Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 27, 6 July 1900 — KE KANAWAI KUMU O HAWAII. [ARTICLE]

KE KANAWAI KUMU O HAWAII.

MOKI'NA I. *«A HOAKAKA ANO. PauKu 1. O ka mamaiaolelo "na ka navrat o HawalK' i hoohaoaia ma keS; ( Kanawal, ire ma huaoleto « ae e hootnaorr;r" la rr.t*«i, e manaoli, ola , no ke Kumukanaw. i»i ame na Kanawal o ka Repubalika o Hawaii, e man* ana ma fc* la 12 o Au&atc, 1«9». ma ka manawa I hoolUoia ai ka Mana Poo AupunloKo Hawali Tto- Aina ia Amerika Huipuia ne!. O fce Kumukanauai ame na Kanawai o ki Repubalika o Hawaii, e mana ana ma la. wa, i hoikei ma na kanakai i hoohuihulia e SIDNEY M. BALLOTT ma o kc kauoha la a ka Ahaoleio la. a i hoolahaia hoi iloko o na buke eiua i ka palA "Kanawai Kivila" ame "Kanawai Karalma." a maloko o na Hoololi Kanawai o ke kau Ahaolelo o 1898, oia na Kanawal i kuhikuhila ma keia Kanawal# "Na Kanawai" am»* na "Hoololi Kanawai" KA PANALAAU O HAWAII. Pauku 2. O na mokupuni i loaa mai ia Amerika Huipuia malalo o kekahl Kanawai Ahaolelo i kapaia "Ka Olelo Hoohoio Hui no ka hoohui ana mal 1 Ko Hawaii Pae Aina me Araerika Hulpula," I aponola ma ka la 7 o lulal, 1898, e Ikeia no o ka Panalaau o Hawaii. KR AUPUNI O KA PANALAAU O HAWAII. Pauku 3. Ma keia ua kukuluia he Aupuni Panalnau maluna o ua Panalaau nel me k'>na kapltala (kulanakauhale poo Aupunl) ma Honolulu. ma ka Mokupunl o Oahu (Pauku 14. Kumukanawal o ka Hepuhalika o Hawali.) NA KUPA. Pauku 4. O na kanaka apau i lilo i poe kupa no ka Repubalika o Hawaii ma ka la 12 o 189S, ke kukalaia aku nei. ma keia. he poe kupa lakou no AmeHka Huipuia a poe kupa nohoi no ka Panalaau o Hawaii. (Pauku 17, Kumukanawai o ka Hepuhalika o Hawaii. A o na poe kupa apau o Amerl.ks Hulpula e noho ana (re9ident) ma ko Hawail Pn>e Aina ma ka la 12 o Aug:iu> 1898, a mahope mal ola ia, ame na por kupa apau o Amerika Huipuia, e nohr aku ar.a ma ka Panalaau o Hawaii mA tiei hhpe aku. no hookahl makahik he poe kupa lakou no ka Panalaau o Ilawaii. KA PILI ANA O NA KANAWAI C AKEKĪKA HUIPUrA. Pauku 5. Elike no ka mana ana ame ka paa ana o ke Kumukanawai. koe nae na mea i hoakakaia ma ke ano e ao mahope ae nel ,ame na kanawai apau o Amerika Huipuia, i hiki ole ke hoopill kuloko ia. ma na Panaiaau la. ellke me ko na wahi e ae o Ameriko HtiiJ>uia: Eia nae, aole e pili ak i 1 ka Pooalaau o Hawail na Pauku 1850 ame 1880 o na Kanawai Hooponopono Hou ia o: Amerika Huipuia. NA KANAWAI O HAWAII. Pauku 6. O na kanawal apau o Hawaii 1 kue ole I ke Kumukanawai. a i na kanawai paha o Amerika Huipuia a ( na olelo paha o keia kanawai, e mau no ko lakou paa ana, me ka hik' nae e hoopauia a hoololiia e ka Ahaolelo o Amerika Huipula. Pauku 7. O ke Kumukanawal o ka Reptibaiika o Hawaii ame na kanawa o Hawaii, elike me la 1 holkeia ma na Kanawai. na mokuna ame na pauku r na Kanawal KlvUa, na Kanawai Karalma ame na hoololi kanawai, a e pil ana hoi I n poo-manao l holkeia mahope ae nel. ma keia, ua hoopauia: NA KANAWAI KIVILA. Ka Pauku 3 ame 3, ka hool&ha ana 1 na Kanawai: Mokuna 5, hae ame slia nul; pauku 80 a 33 I huiia. kohokoho ana 110 na hoolako; mokuna 7, kuhlna o na Alna E,; mokuna S na iuna nui me na Kanikela o na Aupunl e; na apuku 131 ame IS$ waihona Aupunl o na kahiko; moknna 12, hoonaaoao ana 1 na opio Hawail tna na Aina E, na