Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 32, 24 August 1900 — KEIA AO, KELA AI [ARTICLE]

KEIA AO, KELA AI

«Auwe," wahi a'u i hooho ae ai," he sialte no ka kekahi? "O ka olelo maa mau la a kanaka, m a ka kaou olelo nae, he hooko-o ana la 1 ka pili ana o na mea kino homia I kahi ame kahl. Ma kekahi olelo ana, he kaawale ana la o ka uhane mai kona kino aku. He kaawale ana ia o ke aloha mai ke aloha aku." rt He oiaio/,' wahi a'u i pane ae ai mft he mea la ua uluhia la iho la au la ira. "E kaawale io ana no kakou kahi mai kekahi aku, aka, aole nae no ka manawa mau loa. E hui hou ana no kakou, a ike no kakou ia kakou īho he m&ka no a he maka. Eia na mea kino hoAua ke omo ia aku nei iloko o ka poai Uwila, a malaila mai e hoohanau hou ia mai ai lakou, a lilo i mau mea kino nani a maikai loa. E loaa ana i na uhane i kaawale mai kela Honua aku ma o ko lakou komo ana la iloko 0 U a Poepoe Uwila Kuwaena la, he niau maka maemae e hlki ai ke nana aku maluna o ke Akua Hoano Loa. He oiaio e palaho ana ke kino aka, heaha la ia mea he kino? Aole anei hoi ia o ko kakou hale paahao e paa plo nel kakou i ka Honua i plha i ka luhi ame ka inea? E make kakou i ko ke aon el, e hele kakou i kela ao. Keia Ao, no ke klnoia o kela'Ao; a o Kela Ao, no ke klno ia i kupono i ko kela Ao. Ina ua kaawale aku kekahi poe o kakou mamua mai keia Ao aku, e hUi'hou ana no kakou me lakou ma kela Ao. "O kela kaawale ana no ka wa pokole, he mea nui no ia," wahi a Heliobas 1 kamailio mai ai. "E o ana ka pahlkaua o ka ehaeha iloko o ka puuwai o ke kokoolua 1 haaleleia iho mahope nei. Aloha —ae —piha launa ole keia kaawale ame keia hooko-o ana o kalaua plll ana me ka walohia ame ehaeha i ka manao? E lawe kaua i mea hoohalike, ina paha e make ana o—"Maanei hooki pu iho la ua Heliohaa nei i ka hoomau ana aku 1 kana kamailio ana, a nana pono mal la ola ia'u, a ke ike aku la au i ka haloi ana ae o na waimakama kona mau rnaka. Aole hoi 1 liuliu hoomau mai la no oia i ke kamallio ana: "Ina paha e make ana o Zara?" wahi ana 1 pane mai ai. nohoi e liullu a halawal oe me ( la," wahi a'u i pane aku ai iaia. Ma- j lia paha e hala ana no he wa loihl loa , o ko olua kaawale ana i kahl mal ke-1 kahi mal, aka, e halawai aku ana no . nae olua. He oiaio he wa loihi io no j ia, aka, ua llke no nae la mau wahi j manawa me na minute iloko o ke au > nee mua o ka manaw." "E hoomanao i na minutet o kou mau la o ke ola ana, e kuu kelki, e hoonia- i nao 1 na Sekona iloko o ia mau mlnute. Mai helu oe 1 na la, na malama ame na :

makahikl o kou ola ana, olai, aole ma- | mull oia mau kowa loloa o ka manawa j ka helula ana o kou ola ana, aka, ala | no mana sekona. Nokamea, ua llke ke oal o ke kanaka me he mahu la i pu-a ae a nalowale aku. No kau l olelo mai nei e hul hou aku ana au me Zara mahope iho o kona kaawale ana aku mai a'u aku, he mea pohihihl ia i ka'u hoomaopopo ana. Maila a hala aku kela mai kela honua aku, e aui ae al au mal ke alahele honua a maua 1 uhaele llke ai a hiki i kona haalele ana mal ia'u, a ma la hana ana a'u, ua wawahl lho la u 1 na haawlna pomaikai apau i loaa la'u i keia wa mamull o ko'u hoomau ana ma na hana elike me ko keia wa a'u e hana nei a e malama nel hoi. Ina hoi e kaawale aku au mai keia honua aku, oiai au e noho ana ma ke alahele ; kuhihewa, he mea maopopo, elike me | ke ano o ke alahele a'u i hina aku ai, pela auanei ke alahele e hele aku ai au i no keia Ao. Ama ia ano, aole loa aua- j nei au e hul hou aku ana me kuu Zara j aloha." '

