Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 31, 3 August 1900 — Hawila ke Koa A IOLE Magarita ka Ui. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

Hawila ke Koa A IOLE Magarita ka Ui.

Aole arel he mea hikl la kakou ke lioomaopopo iho o keia manu Vuiaura a kakou e ike ale ia oia no ke aloha poina ole a ua Ui la, ka mea loi o kohu pon ai kona kaunnu ana, oia a me !a o laua wale no kai ike ia hana noean. Aka nae. e na makamaka, o keia ke kanaka kapa ulaula nana ka olelo li kakou i ike mua ae nei, o kona inoa he mea huna ia I keia wa: nolaila, ellke me kana olelo, pela kakou e olelo iho al, he mea huna kona inoa i keia wa, aka, e hiki mal ana no nae k3 wa e ike Ja al o:a, a pau ae ko kakou kuhlhewa. Ela nae na ninau e hoea mal nei. auhea la ka hoi o Hawila? Aole an<n ola no keia U1 o Peresia? Kahaha! Kai no hol o ka wahlne la a Malavai!a a kakou. I ike ae nei. Auhea ka hoi? Auhea hoi, ke ike ae la no hoi kakou, he elua no kanaka no laua na inoa manu pahaohao i koe aole \ kakele 1 ka laua mau pua. ' Aole anei aia i waena o laua o Hawila kahi i hoekepue ai; pela paha. Oiai eia ka olelo a ka mua, "o ko'u inoa he mea pohihihl ia I keia wa" a o ka elua hol, o ia ka manu Kaupu, he mea i ike ole ia kona inoa 1 keia wa. Anolaila. auhea la ua Hawila nei? O ka mea maopopo wale no i keia wa, ala oia I keia wa, ka mea ana e hiki ai laia ke olelo iho, owau no ame ka'u aloha poina' ole o maua wale no kai ike i keia hana noeau. Hlolalla, e na makamaka hoonipo o kela nanea hoonaueue puuwai, aohe a kakou mea I koe e ulolohl ai, aka, e nee aku kakou Imua. A pau ae la ka ulele noeau ana a ka manu Vuletura o mauna Sinai, ia wa kahea la ae la ka Inoa o ka Olali o na tCal. Akahi, alua, akolu, aha, me ka elima, ua I elu Ia; a o ka eono a me ka ehiku ua kapae ae la ka alaala he hee no kaluli. A ua hahai aku la oia ma ka meheu 0 kona mua, oia h<»i ka Weli o na Pae Mauna. Mahope aku hoi ona, o ka Naita Ameberose o Sikile. O kana mau pua mai ka helu 1 a ka 6, ua pau waie no 1 ke ku ma ka onohi o ka maka pipi. ailona hē l-hāpāw'aru mmanea fKi ae mai ke kiko waena mal. Kahea ia ae la ka inoa o ka Aeto o na mauna Pirene, a olli mai la nohoi o la a ku ana Imua o ke kahua iealea, me kona nanaina 1 piha mau l ka hiehie. Awala akhl aku la oia, ua ku aku la oo » ka mino l makemake ia. Holu e toa hou aku la oia, a o ka ekolu hoi ia, um ku hou no. Fela no hoi kana ulele ana, a. hlki t im helu 7 o kana mau pua, huli mal la lroiia alo I hope, a o ke kua hol i kahl o ka hoailona. A e like hoi me ka ka le<3e Peresila ame ka kona hoa i hana ai, poia no hoi oia i hana aku ai, me kona puana pu ana ae hoi "kiina la aku ka onohi pohihihi, ka piko hoi o ka lanakila." A 1 ke ku ana ak uhol o kana pua, pane ae la oia: "He eiua wale no maua i ike i keia hana akamai. Owau no ame kuu aloha kakia 1 ka lwi, elua no maua." O ka hope loa ola no ke Kaupu o na Ale. E like no me ka kona mau mua i ha na al pela no ola i hana aku ai. Hele no hoi a ka 7 o na pua, pahe ae ia oia, "Kiina la aku ka onohi I huna ia, ke kiko waena hoi o ka lanakila." A I ka wa hol i ku ai ua pua la, ua puana ae ia nohoi oia:: "He eiua wale no maua 1 ike i keia hana akamal. Owau no ame ka'u aloha, elua no maua." Alaiia, haawi ae la na kanaka i na hoomaikai ana no na moho 1 kau iike ka lakou mu klln pua ma na anuu a pau. Oiai na kanaka e kuupau ana i na hauwawa ana a ko lakou mau leo, aia hol he mau onohi maka poni uiiuii e a au ana mawiaena o ka puulu o ka poe e hoao hou aku ana ma ka helu ekolu o na manawa. ml hele ae la ua mau onohi maka nei mawaena o ia poe, me he mea Ia e huli ana oia I kana mea i makemake ! aJ e ike, eia nae aoie la l loaa iala. I a wa hol i hohola iho ai na eheu o ka ' nanaina kaumaha maiuna o ka mea nona ua mau onohi maka la, a ia wa . oia i hakoko iho ai me kona uhane noo- j noo iloko ona: | Aia la ka hoi ihea ka'u mea i aloha 1 aJ, I E ka mea maikai mawaena o na ' kane? Mahoa la oe i huna ia aku ai, E ua hiwa nei a ko'u naau? Aole anei oe l kapa mai ia'u he manu nunu ahlu? Ka mea hol aoh6 kla manu e hel al? j A ela ka o oe e kuu aloha ke ahiu uku ana mai ia'u aku. Aole anei he oiaio ka'u i olelo aku ai, *

