Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 26, 29 June 1900 — Ka Mookuauhau ELUA O Hawaii. [ARTICLE]

Ka Mookuauhau ELUA O Hawaii.

r.\ i a> f . Katr»amAl.iXilu m* Kv k..:ak» xi i ka laua. rr au hapuu &lit, rr.; ka rn;*.r.a o na Akua kumu niai na. ku puna mai. rr.'- kf? kokua !a n:ai " nx kahuna nul o ka aina. me na'ii*. m makaainana, no ka paj>ai ana 1 na nui e pono ai. A l*le ae la na kahuna nana ouH. n2 kilokiio rr.c na kaula kakaolelo kuhlkuhi puuone. me ka lahul alii, 'ahu a!ii kahuna hooulu kanaka. na makaainana, olelo lakou a kahl no mau pus ali! i ike la e na Akua Kumu, Kar.c mc Kannioa KfUipookapuhunaikvaouU, kf ht'le nel ka lani a hookokohl. "j Kap&lala me ke anue ela iakou kc kahiko mal la m& na pala lanl me lo lakou mau nanl nui r o ka onohl eia kc kau pono mal la Iloko o ke ao eleele, c ka ua koko ke halii paa nei maluna c ka aina, ua ike ia ka pua kaula hooulu l.ihui e ko Akua o ka lahui me ka pualti nara e hooulu aku a piha ka aina i na nlil. T!a wanana ae o Namakaokeahikaiakva, kaikuahine o Kaiakea. He wahine kiiokilo o ia. He ike i ka nana ana I na ouli lanl me na moa huna o ka honua, ua olelo ae oia i kona ohana hooulu lahul, me na lahui alii na kilokilo kuhikuhipuuono m** k;\ poo kakaolelo. He kupua, he kupua, *'ia la ke au ma! nel 1 ke kal„ he kupua u ahine me kona mau kaikunane Uupua no, ninau na'lii me na kahuna heaha ke kumu i hele mai ai. olelo o Namakaokeahikaiakea. O ko lakou kumu i hele mai ai, ua hakaka lakou me ke kaikaina iw Namakaokahai ke kupua ikaika, a klpuku ia mai lakou e hele, oia keia huakai du ie hele mai nei i ka huli aina no lakou. o ke Akua aku ana ia o ka iahui hope o kakou. 0 pele ka inoa o keia Akua Wnhine f hele mai nei me na kaikunane he papa Akua alii nae lakou no ka Hor.ua nei. olelo aku la o Kamalaalii, ke alli elemakule e pau mai paha auanel ka lahu\ i ka make, olHo aku la ke kaula lahina: Aole lakou he poe Akua pepehi kanaka, he poe akua malama lakou na mea Uhane, i ke kanaka, a ia no a hewa ke kanaka make no ke malama nae ke kanaka ia Ikou. He poe ku'e ole Ikou i na lahui o ka honua. 1 ka nul ana ae o Moanaakea ke keiuia kilokllo, me ka hooulu lahui. me Kelilakamamala, ua a'o no ko laua nmu makua ri\a na mea pili i ka laua oihana, me k holopono o ko laua ike. me ke a'o ia o laua e malama ma ke ano noho alii, malnma i na makaainana. Ua hoolohe ia no ka leo o ko iaua mau makua, ua Ike nohoi na kahuna. he mau alii nana kanaka no, he aka hal ko laua nofeo ana, ua plli paa ke aloha o na mkua i ka laua mau alii. I ka nui ana o Moanakea me Keliiakamamala. t!a moe no laua i mau \vahine na laua i mea e pono at ko laua noko ana me na makaaiijana. L a moe aku no o Moanakea ia Kawaikupua, ke kaikuahlne o Keliikamamaia, O Keliiakamamala. moe aku nei ia Kaikailanakoa. ke kaikualjine o Moanaakea. He like loa ka noho ana o keia nv.ivi alii, o Keliiakamamala me -Moanakea, ke kahuna hooulu lahui, o na Makaainana, be otu ko lakou noho ana ko lakou mau alii, he maikai no hoi 1-kou me na kahuna. na kaula van;ina. ka mea nul la lakou. Mahope Iho o la mau la, ua make iho la o Kamamalaalii