Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 26, 29 June 1900 — PUA LILIA O FARANI. [ARTICLE]

PUA LILIA O FARANI.

lle ke kukakuka ana a na Nr-:ta eono » hoonohoia ai i poa lunakanawai kokua so ka nana ana l ka hooukaia ana o ka hakaka mawaena o Geretunida ame Abu Haaa, ua hooholo iho la lakou xn* ka iokahl » na rula e alakalla al ka bakaka ana mawaena o ua mau moho kakaka neK l*a hoopukala aku la hol keia mau rula e Zira. ke kanaka nunul • na Tureke. £ ela iho ke ano nui o na mea t hooholola. B hoomaka mua ia ka laua hakaka uia maluna o na iio me na laau iho. K ku kela ame keia o lua ma keia poo • k iina hakaka, a ma ka wa e kani ai aa pu puh! mua, oia ko laua wa e hooaiakaukau ai ia iaua iho; a ma ke kanl ana o ka iua o na pu puhl,, oia ko laua manawa e nee al no ka hoouka kaua. B hookuu pau laua i ka holo o ko laua mau lio elike me ka ikaika ai»au i ioaa ia laua, aole nae laua e hookele i ko laua mau lio no ka hooku! pu ana i kekahi ame kekahi. T; kaaio kela ame keia o liua ma ko m»u limi homa, a m.i ka wa kupoi'.o a kela ame k*;ia o laaa p k-* nl o* la k% manawa pono e hoolv'le ai laua i ka laua mau Jaau Ihe l kahl ame kahi, uno »»• manaoluna hoi 2 loaa ana ka lainakila, oia lho In ka w e hooko aku ti laua 1 ua hana la. Ua ooa hol na wahi apau o ke kino o kela ame keia o laua no ka maka ihe a kela ame kr>ia o laua r<> ka hou ana mal hol, e hoomaka ana mai ka puhaka ae a hoea i ke poo. E3 hoomau laua i ka holo ana maluna oko. laua mau 110 elike me la ka hana ana, a hiki i ka wa e kiolaia ai kekahi 0 laua mailuna aku o ka hokua o kona lio Iho. Ina hoi o iaua eiua kai kiolaia malluna aku o ko laua mau Uo, a, aole hoi kekahi o iaua i hoehaia, alaiia, e lalau iaua 1 ka laua mau pahikaua, a paio a e I kahi ame kahi, a hiki i ka lanakila ana o kahl maluna o kekahi. fna hol e kiolaia kekahl o laua malluna aku o ka hokua o kona lio, aole nae oia I hoehaia, ma ke ano e hikf ole ai (aia ke lawelawe i ka pahikaua, alaila, ua hiki no iaia ke koi i kona hoapaio e kau na maluna o kona 110 e lele mai oia mailuna mai o ua lio nei ona, a e hakaka laua me ka laua mau pa-! hikaua. I He mau rula e ae no kekahi l lioikeia mal e Zira, aka, o na loina ano nui ae la no nae keia. Mahope iho o ka hoike ana mai o ua Zira nel 1 na loina e hakaka ai na mo-j ho o ka la, ia wa oia i kukala mai ai: imua o ka lehulehu pau l ka i ana: I "Ke paio nel he Karistiano 1 ke ka-! n.nka Mahomeila. He mea oiaio he \ umi tau«ianl ko kakou nui e hahal ana 1 ko kakou Kaula Hemolele olai hoi he kookahl wale no koa Karistiano e ha-1 hai ana I ke Kea o ka mea a lakou i{ paulele aku ai he Hoola no lakou, a ke' kukala aku nel hoi au, o ke kanaka au- j anel e hookau ana i kekahl hana hewa' a hoohaahaa maluna o kekahl wahl 11-. hi o ke klno o ke Karlstlano Hlo no ola' i eneml no Zira, a e haawi koke no aul i ka make maluna o kona klno imua