Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 26, 29 June 1900 — HOOPONOPONO PILI HAIOLELO. [ARTICLE]

HOOPONOPONO PILI HAIOLELO.

Eia malalo iho he leka hamama na Mr. James K. Kaulia i ka Lunahooponopono o ka Nupepa Namu, Pacific Commercial Advertiser. Ma keia leka, ke hoao nei o Mr. Kaulia e hoakaka pono i ke kaona o kana mau olelo i hoopuka ai ma ka halawai makaainana i malamaia ai ma Laiewai, ma ka po o ka Poaha, June la 21. Mamuli o keia haiolelo, ua nui ka poe i ala mai a kue ino loa ia Kaulia, a i hewa loa hoi iaia, i kona wehewehe pono ole ana i ke ano o kana mau olelo, oia hoi, i ke kaona o ka manao. Maila paha, no ka pokole o ka manawa, i haule ai keia mea iaia, aka, he mea pono i ka lehulehu ke kali ana i ka ahewa, a loaa iaia he manawa e hoakaka ai nona iho. Ma ko makou kamaaina iaia, ua hiki no ia makou ke olelo ae, o Mr. Kaulia, kekahi o na kalaiaina loea loa i keia mau la, ke ukali oia mahope o ke alakai pololei a kona lunaikehala. Ua lawa oia i ka ike kalai olelo, ma na mea pili i ka lani, ko ka honua, ame ko lalo loa aku nohoi. Ma ka ike baibala, ma ka ike kanawai, ame ka ike i ka nohona hune me ka ehaeha o ke kanaka ilihune. He mea oiaio, ua kahaha loa ia keia mau olelo ana i kona wa i hoopuka ai, a mahope iho no o ka pau ana o ka halawai i hoikeia, ua ninau aku na hoa hele, i ke kaona o kana mau olelo, a ua hoike mai oia, aole ia he mea pohihihi loa, aka, ina he manawa, e hoakaka mai no oia. I mea hoi e ike mai ai ka lehulehu i kona manao ponoi maluna o keia nune a mokuahana ana a kona Ahahui ame na kalaiaina e e [*ae?], nolaila, ke okomoia nei kana leka malalo iho. Honolulu. H. I. June 26th, 1900. Mr. Lunahooponopono o ka Nupepa Advertiser. Aloha oe: Ma kekahi o kou mau kolamu o na helu o ka la 23, ame 25, o June i hala, ua ike au i na mea e pili ana no ka'u haiolelo ma Laiewai ma ka halawai makaainana i malama ia e ka aoao Kuokoa Home Hula, ua hoike ia ma ua manao la o ka Nupepa, ua haiolelo ikaika au me ke ao ana aku i na kanaka malaila, no ka hoihoi Aupuni Moi, ma ia manao ua kuhihewa loa ua manao la, o ka'u i olelo ai mamuli o kekahi mau ninau i ulu mai ke anaina mai, penei: "He manaolana no anei kekahi no ka hoihoiia mai o ko kakou Kuokoa, i na ua make loa ka manao ao ana aku no ke Aupuni Moi?" Pane. He minamina au ke olelo ae e like me ka hiki ole ke loli ae ko'u ili i keokeo, peia no ka hiki ole i ke aloha o kou aina ke loli ae, a no ke aloha o ka aina, he mau tausani o na tausani o na koko e hookahe ia mai la mawaena o na Beritania me na Bua, a ina he mana ia'u e loaa mai ana mai ia Amerika mai no ke koho ana i kulana Aupuni no Hawaii, ma keia mua aku, alaila, ua makaukau au e kukala aku he Aupuni Moi o Hawaii, aka, aole ia kakou ia mana eia kakou ua hoaahuia mai me ka aahu o ka Panalaau o Amerika i keia la, no ke Kuokoa oia kekahi o na ninau ano nui o ka manawa, eia ka'u e hoomanao nei, ke ole nae au e kuhihewa, ma ka moolelo o Irelani, ua oleloia e hooikaika mau ana kona mau luna iloko o ka Ahaolelo o Enelani, e

@ ia aku o Irelani i Aupuni Kuokoa a hiki mai no i keia la ko lakou alualu ana no ko lakou Kuokoa, he Home Rula no ia ano, he Aupuni hoi no ka lehulehu, a ina ua hana ia lahui pela malalo o na alakai kalaiaina ana o Pohakuhauoli, no ke aha e hiki ole ai ia Kaulia ke alualu i Aupuni Home Rula no Hawaii nei? Oia ka'u i olelo mua ae nei he hiki ke hoihoi hou ia mai i Aupuni Kuokoa, ke waihoia mai na ka lahui e koho. Ninau 2. Pehea ka pono o na kai lawaia? Pane. Ma ke kanawai o ke Teritori o Hawaii a Amerika i haawi mai nai, e olelo ana malaila, ua hoopau loa ia na kanawai e pili [a]na i na kai lawaia o Hawaii, a o na kai Aupuni ame na kai konohiki apau, ua noa ia no kakou na kupa Amerika, a ua hiki i kela ame keia kupa Amerika e kii i na i'a, koe nae na loko ia ame na kai kuleana ia, aole kakou e komo wale aku maluna oia mau kai a hala na makahiki ekolu. E Mr. Lunahooponopono, o na lawena olelo e hoinoino wale ana ia ia'u a me ko'u mau hoa, ua ulu mai no ia mamuli o na manao kuee kalaiaina ma na wahi a makou i kipa aku ai, a ua waiho ia ae ka oiaio maoli. me keia mau hoike oiaio ana au ke waiho aku nei au me ka manaolana e hookomo ia keia pane ma kekahi o kou mau kolamu kaawale. Me ka Mahalo, JAMES K. KAULIA. KA OIAIO. O ka mea oiaio loa i kakooia e R. W. Wilcox e pili ana i keia mea a J. K. Kaulia e hoole nei, oia no kana haiolelo i hoikeia ma kekahi aoao o keia mau kolamu. Nana no ia olelo "e hana ana oia i bila Kanawai hoihoi aupuni kuokoa" a pela aku. Ma ka hoomaopopo aku he okoa loa ke kaona o kona manao ana i kalai ai, a i hewa hoi iaia i ka wehewehe pono ole i kona manao ma kela ninau. I keia wa nae, ke hoole loa mai nei oia. O na ninau ana e olelo nei, na ia mau ninau i kono mai iaia e pane aku e ilke me kana e hoike nei maluna. He elua mau mea na laua i ninau: "He wahine no na mea pili i ka auhau, a he kanaka ma ke kihi o ka lumi halawai i kela po, nana i ninau mai i na mea pili i ke kai konohiki." Aole ma keia wahi wale no oia i hoopuka ai i keia mau olelo, aka, ma na wahi e ae no kekahi. O keia mau olelo ana nae mawaho, aole ia i laweia mai i mea ano nui. KIU.