Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 36, 7 September 1900 — Ka Mookuauhau ELUA O Hawaii. [ARTICLE]

Ka Mookuauhau ELUA O Hawaii.

Pl'l-K •> KA LA H<.hjlLi KAUA j Kia ka lani o ke Pookapu \ Huna i Xe aouli Eia o oili a iluna Hol mai o 011l a uka 0 wili a I kal Hoi a olli a oili Lele i ka opua A h-le a lele Ka ua me ka makani makani i wilia Hoko o Ikawa 1 wilia ka puahiohio lioko i Kane me Kanaioa O Kane ka makua Makani o na 'Lii He 'laa ka iani O ke Pookapu He n;au lani kapu Iloko o ka Ihikapu o ka iani j O Lono, o Lonoikaouoalii Ka pale kapu o na 'lil ; Ku'i ka pohaku ! N T eheo-a iluna Nehe ka lani, nehe o Kepoo Kapu huna i ke aouli Ke 'iii ku i ka paie K pale i ka laau a ke koa. Amama noa. (Na Aniani elua keia pule hoe.) 51. Ke olelo aku la no o Meeuikupua ia Aikanaka, hoopaa pono i ka hauna laau o ke kupua, he hilahila ke kupua e lawe i ke ola o ke kanaka elike me oe, ua hiki mai ia o Kauliakaualiikamalama. ke hakiio mai la oia. Olelo iho la o Kaullakaualiikamalama he kua ka keia e k(f nei me kuu alii. Olelo aku la o Meeuikupua, hoomaha ke naka ke kanaka. Pau ae la ka hana iaau, a lioomaha iho la, ua naenae o Aikanaka, ole e hiki i kana laau ke hahau maiuna o kona hoa lealea. Hele aku nei o Meeuikupua, aloha iho nei ia Aikanaka e lomilomiia ana e na kahu, a olelo iho la o Āleeuikupua, he mau wahf laau ia a ka maiihlni i ka la lealea o ke kainaaina. Olelo iho nei o Meeuikupua ia Aika-

naka: Heaha kou kulana e noho nei, a olelo aku la o Aikanaka, he kaulana aina no ko'u mau alii. "Ua pono oe e malama i ka hauna laau a'u a ke kiia. aia a oluolū maikai oc, hahau oe i'au i ike oe i ka pale ana o ka laau paa, aiaila paa ia oe nau hoi ia e a o aku i na mea apau; o ka pono iho la no ia o ka noho'na kanaka, alaila, lilo oe i poo no ka hauna loau a kau aku i kau mau mamo hope loa. Makaukau, hahau i kuu hauna iaau, iho no ka laau palau a Aikanaka, e maaniau aku ana ka ihona laau me ka mao ole, nana pono aku nei na mea apau i ka pale ana o ka laau, aole i pale ia me ka laau, aole mea pale ma ka lima o ke kino nui wale no e nae mal la; a o ka hele ia apau ka hauna ana a ke kua, olelo aku la o Meeuikupua, hahau i kau hauna laau, a iho makawalu mai la na hauna laau a Aikanaka a pau ae la no. Olelo aku la o Meeuikupua, o ka ike ia, malama oe, ke hai aku nei au la oe, ua ola oe, e luhl ana na kahuna hooulu lahui i ka hooulu i ke kanaka, e hookahe koko mau aku ana keia mau paemoku, a ua hookoia no hoi kela olelo wanana. Oielo ae la no o Meeuikupua, e pau ke kaua, mai hana hou aku oukou no keia mea.