o ka (ehulohu o na kanaka apau o loko | nel o Nlke. A ma ka aoao hol o ke Ka-1 riatlano ke hooia aku nel au. aole loa i' komo lloko o kona naau he wahl uhane * 0 fca manao ino I Mahometa. A owau! auanel kona kokua ma ia mea." IT* 1110 keia mau huaolelo a ua Zira nel i hoike ae al I mau mea mahalo loa la e na Karlatiano. Ma kela wa nohoi, aole 1 pol Iho o Gereturuda I ke pol o kona papale klla, a no ia mea ua hlki iaia ke haawi mal i kana mau niino aka ana Imua o Zlra, e hoike ana boi i kona mahalo no na olelo ana i hoopuka ae ai. » i la wa I poi iho ai o Gereturuda i ke pol o kona papale klla, hoohuli ae Ia la 1 ke poo o kona Hlo a holo aku la no kona kahua ololna o ka haneu Ala hoi ma la wahl e ku ana o Walaka. Ua hai ako la ua Pua Ulla nel o Farani la Walaka ua makaukau oia no ka hakoko 1 ka hoomaopopo ana o Walaka, ua makaukau kona haku wahine no ka hana nui wellweli ana e alo wahine aku al, ia wa I nee mai ai ola (Walaka) no waenakonu o ka rina hakaka, kahi hoi ana I manao al oia no kahi e hui llke al na laau Ihe a ua haku-wahine nei ona me kona hoa-palo o ka aoo oolea. * I kela 'wa mamull o ka piha pihoihoi loa o ka KaUa lima kahi o Italla no Gereturuda. ua haalele iho la oia i kona wahi e noho ana, a iho aku la oia i lalo o ke anuu o ka aleo a lakou e noho lunakanawai ana, a kahea aku Ja ola ia Walaka. I ka hoea ana mi hoi o ua wahl kauwa hoolohe nel a ka Xaita HufO, ia wa i ninau aku ai ua Tar.asareda nei iala: | *E Walaka. ua l*e no anei oe i ke! kaumaha o ka iaau Ihe a eGreturuda?*' "O kana laau lhe e paio aku ana i keia wa aku," wahl a Waiaka 1 pane. mal ai. M oia no ka laau ihe no ka hakaka ana ma ke kahua kaua. M "llaikai," wah ia ua aNiU Umakahi R * 1 ae a| m« I» no ohohi*» me

i ka bor?mau ana aku noh»>i i ka olelo ana, ' Ina e like kA maileai o lina 'ma ka osiu ana '« ka la&u ihe me ka rr.a!kat o ua laau īhe la ana e ;.'iku ai, a!ai!a, o'u hopohopo e laar.a oia i ka ianakila l keia la." | Ma ia wa hoi i ike aku al ua Kaita (ItaJJa nei i ka oniu ana ae o G«returtida i kana laau »he, a hcK»ku pololel ae !a iiuna. { Oiai e ku ana na moho hakaka ma. ko laua mau kulana pakahi iho, ua hekau Iho la ka lai malie maluna o na kanaka apau, a ua hooplhaia nohoi na houpo o na mēa apau e ka plhoihoi nui no kefa hoouka kaua malihini loa, he Kane I ka. wahine, a hewahlne hol i ke kane. % | Ma ka manawa a na mea apau e .kall ana me ke pihoihol nul no ka hlkl Imai o ke sekona e hooukaia ai ke kaiua. aia hoi. ua poha ae la na leo o na pu-puhi, a o ka leo kahea hoomakaukau keia. | Aole hoi l liuliu iho, aia hoi, kanl ana ka helu elua o na pupuhi, a o ka leo kahea keia i na moho hakaka e lele imua no ka paio ana i kahl ame kahi. E like me ka 011l ana mai o na alelo 0 ka uwila mailoko mai o ke ao pano'pano I ka lewa, pela ka oili ana mai o kela ame keia moho mai ko laua kahua j i ku ai a holo ae al no waena o ka rinau hakaka. 