i kona mau la kanikoo, pela nohoi o Kekaiakea, ua make pu no laua. mahope lho o ko taua make ana. ua lilo ae no ko laua mau noho alii ia Kelilakamamala me Moanakea ke kaula wanana. Ua kumakena na alli me na niakaainana a P«ni ka aina, ua nul ka manewanewa ana o na'lll. me na makaainana, a paiala ae la he mau anahulu, o ke ku makena ana. ua lawe koke ae la o Kellimalie i ka ana o na mea make mo ke kaulua ol*. I ka pau ana ae o ke kaumaha nu\ o na'lU me na makaainana. ua noho ae 1a o Kelliakamamala i hope no kona makuakane. me Moanakea, maluna o ka nohoalil o ko laua mau makuakane. MOKUNA VII. Lilo ka Kohoalli la Keliiakamamala. O Moanaakea ke kahuna wanana Hooulu Lahul. I ke au hooponopono a hoomalu o Kelilakamamala no kona mau makaalnana, me Moanokea kona kauiana Atna a kahuna waiiana ouli kilokilo hooulu lahui. ua malkal ka noho ana o na alll kahuna hooulu kanaka, o Moanaakea ke poo maluna ae o na UI me na kahuna hooulu t na mea ulu o ka aina, Ua mahalo nui la o Moanakea me Keiiakamamala. e na*lil me na maka« ainana, na kahuna, me ka lahul kahuna hooulu kanaka. ua olelo lakou. o • Moanakea me ko na mau kaikuaana, na makua kupono o ka lahui kanaka me na'Ui." Ua plpiU paa na'lU me na luhuna maluna o na olelo a Moanakea ke kahuna a ke Akua» i ponl al, i makua no na'lil me na kahuna, ine ka lahui makaain&na. a !a lakou maluna o ka oie•o a Moanakea ke kanaka Akeakua i Helu al t makua no ia lahui kanaka. pela kol o Keliiakāmamala. 'i Ua hoolohe ka lahui alll, me ka iahul kahuna. na Hakn&inana I ko laua mau l«o a punl ka alna mai o a o. h«

»hikaj,u k> Moanaak*a n>? k-- an o ka. c*!el<>; te ir.*a i-i r. ! > n; ; rre ra'iii i ai. Ike iho ia o Moar.aafc*a i ka lahu: r f ' ka hoju grsa l na hsa '••'• • i k:i uh: a: a <> k- k.ii rr.a'iuna ■ J:a a:na. a Ka i '.;rv-atr::ii;.irr..a ns« Kahi i-'i'il v.-i :r.a:>waJ* ?a Xv'ana " ' f • : ; an-aak?.u ; '••'.•• ; • no k ;!ahus. f ra a i o » ka «,;>-!» i na'U m? r.a kahur.a . na makaainana. u.« , ka i ka hoopaanaau ana rne ka mak»rr.ak- !r«a o r»a alii I ke oie- "'•> a Moanaakea ka *»ha «> k-via moloīelo eh:a «» kakon. ; Ma kT.*kahi punl o ka olelo kumu. h« makahik.a ia kakou. ua kue»? ka noho alii o Keiiiakaniamala i na makaalnana. o ia hoi k»? alii i poni ia e na kahu|na hooulu lahui. i alii. nar.a e hoomalu kona lahui. he leo ihikapu kona mailoko mal o ka oiaio waie no. he I-?o hoi i hiipoi ia «? Moanaakea ke kahuna hooulu lahui o ka moo kaula. E aloha ta ai laua e ka lahui. I ka makaukau ana o na makaainana e ku'e i ko iakou alii, ua lawe koke a j ? Ia o Moanaakea, me Kawalkahe na kaikuaana o Moanaakea. me ka lahui alii kahuna a paniku aku la i ko lakou inaina huhu no ke alii. l*a ae no o Keliiakamamala e make oia i ka poho o ka lima o kona niau makaainana. O Kalauohua me Numm na'lii o na makaainana, e paipai ana laua e pepehi i ke alii me ka lahui rl!i, ao'e nae e 2v>.;ko ia ko lak->u makeu:;tk-. l"a k(iiiii) aku !a o Moaauke-i <- hooi ko laua lahui. ua huli mai la na'lii o Kalauohua me Nunii, na makaainana i ka leo anoano eehia, olelo aku la o Moanakea, auhea o lua e o'u makuakane e