Ua aloha na mea apau loa 1 ua Akua nel. a ua nalo aku la ola me ka ike cfte ia. Hala ia kupueu, noho hokahoka Iho la lakou nei, nana iho la na mea apau i ke ahu mokaki o na kanaka, ua hol aku la na mea apau no ko lakou wahi pakahi iho, hol no ke Akua, hoi no o Aikanaka ma ko lakou mau wahi iho. t Mihi aku mlhi mai i ka make i keia ' kanaka mallhini, e ulupaia mai lakou nei a aohe nao al l ka paapaa. Hol aku nel a ka hale, ike mai nel o Ania*iielua ela o Aikanaka ma, hul ke aloha me kanāahii. hai ka huaolelo make, frnli pau mai nei makou 1 ka make i ke kannka maiihini, a hoi no ola no kona wahi, aole makou i ike. O ka makou huakai kaua, ua holopono no, ua pau no na I\l ame na kanaka i ka lukula e makou, ma ko mako ° kah " hooill kaua, P«la "o»® 1 ko ke 111 0 kuahlwl o Kaullakaualllkamalama, pau no na 1U me na kanaka 1. ka lukula. » koe wale aku no na kanaka i hlkl ole m ai ma kahi oke kaua. Ua ikeia na Mli oplo 1 ka pU ana a* m e ka maikai a mohaha ko laua ula ana 4e, a ua hoomaamaaia no laua i ka pil ana ae me ka makaukau no, no ko laua noho ana ako. O Aniaai ekolu ke ka&aka e hukihuki ulua aaa o kona hanau ana, a o kona iho no nae ua hoohuiia laua, »a paa.

I ka hul ana o Anianiekolu me LaumajLl&AlU kon* ka w«hlne I &ula « KapaaJebu». Hu nohol. hul nohol k« «111 o P«puek»i«lll me kon» kafkn*Wne no me kalaniikamalama, . Ua oleio no na aiil me »«• kahux*a, ua. oo na *lil me na kahuna. 1 «® hui ana o n» 'liL Ka ka moe pi'o aaa o t>i ame na kaikuahine» makuakane, kalkamahine. kupuna, mo* opona, poka mai na iakou sta *U1 kapo ioa. Iwwa Ul Make ke kanaka, moe

| rr.'>ipuna ola ke ohi, moe kaikun&ee kaikuahine oia ka niaa helii nui loa ia. I | He mau aiiahula lolhi, ua kau ! m« hoollo aku la o Anianielua, paa 1 kona hope ia Aniani ekolu. he ekolu haj neri me elua" makahiki ke ola ana o | Ani'ani eiaa, no ke omaimai ole no o ; ke au o ka noho ana o na kanaka mua j i no ia. I Aole i loihi loa aku o Anianl, hele aku no o Manaokuakama, me kona maiuhia no eiua haneri me kanahiku ona mau makahiki o ke ola ana, ua aneane like e aku no me Aniani, hele laua elua ka makia paa o ka aina koe ka laua mau mamo. j Ua noho kanikau ka alna mai o a o, j no ka naio ana o na maka me na he~ lehelena o na 'lii na laua i noho na inea o ko iaua au nohoalii, i pakuiia aku e ka iaua mau keiki paa !a hakahaka, aole mea nana e hoonionL ! ia na lahui aiii me ka lahui hooulu' aIH hooulu kanaka me na mea apau ke kumakena nei, manewanewa kekahi Poe, lealea kekahi poe, hakoakoa kekahi poe, a oo ihe kekahi o na lealea pau, ua laweia mai la mau mea moe aku moe mai, ma ke kauoha a Kealiikuai-1 kanaka, ke kelki kanakolu-kumamalua a Aikanaka, o ke kaulana aina aku no ia o na 'lii opio. 1