pauku 190 a ka ISS huiia. Kokua ana I ka Papa Haoaaaoao; mokona 14. Kuhina Kaiaiai-1 na; na pauku 186 a i ka I£S hulia ame 174 me 175 hooponopono ana i na aina 1 Aopuni. pauku 110 Papa Komiaina o na AUia A«puni; paaku 424. Buro lf?hiai ame I^olaau; moinma Sl. Ka mahia! ame na hana Uma. mokuna 32 Kamie: 85, i>«uaoa. kaio; naokWM 34. oihanm knloko: mokima SS, haw «KHiOai; laula; 477. na hao-lctmi; HMiiiiiiiiMi imīapala Bila ttui; moiaaa M. ax* 1 hanaU; tia «sa«- *■*. *. taainktii« ! wm 4L f n* mnm * \ gMI mm i lta ";*«* a*sa -

; hci'V,kr a o ka Pauku 1144, ka ma-', ■ht ekahi o ka Pauku 1145. oihana hoo-1 j 'okoio; na pauku 11 3 a i ka 117S hui-. j i unuhi ana » na ole'o hoohoio; pauku. ] ' i«S, na o ka Aha; na pauku ; | :rJ). 1347 a i ka 1354 huiia, nr \ | & j>ure: rsa pauku lr,{# a i ka 1514 hui- ; ! a, na hana f»SH moana; mokuna 102. ho- ; I s v.«pa ana; pauku IS7S, palapala kuu' - iino: mokuna 10S, hopu ana i ka iif; na niahele 6, 7, 10. 12 a ka 14 o ka j .1755 a ka 1755 hulia, na hoopaa j maiuna o na moku; mokuna 116. 'oana-' karupa. na pauku ISJS a ka IS.'2 hulia, na pono wai i Na KanaWai Karaima; Mokuna ' Kipi: na pauku mai 65 aku a 67. umii: ar.a i ka wawav; mokuna 17. kue ana ij ke kanawai o ka Oihana Leta, pauku; 314.' no ka hoohiki ino; na pauku 60",. j mana hookolokolo: pauku 623. lawoiawn. hoopai karaima; na pauku 505, mana| hookolokoio; pnuku 623, laweiawe hoo-j pai karaima; na pauku 700 ame 701, na | waiwai komo mai; pauku 715, laikini kudaia; pauku 745, na agena kalepa kaahele; na pauku 74S a i ka 755, na pu; na pauku mai 796 mai a SO9, ka hooholo moku pili aina; na pauku 811 ame Sl2, no ke kalewa ana i na waiwai ma na ai na e: na pauku mai 813 a i 815, no ka lawe ana mai i na holoholona ola: na pauku mai SS6 a I 906, na wahi hoomatu ma'i, pauku 1137, na Kanikela ame ha hope Kanlkela; mokuna 67, na moku okohola; pauku 1145 a ka pauku 1179, a mai ka pauku 1204 a i ka pauku 1209, ke ku ana mal ame ka hookomo ana ame ka holo ana aku o na moku; na mokuna 69 a hoea i ke 76, ka hooholomoku ana ame na mea e ae i komo iloko o ka mana hookolokoio o Arnerika uipuia na pauku 1347 ame 1348, ka hooili kolohe ana; mokuna 78, na haku ame na kauwa. mokuna 93, eemoku; na pauku 1601, 1608 ame 1612, oihana mahiai ame ululaau; makuna 06, na hewa hoalaaia kipi; ame ka mokuna 9J>. na rula e pili ana i na moku. Na Hoololi ikanawai: KaQg.wal 15, koho balota asa: Kanawai 26, na Dute Kanawai 32, hoopaa kakauinoa ana i ia moku; pauku 4 o ke Kanawai 3S, ha !awe ana mai i na holoholona ola; Kanawal 48, uwea olelo Pakipika; Kanawai 65, hoohuihui ana i ka aie aupuni ICanawai 66, na awa ku moku, ame ke Kanawai 68, eemoku Pake. lIOOPAUIA KEKAHI MAU oIHANA AUPUNI. Pauku 8. O na oihana a ka Peresidena, Kuhina o ko na Aina E, Kuhina Kalaiaina, Kuhina Waiwai, Kuhina Hoonaauao, Luna Hooia, Hope Luna Hoola, Luna Ana Aina Nui. Ilamuku, ame ka hope Ilamuku o ka Repubalika o Hawaii, ma keia, ua hoopauia. HOOLOLI NO.NA INOA OIHANA AU- " PUNI. Pauku 9. Ma kela ame keia wahi i komo ai na huaolelo "ka Peresidena o ka Repubalika o Hawaii, a i ole, "Repuhalika o Hawail," a I ole, ke Aupuni o ka Repubalika o Hawaii, a i ole ia o ko lakou mau like ana hoi, maloko « na kanawai o Hawaii i hoomau ole ia e keia Kanawai, ma keia, ua hoololiia