he ekolu mau kanaka koa maiwaera n ai o na koa Arabia e nol.o i!«:ko o'ke kularakuha!e a o kekahi keia o na kanaka koa loa mawaepa, oia poe koa. ī'a 1 lo hoi lakeu i poe kakoo ma ka aoao o kona hoahanau, oia o Abu. Hasa. O keia wae ara o u'a kanak rurri rei 1 n karaka Arabia. ao!e hoi mailoko mai o na kanaka Tureke maoli, he mea maikai ia i na N'a ta Kar'.s iano 1 ka noho like ana iho o ra koa Arabia aire ra aXita'-Karhtiano ekilu malura o ko lakou mau noho■ lunakana'vai e'ike n;e ka hara i hawi a mai ai ia lakou, a hala he mau msnute pokole. ia wa i l)cea aku ai o Ila'-am. ke kanaka opio ?uria imua o ka Xa'ta K!eele. a hoike aku la !aia. ua makaukau 0 Gereturuc'a ma ra aro apau no ka puka ara ma! no ke hakiko maluna o kora lio kaua keokeo. a ilrko o kona aahu kaua dala. me ka hu!u keok#»o o ka manu okalika e pulelo ana maluna o kona papale. t T a ho ke ae-la hoi ua Xa!ta Fleele rei j keia lono i haiia aku ia?a irrua o kona mau hoa NaUa. a pela pu hoi ire r.a kanaka AraVa ho'ke ana mal hol o ko lakou mau hel£helera i ka piha hauoli no ko iakou hoeH nra aku i ka \va i anoi nui ia e lakou apau. . I ke!a «a r.ae i huii mai a? ka Xaita Tarasere<'a a n?rau ma! !a i ka Xa'ta Fleele i ke kanaka a kauwa Iwe'awe e poro ai o Gerett.<ruda. .?U pane aku !a hoi ua Xaita Eieeie nei. o V"a!aka ka rrea rara e hooko aku ara ia hana me ka hoike pu ana aku hoi o ua Nalta Eleēle nei. e kala kahiko wa'e o Walaka i komo mua rr ai ai iloko o ke kularakauhaie no ka hoomakaukau ara i ra mea e poro ai o Gereturuda r.o ke kahua hakoko. Mamua o ka hiki ana i na Xaiti Tanasehe<!a ame Rotata ke haawi mai i rare ro keta mau oleio a ka Xaka Eleeie i heike aku a! imua o iaua. ir» wa 1 hooho mai ai ka aha kanaka i k-kahi leo hooho ikaika iea rra ia mana»va, a ia manawa i ikeia ka ai ke komo ana am io Abu Hasa maiuna o kona li£> kaua. n:e kona makauknu pono no ka hara e iaweiawe ia aku ana ma ia manawa. Ua aahuia oia 1 kekahi kapa-kU-% hooluu ulaula ahiehie. a o kona lio Koi e kau ana mal la manawa. he keokeo no ia elike me ka hooiuu q ka walu. He kulana hiehie kona, a he kulana nofcoi o ke kanaka koa oiaio maluna on.a. I kela wa i pahola tra? ai ka maiuna o na Nait Karlstino. rra k»* ano f ua naoa aku iakou i ua Emira nel he,

e in-A ?•• ■ •■ ra '•..: :kj €-rr.f x'a s el. i.a i n :i- hi ua !■•>•> huro r *i r\:ia lru o ka v>:a ; ::a :k.:- a r ke k<:mo ar.;v aku >> kekahi ?:« io-!:o hou ;!oko o ka r!r:A hr;ko- i ko. 0 ka aahu a ua heio i\» rri e r.ahu ; ara :a he aahu da!a no ia j a o kora I!o karr» e kau ana. aohe- no| :a r e !:o e ae. a!