MAUNA XIII. MOKUNA XIII. KA OLEI.O AKAMAI A NA KAULA. HOIKE KA OIAIO. Ke au nohoalii o Hooponopono Aupuni o Pupuekapualii. keiki hope a Manaakuakama me Kalanikuanaole, o Aniani ekolu ka makua o na kahuna hooulu lahui, o Keiiikuaikanaka ko laua kaulana aina, ka mea nana e wehev\ehe na olelo pakui a na kaula wanana, i pono ai ka aina me na lahui ekolu O ka lahui alii ke poo maluna loa e hiki ole ai kekahi mea kino ke pii ae. o ka lahui kanaka oia ka lahui hanoliano ioa, o ka mea pono a pololei, e kamaiiio pu no oia me ke Akua i na la o ka pilikia a auhulihia paha, na lakou e hoike mal na hoike oiaio. O ka lahui makaainana ka paku. k«' ala i ka makia e paa ai lea nohoalii, mailoko mai oia lahui e puka niai ai ke kanaka koa, ka pouhana e paa al ka &ina me na iahui ekolu, lahui alii. lahui kahuna me ka lahul makaainana. O ke kaula oiaio ke kuhikuhi, ke alakai o ka nohoalii me ke kanaka koa, a hiki aku i ka lahui makaainana, o lakou no ka hoopaa o ka aina,'o keia ka oleio a Aniani ekolu Iwaena o na alii me na kahuna, me ka noeau o kana olelo, e hilinai aku ai ka poe apau i ike ole i ka olelo ana. 0 Aniani, he kau)a wanana oia. he kahuna hoouiu lahui, he kilokilo kakaolelo, o ka olelo ka mea nuTi na kahuna, he hilinai loa lakou ma ka olelo koho ka pololei, o na ano kahuna no apau. Ua hillnai aku na mea apau maluna o Aniani ekolu. no ka hoike pololei ame ka hoopono o ka olelo ke puka mai mai kona waha mai, i like ka mikomiko me ka mikolōlohua o ka manao oiaio ke hoopuka mai, pipili paa ka manao o na 'lii malalo o Aniani ka makua o ke ola mau loa. I. Ua ike ae la o Kaona, ka mua iho o Laumanlaalii,,.Wtfhine kaikuahine o Aniani ekolu, he māalo ana ma ko laua , rcau maka he mau kupua elua, e hakaka ana me ka weliweli nui, he puaa kekahi a he ahi ai honua kekahi e nonoke mai ia iska hakaka, o ka puaa nae e kau ana ka hulu i ke ahi ai honua. Ma keia pauku ke hoike nei ka oiaio o na kaula ame na kilokllo kuhikuhi puuone, me na kaula kakaolelo o ke kahuna hooulu lahui a ku no ke poo o kela poe kahuna, eia ka poe i oi ae maluna 0 kela poe kahuna apau, o ke kahuna hooulu lahui, aia no i kuauli Waipe, Waipio ia kakou. He ulu ana ko ka lahui kanaka a puni keia mau paemoku mai Hawaii a Niihau a hala loa i Nihoa. E hoomanao iho no kakhu ka poe e heluhelu ana i keia nupepa ma Kawaluna i hanaia ai na kanaka mua loa, he aina oia maloko o kela moolelo, a eia ko lakou mau inoa: Kawaluna Kawalalo Kaakua Kaaalo Kaaakau Kaahema Neheluna Nehelaio | Uina Paapaahia 1 ke auhulihia o ke kai a Kahinaaimalama me Kahinalii, ma keia mau aina no o Kane me Kanaloa i lawe ai 1 na kanal§a a laua i makemake ai, eia no keia mau ain« l o kakou nei e hele ana lakou ma ke ano kino kupanaha, elike me ka aina o Kanehunamoku, i ka hooilo i ka malama o Ikiiki e Ikeia no oia e kekahi poe o kakou. Nana ae la o Anlanl ekolu I na aoull o ka lewa, ua Ike aku la ola i kekahi wahine ul e noho ana iluna o kekahi ao opua eleele, o keia kupua wahine mai Ilolaniku mai no ia, o Laukieleula iio ka makuahine, o Kaonohiokala me Kahalaomapuana, ua naauaua o Laukieleula i ka make ana o Mo&nalihaikawaokele me Halaualiiolono; make laua a elua ia Kualkanakamalama, makuakane o ,Hainakolo. Ike hou aku nei o Anlanl ekolu e kanikau ana ua ul o na ui hookalakupua nei, ua lohe aku la no nae o Aniaoi ekolu i ke mele a Laukieleula, no ka mnka'u o Laukieleula ia Ku&ikanaokama. hoi ai oia i ke aupuni opua, na Laukieieula keia mele a Aniani ekolu e K>he aku nei: (Ko kakou olelo, olelo kumu.) Ei.i no wau i ke alo lani—ko kakou olelo Ei-ne nume au ke lalne—olelo kumu Kapaia paa a Aina Lewa Koi pei poku e I nelu