Kaleuohua me Nunu, he inoa laahia ko kakou, o kakou lahui alii kahuna mai ka po mai. 0 Ka'u olelo ia olua, e hoopau ka mokuahana, me ke kuee ana i ko kakou makua nana e malama ia kakou, e ia hou kekahi, he inoa ua Waia ko olua. I ka olelo ana waia pukakou me ka kakou oihana e ku nei, a ia o Kane me Kanaloa, Kepookapualiihunaikeaouli, na Akua o ko kakou mau kupuna. ke nana mai la ia kakou ka lahui o ka Honua. Ua mihi iho !a lakou i na hewa i hanala mah*pe, ua hoopau loa ia ae la, *a mau manao o Kalauohua me Nunu. i olelo maikai a ko lakou makua hooulu lahui. ua hoi hou mai ia ka iahvii mo ka eluolu maika! o ka noho ana. Mai ke au mai ia Piikualilakanalu, r>ia ko alii o ka aina, me Kanalu, na'lii mua a hiki ia Kelilakamamala me Moanaakea, a k ahi no a hoonaueue ka lahui i kp noho alii, e ia nae, ua oluolu hoi ka noho ana o na Makaainana me na iii. l*a lawe ae o Moanakea i ka hooponopono ana o ko laua noho alii, ma ka poho o kona lima, he kanaka oia i hilinai nui ia e ka lahui alii, ua aloha o Moanakea i kona alii ia Keliiakamamala. I'a kauoha ae la o Moanakea i kona mau kaikuaana me ka lahui alii i kokua puia e ka lahui hooulu kanaka, ua hoonohonoho pono aku la o Moanakea i kona ohana ponoi, na kaikuaana, e nkoakoa mai ma kona alo alii kahuna. He manawa pokole, uā piha pu mai la ke alo alii i na lahui hooulu kanaka, me ka lahui alii, hoonohonoho aku la o Moanaakea ia lakou, e malama i kaihi kapu alii o Keliiakamamala, me na kahuna i ole ai lakou e ku e e hou a paonioni. Mahope mai, ua meha iho na hana ku ee ana o na makaainana, ua meha hou iho la ka umnao e like me mamua. Ua noonoo nui o Keliiakamamala no na iho. ua olelo aku la o ia iaMoanaakea, "Ea, ke waiho aku nei wau i ko kaua mau pae moku me na Makaainana ma ka poho o kou lima, nau ka hooponopono ana ia lakou, ia oe ka make me ke ola o ka noho alii wale iho ka'u." 1 ke au o Moanakea ke kaula wanana. i loheia ai i ka leo alii. e ia ke ko'ikol o ka noho lawelawe ana o ka aina me na inakaainana maluna ona. me ka malama ana i ke ola o ke alil, ua noonoo koke iho 'la oia no ka wa pokole.' Ua ae aku la o Moanaakea. no ka mea, ua nui ka ulu ana o ka lahu!. Me ke kanalua ole o Moanakea, ua hoonoho koke aku la oia i kakoo no ka noho alii/ i ole e naueue hou ole ko laua noho ana aku mahope. Ike Iho la o Moanaakea ke poo o na kahuna, ua maikai a holopono kana mau hoonohonoho ana, i na pouhana e a ai ka nohoalii o Keliiakamamala. Ma ke ia hooponopono ana a Moanakea, ua likeia me kona makemake. Ua lilo ae la o Moanaakea i mea i nui maluna o ke alo alii me na makaainana, no ke ko mau o kana wanana me ke a'o ana i kona ohana ponoi, peia I hoolohe ia ai kona leo, he leo mana ia maluna o na mea apau, me kona a'o mau no nae i kona ohana pono'i. Ua pau loa ae la na kuee ana, ua moe lolli ka manao o na mea apau, o ke aloha ka i waiho ia maloko o ko lakou mau puuwai pakahi a hiki mai i ka la kou mau hanauna aku. Ua nunul na keiki a Keliiakamamala me Kaikilauakea kana alii wahine. ua oill pulelo mai la o Kamalamailuna ke keiki umi kumamaono, a kaikllauakea, o ke keikl hope loa no o kamalamailuna, o