aMhope iho o kela kamallio ana a maua, ia wa 1 haawi aku al au I ko'u ■aloha oia po ia Heliobas, a hull hoi aku *la au no ko'u keena. I ko'u hoi ana aku no ko'u rumi, ua hele aku la au no ka ruml moe o Zara. I ko'u hoea ana aku ma ka puka, a kl el aku la hoi iloko ike aku la au ua hlamoe ola, nolaila, hoi loa aku la au no ko'u keena. I kekahl kakahiaka ae, olai no au Uuna o ko'u wahl moe, ua hikl mal la o Zara, kuu hoaloha, a ma ko'u wa I ala ae al, Ike ae la au laia e noho ana maluna o kekahi noho, ma ke poo o kuu moe. I ko'u ike ana aku iaia, ua* like loa kona mau ano ame kona mau nelehelena apau, me na hiohiona lamalama nani o kekahi anela mai ka lanl mai. He lua ole nohol kona nani a'u e ike aku ana laio. I ko'u mau onohi maka e hoonuu ana I ka nani e haiamu ana maluna ona, ua ike pu aku la au i ke kiei ana mai o kekahl hiona ku i ke laoha ma kona mau onohi maka. I kela wa 1 lele e mai al ka hauli manao ploloke iloko o'u no ke ano o keia hiohiona a'u e ike aku nei. Ma ka'u hoomaopopo aku i ua hioh'.ona la, me he mea la e uwe mai ana oia ia'u. Ua lilo iho la keia i mea na'u enoonoo nui al, nokamea maoli e hoea mal ana. ma 1& hope akū maluna o ua hoa« loha oiaio loa nei o'u. E loohiaia ana paha oia i kekahl ma'i kuhohonu a ikaika Wa, a 1 ole, e kaawale aku ana paha -oia mai a'u aku, no ka wa mau loa?

ole hikl ia'u ke i ka mea ololel ma ia wa. Ia wa pane ae Ja au i ua hoaloha nei /u: •'O oe ka ia e Zara. Good Moming ( iarllng Aole paha oe e kaia i komo mai nei iloko nei, a noho iho nei maanei? Zara! He mea e kou ui, a'u e Ike aku nei i keia kakahiaka." Haawi mai ia nohoi ola i kona aloha kakahiaka ia'u. a P ane mal ,a: •■No ko'u ake loa e lohe mai a oe po»01 mai 1 na mea e piii ana 1 kau hua-kai-hele I ka poiulu o ka lanl. oia ke Kumu iiui o ko'u heie ana mai nei i kou keena net. ••Ua lohe mai nei no nae au l kekahl mau me> mai a Heiiobas mai. aka, aoie nae 1 pau ko'a makemake no la mau mea huna kamahao i ikela e oe, e kuu hoaloha mai. What beautlful eights you must have seen!" Ia wa, me ko'u ala ole ana ae iluna, aia hoi, hoike aku la au iaia i na mea apau a'u i ike ai ma kuu huakai lani, oiike nohoi me ka mea 1 paanaau ia'u au e kamailio ana iaia, e ike aku ana au i ka loli ano e mau ana ae o kona helehelena— he nanaina ku ike aloha 1 kekahi wa, he kaumaha i kekahi wa, he hauoli hoi i kekahi manawa. a pela aku. I kekahi wa, e ike aku ana au i ka haloi mai o na waimaka ma kona mau maka, a, e leha ae ana nohoi kona mau maka iluna, me he mea la e nana ana oia i ka home { īani ana e hele aku ai, ke hiki mai kona [ wa e kaheaia mai al. Mahope iho o ka pau ana o ka'u ho- | ike ana aku iaia i na mea e pili ana i ka'u huakai lani, ua kanl mai la ka ogana e kahea ana ia makou no ka paina kakahiaka. I kela wa i ala ae ai au a hoomakaukau iho ia ia'u no ka hele pu ana aku me Zara no ka aina kakahiaka. U kokua mai la nohoi o Zara ia'u ma ka hookomo ame ka lawelawe ana mai l ko'u mau aahu oia kakahiaka. I ka pau ana o k.a'u komo kapa ana, j ia wa i hele aku ai niaua me Zara no ka rumi aina. I ko maua hoea ana aku ilaila e noho mai ana o Kasimila, me kona mau hiohiona kuoo, aka, ma kona wa nae i lke mal ai ia maua, ua mohala maikal mai la kona mau helehelena, eia nae, ke ike aku la no au 1 kekahi hiohiona ano kaumaha e pu-a mai ana no ma kona mau onohi maka, elike no me ka hiohiona a'u 1 ike ai ma na onohi maka o Zara. Ua ninau iho la au lioko iho o'u. "Heaha la keia poino nui e holke e ia mai nei ma na oull pahaohao maluna o kuu hoaloha a me kuu kahuna lapaau kupaianaha. I ka pau ana ao o ka makou paina ana, a mahope iho hoi o ko makou kamailio iki ana, ia wa i hol aku ai au no loko o ko'u rumi, oiai ua makemake loa au e heluhelu 1 na mea huna pohihlhi o loko o ka buke a Heliobas i haawi mal ai ia'u, ola hoi, "ka Loina Alakai Kumu o ka Uwila ma ka Olhana Karistlano" a i ole, "Ka Mana Uwila maloko o ka Hoomana Akua Oiaio. I ko'u hiki ana aku i kuu rumi ua kll aku la au i ua buke la, a heluhelu iho la. Eia na mea huna kamahao t loaa ia'u: "Mai ka Mau Loa mai i ku ai ke Akua, ola hoi, ka Uhane Mana Puni Ole o ka Malamalama, a e ku io mau aku ana no Oia iloko o ka Mau Loa, aohe Ona hopena.

