Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 29, 20 July 1900 — KE KANAWAI KUMU O HAWAII. [ARTICLE]

KE KANAWAI KUMU O HAWAII.

MOKUNA 111. K-V OIHANA HOOKO-KA MANA HOOKO. Pauku 66. O ka Mana Hooko o ke Aupuni o ka Panalaau o Hawaii. aia n0 ia iloko o ke Kiaaina e kohoia ana r e ka Peresidena, me ke apono ame ka ae ana o ke Senate o Amerika Huipuia a e noho oia ma ka oihana no eha makahiki a hiki i ke kohola ana a hookuponoia ana hoi o kona panihakahaka ke ole nae oia e hoopau keke ia e ka Peresidena. Aole e emi kona mau makahiki malalo o ke kanakolu-kumama-lima; he kupa oia no ka Panalaau o Hawaii, oia ka Alihikaua Nui o ko laila Oihana Koa; ua hiki hoi iaia ke hukala aku i na ofeni i kue i na kanawai o ka Panaiaau a huikala hoi i na ofeni e kue ana i na kanawai o Amerikft Huipuia a hiki i ka ikeia ana o ka olelo hooholo a ka Peresidena ma ia mea. HOOKO ANA I KE KANAWAI. aPuku 67. E ili ke koikoi maluna o ke Klaaina no ka hooko pono ia ana o na Kanawai o Amei'ika Huipuia maloko o ka Panalaau o Hawali, a o kauoha aku hol i ka posse eomitalus, a e t kahea aku i na koa o ka Panalaau e kat)hl aku a kinai hoi i na hana hooliaunaeie lele kaua kuwaho ia mai, ke Kaua klpi l ua Panalaau la, a ua lilki hoi iaia, i ka wa kipi kuloko a kaua kuwaho ai mai hoi, a pilikia weliwell loa hoi o ua Panalaau la, ke kaohi i ka palapala kuu kino, a hoonoho hoi i ka Panaiaau, a, kahi hapa paha ona, malalo o ke Kanawa! Koa, ina ia he mea ; <• pono ai ka palekana o ka lehulehu, a hiki i ka wa e loaa ai ka launa olelo 1 ana me ka Peresldena a ikeia hoi kana ! olelo hooholo ma ia mea. i NA MANA LAULAHA O KE KIA- | AINA. j Pauku 68. Ona mana ame na apau f haawiia a i kauohaia ai e na Kanawai o Hawaii, na ka Peresidona, a na kekahl kuhina o ka RepubaiiKu 0 Hawail (e hana hookahi ana a ehuipu ana palia me kekahi 'luna aupuni e ae, a kanaka a ahahul palia) a i ole, o ka Aha Kuhlna a Aha Hooko paha, a i kue ole hoi i ke Kumukanaj,wai ame na Kanawai o Anierlka Huipuia, ua haa- | wiia aku ia a ua kauohaia hol na ke Klaaina o k Panalaau o Hawaii e hooko, ke ole hoi e hoakakaia ma kekahi ano e ae. KAKAUOI.ELO AUPUNI O KA PANALAAU. Pauku 69. He kakauolelo kekahl no ua Panalaau la, e kohoia e ka Peresidena o Amerika Huipuia, me ke ao ame ka ae ana mal hol a ke Senate o AmeHka Iluipuia a he kupa hoi oia no ka Panalaau o Hawaii a e noho oia ma kanā oihana no eha makhiki a hiki hoi 1 ka wa c kohoia ai a hookuponoi kona panihakahaka, ke oie e hoopau koke la eka Peresidena. Nana no e kakau a c malama i na kanawai pau me n moolelo apau o ka Ahaolelo ame na hana ame na lawelawe ana apau a ke Kiaaina, a e hoolaha aku hoi i na olelo kuahaua a ke Kiaaina, a e hoolaha aku hoi t na olelo kuahaya a ke Kiaaina. Nana no iloko o kanakolu la mahope iho o ka pau ana o kela ame keia kau o ka Ahaoleio, e hoouna aku i ka Peresldena i ka Peresidena o ke Senate ame ka Lunahoomalu o ka Hale o na Lunamakaainana o Amerika Huipuia i hookahi kope o na kanawai ame na moolelo o ua kau Ahaolelo la. E hoouna aku oia i ka Peresidena i kela ame keia hapalua makahiki ma na la mua o Inuai'i ame lulal i hookahi kope o na hana mana hopko a e hana hoi I na hana e ae i hoakakaia ma keia Kanawai a e kauohaia ana paha oia. e ka Ahaolelo o Hawall.