ia aku ana ke alii e noho mahope o Keliiakamamala. O Kamalamalluna ke kēiki alii e poni ia aku ana ia alii maluna o ka aina a nana ka hoomaiu aoa o na lahui kanaka, a puni ka alna. Ua puka mai la nohol ō Naluhoohua ke keiki Tvakalua ma! ka Puhaka mai 0 Kawaikuopua. o ka laua keiki no ia 1 hanau hope mai la me Moanaakea, O ka Kaw*aikuopua kana aUi kaikamahine, ma ka lalanl allh o Kamalamailuna ka lahui alii kumu. Ua lawe mai na kahuna wanaua kllokilo ine na kahuna hoouiu lahui na e hanal na'lii opio, o Kamalamailuna me Kaluhoohua» e Uke me ke ane mau o la lahuU he makee i na UL Eia na'lii opto ke hanai waiu ia nei e Moleihonua ka mua loa aku o Kaluhoohua. o la ke kaikamahine eono a Moanakea me Kawalkupua. oa hanoham o Molelhonua I ka hanai ana t kons kaikunane alil kahuna la Naluhoohua kona'lii haku, me Kamalamailuna kona ke alii e noho ana ma ke poo o kona iahui kanaka. Ua noho ae ka iahul kahuna, e mala ma i na keik! i helu la e na papa kahu na hooulu lahui ma ke ano o ka lakoi oihana la&hLa o ke kua ko lakoa hof olelo, o iakou no ke poo o na kahuni hooulu lahul, ua olelo ae o Moanaakei

k«> nul »> r:a kahana h*>?a!u iah'ii v Y.zr,ai ia na ke ki no ka p»»r.o o ka 1* hul h.-i r»a ;>:?-> la'Aeīa^<? h-ma Uk->>i r--' kv rri,i v;:s 1... ::a h^un:īi. o ka. roe- ul: f., .i. e fak-;u r-> ka jvv i na 'lii. o Ukv!i r»> k-' k"!t-ana ma ia wah rr:.i krs '.'ī--!o a na kahuna h-»ulu lahu:. I*a k«-nv) rroi r.a nunr.<> bau«Mi -f na'kii :r. !V n:i kahuna hv.r.uiu iahui. r.;e na kat:'a. r;a kH'.-ki!'». kaka olelo, e malama la ka maluhia o ka >•*•*: hanai aJil. me ka uh-ui <:!- i k.i malnhia o ia oihana. fna e hv mak«? r.o ka ho-?p«na oJa oihana. Ua komo rr.ai r.a manao hauoli o na ohana alii ?r- na kahuna hooulu labui. m*? na'lii. na rr.akaa:nana. no ka loaa ar.a o na'!:i heu. r.a ka lakou mau keiki ua ok-lo ae na kahena m*.' na'iii. ua paa t >a ka hakahaka o ke'iii itu- ka man;o hv'ulu lahui. I ka nui ana «> Kamalamaiiuna me N.iUih< 1-hua. ua a 'o ia laua ma na ike kiimu a ko laua mau makuakane, tne ko laua hoolohe{ ono o na a'o ana a ko iaua ir.au makuakane. Ke moni nei o Kan-.al nnailuna 1 r.a ike a kona makuukane m<? ka h>lopono'o ke a'o ana a KeliiakamamamaUi. l.'a hoolohe-p>»r.o nohoi o Naluhaoohua i ka leo a'o a iloanaakea kona makuakano. ua lehia loa o Naluhoohua i ka pono arm* ka i'omaikai o kona noho ana, i na a'o a kona makuakane. hooulu lahui. ua ai 1010 polotof oia ma i;t «'ihana. (-U'lo ao la na'lii oi-io. ua poiniiikai r:?akou noho-ana.ua loaa na'lii opio na Vaua e malama i ko makou noho r.T*a aku <> k» ia mua aku, o laua na maku.i. naiia t* ' malama i ko makou maluhia aole hoi he mea nana e hoonaueue i ka i:oho lahui ana. . 