Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 35, 31 August 1900 — Hawila ke Koa A I OLE Magarita ka Ui. [ARTICLE]

Hawila ke Koa A I OLE Magarita ka Ui.

la wa i hoer.uhor.oho iho ,v". k,\ Il mi.ukuī ko lak.u mau inea afau. » noike aku Sa i:r.ua o lakou. ua make;aake e n.ai c!e .a ka paio ana mawaer.a o eiua aeao o kela an.e keia a lakou e ai. malaio hoī o ke aiakai ar.a a kahl t:.au aNiia i koho peno la e ke'.a &mc keta aeao. A n asa!o o keia ano. e hoohaiki ;a mai ai na hana o keia lealea ana. A o k> a? o hoi o&ka ana, e le'.e aku kahi aoao muiuna o kani. a peia lukou e har.a ai a hiki i ka mea ianakila. No ke.a ri.au heakaka ana a ka Ila« .muku, ua apor.o aku la na Na.ta. ota io ke alahele e hana ai. "Nola;la." 'wahi a ka Ilamuku. "i keia wa oukou e koho mai ai l ko oukou 'iu&u alii an.e ko oukou mau kanaka." Ia wa i hoon-.aka. koke ai ka mahae at a o na aoao elua. Mehe n;ea ia. ua hoohoio mua ia ia mea n awaera o i.a moho hakoko e ku ana ma la wa. Oiai r.a aeao elua e ku ana, ua Ike iaaku la he umikumamawalu na kana- ; ka ::.a kekahi aoao, a he umi wale no ma kekahi aoao. alwa hoi. kamallio hou aku la ka Ilamuku: "Ke ike nei au ua kaulike ole na kanaka ma kela ame keia aoao. He { mea pono paha i 14 ma kekahi aoao a ' pela hoi ma kekahi. aU tike ia ine 13 j kanaka ame hookahi aili ma ka aoao hookahi." I Aka, ua pnne mai kekahi kanaka ma 1 aoao o na kanaka he 1S: "Aole rela ko makou manao. oi-iī ke ku nei Aiakou i keia wa nm ke aiio lie pre \ hoohul no ke kue mau ana aku 1 kekanakaikapa iaia iho o ka NaUa Pa- j haohao o ka Lua Huna Waiwal. a nolaila, ole hiki ia makou ke ae aku."

la wa no hoi i pane mai ai he kanaka ma ka aoao o na kanaka he 10. Aole makou he hopo no ia mea: "UU aa makou e paio ia lakou apau?" "Ina pela," wahi hou a ka Ilamuku, "ke waiho hou aku nei au ia oukou pe« la. a na oukou no ia e hana eiike me ko oukou makemake. A o ka'u e hooholo nei i keia wa, oia keia. He umikumamawalu ma kekahi aoao a he umi hoi ma kekaīii aoao. A ke makemako nei au e hoike mai kela aoao ame keia aoao i kona alihikaua iho, 1 hikl a! ia'u ke hoonohonoho pono aku i ka'u mau hana. I kela wa i pane mal kekahl o na Naita 38: "E ka Ilamuku maikai, ma ka aoao o na maka ihe he 1S o ka puuwai lokahi, ke hoike aku nei au ia oe, owau ke alakai ma ko makou aoao, a o ko'u inoa 0 ka Weli o na aPe Mauna, a no'ul ho ame ko'u mau hoahanau o na laau ihe ke aa nei makou e palo me kela poe he umi a he heiuna paha 1 oi ae mamua o ko makou." I "Ua pono," wahi a ka Uamuku,' ua huli ae la la a ninau aku la i kekah! aoao, "pehea hoi oukou?" "E ke alakal maikai o ka la," i pane mai ai kekahi o na hoa he uml, "no makou iho, ke hoike nel au o Malavalla ko makou alakal; ka hiena o na Ululaau o Halia nel, a na ke au o ka hakoko ana e hoike mai i ka heluna o komakou aoao nana e paio kela poe." Ua pono; a e hana aku oukou. A ke hoike ia aku nei imua o oukou na m;tkana e haawi ia ana ma kela iealea 1 ka aoao lanakila. He elua ia mau makana: (1) He laau ihe no loko mal o ka niho elepani, a e makana la ana Ja 1 ka alihikaua lanakila. (2) He mu kael guia no kela ame keia moho o ka aoao ianakila. "A e hoi oukou e hoomakaukau mal no ke kahea ia aku, a penei nae ke ano e kaheaia aku al." N "Akahi—E kani mua ana na mea kani a liuliu, alalla, kani aku hookahi o-le la. wa e oili like mal oukou apau maluna o ko oukou mau lio a poai puni oukou ika rina nei? O ka aoao 18 kanaka ma ka akau e hoio ai a poaiae.ao ka aoao 10 kanaka ma ka hem e holo ai a poai ae, E hoomau ia ka holo ana a , kani he pu hou. A lfli wa e ku ai na mea. apau. "Elua—E kani hou ana na mea kanl, alaila, e hoi ae kela ame keia aiihikaua ma ke poo o kona m«u kanaka, a e holo ka aiihikaua o na kanaka 18 ma ka aoao hikina o ka rina* a o ka aiihikaua 0 na kanaka he 10 hoi me kona poe kanaka holo i ke komohana. ! Ekolu—Hookahi ole e kani mua aku ana, alalla, e hoonohonoho keia ame keia aiihikaua i kona mau kanaka ma ko lakou mau kulana, 1 ka lua o n& kanl ana o ka o-le, e ku me ka makaukau na mea apau, me ka hoomoe ana 1 na laau ihe imua. Aiaila, i ke kanl puaiu like ana o na o-le a pau me na mea kanl; ia wa e ieie ai naaoaoe lua no ka paio ana i kahi ame kahi."