1 O ka manao mua loa i komo iho iloko o Abu Hasa iaia e nee ana no ka halauai ana me kona hoa paio, oia kona hoao ana ma na ano apau e kapae ae i ka haawi ana aku i kekahi wahi lihi 0 ka eha maluna o Gereturuda. Ma ka iaoao hoi o bereturuda, ua paa ka. ma'nao Hoko ona e haawi aku ana ola i kona ikaika apau maluna o ke kino o Abu Hasa me ke akamai kakele laau ihe nohoi, i moa e hiki ai i ka lehulehu jke ike he wahine ia i makaukau io ma'oli t ka lawelawe ana i na mea kaua. | I ka hele ana o nal io o ua mau moho nei a kokoke loa I kekahi ame kekahi, ia wa i hoopaa pono iho ai o Abu Hasa 1 ka'paa ana i kana laau ihe. O kana hana i makemake ioa ai e hooko aku maluna o Gereturuda, oia kona onou ana ak ui kana laau ihe a wili ae i ka laau ihe a Gereturuda, a ina he mea hi ki ke kaili ae ia mea mai ka j>aa ana i iho o kona iima, alaiia, e loaa auanel ka hooKoia ana o kona makemake; a, ina hoi aole pela, alaila» malia mamuli o ka paa loa ana oia' laau ihe maloko ( o kana pulikl ana e hiki ai i ua Abu JHasa nel ke kiola aku ia Gereturuda ,mailuna aku o kona lio, a pela hoi e ia mai ai ka nui o ka loaa ana I'aku o na palapu maluna ona. Ke ike ku nei na Naita Karistiano i 'keia kulana hakaka i hooneeia aku e *Abu Hasa, a ke nana aku la lakoU me I'na onohi maka pihoihoi launa ole. Oiai hoi i hookokoke loa mai ai o Ge- • returuda, e alo wahine mai ana i ka ehuehu a ke kaua, ua ikeia aku la oia e j haaleie iho ana 1 ke kaula waha o kona j l'io, hapal pono ae la oia i kona palekaua e paa ana ma kona'lima hema, a kau pono mamua ona, oiai hoi kona lima akau e paa ana i kana laau ihe me ka makaukau loa no ka hoohana 'ana aku iala. Me he mea la ma kahojomaopopo aku-a na mea apau, luna o kel ame keia o ua mau moho o ke kahua hakoko, e huila ana ke ahi ( o ka manaoio hana, no ka loaa ana o ka lanakil o kela ame keia o laua maluna o kona hoa paio iho. I I ka hele ana o ua mau moho hakaka i nei a hoea i kahi e ulele like ai laua i na ai o Wahie, ia wa i ike aku ai na mea apaul ka hanaiia ana mai o ka maka ihe a Abu Hasa e Gereturuda me kona pale kaua. a ikeia aku la hoi ka. pahia ana aku o ua laau iho nei ma ke klpoohiwi hema o Gereturuda. Ma ia wa hookahi nohol i ike aku la na mea apau i ka oniu ana ae ,o Gereturuda i kana laau ihe, a ua like ka huila ana ae o ua laau Ihe nei ana me, ka oiapa ana a kekahi uwiia e ont ka-1 paliii ana i ka lewa, a i ka iho ana mal 0 ka maka o ua ihe la, aia hoi, ua iele pololei aku la ia a kupono aku 1a ma| ka pale umauma kila o Abu Hasa, aj me ka ikaika lua ole ua hoomau iho la ua Pua Lilla nei o Farani i ka paa ana! 1 kana iaau ihe, me ka onou ana aku ] nohoi maluna o ke kino o kona hoa pa-1 io. Ma ia hana ana a ua Pua Liiia nel,; ua pahia aku la ka maka o kana laau ih a loaa na pihipihl hoopaa o ka aoao! akau o ka pale umauma kila o Abu, Hasa. Me kai kaika )ua