0 keia mau olelo, a keia mau alii opio. he ku i ke eehia ka lakou mau puana olelo. no na'lii opio, pela no me na makaainana o ka aina mai o a o. Mahope iho ua ao ia o Naluhoohua me Kamalamailuna i na ike he nui, me ka holo o na han i haawi ia ia laua no ka pono ame ka pomaikai, o ko laua noho ana, ua mahalo nui na'lii me na mea apau, no ka paanaau o na haawl•ia ia laua. l'a ike o Moanakea me Kamalamailalo i ka makaukau o ka laua niau keiki, o Naluhoohua, ua paa pono na pule hooulu lahui. me na ano pule e ae, na alakai ana i na olelo pahee e huli mai li ka lahui ia laua. Ua. hoomoe ia laua' i mau wahino maikai ai ka noho ana aku e malama i ko laua lahui kanaka, ua moe o Kamalamailalo ia Kalanihiwaalii, kaikuihine o Nakuhoohua, moe nohoi o Naluhoohua ia Wewehilani, kaikuahine :> Kamalamailalo, ua apono no na elemakule i ko lakou hui ana. Ua ike ia ae'la ko lakou noho like ana ne ka maikai, a ole o lakou wahi mea rtu'e e na elemakule ke hele iho la laua > kolopupu kanikoo ke hookokoke aku a ko laua mau la e napoo. Ua hoolio ae la o Keliiakamamala ia Kamalanailalo i alii no ka Aina, me Naluhooiua i kaula kilokilo hooulu lahul. Ua make iho la o Moanaakea, me ka oihi no o ke ola ana mahope aku noiioi o Keliiakamamala. ua moe kau moe iuuūlo laua. a liiki i ka hopena. MOKUNA VIII. Ka noho ana o Ke'lii me na kahuna me ka Maikai. Nohoalii o Kamalamailalo no kona lahui makaainana, lilo ka hooulu latiui me na kilokilo wanana ia Naluhoohua. oia no ka huke elima maloko o keia moolelo, ua onl paa keia mau alii ?lua maluna o ko laua nohoalii, o Naluhoohua ke'lii kahuna hoopaa moolelo a hooulu kanaka, 1 ke au nohoalii o Kamalamailalo, o Naluhoohua ke kahuna malama i na Moolelo kumu o keia mau pae moku, pa hiki mai la ke kupua, ai honua o Pele, mok ona mau ohana kaikaina, a kakou no i ike ai i ko lakou moolelo Hiiaka, maloko o keia Nupepa Kuokoa. Ua hanau maila ka laua eueu hi'apaiole o keia mau pae moku, o Kamapuaa keiki hope a Kaleiku kamakuahine me Moananuikalehua kona makuakane kupua. kelki a Kamauluaniho. Ua olelo ae na kahuna me na kilokil<s, na kahuna kuhikuhi puuone. ua hookoia ka wanana a Kekaiakea ke kaula i hui pu me ke Akua. owai la ia, o Kane me Kanaloa o Kepookapualiihunaikeaouli ke Akua hoike i na mea huna elike me kona Inoa. 0 Kepookapuhunalkeaoull, oia ke Akua oiaio a ka lahui kilokilo kuhlkuhi puuone kakaolelo me na kahuna hooulu lahui e malama ai, he mea nul ke la Akua ia lakou, eia ka pule a lakou e pule ai: Eia ae ka la hiki Ka pale o Kane Ka pale o makou E ola ai ia Kaonohiokala E ola na'lii Me na kahuna Ola ke kaula Me ke kilo E ola i& oe E Makalii I ola ia Nehe Iluna nehe llalo Ola i ka ua huna 1 ka ua loku E ola ia uina Ia paapaaina O ke ola loa Ko makou e noho nei O ke ola o ke Akua No makou ia 0 ka ike o ke Akua No makou ia E ola i na'ili Me na makaainana E ola ia makou 1 na kahuna KilokUo oul! O Kamanawa Amama. Amama Fa noa. ua noa. O keia na pule nono! ola, trte na ike l ke ana kahuna e noi aku ai ia Kepookapualilhunaikeaouli. e haawl koke !a rr.ai no kou makemake e ke Akua a oukou i ike ae ia. | He mii T»a pule.o ke!a mookuauhai hou e ia aku m&mua. ma keia pule. H€ pole hoola, pule hooulu lahu'. me na pono o ka lahui e pHI ana 1 keia puie ua wae mua ia na pule e ka lahul hoo ulu lahuU hooulu at hoouiu i'a hooulu na mea ulu o ka honua. t7a komo pu ea'lii e a*o i na pule hoo uta. me na makaainana. aoie lakoo < hoopalaieha. me ke kauoha ali kahuna, e ao no ke la mea keia mei ? Popo ohana. no ka noho ana ola at poeleele.