I Ua like oe me ka Anetalope ahiu? Aohe hoi pa-waina e komo al, Ano e kuu aloha, mai hookuu mai oe ia'u : E kakaiahili ia e ka mea pohihihl, ; Oini. he nani kou e ka'u moa i aloha ai, ! hoopunini mai ia'u i na wa apau A i na la hoi paha ī hoolohe mua oe i kuu leo, IE like me ka Solomona i hea aku ai: Ekomo mai e ka'u mea i aloha ai iloko o kona kihapai, E ai ia I ka hua o kona kihapai, na no la ua maalili'kuu eha." Meha i hola na leo hauwalaau o na kanaka, a eia ka leo o ka Ilamuku ke kalahea nei: "Ano, e hoolohe mai e ka Moiwahine o ka Nani, na'lii hoi o ka aina, na Naita, Kavaiia, na lede ame na keonimana. I "Ke kukala hou aku nei au imua o oukou a pau ua kokoke mai kakou i ka hopena o na lealea o keia Ja. Oia hoi ke pau keia hoao helu ekolu hou ana aku mawaena o keia poe eha e ku nei iinua o kakou, alaila, o ka hookuu ia no ia o na hana o keia la. "Nolaila, e hoolohe mai oukou e na moho lanakila, ka poe hoi i kuleana iike ma keia hookukv hou ana. Ano, e hoolohe mal I ka inoa mua" — "AJia." J hooho mai ai kekahi leo mai luna mal o ka aleo. "E kali Iki." 1 kela wa i nana aku ai ka liamuku aia hoi o ka mea nona ka leo, oia no o Slr Naita Kolomela Genoa. "E ke kial o na hana o keia la" wahi hou a ua Kolomela Ja i pane mai ai, a hoomau mai la hol i ke kamailio ana: ' Mamuli o ke kauoha a ka Moiwahine o ka Nanl, ke hofke aku nei au ia oe, mamua ae o kou kahea ana I ka inoa 0 kekahi o na hoa paio e ku nei I keia wa, ua makemake ia oe e hele mi *e halawai me ia." Ia wa haalele iho la ka Ilamuku l ko na wahl. Hele aku la ola a pli aku la a hiki ma kahi a Makalika e noho ona.A kamaillo mai la hoi oia iaia: "I kahea ia aku nei oe, e hai ae i ka olelo kukala imua o ke akea, penei ke ano: Oiai o na moho e ku nei i keia wa no ka paio ana. he poe wale no lakou i komohia iloko o na apona ana a nei mea he aloha, olai I kela ame keia manawa a keia ame keia o lakou e ki ai 1 kana pua hope m na hoao mua ana iho nei elua, e olelo mau ana lakou, o wau ame ka'u mea i aloha ai kai ike i keia hana noeau: nolaila, ua makemake ia kela ame kela pakahl o lakou e hoIke i ka mea ana I aloha ai ma o na hua piapa la e lawe ia mai ana a kukuluia ma kahi kokoke i ka hoailona malea pipi bulu. ke me kia nūl o nā hūapalapala iloko o ka inoa o ka mea ialoha la af, pela ka nui o na pua a ia mea e ki ai a ku pakahi kela ame kela hua plapa o loko o ka inoa holookoa. Ai hookahi hoi pua e ki ia i ka maka o ka pipi bulu 1 1-6 iniha ke kaawale mal ke klko waena mal o ka hoailona. A o ka mea e hana ana pela, alalla, lala e loaa ai ka makana mua, a me ka helu elua hoi o na makana, o ia ka lei da!mana a'u e lei nei i kela wa." Aoia ka'u i makemake ai e hoike aku oe imua o lakou ame ka lehulehu holookoa." Kunou aku la hol ua Uamuku laa a huli hoi aku la ola a ma kona wahl a hoike aku la 1 ka mea a Makalika i hal mai ai iaia. ' I ka lohe ana o na kanaka i keia mea, ua nul loa ko lakou hauoli, oiai o lakou no hoi kahi I makemake e ike owai la na ipo hoomahie nana i hawele a paa pono ko lakou mau puuwal, e like me ka lakou 1 puana mau ae ai. 1 No ka iede Peresila nae, aohe mea e olelo ai nona, oiai i o Ja honua no hai e oia i kana mea i aloha ai, a oia no hoi o Malavalla, ' E na makamaka, he hana akamai keia na Makalika, no ka mea ua ake loa oia e lke ia Hawila, aka nae, aole oia e Ike ia Hawila, aka nae, aole oia i ike ia Hawila, aka nae, aole oia 1 ike aku iaia, nolaila, noonoo walg iho la no oia ina aia ka mea ana i aloha ai I waen o keia poe eha e ku nei no ka ai , hoopau, laila, aole e hiki iala ke huna iho i ka mea a kona naau i aloha ai, ma o na hua plapa la, ina nae he aloha io kona, i ua mea la. Ao kekahi hoi, ua noonoo iho la o Makalika, ina aia io o Hawila mawaena 0 keia poe, alaiia, e ae anei hoi oia e lilo aku ka makana lel daimana ana 1 haawi mai ai iala, mamuli o kona hooko ole ana i kana kauoha. j He mea oiaio, he hana imi akamai ; wale no keia na ua Makalika nei e makemake ana e ike i kana mea i kau nui ai. Aka, heaha ka mea e ike ia ana ? ) Ela. I ka lohe ana o Hawlla i Keia jleo kukala o ka Ilamuku ua komo koke 'iho la ka ike ioloko ona, a olelo iho la . oia: I "! Nui no hoi kou akamai e ua hoa nei. Manao ana paha oe e mau loa iho ana hoi ko'u huna ia'u iho, i pulale e mai nei hoi oe e holke e ae au i ka jnoa huna a kaua, ka mea hoi au ame a'u i olelo iho nei, owau ame ka'u aloha . o maua wale no kai ike i keia mea. i Aka, heaha la. auanei ho/, e hoike aku ana no hoi paha au 1 hooko ia al kou makemake, a 1 wawaia ae no hol 'kaua ma keia mua Iho, nani wawa la

