Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 36, 7 September 1900 — Ke Kinowailua I KE KULUAUMOE [ARTICLE]

Ke Kinowailua I KE KULUAUMOE

Maanei, e kau makamaka heluhelo, « hookau aku kaua i ka kaua mau nana ana maluna o ka Haku Opio o Ketawlna Hale, iaia hoi i haalele iho ai f ke kulanakauhale o La<lana elike me ka mea ma ka helu i ha!a ae nek Oiai ua Haku Opio nel e hookokok* aku ana i na kaiaulu piha nani o kona hale kakela, ala mal !a na hoomanao waiohia ana iloko ona no kana wahin* i hala aku i ka make, wahi a kona hoomaopopo ana. Hu« ae Ia na waknaka a ke aloha ma kona mau maka. a ha» nini ae la ma kona mau papallna, a ia ua hoi l punna ae ai osa me ka leo palanehe nawaiiwali; "Bernice— E«>rnice, my poor <lariing. A hoea aku au i ka home o kaua i noho ai me ka hauoii ame ka maikai. aoie loa au «' ike ana i kou mau helehelena; aka—aka—ua hai mai no nae oe ia'u mamua o kou haalele ana mai la'u, e hoi hou mai ana no oe e ike ia'u, a wahi*iu i olelo mal ai la'u, ma ke kino"wailua oe e ike mai al ia'u. O, aole loa au e kūemi hope ana mai kou kinowailua mai, ina io oe. e hoi hou mai ana i o'u nei. Ke ike nei au i ko kinowailua e hoao no au me kuu ikeike apau e hopu ia oe, a noho pu no oe me a'u, a na ka malamaiama « ka La e hookaawaie ia oe mai a'u aku. Darling I expect to «ee you apain. (E kuu aioha, ke upu aku m i au e ike hou akq ia oe.) Huli ae la kona mau maka, nana ae la i na ululaau wehiwehi e hoopuni ana t i kona mau alna nui hewahewa, lohe ae la hoi la i ke kani hone mal a na manu i ka wekiu o na lau laau. a inakana hoomaopopo iho ia manawa he mau leo uwe la a na kamaaina noho waokele e uwe mai ana iaia, ka haku nona la mau wao-laau a lak«»u e noho kamaaina ana m<* ke koak'-a ole ia. Xa ia mau leo hoi ko kani oI»'-ha!a mai i ka wehi o na laau, h'* hanini wale no ka ko ia nei mau waimaka ma kona mau papalina, a oiolo mai la ke aloha hanupanupa lolko ona no kana Bornice aloha.

I ka hele ana aku hoi a hiki i kona ike ana aku i ka Hale Kakela o Ketawina e ku mai ana, kahl ana i noho ai me kana alohn, aole i knna mai ka eha loloku welenia o kona puuwai no ka wahine opio ana i iawe mai ai mai ka mokupuni kaalelewa mai i ka ehu a ke kai. Me he mea la ke ike aku ia no ola ia I'emiee e holoholo mai ana ma ka lanai o ka hale —me he mea la ke maalo ae la no oia ma o a maanei o ua home aloha nei o laua—a ke i«ve aku la nohoi ola i ua Momi aioha nei ana e peahi mai ana iala e hoi aku l ka home, ka hoine noho hoi o ka olwi: aka, i kona hoomanao ana ae no ko Berrflce kaawale ana aku mai iaia»,aku ma o kona make ana ia. ike iho la ia, he mau ooloku manao kohu moeuhane wale no ia o ka hoea ana ae iloko ona.