O Xaluh«X'hui ke poo a'-o j?ute i n, t rr:»--a &?-au, o ke aih hos e a:xa no }= . t:a ohana alii, no <sa o ka noh ; .iLi. o laua iho U na Makua a'o I n. ; -hr.r-i nr«u o &» !aua t>J:a.na. '• I..'a M;-r.at ka lahui i ko 1,-ikou ms; |t';'i ali:. i k-; a'o i na nv?a m*ik x i r.o. e- jx*no ai ka noho ar?a 'ahu : :r.ak;«a:rapa a. pi:r.t ka a!na. eia hoi :':?kahi n:ta nui i na'lii me r.a it»aka- ; iinana, o k« hoor:ohonoho ana a Nalu- • h'.-ohua r?e J\aitialamaUalo i na'lu m< ::a Makaaīaana, Puna. Hīlo. Hamakua. Kohala. Kona. n;e Ka'u. x:a hoonohn :a ;.ā'ī:i ra lakou e !hm>u?u ai, rr»v ka lahui -:ahur.a. Ua paa pono na asna o Hawaii kuauli i kn hoonoho ia i ke kanaka na lakou o hooulu aku Ia mau aina, i pono ii ka lahui. ua ike no o Naluhoohua \ilu ino ka iahui kanaka me nalii na'lli .kahuna arau loa. ike iho ia o Kanialamai■ a!o. n>? Naiuhoohua ua maikai keia hoonohonoho ana a Jaua ino ka maiuhia. ua maikai no ia i na makaianana me na'lil, o Lau'.oa ke'lii o Hilo. tr.e Puhilei kana wahine me ko laua mau makaainana, 0 Leikahl ko laua kaula wanana hoou!u lahui me Hiiku kana wahine na iaua e hooulu ka iahui o Hilo. O Omanalii ke'iii o Hanakua me Laeioa kana wahine, na laua e hoouiu na'lii o Hamakua, o Hema ko kiua kahup.a hooulu lahui, me Paiku kana wahino. o Kawaikukui ko Ko'naia alii me Kealakai kana wahine. na laua e hooiaha ana i na'lii o Kaukahi k-* iaua kahuna hooulu lahui, me Paku kana wahine. na laua e hoouiu o Kohala. O Koleiaiii ke alii o Kona, me Noheo kana Wahine na laua o hooulu na'lii a Kona me ko laua mau makaainana. me Haiku ke kahuna hooulu lahui, o Kauahipua kana wahine. O Kauhikau ke alii o Kau me Laukahi ka na aiii wahine, na laua e hooulu na'lii o Kau me ko laua kahuna hoouiu lahui. Opoike me kana wahine o Kealoalii, ua hoonoholikeia na makaainana me lakou apuni o Ilawail Kuauli. Va loaa ia Naiuhoohua ma ka makahiki kanikoo. he hanefi kanawalu kumamaono, ua puka mai la o Nal'ihoohoku ka Hoku loa oiaio o ka malamalama, ke keiki umi kumainawalu a Naluhoohua. me Wewehilani, o ka laua keiki hope no ia, i puka laelae mai la o ka puhaka laahia o kona makuahine alii mai. l'a kahea iho la o Naluhoohua i ka inoa o ka laua hapuu hope o Naluhoohoku. o ia aku ana ka oleli hooulu lahui. e nolio aku ai mahope o kona luaui alii makuakane, ua hoike mai la na ouli lani i na hoailona o na keiki a ka lahui alii hooulu kanaka, me na alii maoli o ka aina, oi hoailona hookahi no. Olelo ae 3a na kaula me na kahuna. ua loaa hou no ka pua hoonohonoho moolelo a keia pua hooulu lahui hou, ua pomaikai ka lahui hope aku, i ka loaa hou ana o keia makua hou o ka ahui alii. Mahope iho no, ua oili mai la na ka ke'lii wahine Kamakalanihoalii, keiki liope me ke alii kamaiamailalo kana \lii Kane, ua kahea ia iho la kona inoa| 3 Keliikamalamailalo, o ka laua keiki hope no ia. Ua