' ana no ia, nau no i hoala mua mal nel." j Manawa ole, ua lawe la ae la ka papa hua palapala a kukuluia mal la ma ; kahi kokoke i ka hoailona maka pipi. I A o ia nohoi na hua palapala a pau he 25 ma ka oielo Roma, oia lioi ka j A, B, C, D, E, F, G, H, I J, K, L , M, N, O. P, Q, R, S, T, U, V, W, X, Y, Z. A penei hoi e hoonohonoho ia ai: I

A e hooHiHimoia e na niakamaka, na Kolomela keia Rapa hua palapala 1 hoomakaukau malalo o na kuhikuhi ' ana a Makalika. A maanei auanei kakou e ike ai l ke ko o ka makemake o ua manu nunu la o Rokenekai a me ka ole. Aka, pehea la auanei o Hawila e ha na ai? E hoike maoli ae ana no anei ia I na hua palapala o loko o ka Inoa o Makalika, i mea e ike lea loa ia mai ai aia ka ke kinaunau ke kau la maluna o ia inoa, ka mea hoi e noho mai la he ; I\loiwahine no ka nani? E kali iki ho kakou a na ke au no o na kakele ana o ka kakou moolelo e kuailo mai ia mea pohihihi, 1 huna ia iloko o kahi ike oie ia i keia wa. i "Ka ieele Peresila o Peresia, ka moho 0 Roma;. Imua no ka lanakila o kou aoao," wahi a ka Ilamuku i hooho ae ai. Ia wa hele mai la oia imua, a ma kahi o kona hele ana aku no kahi e hoolele aku ai oia i kana pua, ua hele mai la oia a kamailio mai ia i ka Ilamuku: "Mamua o ko'u lawelawe ana aku i ka'u hana ua makemake loa au e kamailio me ka lede maikai nana mai nel keia kauoha, o ia hoi ka Moiwahine o ka nani." i Ae; wahi aka Ilamuku. "A e alaka! aku au ia oe imua ona." Alaila, alakai ia aku la ua lede Peresia 1a a imua o Makalika, kamalllo aleu 1 hoi oi: 'E ka Moiwahine o ka nani. O kau kauoha ua paa ia mea iloko o ko'u puuwal a e hooko aku ana no hoi au. Aka, he mea makehewa nae paha ia u ke hoike aku ia mea ma na hua palapala maoll e kau mal la ma kahi i makemake ia, oiai ua hai no hoi au i k Uamuku o ka la i ka inoa o ka mea a'u i aloha al. a i auwana hele mai nel hoi au mai ko'u aina mai no ke aloha iaia. 0 ua mea. la a'u t aloha ai oia no o Malavalia, a ua lohe wale hoi au nona, 1 o Rokenekai. A nolaila, i hele mai nei au e nonoi aku ia oe e hookuu ia mai au mai loko 1 mai o keia hoao hou ana, olai, ua ike iho au aole e hiki ia'u ke imi i ke kulana kaulike e loaa al i ka'u pua ke ku ana ma kahi i makemake ia e kou hanohano. 1 A ina nae hol no ko'u hooplha ae 1 leo. manawa lealea e kokoia nei, alaila, e , hana aku no au. Oia hoi. o ka hrioa o kuu aloha a walho ae 1 ke akea, a o ka'u pua nohoi & ma kona wahl e ku aku al." ī "E ka hoahanau'' wahl a Makalika, "ua pono kau noi; aka, malalo nne o , kekahi kumu nui, e hiki ole ai ia'u ke ae aku e hookuu ia oe. Aia a hul hou kaua, alalla, hoike aku au ia mea ia oe. Nolaila, e oluolu oe e hele aku a HIo i alakal no kela hoao hou ana, malia e ike ana oe i kau mea o ka imi ana mal nei. Huli hol aku la ua lede la a ku lho la ma kahl e lawelawe aku ai a puana ae la hoi oia: "Ke ike mi oe e kuu aloha i ka inoa o kaua, mai manawa ino iho hoi oe. i A ina eia oe me a'u 1 kela wa e pee mal nel lloko o ka pohihihi: alaila, ao le ia he mea no'u e hewa ai ke hoike ae no ia inoa o kaua. A i na hoi o oe o kaua ke lanaklla a na i keia la. alaila, po-po-po-no kaua la oe, a ina hoi he mea e ae, a he kane nae hoi o ko kaua hale klpa ka hol ia." Ia manawa, o kona lena mai Ia no hoi ia i kana pana, a hookuu aku la i kana pua no ka papa pia-pa e kau mai ana mamua. Aia hol lele aku la ka pua a ku aku la ka hua palapala M, e paa ana maluna o ka papa hoonohonoho. Aiaila, hoolele hou oia i ka lua o kana mau pua a ku aku la ka hua A, a o ke kolu, I ka pfa-pa L, a pela hol ka eha maluna hou o ka A, o ka ehiku i ka L, o ka 8 i ka I, a o ka eiwa no hoi o kana mau pua maluna o ka A. A 1 ka hookuikui ana l keia mau hua a pau, e loaa ana ka inoa holookoa o Malawalia. A he mea maopopo, ua waiho wale io ae la imua o ke akea, ka inoa o ka Ipo a ua lede oplo la i aloha ai. | A o ka mea i koe o ia kona ki ana aku J kana pua a ku ma kahi he 1-6 iniha ke kaawale mai ke kikowaena mai o ka mak pipi. 1 keia manawa i ku iho al ua lede opio la, me ka haka pono ana hol o ! kona mau maka i kahi o ka hoailona me kona mau maka i kahi o ka hoailona me kona hookakaiahele ana hoi I ka maka o kana pua. Alalla, kau ae la oia i kana pana a ki aku la hoi i kana pua.