ole nohoi i paa iho ai ua Pua Lilia nei i kana laau ihe> a ikeia aku la ke kMkaOp- ana ; ae o Abu Hasa mailuna ae o ka hokua o kona Uo, a manana hele ana maluna 0 ke k&makol kila a Gereturuda. | s Vn kaikaiia aku la ua Abu Hasa nei e kona hoa paio wahine maluna o kana iaau ihe. a he whi mamao iki aku mai kahi a laua i ulele llke ai I ko laua mau makaukau hoolele laau ihe, hookuuia iho la oia me ka palanehe loa ame ka maikai nohol, olai hoi. ua Pua LHia nei i onl pulelo aku ai me ka haaheo nui no kekahi aoao o ka rina hakoko. a mahope huli hoi hou mai la !a a ku iiho la mawaena o ka rlna hakoko | 1 Eia hoi na ieo huro ke puia nei i ka iewa. He mau taus&ni o na tausani ieo' huro e palakuU ana t ka lewa holookoa. : Ma ka wa hoi a Gereturada l ho| m&l' a! a ku iho la mawaena o ka rina. ea ' anehe aku la na Naita KrLsUano ekolu e iho koke ku ilalo o ka aleo a iakou e noho ana no ka hele ana aku e haawi

> i na kokua aea. apau $a Gersturuda e 1 i:ke iTit ka mea e hiki ar.a la. lakou ke k hana, aka, ua palela mai nae lakou e - ra rula hooponopono ola hana oiai he ' *sauwa lawelawe no ko Geretaru<L IFa hooko aku !a hoi o Walaka I kana 1 mau haua apau i ike ai no ka pono o L kona hake wahlne. I kona naua aiia t ma na wahi apau o ke kapakila o ua haku w&hīne nei ona, aoie loa ola \ ike > i kekahi wahi manuheu maluna o kona i aahu kila. 0 Abu Hasa hoi keia, me ke kaumai haha launa ole oia ī ala mai ai mai ka I honua pamaloo mai i kiolaia iho ai oia » e Geer{uruda. a ua iaki no nae oia. aole . i loaa. iaia kekahi palapu koikoi malu:na o ko na kino. I k5 loaa ana ae iaia , o ke ku ana me ka pololei maluna o koI na'mau wawae, elike nohoi me ka mea i maa mau iaia, ua kauoha koke ae la L oia e hoouka ia ka lua o ka hakaka me ka pahikaua, a e lele mai hoi kona ihoa paio maiiuna mai o kona lio. t ! Ua makemake loa na Xaita Kariati- > ano e kue aku i keia manao o ua Emira . nei, aka, aole nae hiki ia lakou ke hana 'aku ia hana, oiai, o kekahi pono ia i ,'haawiia i na moho hakoko. . | Mahope iho o ka hooponopoeo hou a- ) na o ua Abu Hasa nei i koha raau pono t kaua apau, ua nee aku la ola no ke u kahua kaua me na manaopaa iloko ona [e loaa ana no iaia ka lanakila maluna j o ka wahlne nana oia i hoohaahaa. N'o keia koi ana a ua Abu Hasa nei e L paio oia me Gereturuda me ka pahika- [ ua, ua lele iho la ua Pua Lilia nei mail luna iho o kona lio. Lalau iho 1& oia i t kana pahikaua a paa ae la ma kona . Ilima akau, a ku aku la ola imua o ke i'alo o kona hopaio me ka makau ole a , me ka wiwo ole nohol. i Aia na maka he mau tausani o na tai usani ke hulili mai la ka lakou mau ki-, • ei ana maluna o Abu Hasa ame Gereturu4a. Ua nana mai la na kanaka > .apau mluna o ua Pua LUia nei o Fa- , rani na onohi maka piha i ke aloha . oiai ua hoojnaopopo iho la lakou, eia |kela wahine ke hakoko nei no kona pai.lekana iho, ua lilo iho la o