"Ke Uhane ke Akua, a ua maopopo ia mea maloko o ke Kauoha Hou: 'He Uhane ke Akua, a o ka mea d hoomana aku Ia a, e pono no e hoomana laia ma ka Uhane ame ka Oialo. "0 Kona ku io ana, he ahi no ia, oia hoi, he Uwila. No keia ku io ana o ke Akua, i hiilanlia akuaikaUhaneHoano, he Ahi, elike me ka pule Veni Creator, oia hoi — "E ka Uhane hana, E hele mal oe e ike l na Uhane o kou poe, E hoopiha mai oe i ke garatia o luna Hoko o na puuwal Au i hana ai. O Oe kai kapaia he Hooluolu, he Punawai ola/he Ahi, he manamana iima akau no ke Akua, &c, &c." "He lehulehu loa na wahi o ka Palapala Hemolele e hoomaopopo mai ana 1 keia ku io ana o ke Akua. ma ke ano he Ahi, oia hoi, he Uwila. "E like me ka l\ooku io ana mai o ka noonoo o ke kanaka haku mele ia mea he mele, pela hoi ka manao mana puni ole Nona e noho ai i Moi, i Alii a i Haku maluna o na Haku apau ia aoaku, ia ao aku. •*Ua hoolaupai hoi koan aloha hiwahiwa i ua Aupuni Uwila la, me na uhane malamalama ame ka maemae, ame ke aloha. "O ke ku io ana o ke Aloha, ua ku he mea i Aloha ia; nokamea, ina aohe mea i aloha ia, aohe auanei he aloha. He aloha ke Akua, a o ko ke ao nel Kana i aloha ai, ina aole pela, alaila, aohe aloha o ke Akua. No Kona aloha ana i ko ke Ao nel, he mea hol ia I alohaia e la, ua haaki mai la oia 1 KanaKeiki Hiwahiwa o ke aloha. "Mailoko mai o keia aloha o ke Akua i hoonohoia mai ai ka Poal Uwila e hoopuni ana i ko ke Ao nei apau, a nolaila, i olelo ae ai ka mea haku mele hoano o ka wa kahiko, ua paa na mea apau _ko ka lani ame ko ka honua—e ke Aloha o ke Akua. "E like me ka maamaama o ka wanaao e pua-wena ana maluna o ka ili o ka honua, peia kahi maamaama e holi-o-li-o ana iloko o ke Kaula mua loa nana i hookumu mua i ka Palapala He molele, oia o Mose, i kona palapala ana. "Maluna o ka hohonu ka pouli. Hoopunana iho la ka uhane o ke Akua maluna o ka dal. I iho la ke kua, i malamalama. A malamalama ae ia. "E hoomanaoia, ua pili wale no keia mau huaolelo no ke kukulu ame ka hoonohoia ana mal o i mea kino hoohonua a kakou e noho nei. O ka ho opunana ana o ka Uhane maluna o ka honua, oia ka ka Uhane maiamalama hoopuni ana i ka poepoe honua ano ole me Kona malamalama uwila. O keia uwlla ke kumu hookukupu, ho-Inana, hooulu a hoala i na mea ola ame na mea ulu maloko o na* wai e ho-aluhee ana i na aoao apau o ka honua, a maluna iho hoi o ka honua. I ka nee ana o ka "Uhane Uwila maluna o ka ili o ka Honua pouli, ua oaka ae la k& olino o ka malamalama iioko o ka pouii, a nolaila i kohu pono al ka olelo ana a Mose, ke Kaula, e I malamalama, a ua malamalama ae la. Aka, aole nae ia o ka malamalama i ikea ai ma ka ha o ka la, oiai, oia ka malamalama o ka La ame ko ka mahina, na poepoe lani e rula ana I ka po ame ke ao maluna o ka honua. "E nana hou kaoku i ka olelo hemolele, e 1 ana: 'E hana kakou 1 ke kanaka e ku ia kakou, ma ka like ana me kakou iho.' Ua hikl ia kakou ke hoomaopopo ma ka hUaolelo 'kakou/ ala he