I I Lele aki la hoi uap ua la a ku ma | kahl o ka naka pipl bulu, a hoike mai ja ke kan ca kiai ua ku aku !a ka pua a ua led< Peresila la, ma kahi h«j 1-2 ' iniha kelaawale mai ke kiko waena roai. A hulll ol mai la oia no kona wahi, iloko no j)io na leo mahalo oke anaina kanaa e huro mal ana. Alailaleahea ae la hoi ka Ilamuku 1 ka inelo ke Kaupu o na Ale o la ka ! mea iailka manawa. j Ia wapele mai la hol oia, ki aku la I kana nfu pua maluna o ka papa hoonohonop a kakou i ike ae nei. j O ka/nui hoi o kana mau pua i ki aku airie 6, a o na huapalapala hol i ku akJal ia mau pua oia ka HAVILA. A lah'a i hoomaopopo iho ai ka lehulehu f Havila ka lpo hoomahie nana' i poio/a i kona puuwai; aka, o Makalika me ame na hoaloha ponol o Ha\'lla » hoomaopopo iho la lakou aole he mt okoa e ae ka keia kanaka aahu ulaul|i hoike mal, aka o ka inoa ponoi no iflo ka mea i olelo ia ka Naita Eleele o Rokenekal, a e hoike mal ana hoi aole ia ma kahi e aku, aka, eia no oia i ke ahua lealea kahi i ku al. A kana pua hope hoi, ua ku aku la ma ahi he 1-7 iniha ke kaawale mai ke 1 ko waena mai o ka hoailona. Ikeia wa kahea ia ae la ka inoa o ka leto ona mauna Pirene. Hele mai la ia a ma kahi e lawelawe aku ai i kai i mau hana. Cai oia e ku ana a mmua ae hol o koi i lalau ana iho a paa ae i kana pa i, ia wa oia i kamaillo iho ai: ' īeaha la hoi. Ano e kuu aloha, eia no īu ke paa nei i ka hoohiki a kaua, o 1 hoi. nau hol au a na'u hoi oe." ; kela wa lena mai la oia 1 kana pua a oolele aku la a o ka nul o kana mau p\k i ki aku ai he 7, a ua ku aku la br lakou a pau maluna o 7 mau hua pj apala, o la hoi ka PEREKIL a me k A, a oia no hoi ka inoa o ka ui o Hersia a kakou i ike ae nei. ! |a o kana pua hope hoi, ua ki aku la cfa a ku aku la ma kahi he 1-5 iniha k? kaawale mai ke klko waena ae. I Aia wa oia i huli ae ai a hoi aku la i iona wahi, a aia hoi na onohi maka o ka ui o Peresia ke nana mai la lala me ka piha pahaohao, nune iho 1 hoi oia iloko ona: | "O kuu Malavalla io tio paha keia?" A poha hou ae la ka leo o ka Ilamuku a kahea aku la oia i ka manu Vuletura, 0 kona manawa ia. Hele mai la ola a ku iho la ma kahi mau e hoolele la ai na pua, a hoomaka aku la oia i kan hana. ( Ae hoomanao kakou ena makamaka, o keia ka moho hope aoka lele no ia i kuahu pau hoi na hana o keia la. I keia wa lena mai la ua manu Vule- • « i.a hpokuu aku la oia, a pane ae la hoi, TeiTfa Trienrjjv hihihi —haina la kou inoa." A ia wa ku aku la kana pua i ka huapalapala C., a hooho ae la na mea apau i keia hua o ka piapaHelu elua hoi o kana mau pua i hoolele aku ai, pane ae la oia: | "E ka mea huna—nohea kou naJowale ana?" 1 Aku aku la hoi 1& pua Ika hua O. I Ekolu, puana ae la la, "E ka mea 1 ike ole ia, mai hooinau aku i kou pee ana," a ku aku la la pua 1 ka huapalapala L. i Aha. pane ae la ia. "Ua pau ke pohihihi." A he U ka mea i ikeia aku. i Allma, oili hou kona leo. Ikea ka mea huna. A he M ka hua i ike ia aku. j Aono, kalahea hou ae la kona leo, "0 ka mea i ike ole ia mamua, e ike ia ana oia i keia wa." O ku aku la i ka hua pi-a-pa B. Ahiku, poha hou kona leo, "Ua pau aku la, ua ikea ia ae la, ua hala ke po- , hihihi, ua naiowale ole ka mea huna, a ua kuailo ia ka noa a maua." A ku aku la la pua i ka hua palapala A. I A 1 ka hoohuihui ana ae 1 keia mau hua a pau e loaa ana ka hua olelo COLUMBA, a o kona ano ma ka olelo a kakou nei a ka Hawaii he Manu Nu- ! nu." | A i keia wa i huli mai ai ua manu Vuletura la a pane mal la imwa o ka Ilamuku: I "Na ke pohihlhi e hoohanau ika mea huna, a na ka mea huna hoi i hoopuka mal i ka lke ole la ana. | Nolaila, ua nalowale oia, auaku ma 'kahi o ke pahaohao; -aka, i kela wa, e j ike ia ana no ola a e' ko hoi ka olelo a ka elele, i hoike mai ai la oe, o kona inoa e hoike ia mai ana no la la oe. Nolaila, e ka Ilamuku maikai, owau no ia, ka mea i kinohi ma ka aahu o ka elemakule a kou mau maka i ike ai, , ka mea i olelo iaia iho o ka Naita Pa- . haohao o ka Lua Huna Waiwai, ano, | o ko'u inoa 1 keia wa, a i ike ia ai hoi j au ma ko'u aina ka Naita o ke Kapa Kila Eleele. j Alaila, huli ae la oia imua a pane aku la i kana pua hope loa, a he oiaio I ua ku aku la m khl he 1-6 lniha ka mamao mai ke kiko waena mai o ka hoi ailona, j A o kona wa la i wehe ae ai i kona j aahu ulaula a me na mea hoanoe e ae a pau e kau ana maluna ona, a waiho oko ae la hol kona nani a pau imua o ka lehulehu, a ike mai la hoi lakou ola no ke keiki opio nani i lilo ai ka makana mua, ka» mea hol nona kai noa o ka Naita Pahaohao o ka Lua Huna Walwal. A ia|a hoi i wehe ae al i leona nanl a

