Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 31, 3 August 1900 — NA RULA A ME NA HOOPONOPONO ANA NO KA Hoohiki a me ke Koho Balota [ARTICLE]

NA RULA A ME NA HOOPONOPONO ANA NO KA Hoohiki a me ke Koho Balota

1. Ua hiki no i ke Klaaina ke makemake ka poe koho no ko lakou maalahi, e hookaawale i elua a oi aku mau mahele koho iloko o na Apana pakahi; a oia Mahele pakahi i kukuluia e hookaawaleia ona wahi e koho ai; koe keia, aole e hoololiia mahope iho na palena o kekahl Mahele maloko mai o na la he kanaono o ka wa koho balota. KAHI HOOPAA INOA A E KOHO AI. ; 2. O kela ame keia mea l kupono no ka hoopaā inoa, ua hiki no ke hana pela iloko o kona Mahele e noho ana; a aole e aeia kekahi a hoopaa a koho i kekahi Mahele okoa aku, aia wale no ma kahi ona e nolio ana. Ina ua noho kekahl mea ma na wahl i oi aku mamua o hookahi Mahele, nana no e koho I ka Mahele e hoopaa ai i kona inoa. Aka nae hoi, ma kekahi koho balota kuikawa ana, ina ua hoopaa mua kekalii mea i kona inoa, a mahope iho o ia hoopaaia ana ua nee oia ma kekahi Mahele e aku me ka loaa ole iaia he manawa e hoopaa ai i kona inoa malaila ua hiki no iaia ke koho ma ka Mahele ona i hoopaa mua al i kona inoa. NA PAPA HOOPAA INOA—KA WAE ANA, HOOKOHU ANA ME KA HOOPAA ANA. 3. I mea e ninauia ai ka poe noi e hoopaaia ko lakou mau inoa ma ke ano he poe koho a i mea e hoomaopopoia ai ko lakou kupono, e hookohuia i elima papa hoopaa inoa; hookahi no kela wahi o ka Mokupuni o Hawaii 1 kapaia o Puna, Hilo ame Hamakua. hookalii no kela wahi o ka Mokupuni o Hawali i kapaia o aKu, Kona ame Kohala: hookahi no na mokupuni o Maui, Molokal, Lanai ame Kahoolawe; hookahi no ka mokupuni o Oahu; a 1 hookahi no na mokupuni o Kauai ame Nilhau. O ka Papa Hoopaa Inoa e ku ana 1 ka la o keia Kanawai e mana ai, e pau no ia ma ia wa, a e hookohuia e ke Kiaaina, ma o a me ke ao a me ka ae ana (apono) a ka Senate i mau Papa liou o 'ekolu lala pakahi, a o ko lakou manawa oihana hoi, he eha no makahiki. O : ,—. ..... — r .Trj f »Q.jnu.. i nana ■»i • * j ka wa e noho ole ana ka Senate e mana no ia a hik.i i ka noho ana oia . mahope iho o kela ame keia papa, a e hoj okohula lakou e ka Peresidena me ka apono o ka Senate. Ua hiki i ka Pe|reslder>a me ia apono ana e hooplha 1 na hakahaka apau ma kekahi o ia mau | papa. Eia no nae hoi, no ke koho ba.lota mua e malamaia ana malalo o keia Kumukanawai, e loaa 1 ka Peersidena ka mana me ka apono ana o ka Aha Kuhina, e hoonoho a e hoopau paha i na laia o fa mau Popa, ame ia anono nna ua hlki inia e hoopiha i na hakahaka ma ia man Popa e loaa ana mamna o ka halawal mua ana o ka Se»mte. mana na hookohu ana a ka Perp«Mpra i hana al Uoko o ka mannwa e noho ole ana ka Penafe a hlki I ka hahou ona o ia nha ma ia hon»» iho. (Kumnknnawal. Panku 