lawe ae la o nalu hoohua ia Keliikamalamailalo. na ka lahui alii kahuna ka hanai ana, na Naluhoohua ke a'o' ana ia Naluhoohoku me Keliikamalamaiialo ua maikai no ia i na iii o ia au kahiko, he like ko lakou noho ana. Ua lawe pono ae la'ka lahui alii kakaolelo kilokilo hooulu lahui i ka hanai ana i na'lii opio, me ka maluhia. ua palapala ae la na'lii me na Kahuna nui o ka aina, ua pala puakai iho la lakou no ka pono ame ka pomaikai ola loihi o na keikialii, elike me ke ano mau o ka lahui o ia au poeleele. 0 Keliikamalamailalo me Naluhoohoku na'lii opio e hanai kapu la mai la e na'lii kahuna, ke pii ohaha ae ia laua, me ka malama maikai ia, aole no he pauaho oia iahui i ka hanai ana a nui. 1 ko laua nui ana, ua ao iho la o Nahooua ia Naluhoohoku me Keliiakamalamailalo i na ike kuokoa. o Nalu hoohoku ua a'o oia ma na ike kakaolelo kilokilo kuhikuhi puuone, me na ike kaula. Hooulu lahui, i pono ai ke kaulana o ka oihana kahuna a kona makuakane. O Keliiakamalamailalo ua a'o ia no oia ma ke kulana o ka noho alii me ka ike hooponopono aupuni a hoomalu la'hui, pela no o Naiuhoohua i a'o pono af 1 na aiii opio me ka maiuhia, o na keiki e ae a Naluhoohu, me ke alii Kamalamailalo, o lakou no malalo mal o ko lakou mau pokii. Ua lawe haaheo ae ua mau opio alli nei i na ike i a'o ia ia laua me ka olelo o na'lii i ka holo mama o ko laua ike me ke kau lua ole. A i mea e pono ai ko laua hookele aupuni ana maluna o ko laua lahui. Ua ike a hoomaopopo loa iho Ia ka iahul alii, me na kahuna, i kamakaukau 0 na'lli opio, ua oieio ae o Naluhoohua 1 kona Haku ia Kamalamailaio. ua pau ka'u ike ao alii a'o kahuna, eia ka pono e hoohul i na'lii e kaua me ko laua mau kaikuahine no, puka mai no mai ko lakou mau puhaka, he mau alii kapu ma ka olelo ana. Ua ae o Kamalamailalo ke aiii la Naluhoohua, e hoohui ia na'lii me ko iaua mau mua iho i pono ai na'iii me ka ihi kapu o ka lakou mau ke'ki. he ahi he wela he kapu, ma ka oielo ana. Ua hui ae lo Naluhoohoku me kona kaikuahine a!ii no. me kaihilanialii. ua pili ae la laua, me he mau manuku lua ala i paa i ka papaia, o me Paapaaina na kahuna nui nana laua i hoohui, he kane he wahine. j O KelHakamaiamailalo me ke Knohilani kona kaikunhine aiii nohoi. ua omau ki-ke ka-ala u\re ka mamane ka|n! uina i Pakaalana hene ka aka s ua |mau alii nei.. I ka hui ana o na'lil. ua a'o aku la [o Naiuhoohua ia Kel'iakamaiamailalo. |me Naluhoohoku. auhea o?ua e a'u alli ■e malama olua i na lii kahuna, me ka lahui aIU, o ka trea no ia e paa ai o ! f 'ko oiua noho alii n»a keia mua aku; e nana n»al o'ua ia rana ua nawahwali. Fla hon ke'a o!e!o a'o ia ohia e noho hre pa'iii kaikuah?re o otua me ka mai|kal a maluhla. e puka aku al ko ikakou lahui alil me ka ma'ema'e. a |oluolu mai nohoi ka lahui alii ia olua, Ime ko olua puiama ia mai e na'lii kaIhuna. I E malama i na i ka pa|ku o ko ōlua n«iho aIM. e hoolohe olua ji ka leo oiaio o*u o Naluhoohua ke kalula wanana kilokllo ouli o wa manawa |o ko olua mau hoa kukaolelo, o na Ka|ula kilokilo kuhikuhl vuuone, kakaol^