-'a, >:> rv.rr.tnle no ia | ka ! o kaua o ka Xaita Hucro. I 1 ka ike ara aku o ra mea apau :j >t-"a hoio !io. ua hooho ae ia lakou. ao- j he ia he wahire aka. te kane- no ia. j k hu'.u keokno o ka manu o?etarika j ke pule!o !a r a!ura ae o kona p^.paiekaua. ia v,-r> i puia okoa mai' ? ai ra leo hooho o r.a kanaka me ka ulelo ■ i ara rrai: | "Aole ke-!a ho wa!:fre. he hana apuhi; ioa keia i haraia i ke'a !a." i īa wa i ho!o mai ai ua ho!o lio nei o ke kapikiia da!a. a ku iho !a nnmna p-•>»■'o o kalii a ra Xaita Kar:?t ; ftno e-, ko'u e r-oho ara rre na koa Arab a. a■• v eh !a c:a i ka [ apale hulu e kau ara ira!ura o kcra poo: aole■ h«:>i oi:i hara wa!e ro kara i hara ai, aka. ua laiau ne la kera l:ira akau i paa i ka 1 a!e uala i kora owili lauoha a ho >kuu 'a o:a e luhe iho ma kona mau kipo-' ohiwi. j Ke mea oia : o. ua ike aku-la na Xaita Karistiaro ekolu i ke Kama'iiiwahine a ike pu aku la nohoi na ra mea apau e ku mai an.a a nana mai he wahire io no ia e kau ana maluna o ka lio kaua keokeo. A o ka wa ia i puia hou ae ai ka lewa i na leo huro, e h.oopuka ana i ra huao!e!o e hooia ana he wahine Kar!stiano ka moho hakaka 0 ko lakou Emira. Oiai hoi na owili lauoho o Gereturuda e luhe ara n a kona mau k'poohiwi, a. oiai nohi i kona mau maka e waiho v a!e ara iina o ka ike ara mai a na mea apau. ua kkt*!e hook'kakaha ae la o'a i kora lio rra ka holo poai ana ae ma!oM»j o ka rina hakaka e ho keike iaia iho i mea e hcorauia ai ke kanalua o ra n*ea apau 1 mar.ao iaia he oiwi oia no ka aoao oolea. | I Xoiaiia. i krna holo ara a hiki i kona iiiki ana ma ka aoao o ka rina hakaka e k.u ai o'a, kaoi i iho la ola i kona lio me ka harcharo ame ka hiehie, a kahea mai !a o'a ia Waiaka e iawe aku i kora tapale kaua. ; I ka heea ara aku o Walaka ma kahi a ua Pua lilia nei e ku ana, u'a haa\vi akw !a oia i kona papale hulu, a papale ae la hoi oia i ua papale, mahope iho o ka pea pono ara ae o kona owili lauoho. I ke kau ara iho o ka papale hulu keokeo o ua koa wahine nei maluna o kora puu, ua h.oohele hou aku la oia i kona lio n a kahi e noho mai ana na Xaita Kar'stiar.o ekolu me ko iakou mau hoa lurakarawai. a pai:e aku la oia imua o lakou: i, "E na X'aita hanohano, ua 1110 ko oukou noho kiro ana mai nei ma keia \vahi i mea hoohauli nui mai ia'u, a haawi mai hoi ia'u i manaolana hou ia'u, a nie ka ika'ka poho'. Nolaila. i nonol ; hnahaa aku ?u ia oukou. ma ka \va e haoukaia ai k'eia harkaka e hoomanao aku oikei' i ke /kra o ko kakou mau kupuro ro'u wahlre rei." » Fe hora krri!'kii loa ke ; a no na Xaita Kar'?t : aro ekolu o!ri ua haalele mai !a ke aloha ileko o ko lakou umauma no ka wahire u! cp ! o e a!o \vah?ne aku ana ileko o ka hakaka ara me kekahi o na karaka kar!ara lea o Furrpa « ke koa' ame ka ikaika. ao!e hoi oia wale no, aka. eia keahl o ra akama' loa Ike kake T e ara ira mea kaua e laweiawe:a ara ma ia manawa. j O ka Xaita limekhi o Italia ka mea i anehe se e ku i!ura ire ka manao e noroi aku *a Zira e aela mai oia e lawe i kahi o Gereturrda ro ka paio pu ana me Abu Ha?a, aka. me ka hik;\vawe loa ua kaoml Pku la ka Xaita Eleeie iaia ; e noho malle. j A keia rule ae hoohero au me kuu PLA LILI.A i ka ehuehu. | fAo!e i pau.) ■'