77. Mahelp 4.) i 4. K halawai na Pana lloko okn lakou man nakahl ma na manawa mawpna o Va 1a hone o A\icate am<» ka la iimi o Okntoha Hoko o ka makn>iiki, a mawaena o ia man la iloko o kela ame keia elua makahlkl ma ia hope iho e l'ke me ka nul kunono o na. manawa e hiki ai ia lakou e hoonaa ka poe anau i kupono e hoopaaia ko lakou mau inoa. PAPA INOA MA NA KOHO KUIKAWA. (Kumukanawai. Pnuku 77, Mahele 5.) 5. Ma kekahi koho kulkawa e lawelawela no ka Papa Inoa o ka poe koho o ke koho mau i hala me ka hoololl ole ae. E HKIiE KINO AE KA MEA NOI. (Kumukanawai, Pauku 77, Mahele 6.) 6. Aole e hookomoia kokahi inoa ma ka papainoa o ka poe koho Senatoa a Lunamakaainana, aia wale no a hiki kino ka me noi imua o ka papa lnoa ma kekahi haiwi 1 hoolahala o ka PaP£U NINANINAU ANA I KA POE NOI. (Kumukanawai, Pauku 77, Mahele 7.) 7. Eninaninauia kela ame keia mea nol e hookomoia kona inoa iloko o ka papainoa o ka poe koho Senatoa a Lunamakaainana malalo o ka hoohiki, e ka papa hoopaa inoa e pIH ana i kela ame keia mea e kupono ai oia, Aka nae hoi, mahope iho o ka ninau ia ana a aponoia ana o kekahi mea nol e pili ana i ka hiki iaia ke kamailio, heluhelu a kakau i ka olelo Beritania a Hawaii paha me ka hoomaopopo, a, aia no 1 ka nana ka ninaninau hou iaia e' pili ana ia kumu makaukau a me ka ole. 8. O ka ninaninauia ana o kekahi mea noi ame na hoike a pau i ninauia ,mu o

i lalo no ia o ka hoohiki i hoohikiia aku kekahi o na lala o ia papa, a ma keia ua haawiia ka mana ia lakou e hoohiki aku ia hana. 9. O ka ninaninau ana, ka nul o na hoike ame k&. mana'wa a mau manawa paha e ninuia ai, malalo no ia o ka hoeponopono ame ke alakai pono ana a ka papa. NA M/NA O KA PAPA. (Kunnikanawai, Pauku 77, Mahele 8.) 10. Ma keia, ua haawiia i kela me keia papa hoopaa inoa na mana apau no ke kii ana me ka ninaninau ana i na hoike ame ka malama ana i ka maluhia, a I huipuia me ka mana e hoopai no ka hoowahawaha i haawiia ma ke kanawai i n Atta llook'olokoio Kaapuni. lIOOHIKI WAHAHEE. (Kumukanawai, Pauku 77, Mahele 9. 11. O kekahi kanaka malalo oka hoohiki, e hoike ana me ka ike no he olaio ole imua o kekahi papa; a i ole ia, me kona ike no uole oia i kupono no ka hoopaa inoa, a koho paha, a hoopaa no nae oia i kona inoa, a koho no, e pill iaia ka hewa hoohikl wahahee. KUE ANA AKU. (Kumukanawal, Pauku 77, Mahele 6.) 12. Ua hiki no 1 kekahi mea koho i ku i ke kanawai e kue ana 1 ke kuleana o kekahl mea e olelo ana ua kupono ia no ka hoopaa inoa a, e koho; e ninaninau i ka mea noi ame na hoike i la- \\ eia mai e ia, a e iawe mai a e ninamnau 1 na hoike e kue ana i ke kupono o ia mea. HOOPONOPONO ANA. (Kumukanawai, Pauku 77, Mahele 12.) 