A pau ka hoakaka ana a ka Ilamuku. la wa e huli hoi aku &i na moho apau he 2S no ko lakou mau wahi iho. Maanei kakou e kamailio iki al e na hoa, no keia mau moho he 2S. Ma ka aoao he 18 kanaka oia no o Huliona me Apaia ame kona mau hoa Xalta e ae. e hui pu ana me na Keikialii o Bikiie. A ma ka aoao hoi o Maiavalia, oia no 0 Hawila, Oto Beriana ame kekahi mau hoa maiwaena mai o na hoa aukal, a he poe waie no hol iakou apau i oo na iae 1 ka hoolele laau ihe ana. Aka. no Hawiia aoie hookahi mea mawahoae o kona mau hoa 1 ike aku laia. A ua 1110 ia I mea hoopioioke i ka noonoo o na kanaka. oiai ua ake ioa iakou e ike aku iaia. ka moho hoi nana i kail! nama kana apau ma na Ja eloa i haia ae. Ano. e na makamaka, e makaikai ae kaoku I na hana noeau a ka poe akamai ma ka aleie ana me na laau ih<e, a e ike pu ana boi kakou i ka aoao nana e kaiii ana 1 na makana i hoomakaukaula. Haia ae ia he hapalua hora okoa mahope iho o ka huU twSi ana aku o na moho no ko lakou nr.im h&le loie. a oia no hoika hora 9 ponoi o ia kakahiaka, ia wa i huii ae ai ka liamuku a kauoha aku ia i na mea e haawi ae i ka lakou mau ieo mele* Re wa haeoil keia no na enea apau. a hookahi ko iakou uniki pu ana me na

leo mele e kaukau lele ia mai ana e na roea kanL H*la ae la he mau minute he 15 o ke kani houheuhene ana o oa mea kan: ia wa I oili paapaalna aku al ka leo o kekahi o-le a mawehemehe ae la kona mao klklko'a ana i ca papa ea hanu, e! fe&i aku ana l ka lono l na ei' aku na moho o na iaau ihe a oili maL | A olai ka leo o ka o-le e kani ana. aia hoi, me he anapu ana la na ka uwiia "imua o ka maka o ka opua'* peia ka mea ilke ia ma ke kahua iealea, a htle ana na na)ta o na aoao elua iloko 0 lea lina hakokoj E bolo ana hoi ka aoao o na kanaka he 18 ma ka akau o ka lina a poal puni ae, a peia nohoi kekahi aoao e holō ana q>a ka hema a poaip'uni ae. I ka manawa o na naita e kakeie ana 1 ko lakou rpau 110 kaua maioko o ka rina, ua piha pu ae la ka lewa i na leo huro o na kanaka, a aia hoi ua rtnau mo ho la ke hookahakaha la nve he mau hva la no na pali. * O ka aahu a na naita umikumamawaiu, fce mau kapa klla eleeie, a he eieele hoi ko lakou mau iuhiohu apau. He eieeie na papale, a peia na hulu, a o ko iakou mau noho-lio he eleele nto. Ala hoi ma ko iakou mau palekaua he mau huaolelo i pona la, a e poai ana hol ia mau huaoieio i kekahi poo kanaka make no na iv.l maioo maialo iho. ona huaok-lo oia kela; "He make i na mea apau. A e make e like me ka iiio. 1 ka huii ana hol u nana aku i na Naka ma ka uoao he umi, e ikeia ana he mau kapakiia omaomao ko iakou a pau, a he omaomao hol na mea apau, a koe na hulu o ko iakou mau papale, he keokeo ko lakou hooluu, a ma ko lakou mau palekaua ka huaoielo. "Manu Nunu." (Coiumba) (|i He maikai a kiiakila na kuiana u na inoho o na aoao a i eiua. e hoike mai ana 1 ko lakou manaoio hana.