Kanikau ana vrau I kuu aloha Kie l koll ne ku anoi Ke kupua nui o Kealohilani Ke kau pa neu kuole heulani Oia o Moanalihaikawaokeie O kai wo Melailekoweokoke Keiki waena o k& Kapokinikini Kamaulua Kai we Kanaile Puka eal makou he oanom&no XJko na mauki i m&inoino ; Pau aku la ka ike &n& & Anlani ekoiu a u& lohe maopopo aku ia ola i kel& mau hu&olelo mele me ka moakaka !oa, e hoohewahewa ole ai o Aniani ekolu, ke hoopaanaau aku. Olelo iho la o Ani&ni Heku W ahine k& !a o Moasaiihaikavaok«te ke kane me ka h&i &na m&l nei ! ko&& !no& o Lauikekle}eul&. tne k&n& &loSi& o Mo&n&lOi&ik&w&okele. Wae pono iho I& o Ani&nl ekolu i keia m&u wahi I&l&nl m«Se» hooponopono oe 1& &p&&, ho&o tbo I m& k& hook&nl pahu. tt& kom* lo 1

ka leo pahu. 1 He pa ar.a nv> k'kahi kikīao makani ikaiiea loa iluna o Waimanaheie fca lau teau t ka moana kai uli, ua puka mai I o Mukahakaaliū o ka Iwakalua-kuma-loku keiki a Pupuekapualii, I«au--1 maniakalaniikamaiama. | !Ma keia hanauna umikumamakoiu 5 puka mai ai na haeauna alii. e kauiana nei. o Hoano ke kupunakane a o Wai- j luanuiahoano wahine, moe aku nei o; Wailuanuiahoano ia Makalii, puka mai nei o Kuaialii. moe ae nei o Kuaialii 1 kona kalkunane alii ia Makaualii, puka mai nel o Maookalanipo, o keia na Kui mualii o KauaL I O Kiheiaiiimanohopue, moe ae nei ia Mokuiia kona kaikuahine no, puka mai 0 Wahiawa me Makaikiu kona kaikuahine, komo no laua puka o Laamaikahiki. me Paumakua, o keia na kumu | makua alii o Oahu. ! Oke Kaohikapulani, me Wewehilanl komo iaua kaikunane a kaikuahine, puka mai o Keawakeaamau, komo o Keawakeaamau ia Mauhili, puka mai o Kapaulani, na lakou i hooulu mai na "lani alii o Maui. | O heia mau alii a oukou i ike iho la, mai ka puhaka mai no !a o Laumanlakalaniikamaiama. me ke alii Pupueka- ! pualii. ke alii umi-kumamalua mahope 1 mai o ke Kaiakahinaaimalama me ke

; Kaiakahinaalii. \ Ona alii no ia na laua i hoonohonoho ; na papa alii maluna o keia mau paeinoku, o Uiukahako ru> nei ko lakou poki« alii, ekomo ana ma keia a hiki i ka hopena." t / | I ole ai e'kuhihewa ka poe hoonohonoho moolelo, oiai hoi aole i maopopo • ia oukou ko lakou wahi i puka mai ai • o na hanauna lahui a kakou, aote no au ! i hoahewa i ka poe hoopuka mooielo. | eift no i ke kai papau. aole i ke kai hohonu mai. i He nui na buke mooleio ei.a no ma ko makou waihona," aole wau e lawe mai i i mau hoike o ka'u ia e hana aku ai, aole loa, e kuu wau a ka mole olu o Le- i hua, alaila, lawe mai. i pono, i pomaikal < j no ka poe hou ke ike iho. ; Mahope mai o ka puka ana mai o Pupuekapualii. ua puieio mai ia nohoi o Anianikukalaninuiaiku. ke kamaiki iwakaluakumamahiku a Laumaniaalil me Aniani ekoiu, he mau lani alii kiekie iaua ā eiua na ko laua mau kaikuaana alii i hoonohonohoia ae nei ma ko iakou mau paemoku pakahi. 