walho ana Imua o na makaL na mea a pau, ia w no hoi ka Aeto |Pirene a • me ke Kaupu o na ale i wA ae ai i ko laua mau aahu ulaula, a laiho ana ko laua mau heleheiena ma(l imua o na mea apau. 1 I keia wa i ike aku ai ka \-lPeres\\a me na maka hoihoi 1 kana m'l { aloha ai, oia hoi o Malavaiia„ a ol hoi ke _ kanaka kapa ulaula i kapa iA iho, o k Aeto o n Pun Pirene. I • ( Ai hoi ma kona aoao akau e Ii ana o Oto Beriana. ka mea hoi i iaia lho o ke Kaupu o na Ale. 1 Aia no lioi mamua pono o ua ko laua haku, o ia ho\ o Ha-wUa, a mea ' i oleio ia o ka manu Vuletura o nauna Sinai. I keia manawa i ku mai ai o akailka me ka nani ulumahlehie e pa uhi ana maluna ona. kamailio mai ia ia ma ka ninau ana mai i ka Uamuku 1 "Ua makaukau anei oe e hoi ; r.iai i kau hoike?" . Ae; wahi a ka Ilamuku. E k Moi- , wahine o ka nani, ka haku . nona ke kuleara ma ka haawi ina i na makana o kei la. Mialo o ka n imi o ka'u oihana, ke hoike aku nei 11, ua ; iilo ka n-akana i ka manu Vule ira o Mauna Sinai. j "A ma ko'u aoao hoi ke haawi 2 nei ae nei au i ko'u mahalo I ka leel Peresila o Peres'a ka mea i hooto awa mai nei iaia iho i hoa paio ma k Roma aoao. He mea oiaio, aole hiki ke ka alua fa kona makaukau a me kona ak mai, a ina paha ia'u ko kuleana o ke i:a'l puu ana i na makana o keia la, aole auanei au e hoonele ana I ka ho hoihoi ana ak ui kona makaukau m ka haawi ana aku hoi i kekahi ma' ana aka, aole nae o'u kuleana ia mea. Ke haawi e nei no hoi au i ko'u xiahalo i ka Aeto o na Mauna Piren?, a pela hoi me kona kokoolua, ka mknu Kaupu o>pa ale. 1 Aole hiki ke kanalua ia ko laua niakaukau, a he mea pono no hoi ke loaa pakahi ia laua he makana. 1 "A me keia mau huaolelo ke hooki nei au i ka'u hoike, a waiho aku hoi 1 lea Naita Pahaohao o ; ka Lua Huna Waiwai, ka mea i huna iaik iho malalo 0 ka inoa ka manu Vu!etura o Mauna Sinai a o kona Inoa hoi ka Naita o ke Kapakila Eleele." I kela manawa i huro ae ai ria kanaka, me ka hoopuoho ana ae hoi i na huaolelo a pili ana i na hana hoopahaohao a Hawila, e like no me ka KaMahope iho hoi o ka hooki ana o kft Ilamuku i kana mau olelo, ua ku mai la o Maka\ika a pane mai \a: "E ka lede opio, ame na keonimana. E oluolu oukou e hele mai a ma ke kumu o ke alapii nei." Ia wa hele aku la hoi lakou a ku iho la ma kahi a Makalika i makemake ai, a o kona wa ia i haalele aku ai i kona wahi e ku ana, a iho mai la a halaw*:.! me Hawila ma, a kamailio mai la hoi oia: "E ka lede ame na keonimana. Ua hooko oukou apau i ka mea a'u i kauoha aku nei, a ua hoike mai hoi oukou 1 ka mea a ko oukou mau naau pakahi i li'a ai. a i kaunui ai hoi o ko oukou mau hoa noho home ia o keia mua aku. "A o ka mea o oukou el ilo ai na makana elua i hoolaha ia aku ai imua o oukou, oia ke keonimana 1 kapa ia o ka Naita o ke kapa Kila Eleele, o ia no hoi ka mea nana I ahai iho npi ka makana mua, oiai kona hakoko ana malalo o ka aahu aem na helehelena o kekahi elemakule."—A maanei i mino aka iho ai ua Ui Makalika la. "Aka, mamua ae hoi o ko'u haawi ana aku i ua mau makana la i,ka mea o oukou i kuleana maluna o ia mau mea, e ae mai oukou e mai i ka'u mau ninau. A oia keia: "E ka lede PeresUa, ke Ike nel anel oe i kau mea i aloha ai, ka oiwi hoi nona ka inoa a na hua palapala a kau pua I hoikeike mai ai?" Ae; wahi a ka lede Perekila: "Ka ike nei au iaia, a eia ka auanei oia no keia Aeto a'u i hoohuoi mua ai." A mino aka hou iho la ua manu nunu ahiu la o Rokenekai: alaila, huii ae la oia a ninau aku la ia Malavalia, ka Aeto o na mauna Pirene: ! "E ka Aeto pahaohao—Aia anei imua o kou mau onohl maka ka mea a kou naau i hoohiki ai, nau hoi ia a nana hoi oe? "E ka Moiwahine o ka nanl, ke ike nei au iaia, a o kuu aloha no ia mai kukulu mai.o P«reaia," a haule iho la kona mau waimaka Pane hou mai la hoi o Makalika: "Ae ua ike ia ae la ia, a ua maopopo hoi o\ua \ kah\ ame kaW. '* Alaila, huli ae la oia a ninau ae la ia Oto Beriana. ka mea nona ka inoa ke Kaupu o na ale. "Pehea hoi oe e keia keonimana, ke ike nei no anei hoi oe 1 kau mea i aloha ai?" Ae; wahi a ua Oto Beriana nei l pane mai ai. eK ike nei au i kuu haku, ka mea a'u i olelo iho al he aloha \a na'u, aka, o ka mea oiaio nae, aole na'u ia mea maikal, he okoa no ka mea 1 kuleana i kona mau aoao apau, o ka malama wale Iho no ka'u I kona maluhla."