Iloomau ae la lakou l ka lakou mau holo rna, a hlki i ka wa i poha hou aku at ka ieo o k<>kahi i>u. a oia ka i ku iho ai na. nu ! a apnu. Oka por he 18 ko lakou nui. ku iho la lakou ma ka noao akau o ka *ina e huli ana ko ,lalctou rr.au aio i ka hema. A ona Naita he 10 o kahl aoao, ku iho la lakou ma ka noao henia o ka rina. Aiaila, ku iiio la lakou me ke kaJi ana o ko knni huu ma! o na mea kani. 'ao ka elua ia manawa. Aoie no hoi i liuliu iho, kani hpu mai Ijl na mea kanl. ' la v.a i puielo ac ai r.a hulu papale o kekahi mau Naila elua. iiookahi ma kah iaoao a hookahi no hoi ma kekahi aeao. • Holo ae ia iaua a kaa ae la ir.a ke poo o ko laua niau puali koa a hoakaka aku la laua i ke alakai ana i ko laua mau maheie. O ka aoao 18 o na kanaka. holo ae ia lakou ma ka hikina, a o kekahi aoao hoi ma ke komohana, a ku iho la lakou. „ Alaila, kakali mal la lakou no na hoallona i koe, oia hoi ka leo kahea no ka hoonohonoJio ana i na koa, ka leo hoomakaukau, a o ka hoailona hoi no ka hoouka ana o ke kaua. Aole no hoi 1 liuliu, ia wa 1 poha mal ai ka leo o ka o-le mua. a oia no ka manawa i eieu ae al na aiihikaua o kela ame keia puali e hooponopono I ko laua mau kanaka. Apau ae 1a la, kani hou aku la ka leo o ka pu no ka eiua o k«i manawa, a oia no ka wa i ku iho ai kela ame keia o na Naita me ka makaukau, me ka hoomoe ana mai hoi 1 ka lakou mau iaau. ihe inaua. i A o keia ka manawa pihoihoi o na mea apau, e kakaii ana na mea apau mawaena o ka poe makaikal no ka palo ana o na aoao eiua, ua kokoke loa mal ka manaka no ka paio ana.

Oiai hoi na mea apau e kakali ana me ka piha pihoifioi, ia wa i hooho like ae ai ka leo o na o-le a wawalo ae la i ka lewa, a ola iho la ka manawa i uleie ae ai na aoao a elua. Holo ae la na mo ho o kela ame keia aoao a hookui ae la ia lakou iho, me ka» iakou mau laau ihe e liookui ana i ko lakou mau hoa palo. Punohu pe la ka e'a o ka lepo n na«ownle ua poe Naita la, aka i ka mao ana ae oia punohu, ike aku la na mea apau, ala he 10 poe i koe o ka aoao 18 e kau ana maluna o lakou mau lio a he S hoi ma ka aoao o ka poe heumi. Heumipoe emuu mokakl ana maluna o ka honua, ola hoi he 8 no ka aoao e alakai ia ana e ka Weli onaaPeMauna, a he elua hoinoko Malavalia ma aoao. Nolaila. ke lke nei kakou e na hoa heluhelu o keia moolelo a kakou i ike ae la, aia hoi ke "ku nei na aoao paio a i elua ma ke kuiana o 8 1 ka 10. No keia ianakila helu ekahi i loaa I ka aoao o na kannka he 10, ua haawi mai ia ke anaina 1 na leo huro o ka mahalo, a pulelo mai la hol na kowelo hainaka ona a na ui ht nui o Roma. a o ka Manu Nunu Ahiu hol keia o Mamiona Kakeia. ke kowelo mal la ola i kona hainaka, aka, me ka ninau ana no nae Aohea la ka ka'u mea i aloha ai? Kani pu ae Ia nohol na mea kani ia wa. e holke mai ana L ka plha hauoli 0 na mea apau, a oial keia mau ieo ohohla o ka hauoli e wawaio ana, ikeia aku la he elua mau Natta e ana mai ka aoao mai o ka poe IS, ma kahi o ka Ilamuku e ku ana. Holo mal la laua a hikl imua o ka llamuku, a ia wa i kamaiUo mai ai k«ikahi o laua: ' • E Sir Ilamuku» ke hoike aku nei au linua ou e haalele ana au i ka ao»o o na laau ihe he 18, no ke kumu: akahl noau a Ike !ho nei. o ke alakai o iaaoao, oia hoi keia e ku pu nei me a u lmua ou. ola no ka io o kuu lo ame k« koko ho! o kuu koko, a o keia ke kanaka a u 1 hoohikl ai, e hiki mal ana ka wa e Komo puanuanu ai ka oi o kau makakila ma kona umauma, oia! nala nei i momoku ke kaula «u!a o ke aloha mawaena.o'u ame ko makou makuakane palupalu. olai hoi, ekolu makou a ia hookahL "Nolaila* ma kah! o ko'u paio ana ma ko ta nel aoao, eia au ke hoi nei a komo aku m* kela aoao e alakaii anei ekekah! kanaka kaulana loa o ltalia nei. Aloha oe." la wa ! huli ae ai ua Naita !a a holo aku lanoka aoao o Ma!avalia ma, me kona kali ole ana lht> hol 4na olelo a kokoo!u4. A no kela mea i pane ae ai ka !ua o naNai ta imua o ka Hamuk«: •*He oialo kana i hoike Iho nei !mua ou. o ko'u kaikaina' ponol loa keia, a o ko makou kolu. ke ole «u e kuhihewa, eia oia iloko o keia kahua lealea. a oia nohoi ke kanaka ! kapaia Ka Naita o ka Lua Huna PahaoUo. o kona Inoa maoli nae o Hawila. A mamuli o keia mokuahana ana nae m»wa«c* o'u me kela k»lk»lnt o'u, *«