1 Kulua Maui, Maiku Molokai, Weiloa Lanai, Kauwelu Kahoolawe, Maulu Molokini, Ohue Oahu, Kauweli Kaual, Kunuu Niihau, Keulala Kaula, Laile Lehua, Naihea Nihoa, ua kauia aku ia ka inoa o na Ine Aina, ma ka olelo ku- ' mu, Meiku oli Kimu. j Ua hanai pono ia keia mau kumu hoola alii elua, 0 Ulukahakealii me Anianikukalaniokoa, ma ka hanai maluhia ana o na papa kahuna hooulu alii, o la- | kou iho la ka makua pu-a ai me na . mea e ola ai na opio alii. .) la o Aniani ekolu i na lahui kanaka a puni ka aina, mai a'o oukou e ka lahui i ka noho al lealea i kahi : loaa i loaa mai, e ai, e hana, e hooku- , ■ onoono, e hanai ka puaa, ka ilio, ka ,' moa, kanu ke kalo, ka me na j mea ulu e pono ai ka noho kane a w?i--i hine me na keiki, a hoomanao ae nohoi i j na alii». ,|" Eao mau ina maino lahui ika mahiai, lawala, na hana e, pono ai ka noho , [ ana aku o na mamo hope a kakou, eia ! ke pii ae nei ko kakou mau alii, Ulu- ■' kahako me Anianikukalanlnuiaku, na | laua e noho makua aku no lakou, na i laua ka malama ana i ko lakou lahui. I Ua hoolohe mau no lakou i ka leo alii e pa mau ana ma ko lakou mau , i pepeiao a hiki mai i ka hoj>e, elike no . • me ke ano mau o na lahui alii kahuna . \ hooulu kanaka, ua a?o no o Aniani eko- | lu I ka laua mau keiki, ia Kukalaninuiaiku me Ulukahakoalii. No ka ike nohoi o Aniani ekolu ua 'makaukau loa ka lakou mau lani alii ( 'no na ike lehulehu, ua oleio ae no o | Kukaiiaaniani i kona pokii, ia Aniani ekolu, e Aniani, e hoohuii& na lani a kakou, ua ike wau ua hui mua o Ani- | anikulaninuiaiku me ka mua ekolu aku : no ona. j Elike me kau olelo e malamaia ka • maluhia o Kamalukapuakua, i keia ma- , nawa ua kulou iho la o Aniani ilalo ke ! poo, a ea ae la iluna me ke kaumaha o ka elemakule Aniani ekōlu me ka uw.e ! ana. j Ua kauoha koke ia ae la na hoewaa, lohe ke alii i keia makaukau waa a | kona alii kahuna, kona lua ma ia kulana koikoi, he hana nui hoi keia e kuu haku maluna iho o'u, heaha ka make, me ko kaua poino e hikl mai ana, aole nou ka poino, no'u iho. | Ua hewa o Anianikukalaninuaiku, ua ' hui laua kaikunane kaikuahine laua me ko kaua ike ole aku, olelo ke 'lii, e hoohui na keiki a kaua, aole me ke kiola. | Hoohui aku, wahi a Pupue ke aiii. ua ae aku la o Aniani i ka leo o kona makua alii, he leo mana kona. Ma ka olelo a ke alii Pupuealii ia Aniani ekolu e hoohui i na keiki, ua hoohuila no o Anianikukalanlnuialku me kana aloha, me kona kalkuahiift ekolu mamua aku no ona, o Hakahuluulauia, kaikuahine ponoi no o Anlani- i kukalaninuiaiku. O keia kekahi o na kaikamahine h&na kupalanaha oia au poull, ma kopa ku- j lana ma ka nahenahe, kona 111 tta iike, ' me ka pua o ka lehua ula weo, o ka.ui hoomahie oia au, me kana mele'kujmi-j I anaha o na hana kupaianaha, i haku' ai no kona kaikunane, a hookomoia ka ) leo iloko o ka ipu liiiii hoehoe. - • Aniani e, Aniani hot j ! O Nianikukalaninui&iku i ; Ko'u kunane v ko'u kunane Kuu haku maluna o ke aloha j. Eia wau, eia wau i Eia no wau ko kuahine | llaakahuluulaula I Ko'u Inoa, ko*u inoa, < Ka wahine kui ! Lei noeau, Wi ] Aloha no o£ aloha wau, * E kuu aloha, e kuu aloha. O kela na bana mua loa o ke kaukaunu &n& o n& poe hoolpo oia au k&hiko, m&l & lakou mai i loaa m&i ai na h&n& le&iea &n& o ke au l ike ole ia aku e i& h&nauna aku h&n&un& aku. Ua hoohuiia &e 1& nohoi o Ulukahako me Kekuiieihlwa» kona mua eiu&. u& &e pololei no n& mea apau elike me ke kuiana ola i&hui. he ptUam& i na alii. me n& aIU k&huaa u& ikeia &e t& iakou e na me& ap&H, me ke &o poeo i& no nae e ko i&ua mau m&ku& alii.