A hene iki ho la kana aka, a nuna i hoi i aka, mino iho la ko Makalika mau ■ papalina, a pane mai Ia oia: j "Ua pono oe o kaua. A e hoomau a ku nae hoi oe i ka malama ana 'i ke poi i 0 kona kapu, o kapeke auanei, a lilo : kou pulama ana i mea ole. Alaila, huii ae la ia a olelo aku la l ka Vuletura. "Auhae oe, o oe ka moho lanakila, a nau e lawe aku ana na makana elua i hoikeia aku ai imua o oukou; aka, mamua o ko'u haawi ana aku ia oe ia mau makana, e oluolu oe e hai mai. Ke ike nei no anei oe i kau mea ī aloha ai; a heaha hoi ke ano o kela mau hua palapala i hoikeia mai nei e kau ir.au pua?" Ae, e ka Moiwahine. Ke ike nei au iaia, oia no ia, ka mea a'u i ike mua iho nei, a e ike hou nei hoi, aole ia l nalowale, ā oia mau no oia. A o ke ano hoi o kela mau hua palapala Columba, he manu nunu kona ano a o kona aahu ia, ka mea hoi ana a me a'u i ike ai, a o maua wale no kai ike ia liana noeau." Ua pono, wahi a Makalika: "A no ia mea, eia mai ka makana mua, oia hoi ka puuwai daimana nei. A o keia mau makana a i elua nau īa." A ia wa haawi aku la oia i keia mau makana la awila. A i ka paa ara aku iaia o ua makana la, ia wa oia i kamailio mai ai ia Makalika: "E ka MoiwaMne o lea nani. Nani ia ua loaa mai la ia'u ka makana helu 1 i hoano okoa ia ai no keia mahele o na lealea o keia la, a ua noa ae la hoi ka huaolelo o ko'u waha; nolaila, ke haawi rei au i keia makana na ka helu 1 o na kanaka akamai I ka pana pua' a'u i ike ai, oia hoi o MalaValia." "Ua noa ae nei kuu hoohiki, a eia au ke hooko aku nel l ka berita a kaua. 1 A o ka olelo aelike nae a kaua i hana ai i?oko o ka ululaau, ua kapae ia ae no ia, oiai, na'u no oe i koi aku nei." "Nolaila, e kuu hoa'loha, e lawe aku i keia makana mai ko'u lima* aku, me ka hoomanao ana hoi, aia no he mea e ae nana i kaili ku i ko'u puuwai, ā lie oiwi hoi oia I ukali mai ma kou meheu. Alaila, haawi aku la oia i ua puuwai la ia Malavalia, a ia wa hoi oia i pane mai ai: % , "F, kuu haku. Ke lawe mai nei au i keia makana me ka piha o ko'u naau i ka hauoii. A oiai hoi ua loaa mai la ia'u ka makana mai kou lima mai e like me ka'u i noi mua aku ai, a nolaila, ke hooko'liei hoi au i ka'u mea I hoike aku al la oe." "E kuu mea i aloha ai. Eia oe imua <810? JuU. nei Me ka hauoli au e haawi aku nei ia oe i keia hoikena o ko'u aloha oiaio ia oe. Ua ike no oe, ua hal aku au ia oe, e kolu a'u mau maheie o na mea ike kaua i loaa ai ia'u ka makaukau loa, a o la mau Ike hol ka'u \ ha\ aku a\ \a oe e hele mai ana au i Roma nei no ka hookuku ana i ko'u mau makaukau ma ia mau mahele, a o na makana a'u e haawi akū ai ia oe. . Aka, e ke aloha, o ua ike la o'u, a ka ua pu i ike iho la, ua haulehla iho la ia malalo o ka makaukau o ka mea 1 ka raia ka Naita Eleele o Kokenekai, ko'u hnku ho\ e noho nei i keia wa, a ma o kor.a oluolu i loaa mai ai keia makana ia'u, e like no hoi me kaua i berita ai ma kahi malu, i ike ia e ia a me a'u wale no. Nolaila, e lawe aku oe i keia makana mai a'u aku, aole nae me ka hoomanao ana iho ua loaa aku keia makana ia oe mamuli o ko'u ike, oiai, ua ike maka i ho ne\ iio oe i ko kaua hau\eh\a ana malalo o ka ike o ka mea a'u a me oe e oielo ai o ko kaua haku ia i keia wa a mau loa aku. A ia oe e lawe aku ai i keia, e hoomanao oe nona." Lalau mai la ua lede Peresila la i ka puiiwai daimana a honi ae la oia, me ka olelo hookaaū ana iho hoi: "O ka io aku no ka puuwai me ka manu nunu, a o ke aka ka hoi la, me maua hoi ia." A ia manawa i olelo hou mai ai o MakaUka 1 . "E na keonimana, ke hookuu nei au la oukou, a e lawe ana au i ka lede Peresila me a'u. O kou noho auanei e noho ai o kona no ia, a o ko'u papaaina hoi e ai iho ai, o kona no ia." A ia wa i huli ae al na manu pahaohao ekolu, a hoi aku la no ko lakou wa hi i ike ole ia, a o ka lede opio hoi o Peresia ukali aku la oia ia Makallka. j A i keia wa i hoakoakoa mai ai ka I lamuku o ka la, no ka hookuu ia ana o na hana o ia la, a hai mai la hoi oia 1 kekahi la ae e malamaia ai ka lealea mokomoko a me ke kukini, a o ka wa e hoomaka ia ai keia mau lealea, 1 ka hora 1 o ka auina la. A oiai no ua Ilamuku la e kamailio ana, komo mai ana kekahi lio ulaula, i ka poai o ke kahua leale. Aia hoi maluna iho o ua lio ulaula la, e kau ana he wahi kuapuu pahaohao, nona na umiumi loloa e kuuwelu ana a uhi ma kela a me keia aoao o kona lio. He inoino launa ole na hiohiona o ke ia wahi kanaka, a me he mea la, o ka heiu 1 ke\a o na pui>uka a pau i ike ia ma Roma, Ua lako ōia i na mea kaua o kela a me keia ano. O ka pahikaua keia i ,hoopaa ia ma kona aoao, aole i kana