!c la he mea e hookuihe Tr.ai ai ia'u .ir.e ko'u rrau hoa. Ke aa ne; no ma■eou e hoomau i ka paio ara." A huU &e la oia a hoi aku la ma k« ;<k> o kona mau kaeaka t.e ewaiu nui i keia wa. a ke hui pu ia me ia. ua niki ka nui o lakou i ka 9: a rr.a keh leao hol he 9 ka nu(. a noiaiia. ua iik* a iike ka heiuna kanaka rca keia am« keia aoao. Ia manawa haawi ee ia ka Hamuku I ke kauoha i ka puhi o-le e haawi j hou ae ika lakou mau kani ana. , | He oialo, ua kani na o-le, a ua lele hou na aoao kaua no ka eiua o ka manawa. A e like no hoi me ka pohina mau la ana o iakou e ka punohu lepo, peia ro k»;hi a ua hooi loa ia aku nae keia. I ka mao ana ae o ka punonu lepo. la v.*a i ike ia aku ai he hookahi wale no mea e ku ana ma ke kahua kaua. A he N*aita hoi oia ma ka aoao o Malavalia ma, a o ka nui o tia mea e ae apau e muu mokaki ana Llaio. A i keia wa 1 karJ hauoli hou se a! na mea kani, a pii pu ae ia hoi me ki iej hooho huro o.na kanaka. Ala!ia, kahea aku la ka liamuku i ka Naita hookahi e ku ana ma ke kahua kaua, e heie mai oia imua ona. a e hoike mai hoi ina paha oia ke aiakaio ko ! lakou aoao, a i ole, he koa waie iho n«I paha oia. > I.kela v.a i hoio mai ai ua NaiLt la» me ka hiehie nui a hoea mai ia ;kahi e ku ana o ka Ilamuku, a ia wa i haa%vi mai ai oia i kona kunou aioha ar?a. Ninauaku la ka Ilamuku mahopo iho 0 kona hoike ana aku i koha papa hoonohonoho. "E Sir Naita, o oe anei o Maiavalia ka mea noan ka inea e paa nei ma ka'u papa hoonohonho, ma ke ano oia ke alakai o na kanaka o ka aoao au i hele mai ai?" "E ka iiami.eu, aole au o Maiavaiia. aka, owau nae kona healoha, a o ke alakal hoi o ko makou aoao. Owau ka Naita Pahaohao o k Lua Huna Waiwai. ka muii loa hoi o na hoahanau ekolu no lakou ka mooielo au i iohe iho nei." 1 pone mai af ua Naita nei.

"Ua pbno'; nolaiia, ua iiio no ia ne ka makana laau ihe 1 hookaawale ia no keia lealea, a e haawi aku hoi au ia oe I 11 mau apo gula a nau ia e kaana aku ma\vaena o kou mau lianaka, oiai ua kaa- ka ianakila ma ko oukou aoao. Ia manawa holo aku la ua Naila la maluna qkona lio a liiki i ka hale pohai a Makalika e noho mai anā, a lele iho la oia mai luna iho o kona iio a pii aku Ia ma kahi'o Makalika e ku mai ana me ka paa ana ae.hoi o kona lima i ka laau ilie niho elepani. I'ii aku la ka kakou koa opio a kukuli iho la mamua o kana mea i aloha ai. a ia wa i pane mai ai oia iaia: "E Sir Naita lanakiia, ke haawi aku nei au i kou mau hoomaikai ana no ka ioaa ana o ka lanakila kamahao ia oe i keia !a, a ke haawi aku nei hoi nu.la oe i keia iaau ihe i kia hoomanao poina ole no kou lanakila ana malilna o kou mau hoa paio, e like me ka iaau ihe a'u e paa nei ī ko'u houpo, no ka ianakila ana o kekahi Naita Pahaohao maluna o na koa kiai naue oie o ko'u puuwai. A eia hou keia makana a'u e haawi aku nei ia oe, a oia keia mau apo ili gula hell ko lakou nui, a nau *ia e kal puu aku mawaena o kou mau kanaka. Noiaiia, e hoi oe, me ka haiihaii pu aku i kuu aloha, a e lawe hoi oe ia mea a lilo loa ia oe." Ia manawa, honi aku la ka kakou koa opio 1 ka llma o Makaiika a pane iho la: "B la\v*e no au a lilo, ka ukana m»kamae a ke aloha." Alaila, ku ae la o Hawila iluna a nuli hol mai la no kahl o kona 110 e ku ana. Kau ae la ia a hol aku lanokona mau halelo le iwaena o na leo kupinai hauoli o na kanaka. Ai kelawa i kukala mai ai ka Ilamuku, ua hookuuia na hana oia la, a ua hoopanee la na lealea a noho hou ma kahi la ae.