KIAAINA E LAWELAWE ANA MA NA WA PILIKIA. Pauku 70. Ina e make, liaalele, hoopaiiia a kupono ole mau paha ke Kiaaina, a kaawale paha mai ka Panalaau aku, o ke Kakauolelo Aupuni ka mea nana e lawelawe i na mana apau a e hna ho|,l na hana apau ke Kiaaina iloko o la wa e waiho hakahaka ana, kupono ole ana a kaawale ana paha, a I ole ia, a hiki i ka wa e hookohuia ai a hookuponoia ona Kiaaina hou. LOIO KUHINA. Pauku 71. He L'oio Aupuni kekahi, e loaa ana iaia na mana ame na hana a ka Loio Kuhina ame na mana ame na hana a ke Kuhina Kalaiaina e piil ana i na halepaaahao, i na paahao ame na luna nana paahao, na Noteri no ka lehulehu, me ka hoi hou ana o na aina i ke Aupuni malalo o na Kanawai o Hawaii, koe wale no na mea I hoololiia ma kela kanawai a e hooponoponoia ana hoi e ka Ahaolelo. PUUKU WAIWAI. Pauku 72. He Puuku Walwal kekahi, e l° aa a " a na mana ame na hana a ke Kuhina Waiwai ame na mana ame na hana a ke Kuhina Kalaialna e pili ana I na laikini. na alanui i hoohuiia, na ahahui maoli, na hana e lawelaweia ana e na waMne. na nupepa. kakau kope ana I na palapala hoolilo, ame ka hoopaa ana i na mea kuni, na wahi hoaiiona lnoa ame na hoaiiona kalepa malalo o na kanawai o Hawail, k<?e na mea i hoololiia ma keia kanawai a e hooponoponoia ana hoi e ka Ahaolelo. KOMISINA O NA AINA AUPUNI. Pauku 73. O na Kanawai o Hawali e pili ana i na Aina Aupuni. ka hooponopono ana i na palena aina, ame ka hoopuka ana i na palapala sila ma-

mull o na palapala hoona kuleana. koe na me i hoololiia ma keia Kanawai, e mau no ka mana ana, a hiki i ka wa e i kau ai ka Ahaolelo Nui (Congress) he mu kanawai hou. O na kuai apau, na kuleana i haawiia, na palapala hoolimaiima ame na hoolilo e ae ia ana o na aina o ka lehulehu ame na aelike e pili ana ia lakou, ame na pono ame na pomaikai apau i haawiia e ke Aupum Hawaii i kulike me na Kanawai o Hawaii e ku ana mawaena o ka la ehiku o lulai, 1898, ame ka la 28 o Sepatemaba, 1899, ma keia ua aponoia a ua hoopaaia hoi. Ma ia mau Kanawal e hookoinoia iho na huaolelo 'iand patent no na huaolelo ~* royal patqpt;" ' komisina o na aina Aupuni," no "Kuhina Kalaiaina," "agena o na aina Aupuni ame "na komiaina o na aina Aupuni, a o'ko iakou like ana paha; a o na huaoielo "he kupa au no Amerika Huipuia. ' a i ole ia, "ua kukala au \ ko'u makeI make e lilo au i kupa no Amerika Hui- ' puia," elike me ke kanawai, no na na huaolelo, "he kupa au ma ka hanau (a i o ie ia, ma ka hookupa ana) no ka Repubalika o Hawaii," a i ole ia ua loaa ia'u na paiapala hookupa malalo o ka Repubalika o Ha"wte.ii," a 1 °^ e > ua ' ioaa ia'u kekahi hoike no na pono kupa 1 kuikawa mai ka Repuballka mai o Hawaii." Aoie e haawiia, kuaiia a hoala I hou ia ka hoolimalimay> kekahi aina | mahiai e ke Aupun o ka Panalaau o Hawaii no ka manawa i oi aku mamua I o ka elima makahiki a hikl i ke kauo- ! ha ana a ka Ahaolelo Nul (Congress) Ima kē ano e ae. O na dala e I *Royal Patent. Oke ano maoli o keia i mau huaolelo, oia o "Palapalā Sila Alii." Oka huaolelo Palapala Sila Nui, ua kupono no ia no na huaolelo "L>and Patent." loaa ke ano e ae. O na dala apau e io- | aa mai ana mailoko mai o ke kuai ana, ja i oie, o ka lioolimlima ana, a hoolllo ana paha i ua mau aina la ma ke ano I e ae e hobkaawaiela no e na Kanawai o [ka Panalaau o Hawaii a e hoohanaia aku no na na hana e pomaikal ai na 'kanaka o ka Panalaau o Hawaii i kuiike hoi me ka Panalaau o Hawaii i kulike lioi me ka Oleio Hooholo Hui no ' ka Hoohui Aupunl i aponoia ma ka la | 7 o ulai, 1898: Eia nae hoi, e hookoela aku no e ka Peresidena o Amerika Hu-

Ipula, mailoko aku o na olelo o kela Pauku na aina apau i hookaawaleia mamua aku nei, a 1 hookoeia paha, e ke Kauoha Mana Hooko, a mau kauoha paha. KOMISINA OIHANA MAHIAI ME lILULiAAU. Pauku 74. O na Kanawal o Hawaii e pili ana i ka Oihana Mahiai me Ululaau, koe ka mea i hoololiia e keia Kanawaii, e mau no ka paa ana, me ke kaa ana no nae malalo o ka hoolollia ana e ka Ahaolelo Nui (Congress) a Ahaolelo *(legislature) hoi. ♦Ahaolelo (Legisiature). O ko kakou Ahaolelo Kuloko. keia ma Hawail nei. Maioko oia mau Kanawal, eVookomoia iho ka inoa "Komisina Oihana Mahiai ame Ululaau," no "buro" "buro mahja.i ame Ululaau," "Komisina" "n» komisina no ka Oihana Mahiai" ame "na komislna no ka mokupunl o Oaliu."