mai o ka nui, a pela hoi me kana mau mea kaua e ae apau, he mau lako kaua nunui wale no lakou. A ke koho ana aku, ina he hiki i leona wahi kino eepa ke lawelawe me ia rnau iako kaua puipui \auna o\e mai i kupono ole i kona w ahl kino oehaa ke miMkaa iho, alaila, ua hiki ia kakou ke manao iho he wahi eepa keia i wikani kona mau io huki ame na olona i na haawina o ke oolea. Holo mai la oia a ma kahi kokoke i ka Ilamuku e hoike ana i na mea e pili ana i na hana o kekahi la e, ia wa oia i kaohi ho a\ \ kona \io, a le\e iho la hol ilalo me ka mama launa ole. I kona haule ana iho ilalo, huli ae ia oia a kamailio aku la I kona lio: "E Morita, ka aeto o na pali hookui o na waoakua o Moravia, e moe iho oe ilalo, oiai au e hele ana e kamailio me ka Ilamuku, no ko kaua ae ia ana mai o leaua kekahi mau mea e komo aku ma na lealea o ka la apopo. Ia wa kukuli iho la na wawae mua o ua lio ulaula la ilalo, a mahope, haule iho la kona kino a moe iho la ilalo. Alaila, huli ae la ua wahi eepa la, wehe ae la i kona pap'ale, kunou aku la hoi ā kamailio aku la: "E Sir liamuku. E ae mai ia'u e kamailio aku au ia oe. ( Owau ka Naita o ka lio ulaula o Moravia, a i hele mal nei au e komo ma na lealea o ka la apopo, o ia h6i ka mokomoko a me ke kukini. ' A ina ae mai kou hanohano ia'u, alaila, o ka inoa au e hea mai ai ia'u ola 110 o Lanadova." • Ae aku la ka Ilamuku me ka olelo a na aku, "apopo hora 1, e ike ia ai oe maanei, me kou makaukau piha." "Pono! Pono!! Pololei!!! I hooho kapalili ae ai ua wahi kuapuu ia, a honmau ak ula hoi f kana olelo ana. "Holio—hoho! Na Lanadova auanei e paipai aku i ka ikaika o ka poe ikaika, a e umii hoi i ka poe holulolea Iloko 0 kona mau lima oolea—Hohoko," a akaaka ae la oia, me ka lalau ana iho 1 kana pahikaua nui hooweliweli a wiliwili ae la maluna o kona poo. Alaila, huli ae la oia a kahea aku la i kona lio, a ia wa i ala ae ai ua lio la a ku iluna, a holo mai la oia imua ona. Alaila, kau ae la oia maluna o kona ' hokua a holo aku la mawaena o ke kahua lealea, ame ia iho la i hoohiki ia mai ai na hana o keia la i kona pahu hopu a pau ae la hoi ka kakou makaikai ana i na hana o keia la, a e hoohuli ia ana ke au o ka kakou moolelo a nan'a aku kkou he hion hou. E na makamaka, ua hala ke ao a ke uhi mai nei ka po, a ua hala pu aku la nel lea po m6 katia W£tu nailie: 1 A o na haina auanei o keia po, oia ka kakou e nana ai a e kmilio pu ai hoi. I keia wa a ke koloka eleele o ka pouli e hohola ana i kona mau eheu ma luna o ka aina aia ke kulanakauhale o Roma e aahu pu ana i ka pouli; aka, aole nele kona mau hale ame kona mau alanui i ka hoomaiamalama ia e na lama aa o ka po. A ia wa e holo-ke ana na kanaka i 0 a ia nei, e lealea ana a e hauoli ana hoi, a e noke ana hoi kekahi poe i ke kaao no na hana ma ke kahua lealea 1 ka la mamua iho. Emele ia ana ka nani o Mkalika ma ka waha o na kanaka, e pakaa ia ana hoi ke pahaohao o na hana a ka Naita Pahaohao o ka lua huna waiwai, e wawa ia ana ka eleu a me ke akamai o ka Ui o Peersia, a e lu ana kela aem kela anaina a puuluulu kanaka l akoakoa ma na kuono o na hale ame na pipa alanui o loko o Roma. Aka, e haalele kakou e na makamaka i na hauwalaau ana a keia poe; a e hoohuli ae kakou i leo kakou mau nana ana a kiola aku ma na paia o kekahi hale kakela nani a me ka hiehie e ku ana ma ka aoao akau o ua kulanakauhale la i hoohalike ia ai me Babulona nul.