"A ola ka helu klekle aku ana o na lealea apau," wahl a ua Ilamuku la' i kukala ae ai. A I keia wa i hookuu ia ai na hana a huli hoi aku la na mea apau mp ka piha hauoli. A ua iilo ka inoa o ka Naita Pahaohao o ka Lua Huna Waiwai I mea kaao nui ia e lakou. A mawaena hoi o na pohai o ka poe kiekie, ua lilo na huaolelo a ka Ui Makalika i hoopuka ai 1 kahi mau manawa e haawi ai oia i na makana i ka NaUa Pahaohao, i mau mea kamailio akea lo 'ia, o k Luacmfwypcmfwyppp akea ioa ia, ma'ke ano kilou ia kona puuwal e na hiohiona nani o ka Naita o Huna Pahaohao. 0 ka mea nae paha i oi loa aku ka hoo'aio loa ana i keia mea, oia no ke keiki a ke Kiaaina o Roma. A no ia mea ua ho-a mau' oia I ke ahi o ka inaina iioko o kona puuwai, no ka kakou koa oplo, a e paila mau ana hoi ka lili lloko o kona houpo. Nolaila, e na makamaka, e haalele ae kaou i ka makaikal ana i ke kahua kaua ma keia wahi o ka kakou moolelo, a nana aku he hiona hou. Ma ia po iho. ua haalele iho o Hawila, Malavalia ame Qto 6eriana i ka hotele Malaga, a hele holoholo aku la lafK>u ma na alanui. Ia lakou e hana pela, ua lohe aku la iaKou ma na alanui. Ia lakou e hana ana pela, ua lohe aku la lakou i kekah! mau leo hawanawana maloko o kekahl hale. A i ko lakou hele ana aku a kokoke l ua haie la, aia hol īohe pono loa aku la lakou i ka leo o Bullona, e kamailio I ana imua o kekahl poe e ae he nul. E olelo ana oia: "He mea pono la kakou 1 ka la apopo ke lele kaua aku I maluna o ko kakou eneml. oai kela kanaka opio I kapa iaia iho ka Naita Pahaohao o ka Lua Huna Waiw al. "A ka manao nei no au aole ia he kanaka e ae, aka, o ko'u kaikalna po« noi no ia. "Nolaila, penei ka kakou hana, e houluulu kakou he 3,000 poe j lako pono I na mea kaua maloko o kela ululaau ma kahi kokoke i ke kahua lealea o kakou? "Alaila, l ka wa a kaoku i manao al he wa pono ia e leleaku al maluna o ka enemi, o ka wa no la e puhi ae al au l ka ole. "Ua pono! Ua pono!!" l hooho ae a» he mau leo lehulehu. 1 ka lohe ana o Hawila ma 1 kela ohumu mawaena o Buliona ma, ua hull hoi koke aku la lbkou no ka noonoo ana ! ka lakou mea e hana al laHawllama i hik! akta al ! ko lakou holele. ola hoi ka hale hookipa Malaga, !a wa I noho koke iho ai ka lakou Aha Kukakuka no ka noonoo ana I ka ltko« hana « hlki ai ia lakou ke pak aku i

ta leie k:mo-po ara mai a na kanaka .«wa { e 3.C»:0 ka rwl ira!a"o o ke aiakii ina aka eh ot a Pae Maur.a, e1 ke e ka iakeu » -!<-•}:,« al Li «-•- Nola la. i ko lakou ncor.oo ara. ua <ohc!o !akou e haalele koke o Ma .avaoio keke o.a iloko o kauiu!n»uehoa i ka nofco pu ai.a n e lakou ;a po a e iuuiu koke mai i Z,QOO o kona mau ka--aka a e huonoh hou ia lakou ma kahi iekeke i ka ulul&au a BuiiOt a uva i maeao ai e hoomeana i ko lakeu mau <araka. a e kaa nohoi ko lakou alakaī a aea malalo ona. Mamuli o ke'a.olelo l-o~T:c!o. ua naaiele koke iho !a o Ma T aval a ia flawi!a : a, a holo aku la oia no ra ululaau e 'iouluulu n.ai ai i na Kar.aka i makemakeia. Nolaila. tra ke a wahi o ka kakem r,anea, e hoomoe iki kakou no ke kamai'io ana no Hawila rr.a. a holo aku la o.a no na ululaau e hou'uulu mai ai i na kanaka i makemakeia. Nolalla, na l-eia o ki k iV.;y.i nane-a, e hocn:oe ik kakou n j k a kamai!:o ana ro i:av%ila r a, a e ' i.i kakou a rana aku i ka Hlena o ra Uīulaauo Italia, e hanu ana no kona i.-;au kamika. ]■: iike ire ka ree ara o keka' i kukulu makani ikaika rralura o ka ili o ka honua, rela i hoolele pau ak') ni o Malavalia i ka holo o kena lio ke~ke"> •ior.a ka inoa a kakou i ike mua ae a ; .> Bo Haniira. Aole hoi i liuliu iho. aia ho!. papraaira aku la ka !eo o kara v ,T - : puhi iloko o ka ululaau a wawalo kupinai ae la hoi kona leo. Einoole, e līke me ka oili ana mai o na makika mai ko lakou wahi triai i hoolulu ia ai, pela i oili mai ai ra kanaaahu huluhulu o ka uluiaau. oia? ua lohe aku la lakou 1 ka !eo k;>hea o ko lakou haku, me he mea la e olelo iho ana penei:

"Hamau e na hoa Ke o mai nel ka pu E hea mai ana E hui kakou." , Ae; he oiaio, he l<*o kahea Keia'ia !akou e akoakoa mai. a e l-oo!olje '• ka hana i ai lakou e l ana, e like me ke kahea ana a l:a pu a ko lakou alii. I ko lakou akoakoa arr. ;rai, ua' hoopuni koke ae la lakou i k.i i ikuu rlii, a. haawi ae la i na leo ]i.;ro ekolu. a nir.au mai la kekahi mea hoekahi n«:i! waena mai o lakou. "E ko n akou alii, heaha ka hana i makemakeia ai maleou e hooko aku. oīai ua makaukau mau makou e hnr.wi i ko makou mau ola no ka hooko jna i kau mau kauoha? E hai mni i ka olelo, a e ra:ia aku no makoa. Alaila, hoopuka aku la o Malavalia i ka manao imua o lakou ma ka hoike ana aku: "Ua makemake oia I 2,000 kanaka mal waena mai o lakou, a penei ka mahelehele ana. I 500 poe pana pua o ka papa ekahi; i 500 poe koa hele wawae me na koi kaua ame na pahi puhaka; 1 l;000'poe hololio me na laau ihe ame na pahikaua. A e houluulu koke mai lakou 1 keia manaw;a me ka hakaha ole." Ia wa i kahea ae la o Malavalla i ke ia mau inoa, Wiliroda, Lemaritv, Kllikita ame Bama. A haawi aku !a ola i ke kauoha ia lakou ,e hoakoakoa mai l na mahele koa l makemakeia.

E iike hoi me ke kauoha pela i hooko aku pl keia mau kanaka. a i loko o ka hora hopkahi o ka hoonohonoho ana, ua makaukau na mea apau. A penei ko iakou hoonohonohoia ana. Na poe pana pua 500. malalo lakou o ke aiakai ana a Wilifoda; o ka poe hele wawae me na koi kaua aine na pahi puhaka,, malalo iakou o kfe alakai ana a Lemaria; a o na poe hololio he 1,000 maialo lakou o Kllikita anae Bama. Nolaila, i ka makaukau ana o na mea apau, ua hoomaka koke ae la ka m>e ana o ia mau mahele koa me ka awiwi no Roma, a no kahl hoi a Malavaiia i manao ai he kupono no ka hoomoana ana. He mau hora I hala ae o ia po o ka nee ana o ia mau mahele koa la me ka hikiwaw£ a hoea aku la lakou no ko lakou wahi e hoomoana ai, a he wahi hoi ia aia ma kekahi ululaau e kokoke ana i ka ulUlaau e hoomoana ai ko Buma mū.l *<oa. A i ka hiki ana o ua mau mahele koa la o Malavalia ma ia wahl, ua haawl koke iho la oia i na kauoha i kona mau hope, inalaila lakou e.noho ai me ko lakou hoike ole ana ia lakou a hiki 1 kona hoi ? ana,mai, oiai e holo aku ana oia e hai i kona inau hoa, ua makaukau na mea apau. He hapaha hora paha i hala ae o ka hora 1 o ka po. ikeia aku la he kanaka hololio e kamoe ana na kiau ana a knna lio i ka hoteie Maiapa. j Ilnlo aku la oia i ua holele la, kaohi I iho ja oia i kona lio. Lele aku ia mai i luna aku o ka hokua o ua lio la ona, a komo aku la hoi iloko o kahotele, a ia wa i ike mai ai kona mau hoa, a hooho mai ia lakou me ka hauoli. "O Malavalia keia!" < A hoike aku la hoi oia imua o iokou, ua makaukau na mea apau ma kona aoao elike me ke kauoha i haawiia aku iaia a i hakalia wale no o ka hiki mai o ka manawa q ka hana i makemakeia. "Ua pono," wahi a Hawila. E hol a ku oe me lakou, a ua Ike nohol oe i ka me& pono e hana mai' ai no ka hoopakele anamaiia naakou i ka hora o ka make i kuko ia no makou." . Alaila, haawi ae la lakou i na aloha lulu lima ana, a hoi aku la o Ma!avalia no kana mahele hana. Mahope iho o ko Malava!ia hoi ana aku me kona mau kanaka, ua haule Iho la hoi o Hawila ma hooiuolu iki no ia wahi aku i koe o ka po. Aka,aia mau no nae ia huaoleio a ke kilo wahine Sidia, ke oni kapalili mau la iloko o ko Hawiia mau noonoo ana; oia hoi keia: ' E hoomanao la Sidia, Ma ke towera Laisiuma b ke kakahiaka Poaha." Nolaila. i iawa no a hoolale mai ka moa kuakahi o ka pili o ke ao, oia no: ka wa & Hawila i <&la ae ai maikona! wahi moe maL Komo Iho la hoi i kona j wihu, a aku la nohoi oia no ka Lai«uma no ka halawai pu ana me ke kilo wahine Sidia, e like me kana kauoha. He mea oiaio, ua hiki aku la ka kakou koa opio l ua Laiaiuma la, a halawai aku la no hol oia me Sidia. * . maJ ua kilo wahine la ia Hawila: "E kuu keiki, kuu lei: He oiaio ua makemake au e halawai j kakahl•ka maooua o kou heie ana aku e hooko i ka hana o kela la. Ke ole au e kuhihewa. ua lohe nooeina hoike ana o ka po nei no ka hana i manao aikou