Gereturuda i;i inea nui loa i na kanaka Tureke. Ua i-'komohia iho la nohoi ke kaumaha Uoko i jo ko lakou mau naau no ke konoia ana I o ua Lede Opio nei e kona hoa paio e ' ihakaka laua me na pahikaua. oiai aole •loa lakou i manaolo ikl e hiki ana ia ',Gereturuda ke paio me ka hololea me ' jkona hoa ma ka oi o ka makakila. Aka 1 ,i na nae e nana pono ana ka poe o lakou -ji hookanalua nui ia ko lakou mau noo!jnoo no Gereturuda no ka lawelawe ana ka pahikaua oiai hoi oia e ku ana i | keia wa imua o kona hoa paio me ka i . makau aem ka wiwo ole, e hiki ana no ( la lakou ke hoomaopopo iho, ua kuhii hewa loa ka lakou mau moeuhane apau i ike al nona. 1 ke kani ana mai o ka pu puhi mua ua hoomakaukau iho la laua no ko laua mau kulana iho no ko laua hoonee ana aku ia lana no ka hakoko me ka laua mau pahikaua. I ke kanl ana mal hoi 0 ka pu puhi elua, oia ko laua wa i ulele iho ai i ke ana pahikaua ana. I ka hoomaka ana i kinohi, aole no I awiwi loa na kiina pahikaua a ua mau moho nei i kekahi ame kekahi. Eia nae, ma ia manawa ua hiki i na mea %pau ke hoomaopopo, aole loa o Gereturuda he oiwi i hemahema ma ke kakele ana 1 ka pahikaua elike hoi me na mea i |hoohuoi wale la iho e na mea he nui. I He manawa ole nae mahope iho, ala ; hoi, ua alapine loa aku la na kiina pahi a Gereturuda maluna o Abu Hasa» Hoomau ia aku la keia mau kilna pahi awivfi a ua Pua Lilia nei o Faranl maluna o kona hoa paio. Elike nohoi me ka pil awiwi aku o na hauna ame na hou pahl an& a Gereturuda maluna o Abu Hasa pela nohoi i "pii mahuahua mai al na awiwi o na paie ana ame na hou ana mai a ua kanaka Tureke nel maluna o Gereturud elike me ka mea hiki iaia ke hana. | He nui loa na manawa e hiki ai ia Gereturuda ke haawi aku I ka onou 'ana o kana pahikaua maluna o kona |hoa-paio oiai ua loaa iala na manawa J maikai he nui o ka hiki ana e hana pela, aka, o kahl mea hllu loa, aole loa o |Gereturuda i hoonee aku he hauna pahi e loaa ai ia Ahu Hasa he eha kuko|nukonu. Heaha ia ke kumu o keia £ana ana a ua Lede Opio nei pela, aole 1 ikeia ia mea? 1 Aka, a hala ane he manawa hou o ka hookele ana o ua Pua Lilia nei o Farani i kana pahikaua maluna o kona hoa 'paio me he ua naula Ia e hoohaehae ;ana i ke kiu, aia hoi, ua ike ia aku la "'e na mea apau ka uila ana ae o ka pahlkaua & ua Lede Opio nel me ka hikiiwawe loa Imua o kona hoa paio. Aole l liuliu, ata hoi, Ikela aku la ka moku pu ana aku o na pihipihi e hoopaa ana 1 kona paie-um&uma, moku ae< la na pihiplhi pale o kona leipoohlwl a- j kau. a pela nohoi i kona klpoohiwi hema. Ma la wa hookahi nohoi, ua loaa. aku la ka lala o ka papale kiia o ua Abu Hasa nei i ka pahikaua a ua Pua lilia nei o Farani, & hoopalapuia iho Ja kona maka henuu I Ke ike aku la na xnea apau 1 ka emi \ - ana mai o kaiile&ika o ua Abu Hasa nel! , ? a ua hoikeia mai kei mamuli o ka hiUkau o kana mau hahau aoa aku i pahL Ma ia»wa 1 unu hope mal al ua , Pua Uiia eei o Farani i kana pahika- ] ua a pUi pono kona lima i kona aoaoJ ame ka eleu loa hoi ia wa oia I hooleia I bou aku ai 1 ua pahlkaua nel ana no