E aa ana he mau tausani ihoiho kukui maloko ona e kani ana na mea kani a e hoohehelo ana hoi na wahine a me na-kane i aahu ia me na aahu nani o kela ame keia ano i ku i ka makemake o ka mea nona ia luhiehu. Aia mawaena o kela analna nani e ike aku ai kakou i ka Ui o na Ui a pau o Italia o ia hoi o Makalika a e nohq ana oia maiuna o kekahi noho i hana maiau ia. Aia hoi kona mau haiawahine ke hoopuni la iaia. Ma kona iirrfa akau, e noho ana ka lewe Peresila, ka ui hoi o Peresia, a ma kona aoao hoi e noho ana o Ros&fi ke kaikamahine kauwa 1 pill paa loa kona punhele ia Makaiika, a 0 ka mea hoi a ke kilo wahine Sidia 1 hai aku ai ua haku wahine la o Rokenekai, oia auanei ka mea e kumakaia aku oia ame ka mea ana i ioha ai iioko o na Hma o ka enemi. Oiai ua Moiwahine la o ka nani e noho ana me kona nani a pau i oi ae paha 1 ko ka Moiwahine Seba nani 1 hele aku ai e ike ia Solomona, aia kekahi mau onohi maka e hookaukoio mau ana kana mau kiei ame ka hakiio ana maiuna ona, a i kela ame keia wa no hoi e heie kino mai ana no hoi ola a papa leo hookaau pu me ia. I kona wa e kamailio pu aku al me ia, e lu mau aku ana oia i kana mau olelo hoopakika e hei al ka hoohihl o ' ka lede opio, nona kahi kupaa i kukulu ia maluna o ka pue-one. A ke loaa aku no ia mau olelo nawall o ka hoohia ia no ia o ia kupaa, e like

me ka hiki ana i ka waikahe ke alahula aku i ka puu one a palamlmo lloko 0 ka hohonu o na hohonu. Aka, oiai oia e pakali ana i kana mau huaolelo wainohia imua o ua U1 la ua ahuwale mai la oia imua ona, a ike iho la ua manu nunu 1 o Rokenekai, eia ka hoowalewnle ke hookolo aku nei ma kona meheu. Nolaila, e na makamaka, e hoomanao kakou ma keia wahl o ka kakou nanea, o keia hale kakela a kakou e ike o ia no ka hale kakela Hinola o ke Kiaaina nui o'Romn. A o kela mea' hoi e pa leo hooheno pu nei me Makalika o ia no o Samioleta ke keiki aloha hookahi a ka mea nona ua hale )a. 7 - 0 keia keiki e na makamaka, oia ke kane a ko Makalika makuakane i |nakemake ai e mare oia, a ua hoike-aku 110 hoi oia. ia mea ia Rinela a me kana keiki, a ua lilo ia i olelo hoopaa mawaena ona ame laua. Eia nae aole i lohei ki o Makal'ka i keia mea i hana malu ia ai mawaena o kona luaui a me ke Kiaaina Rineia h me kana keiki, a ua noho pu iho la no hoi oia me ka naaupo. A ua ike no nae kakou e na makamaka, he okOa loa ka mea a kona puu■wai 1 aloha aku ai, a o ia n« o Hawila, e like no hoi me kakou i ike ae nei. 1 ka hiki ana ae o ka manawa O ia po i ka hora 10, ia wa i hookuu ia at ai na hauoli ana a me na lealea ana hoi o loko o ua hale kakela Rinela la, a hol aku la kela a me kela o ke anaina nani i akoakoa mai no ko lakou maw home iho. I ka hiki ana aku o ka manamana o ka uaki i ka hora 12, ua neoneo loa Iho la ua hale kakela la, aohe kino kanaka hookahi o ko waho aku nel poe maloko o leona mau paia, a o ka poe wale no e kakaikahi ia ana ia wa, o ia no na kauwa o ke kakela. A o ko lakou wahi nae e maaloalo ana oia no na wahi e ae o ka hal« kakela, aoie hoi ma kahi kokoke mai i ko aMkalika rumi. Mahope iho o ka huli hoi ana aku o na mea a pau no ko lakou mau wahi, a haalele iho la i ke aloal.i o ke kiaaina Rinela, ua huli hoi koke aku la o Makalika ua huli hof koke aku la o Makalika no kona rumi, no ka hooluolu ana iaia iho, a no ka hoonana ana hoi kekahi i na manao uluku .hakukol kpalili e kupaka ana lloko ona. laia ma kona rumi, a e lawelawe aku ana hbi kana aikane, o ia o Peers\la, a me kana kauwa ponoi oia o Rose. no kana mau mea i makemake al, a i kn. pau anua, ua pane mai la oia imua o 1 u - mua ~V »IV>V ««%-« ko'u oiii, a ke hoouluku nei hoi k« pihoi hoi ia'u i keia wa. 0 ke kumu aole au i ike, a nolaila, he aha Ia auanei ka mea e hoea mni ana imua o'u i keia po? Nolaila e ae olua e hookuu mai ia'u i keia wa, a ♦? hoi ak uolua no ko olua mau keena me ke noi ana aku i ko kakou Makua Mana Loa e hoopakele ae ia kakou mai kn hoowalewale maf. 1 ka lohe ana o Perekila ma i keia leo, ua ku ae la laua iluna, hele aku la hoi laua a honi aku la ia Makalika, a ia wa I pane aku ai o Perekila: "E kuu haku—Na ke Akua e hoopakele ae ia kakou mai na poino mal a pau a ka mea manao ino e hoolialua mai nei.' Ae, wahi a Makalika i pane ae ai me ka leo kaumaha, a ike ia aku la ka hau le ana mai o kona mau waimaka ,a ia wa i pane hou mai ai oia, me ka paa ana aku hoi i na lima o Perekila a me Rose a hoopili ae i kona aoao hema. Eo'u mau hoaloha, eia ko olua mau lima ma kahi i waihoia ai o ko'u puuwai, a ke ike la paha olua i kona oni kapalili*ana. He oiaio, iloko o kona kapalili ana, aia hoi ke apoapo nei ka (Aoie i pau)