i > ca kahuna Lahui. o kroufcaca r«s k*.» v I'-aa a; k«.> *>!«• n»hi> ;tr.a. alli. o lakau tio ke tr,&Umi '.'iua I k*i-a KH>. ?\i haaU'-e rr.Al- la <> Kan%xhm\A / , 4 - . ~' U.4 s K-- ala t _ > . ( r•» ka luulua ni-> k h, i. ' ra i l } u * * me r:;i kauiA. n; kanurui. rr,v' r.a niakaair.aniv ko k--C:.'.ik? 1 ana o k> kik;-u uiakaa alii. O NaluK<.x?hua aka nohoū hookah no o i&ua ahmui lik« i fce?»> aku l.i. ua Hi iho ia kauniaha i na m«* apau. u;i kum&kona n-a kr\kx me m\ moopuan kuak;\hi. kualua. ua kanikau na ilf ro<r na makaainnna, h* mau la mahopo mai l"a hui a hooponopono ia ka noho aiU e KaukahokuaHi. kaikuaana t?hiku o mo Horiu;xiJa!v> kaikuaana e!;rr.a o Naliihwhoku. ua hoonoho ae ]a laua i ko Uiua mau i>*>p>ki\ i &1u nral;:na o 'akou. MOKUNA IX. A a<> Pomaikai na'lii t ko kui.i mau Ohana Ponoi. Hoonoho ia o KeUiakamaiamaihilo keiki hopo a Kamalamaiiala i aiīi maluna o ka lahui aili nu/ ka lahui alii kahuna. mo na makaaīnana. mo ka tiui lokahi o na kaula uanana hooulu !ahu:. na kilokilo mc na k&kaoleio. kuhikuhi puuone, ua maikai ia ia lakou. O Naluhoohoku ke'lii kahuna hooulu iahui alii mo na makaainana hooulu i na mea ulu o ka aina mo ka i'a o ka kai, o Naluhoohoku ke p»x> nui o na kahuna apau, o ia no ka mea nana c ilakai ka lahui i ka pono o ke Akua nui, Kane me Kanaloa, o Keliipookaputmnaikeaouli ke'iii maiuna o Kane me Kanaloa, he lani alii kiekie loa ia, ma ka moolelo. Ua noho o Naluhoohoku me kona kaikuahine alii me Kaihilanialil, me ka Muolu maikai o ka noho kane a \cahlne me ko laua mau ohana ponol, me ko laua hilinai nui ia e ka lahui alii, no ka oluolu o ko lakou noho ohana ana, mo ka nune oie. O Keliikamalamallalo nohoi, e ia no laua ke noho noi me ko laua ohana alii. he iike ka noho ana o keia mau alii e lua, o Naluhoohoku ka hoouiu lahui alil kahuna, me Keliikamalamailalo. Ua olelo ae o Naluhoohoku i na oliana alii me na'lii kahuna kakaolelo kilokilo kuhikuhi puuone, na kahuna liooulu ai, hooulu i'a na kaula hoike i na huna, i huna ia e ke Akua o a'o lakou i ka lakou mau keiki. Ua ae na mea apau loa i ka olelo a ko lakou kaula opio, no na olelo maikai a ko lakou alii kahuna, e a'o i ka iakou mau keiki, i na ike a lakou e hiir>oi nei, i pono ai na hanauna hope aku na apo aku la lakou ia leo a*o a Nalulioohoku, he olelo mana ia maluna o na mea apau. Oie/o hou ae fa no o Naluhoohoku i ca lahui alii, me ka lanui alii e a'o ia la keiki i ka mahiai lawaia. i pono aku ce lakou noho ana, na'iii wahine e a'o i na kaikamahine i ke nala moena i nakaukau ka noho a kane a wahine ma o kela mua aku, a kau aku i ka laeou mau mamo. AOLE I PAU.)