O k* fcokulu hou &n& a ka elem&kule Aniani ekalu, m» ka elemakule alii iae Pupoe&Ui t n& hooponopono &n& no k& nolio &na aku o k& l&ua m&u le£ aloha. hem&u kelki, e hoolohe &»a i a& m&n»o imelkal & k* l&u& m&u m&ku& l po>n» &i >ka noho an&.

N'o keU kaikamahine a kakou i ike ae la maluna o Haak&huluulaula, e hoon&ueue mau ana oia i Ka nohoalii o PupuealiK k&ikunane haku no la. ua kii aku ia r.o oia a lawe mai la mai ka po't mai o kona hoahanau* ke Kui!«?ihiwa. iv>no ole iho la ka nohoalii. Oiai aele no i hewa o Aniani eīua no keia mau hana a kana kalkamahla-\ ua huna iho la no o Haakahuiuulaula i kahi mele no ko lakou hui ohana alii. ma k& leo kahiko: O Hoaka—e o Hoaka hoi O Haakahuluuiauia Ko'u inoa, ko'u nioa O Ulukahakoalii Ko'u kunane. ko'u kunanMe Anianikukalani Ke aloha—e ke aloha hoī He aioha welawela. No a'u ipo, no a'u ipo. Olelo aku la o Anlani ekoiu ia Haakahuluulauia, o oe e kuu miUmiii niii hana pono ole, e a'o no oe i na hana i : ike ia hanauna aku ia hanauna aku, o ka makamua o ke kanaka e lawelawe ana i kela hana au u ike ia aku h\ kena hana e na mamame o hope loa. Ua a"o aku la o Aniani ekolu ia UlukahakoaUi me Anianikukalaninuiaiku. ! e enoho aku ana ōiua maluna o'ko ka- | kou mau nohoalii elua, e a'o o!ua i nu makaainana i ka pule i na akua inr< ka lani, Kumuhonuaiani, Kumuhon.uiaikea, Kumuhonuallalo, Kane, Kanaloa ke Aiii Pookapuhunaikeaouli, K »«•- nohiulaokalani, Kaniau Kapu. O keia na akua e malama ai olua. «> Kane me Kanaioa, KelilpookapuUuwūke aouli, hia akolu o na kino. Oia ke keiki hemolele loa a Kane tne Kanaloa, e hoomanao e a'u kelki pela oukou apau loa a maua i kela wa o ka elemakule e kamailio, eia na keiki apau ioa ma ko Anianl alo e hoolohe nei i ka oleio a Aniani. He nehe ana, he nakeke ana, kui no ka hekili pamalo, olelo aku la o Aniani i na kelki, uina hou no ka pohaku, wawahi mai la i na paia lanl me ka Ikuika loa, ua oili aku la ke ahi a ka Maile. Haule iho la i Muliwaa na kino lepo. a i ka lanl ke hele la na leo hekili ma I na wahi paa o ka lewa, ke hele e Ja na kupua a naueue ko lakou mau poo i ka nu a ke olai e hele aku nei, ka nei. ka naueue, ke Kupua Mahina Keokeo, o\<--lo iho nei oia, he mau alii nui ito ka honua ke hoike aku nei o Kane. O Kanaloa i ko.laua aloha nui i na alii hoj nua, ke ua nel ka ua, ke kahe nei ka i wai, ua pule aku la o Uliinuialiiakanaloa, ke kaikunane ka papaaiii kahuna, ke kaikuaana ponoi no o Anianikukalaninuiaiku, hapai ae la oia i kona leo ikaika i Hke me ka hokili: Ke ku'ilua nei ka v«.»haku Ke kahe nei ka wai Owaowaka ka maka o ka uwila Ke ku nei ka punohu ula Ke ne-i nei ke olai PIo ke anuenue kuhonu Wawahiia ka pali paa Kahe ka wai ula i kai. Ku ka p&lala puukai Ike o Kane me Kanaloa Kau ka onohi alii iluna Ku o Kepookapuhunaikeaouli Ke Akya nui o ka Uhane l^JKep6okapuhunaikeaouli-e * Hunaia aku au pulapula Malamaia aku i ka poli A moku—e a moku—e Hi—ne