h«>aī.a;au rr,ua e hana eka ma!una ovi : kt a ;.t. oia.. u i .ke 3a a e-e arr.e fc>_: rr.au Ka ! ka fo i,e e aea u } .i.au trc< sta." ; e." v,Blli a 1 av:(a i j-are ai :n u o S.d.a. "t'a lol.e aa a mw." • "/ e," i"kan:a;l;o Iku n.a. a. ua kile» wahh e la, ' A ke hoike nku r.ei au ia <■>. 1 e n ej. joi:o ia t e ke n.akaala no j iho ;.o kekahi eiemi « ae ou. o.a ho. ke.a i ke.ki a ke Alii Ki: a.r.a o Rjma neī. : • ēiai. a a o:a hoekolo te. ma k>u | rreleu, a ke hco«r.akaukau eei o a i na : hara e l.oeplllela trai ai ia ee. \ "I kela io Iho la n » i ho;ke aku ai ■ oia in.ua o ke Kiaaina BeWkor.a no ka | n ea e pī!l ar a īa ee au e kaha kaikaj rr.atii e. E heike ai a o'a' ua h\ uu paa | lea ia ke aleha rr.awaera o olua, a>"ue « rar.a e ir.awe'f.<e ae. : "l'a j&: e nai h-ei ia Ki&alna *a. e iheon.alua tcu ia « e a īiki i kt n a> Ip i o loa at ao ia rr:e.v. A mi ko'u h >oU...... f c'|.c &:.s. :: e he' n;ea .a ao.e ' 'li.l u : a '>ii ! a'. I;*'a !a j.ku, a l'.iu rriv kela i 0.r.0 j;'u i l.olke rr.ua aka ai n ; V e. | "/ t-r». tra! l'«-r<>Vcro rr e o-?. c!p*. ua ' Yo< iral a n.ua aku ro au 4a mea ia oe. [ 1 e kruola ? ei !.o! au ia.ee e paa rrau j -:e i Yxu tc a l.Ik: ika hopera. e s hcrn f u i kru a!o' a rrra, oiai. ? hikl • ai a: a ♦ 11 'a no oe iVa hua lo k-u hocr arawarui. ; • ■ ].- ~vv , ;. 0 ; IJU f a oe. Ve na:o ! hahara ka e hakaka ai » keia !a j "A e kuu ke ki. e hoi ee ana ke Akua ' r.c <:e e n ?l r n a a e kokua n:a> ia oe." i / !aUa, eku !a o Hauila i ka Kilo b"idia. a huli hoi mai la oia no ' kora hotele. laia i hiki al:u ai i ka hote'e, aia o Oto Ber!ara rra.ua a!a ae. A rinau heon akeal- a rrai la fakou. "Fa, i hea aku nei hoi kou wanaao?" Me he n ea !a. e hoomaoe mai ana paha lakou ira paha ika "liuki ka u!ua" oia ia weheweheka'ao: Pare aku la o Hawila: "I kahi aku nei au o ke kilokiio wahlne Sidia a hoi mai la." A o ka pane ae la no hoi ia o ka lakou ninau hookolohe ana mai. Hooluili koke nki\ la lakou i ko lakou mau noonoo ara r.o ka lakeu hana o ia !a. Me ka eleu, l-.aule aku la lakou apali maloko o ka rt:mi i hoahu ia ai ka lakou n au mea kaua. a malaila lakou i hooponopono iho ai i na mea hemahema. Oiai lakou e milikaa ana i ka lakou mau n:ea paahana, ia wa i komo mai ai kekahi Nalla, a ninau mai la: "Auhea la ke alakai o na kanalea he 10 ma ka la inehinei? Ia wa ku mai la o Hawila, a olelo mai