mau ku-io lehulehu iloko oia Mea he Akua. a e hoomaopopo mai ana hol ia kakou, aole ke kua he ku-io hookahi nale no. aka, he iehulehu na mea ku-io iloko ona. He manao poiolei kela. He aloha ke kua; aohe ku-io hookahi ia mea he aloha. He kokoolua, he kok«okolu a he kokoo-ha a he huina lehuleuh ko ke aloha i pili ai. He kulio hookahi no paha ko ke aloha, eia nae, he mau piii like kona, elike me ka nui a ! me ka lehulehu ana o kona mau lala kamahele, a ouii paha 1 alakaiia ai ko--Ina hoohanaia 1 ana. ke kino pukolu, a lehuiehu ana o ke Akua, i hanala al ke kanaka ma ka like ana me na hele- ! helena o ke kuio Akua hookahi. Hahao | ia iho la iloko o ke kanaka ka anoano ' hoala kanaka i kapaia he uhane, ka mea hoi 1 oleloiak a like ana me ke Akua. O keia anoano hoola kanaka, he uwila no ia, i puka mai noloko mai o ka Uhane Uwila a Uhane Ahi o ke Akua, "O keia anoano uwila iloko o ke kanaka, oia hoi ka uhane, ua hiki no ia ke hoopulapulaia a lilo i mea kino ikaika iloko paha o ka pono, a iloko paha o ka hewa. Aole hiki ke hooliloia keia kumu hoola o ke kanaka i mea ole, aka, e mau loa ana kona kino ana. Mai ka mau loa a ka mau loa kona ku ana. E hlki na ia ke hoonauaoi a lilo i uhane nani loa, a hanohano loa, elike me ke ano o ke kulana hoonaauao 1 hoopulapulaia ae ai ia. Aia iloko o keia anoano uwila—oi.a ka uhane—ke kumu alakai i kapaia ka Makemake. Ina e palaueka wale ia ka hoouluia ana o ke ia anoano uwila, pela auanei e hoohapopoia ai ke alakaiia ana o kela Makemake. Ina e iilo loa ke alakaila ana o kela uhane ma na mea o keia ao—ka waiwai, ka hanohano ame ka noho kiekie ana—alaila, e pili ana ka makemake Iloko o kela uhane i ka imi waiwai, i ka huli hanohano ame ka noho ana aku maluna o ka nohona kiekie Mamuli o ka onoula ana iho o ka makemake iioko o ka uhane e pipili ma luna on a mea o keia honua,, ua hoo- | loliia ke kuio ana o kela uhane, mal kona ku ana 1 uhane aapu no na wai- I lani mai luna mai, a lilo ia i waihona! no na mea o keia honua. O ke kino kanaka I ioaa keia kulana uhane, oia ke kino kan.'ika e hua ana i na hua o : 0 ka heya ame ka pono ole. Aka, o ke kino kanaka i nohoia e ka uhane i lilo 1 waihona a I aapu no ka makemake lanl, e hoohua mai ana ia i ke aloha, ka olioli, ke kuikahi, ke ahonui, ka lokomaikai, ka manaoio, ke akahai ame ka pakiko. (Aole i pau.)