ia lakou, a e heluheluia penei, "Kiaaina o ke Teritori o Hawaii," a i ole, "Teritori o Hawaii," a i ole, "Ke Aupunl o ka Panalaau o Hawaii," a i ole, o ko lakou mau like ana paha, elike me ka mea e ikeia ana ma ka manao ma ia wahi. HOAKAKA ANA I NA E KU NEI. Pauku 10. O na pono hoopii apau, na koi ana ma ke kanawai ame ke kauiike, na hoopii karaima ame na olelo hooholo paa ana mamua aku o ka mana ana o keia Kanawal, e mau no ko lakou mana ana, me hem ea la, aole i hooholoia kela Kanawai; a o na mea oia ano no ka pono o ka Repubalika 0" Hawaii, aole hoi i laweia mal, a i ole ia, ua hooliloia mal paha ia Amerika Huipuia, ua like no a like ka t>aa ana ma ka aoao, a I ole ia, o ke k\j anapaha ma ka aoao kue aku i ka Panalaau o Hawaii. o na ofeni apau mā ke kanawal, ma ia wa. i ku i ka hoopaiia rr»a ke ano he mau ofenl e kue ana I ka Repu-1 ballka o Hawaii. e hoopai ia no ia naau ofent ma ke ano he mau ofenl e kue ana I ka Panalaau o Hawaii, ke ole nae he kanawai la e kue ana i keia. kanawai ja i ole, a hoopauia paha, a ua hoolo- ■' paha e ke kanawai. Aole e hoopaa-1 t hao ia kekahi kanaka no ka hookaa ole aua l na auhau (taxes) & no ka a!e (debt) paha. O na hoopii karairoa apau ma ia wa e waiho ana iioko o na Aha Hookolokolo o ka Repuba)ika o Hawali. e lawelawela aku no a hiki \ ka puka aua o ka oleio hooholo hope. ame ka hookoia ana o ka palap&la boowalu raiwal ma ka inoa o ke Paa-i-iau « Hwali; a ela mta hana ap«a. n* hoopU apaa nt 1» ka«£«r3l a ma ke ka ulike. ane na hoopU « ae e kit ana wiin Oofco o na Afca Hiv>koioko3o * o Hawi' e I*wela*-<eU a*Q t» a tifld 1 ka Iwo&olo la arta 8» ka tai IM» o u Aha Hoo la «*• Bk#« %* Part*laas o » « «a aw asr» i» <&ri» *m%*l i wmm** « %m mm aK* « k*i* naw«jr «Hk» &o ko iak«i <dc h* «!«<& Isl ii m k» o ka Pa»ilaaa * R»Al» •*# * |i« MM m a m !»M a» fca *©a i k*k*i4 ♦. ImWiau mmmm aki» &*) i a f«ka Ok fc* «f* ,

«> ia an-» *«>»■ wat- no iim ka ■ pti kivila no ke koi aea i ke poho mamuli o ia hahakī ia ana o ka aelike: Eia nae hoi, aole no e hoololl ae a ho-ar.o-e ae f-aha na olelo o k» ia pa.uku l r»a Kanawai o Amen'ka Hu'īpuia t» |>iii nna i na luina o na moku-kalepa, « O na apau i hanaia mahope mai «;» ka la 12 o Augate. IS9S, i hoopaaia ai na ka.r.aka ma ka hana no kekahi ma- . nawa niaof">po. ma keia ke kukalala aku ua lil»> i m»-a mana ole a paa; oir hoi a ua pau hoi, a, aole hoi e Kauia? kanawai no ka hooko ana aku i ua mau la ma na ano apau; a e hoolaha koke aku ka liamuku «» Am»*rika Huipuia i ua jmk» la i paa ma ia ano. no ka pau ana ».» ko lakou mau a*~lik'rhoopaa hana. O k» 1 Knawai iaponoia ma ka la -■>> o tVbt>ruari. l>sr». "E paj>a ana i ke komo ! ana mai ame ka nee ana mai o na kaI naka o na Aina E ame na malihini inai lalo o na Aelike hoopaa hana iloko o Huipuia. kona mau" Panalaau ame ka Apana Aina o Columebia. ann» na Kanawai e hoololi ana ia Kanawal a e panai ana hoi i na kanawai la ma keia ke paholaia aku nei ia mau kanawai a e pili nohoi lakou i ka Panalaau o Hawaii. j KE POO O KA PALAPALA. Pauku 11. 0 ke poo o na palapala pau maloko o na Aha Hookolokolo o ka ; Panalaau e hoohanaia aku no ma keia hope aku ma ka inoa "Ka Pana'aau (Teritorl) o Hawaii, a e lawelaweia no| na hoopli apau ma ka inoa a mamuli o ka o ka Panalaau o Hawaii (Aole i pau.)