la: "Owau no ka mea au e imi nei. ina nae he makemake io kou i ke alakai o na kanaka he umi ma ka la i nehtnei?" "Ae," wahi a ka Naita, "o oe io paha ka'u i-imi mai nei? Eia mai he paiapala mai ke Alil Kiaaina o Roma nei, e nana iho oe a e haawi mai 1 kau pane ia'u." t I kela wa haawl aku )a ua Naita la ihe wahi palapala ia Hawiia. | Alaila, wehe ae al hoi oia a heluhelu iho la. Ike iho la oia i na mea māloko o ua palapala la, e hai mal ana iaia, ua hooholoia e ke alii kiaaina o Roma. e paio kupakahi na Naita apau ma ia la, a pela e ike ia ai k naita lanakila. I ka pau ana o ka Hawiia nana ana j I ua palapala la, pane koke aku la o:a imua o ka naita nana i lawe mai ua palapala Ja: "E Sir Naita, e hoi aku oe a hai aku oe i ke Alii Kiaaina. ua makaukau mau I au e paio aku ma na ano apau i maI kemake ia ai e koan keiki ma keia la e hana ia al." ' Kunou mai la ua Naita la imua o Ha» ■ wila, a huli ae la oia a hoi aku la e hoike i ka pane i loaa mai iaia imua o ka haku nana ola i hoouna aku, ola hoi ke Kiaaina o Roma. I ka pau ana o na hemahema apau o lakou mau aahu kaua ame na pono e ae a pau oia oihana, ua haalele iho la lakou ia keena no ka rumi aina. Malaila iakou i ho-o iho ai i ko waho iloko, a hiki i ka piha ana'o na lua o ka inaina. r Alaila, haule mai la lakou a ma ka rumi hooluolu hoonanea iho la no kau wahi manawa pokoie. A pau ko lakou hoonanea ana, hele aku la lakou no ke komo ana i ko lakou mau aahu kaua, a e hoomakaukau ana hoi no ka hele aku i ke kahua mokomoko. Oiai iakou e komo ana i ko lakou mau kapakila, ia wa i loheia aku ai ka leo o na o-Ie e kani hele ana maloko o ke alanui o ke kulanakauhale. A ia vra nohoi i iKoia aku ai na kanaka he nui e moe ana kaoo ne kahi o ka lealea. lioko nohoi o ia wa hookah», a»a lie pna'.i nui o na Naita kapakiia e ki.i pololei ana no ia wahi hookahi no. A me he mea la, aole hiki i na makamaka ke hoohewahewa iho no na Naita malalo o ke alakai ana a ka "Well 0 na ae Mauna. Oiai hoi keia mau huikau o Roma e hookikakaha ana ma kona mau alanul. ia wa i oiii aku ai ka kakou koa op!o ma ke poo o kona mau Naita e aahii ana me na kapakila omaomao. A o ko iakou nui i keia hana ana be,2o. Ia lakou e maalo ana ma ke alanui. aia na leo huro o na kanaka e hoopaiakuii ana ia v.a, me ka hauoli nui, e heowawalo kupinal ana i na pala hale. j Hele aku la ko Hawila mau Naita aj hlki I ko lakou mau hale lole, a malai- ] ia lakou 1 hoolulu ai me ke kali ana o kahikimaio ka manawa no ka hana. He mea maopopo loa i kela manawa 1 hiki aku al o Hawiia arafe kona mau Naita ma ko lakou mau ahie iole ua he le na wahi i hookaawsJe !a no ka poe makaikai a piha pu I na kanak. He nani ke nana aku i na hiona omaka tnua oia kakahiaka. Ua kalae j maikai ka ponaha lani* aole he* mau j akaku a opua, e hoike mai ana, e hoea mai ana he ino. ' J Aka, aia nae ma na huina aouli haa- j haa o ka lewa, e oili mal ana na puno- j hu ao, e lilo ai ka omaiu oia la he mea; e olelo a! kakou, "he malu hekuawa," | oia hoi, "he malu I ke ao." j ' I ka hlkJ*fena ae ola manawa i ka . hora 8, ua lohe hou ia aku la ka leo o na o-Ie ame na mea kan! e pohapoha maian a, a hoomanao ae ia ka aha kanaka o ka huakai ae no kela a ka Molwahlne o ka Nani. Eiike no me kahauohano ana o ka huakai ma ka la mamua a pe!a no hol keia.

A hala paha h<e raau mlnule. ua hoea mai )a ua huakai ia no kahl mau o ia poe e luakaha ai. A e ka n&muku hoi. komo mai la o!a iloko o ka rica no ka hoomak&ukau ana I kana apana haea.

la *a kuka'a rna! o':a: "E hoMo- | .& ara or» ia:ao Ke a ia. mak»?- 1 rr?>e r»:-i &« e 1,.j k? aku lst;ua t» r,a Xa:u :x| au.e k-: b.c aea ca ka i*aiea at'j rui o keia ia i na e tn.iUu^A.a ai in ha: a. ! "N.ola;u*. ke kiuioha ret au i KekaHi i ko'u mau eiote e le'.e aku e hoik» v ' ruv NaUa sj au » akoakia n.ai r,e. i keia ja, e hor»v-j»v ?a[ koke mai lafc<>u irr.ua < >u « Ua % v. v aV.u at t a ka- t l:ta, a e leaa aku roto; rs Soir,a tr.ai j a"u aku. i e!e e heua r.a !awe r a«e ara. ' l UVo n:e k-.'ia knuoha. ua hooko kcvke •>fciī la V"tkahi kauwa n;a;&io o ua lu<muku la. 1 e-io shi ?Y< nei a hoiVe aSu !a itrua o ra trolo o a ia i Kpkauol.a aka Ilainuku. ua huike n;al 11 h>i t a Or. a j k "akeu n akaeki.u mau e ' heeko n au aku i ke atne ka u;aker ake o ka llamuku. - in.!a, t ka hu!i !:o: ara ma; o ua "V'a\i heil e ri:i: !a irrua o k*i līai n vku ro ra iav e 5 !oaa rr.al aii mal ir.a Nasta n ai. an\e ko: a 1.0 ko i cno a ra } oi I kara kauoia. īa v a i haawi keke ae ai ka I'a-uuKu i V.e kauoha e hoekanua aku na olekal.ea. j (- A o!e i rau.) !