'mua, loaa aku la ka maka o ka pahi a A!>u Hasa lala. a wUi ae la U me ke akan:.al ioa me ka ikaika nohol, ame kekahl ue ikaika ana a kona lima la (wa i mahiki mai ai u pahl !a mai ka 'paa. ar.a mai a ua Abu Hasa nei, a ia manawa i pane ae ai ua Pua LiHa nol I k kelau o kaea pahi iluna, iloko o ka lewa, a lele ae la ka pahi a kona hoa paio iloko o ka lewa oiai hoi na ieo huro e paiakuli ana i ka lewa, a ma ia Imanawa hookahi nohoi i hina kua aku !ai ua Abu Hasa nei i hope. Ha ka wa j hoi i pau ai ka pii ana ae o ka pahikaua iluna elike me ka ikaika nana oia i ki«la ae, aia hoi, ua emi hou m&i Ia oia ilalo. a ma ia wa i oniu hou ae ai ua Pua Lilia nei o Farani i kana pahikaua, me ka piha hiehie lua ole o kona kulana~ua kii ae la ka maka o kana pahi a komo pono ae la ma ke apo o ka pahikaua e hule iho ana, ame ka hikiwawe loa ua wiliwili ae la ia i ua pahi la maiuna ae o kona poo. Aole paha kekahi hiohiona nani loa i ikeia e na Naita Karistiano a pela pu no paha me na Tureke elike me keia hiohiona nani a ke kupaianaha nui wale a lakou e ike aku nei 1 keia manawa. Ma ka wa i pau ai ka hooponiniu .ana ae a ua Pua Lilia nei o Farani i kana p&hikaua a kona hoa paio, ua hoihoi liho la oia i ua pahi la a paa iho la ia 'mea ma ke no he makana hiwahiwa ia i loaa iaia maloko o ke kahua hakoko no kona lanakiia. Ma kela manawa i opula ae ai ka lewa i na leo huro o na kanaka mai kela a mai keia aoao mai o kahi e ku ia ana ' e ka poe makaikal. Malalo hoi o na rula maa mau o ke | kahua hakaka o kela ano, he mea pono !ke lilo i ka moho lanakila ka lio kaua ! ;une na pono kaua apau o ka Emira, aka, me ka haaheo i hekau iho maluna o Gereturuda, ua hoole aku la ia i ka lawe ana mai ia mau mea, oia ua lawa kona malama ana i ka pahikaua a ua hoa pio nel ona i mea hoomanao poina ole no ka hakoko ana i hakaka ai ma ia la. Ma ia wa hoi l iho aku ai o Zira mailuna aku o kona wahi i ku ai a hoea ma kahia Gereturuda e ku ana, haawi aku la oia i kona lima iaia. a olelo aku la: ' . i "E ka lede maikai. ua loaa ia oe kou lanakila «ne v ka hanohano ame ka haaheo, nilail*, aohe a'u mea e ae e hana aku ai ia oe, aka, o ko'u olelo ka-, le aku no ia o« i keia mau huaolelo: E hele oe mailoko aku o na pa pohaku o ke kulanakauhale nei o Nike me ke a- J keakea hou ole ia. E hele aku oe me ( kou poe, a e noho pu oe me lakou mo ka hauoli." j Ia wa lalau iho ai oia i na lima elua o ua Pua Lilia la o Farani a honi iho la oia i ua mau lima la, me ka hoopuka hou ana aku i ka olelo; j "E ke koa iwaena o na wahlne, ke pookela loa o ka wiwo ole mawaena' o lakou ame na kanaka nohoi, ke ho-j okuu aku nei au ia oe me na hoomaikai ana mal a Alahe mai." (Aole i pau.) i