13. Aole e hookomo kekahi papa hooraa inoa i ka inoa o kekahi mea iloko 0 ka papa inoa o ka poe koho Senatoa a Lunamakaainana, a maopopo pono ua lawa na mea e kupono ai ua mea la. HOOKALAHALA A'NA MAI KA PAPA AE. (Kumukanawai, Pauku 77, Mahele 13.) 14. Ina ua hoole ka papa ika hoopaa ana i ka inoa o kekahi mea e noi ana e hoopaa i kona inoa ua hiki \ ka mea 1 hooleia, a ina ua hoopaaia kekahi 1noa, ua hiki l kekahi mea kupono I ke koho i kela ame keia manawa iloko o uml la mahope iho o ka hooholo ana oia papa e hoohalahala aku imua o ka •*-'— Kiekie ma ke ano i hoomaupujn.il. mt» »»««.■>...«.<-••»' .•«*. heohalahala ma na hihia klvila imua o ka Aha Hookolokolo Kiekie mai ka Aha Kaapuni ae a ma ke ano paha e hoakakaia ana ma keia hope aku ma ke k^iawai. (Kumukanawai, Pauku 77, Mahele 14.) 15. I ka wa e hooko pono ia ai ia hoohalahala e hoomaka aku ka Aha llookolokolo Kiekie e hoolohe i ua hihia nel ma ke Kau, a i ole ia, iloko o ka manawa mahope o ke Kau iloko o ka wa kupono ma ia hope iho, a o ka mea i hooholoia e ia Aha oia no ka mea paa. P.O.IKE ANA I KA PAPA I KA MEA I HOOHOLOIA. (Kumukanawal, Pauku 77, Mahele 15.) 1(5. Mahope koke iho o ka hoopnkaia ana o ka olelo hooholo ma ia hoohalahala e hoike aku ka Aha Hookoiokolo Kiekie 1 ka papa hoopaa inoa \ hoohalahalaia mai ai, a e hoololl koke ka papa i ka papa inoa i kulike me ia olelo hooholo. KULEANA O KA MEA I HOOPAAIA KONA INOA OIAI E NOONOOIA ANA KA HOOHALAHALA. (Kumukanawai, Pauku 77, Mahele 16.) 17. Ina ua hoohalahalaia ka olelo hooholo a kekahi papa e hookomo ana, 1 ka inoa o kekahi mea iloko o ka papa Inoa e waihoia no ka inoa oia mea ma ka papa inoa a loheia ka olelo hooholo 0 ka Aha Hookolokolo Kiekie e pili ana ia rtīea. Ina ua koho ka mea i hookomoia koinoa ma kekahi koho balota ana "mamua iho o ka olelo hooholo a ka Aha a mamua paha o ka hanaia ana e like me ia olelo hooholo a ka Aha a mamua paha o ka hanaia ana e like me la olelo hooholo aole e lilo ia koho ana 1 mea e mana ole ai ia koho balota ana, Ina no paha ua kue ka olelo hoohoio o ka Aha i ka hookomoiee ana oia inoa iloko o ka papa inoa. j HOOLAHA ONA HALAWAI. (Kumukanawai, Pauku 77, Mahele 17.) 18. E hoolahaia ka manawa ame kahi o na halawai ana apau o na papa m ka olelo Beritania ame ka olelo Hawaii iloko o na nupepa, a i ole ia, ma na hoolaha kapili i kauia ma na wahi hele mau la aole e emi malalo o ekolu ma kahi kokoke i kahl e malamaia ana la mau halawal. ! Aole e manaoia ma keia mahele ua papaia ka hoopanee ana o kekahi o ia mau halawal i hoolahaia mai kahi la a 1 kekahl a l kekahi manawa akaka 1 hoolahaia i ka manawa i hoopanee al. He wahl palna kal malamaia ma kahi o R. W. Wilikoki mtf Puowaina no ka hoohanohaao ana i ka Elele Demo- , karata, John Wise, i ke ahiahi Poaono nei. Ua hoonuu ka poe i hiki aku ilai ila a kena. Oka iiliha kai loaa ia ma- ] kou.