Amama—Amama Ua noa. Ua olowalu ae la na leo paapaaina o na leo kumakena o na alli apau, ua like Ka leo makena o na w alii me he wawalo ana o ka leo o ka heklll ke kulkullua ne-i me ka ikaika, pela i komo pono ai ka leo makena o na alii iloko o ka pohaku. / Ua kaumaha na mea apau i ko lakou mau makua a'o poloiei, ua uhiia ke i kaumaha me ka luuluu, na kelki me na moopuna apau, ka lahui makaainana 0 n wahi a puni o Hawaii no ko lakou | lohe ana i ka leo kahea o ka hekiii me ! ka uwila o ko lakou alanul no la i hikl mai ai. Ua make o Aniani ekoiu i ka ekolu haneri me kanaono o kona mau makahikl o kona ola ana, o kana alii o Pupuealii, ekolu haheri me kanaiimakumamawalu o kona mau makahikl o ko laua noho ana, a ua kuakoUi moopuna laua. He mau anahulu i hala aku la ka loihi, elike me ke kauoha a Anianikuianinuiaiku, o ka nohoaiii, e loaa ia i ke kanaka e oia ana, o ka makua oia ka nohoalil maiuna o na mea apau, e hikl 1 ke aloha ke makia paa i na keikl ma- , kua ole a puni ke ao, pela i a'o ia ma! ai wau e Aniani, he oiaio, ke ike nei au ua like ka opu me kakehl imu ahi enaena ka wela makua. Ke olelo aku nei wau ia oe e kuu alii, aole mea nana e kalll aku ko kaua nohoalii, o ke aloha o ka makua oia ka lei aiii o keia ola ana o keia lei palaoa. & he okoa ia, a ke kauoha aku nel au ia oe, i keia manawa e manewanewa ka aina a puni, moe aku moe mal, mal huhu ke kane f ka wahine, mai huhu ka wahine i ke kane. Aole kapu Akua, aole kapu kahuna, ua noa, e pani ka maka o ke Akua mai nana mai i na hana a ke kanaka, a pau ekolu anahulu, elike me Kane ame Kanaloa 1 hoopai al i ka honua no na anahulu ekolu- ' I ka lohe ana o na kahuna apau I keia mau mea, ua ae ae ia lakou e hele ko Anianikukalanlnuiaiku i hooloneia e ke Akua, ua heie aku la lakou i ka hiu wai hoonoa i ke kapu Akua i ke kapu kahuna. Ua ae mai o Kane ame Kanaloa i kela a Aniani e olelo nei, ua komo aku la o Anianikukalaninulaiku lloko o kona hal<° kapu heiau, a kakala aku la I kekahi pule kala no na alil. na kahuna, a no na mea apau loa, a hapai ae !a oia i keia pule kaia ma o Kane la: | E Kane, ia nehe iuna | E Kane, ia nehe lalo E Kane, l Kahikiku E Kane, i Kahiki tooe B Kane, i ke apapanuu E Kane, i ke apapolanl E Kane, ia Uina E Kane, ia Faapaatna E Kane iluna E Kwie Hak> E Kaae iuka E Ka;« I kai E Kane ioa E Kare poko E Kane ku i ka uweke EKawko i kekala £ kil* ia makou ! na. kahuna A> moku—ea. moktt--e HI-HMI