"No, na, I have no Bernice. My peari of beauty haa pone far, far away from me. Death ha« robbed it from me. (Aole, aoie, aohe a v u Bemiee. Ua aihue aku ka make iala mal a'u aku.) I kona hookokoke loa ana aku i ka hale, ia wa ) huli ae ai oia a ninau aku la 1 kona P\tuku waiwai ina paha ua kukuluia ka pkpa pohaku poo o ka luakupapau o kana wahlne elike hoi me kana i kauoha ai. Ua ae mal la nohoi ua Puuku nei me ka hoola ana mai imua o kona haku opio, ua hooko oia i na mea apau eiike me ke kauoha i haawila aku iaia. I ka hoea ana i ka hale, ua leie iho la ua Haku Opio nei maiiuna iho o ke kaa me na helehelena kaumaha e kiheahea ana ma kona mau ano apau, Me na kapuai kaumaha a malie nohoi, pii aku la ia ma ke alanui pii, a komo aku la iloko o ka rumi hookipa. Ma ia wahi I haiawai aku ai ola me Silivia, a haawi aku la oia I kona aloha i«i4, me kona olelo ana aku hoi iala, e Ike hou aku ana no oia iaia ma ia hope aku. Olai hoi ka Haku Oplo e haawi ana l kona aloha ia Silivia, aia o Ragi, ka wahine Inia, ke ku nml la ma kahi ano pouliuli o ioko o ka rumi hookipa, me ka hakilo pono loa ana mal o kona mau maka maluna o ka Haku Opio Ketawiwina, a hoomaka iho la kona mau kuemaka e pupuku me ka Inoino loa, me he mea la ua ike mai la oia & ua hoomaopopo mai la hol i ka nanaina maikai ole o ka Haku Oplo, a he mau hiohiona hol la e holke aku ana I ka pakalaki ma ko laua noao, a he mea hoi e ko ole ai ko laua makemake me kana hanal. Mahope Iho o ka ike ana o ua Haku Oplo nei me Siilvia, ua hoi loa aku la oia iloko o kona keena, a mal laila aku, mahope iho hoi o ka pau ana o kona komo kapa hou ana, womo aku la la lloko o ka rumi moe o kana wahine. Malaila oia l noho al me ka uwe ana ame na hoomanao walohia ana no ua wahlne nei ana. f A oiai hoi oia e noho ana maloko o ua rurai la, e hoopunlia ana oia e na ho-anoano ana no Bernice, mea la oia pu no kekahi e noho ana me ieu I kekahl wa me he mea la e honl ana 01% I ka maka aala o ka olwi klno o Bernice eiike me Ica mea mau lala olāl hol kona mau la e oia ana, a e kaunu pu ana me ua Haku Opio neL I te Me ana a hoea mai ka wa no k« paina ahlahi ua kanl mal la ka bele kahea, a ma i» manawa l hele aku ai 0 Haku Oplo nei no ka rumi alna, E akoakoa ana »a ka papa-aina o Silivia, QUebeta Moneka ame ka Puuku nul o Ketawina Hale. I ka t>au ana ae hol o ka paina ana, ua hele hookahi aku la ua Haku Opio la iioko o ka ruml hooklpa, a noho iho la hoi maiuna o ka noho a Bernice g nomo enau ai. Oial hol ola e noho ana malaiia, ia wa t komo mal al kona Puuku nul a hele aku la ola a ma kahi ana « noho ana Ma ka wa 1 noho iho ai ua Puuku nei. ia wa 1 hoomaka koke aku al oia (Puuku) • kainailio I kona Haku Oplo: "E. auhea oe, e kuu haku. I hele mal la au imua ou no ke kamaillo pu ana m« 0« ao kekahi mau mea ano nui loa a*u I ma&ao ai he mea pono ke hoomaopopo koke la kona ano I kela.wa." "Aole o*u manao o ka kupono kela Ja, ***** « kamalHo al (ko na hana t pill aaa I ka hak neL Manao au e kali ikl 1

ko kamallio ana no i& rr>ea a hiki ī kahi W4 ofcoa akti, aoie hoi S keīa ahi» ahi." wahl a ka Hako Oplo i pane i! i ua. Puuka. waiual ta. oea. 'A>l<r oia mau mea ke kumu ntii o ko u makerrvak» ana e k&mailio pu me oe, e kuu haku. i keSa ahi&hi. aka. h« m-a okoa !ya no ka'u m**a i makemake 3J <? kuka a e hui pu m« oc. Ua Ike ao •>e. e kuu haku. ua aioha «u la oe me kuu naau apau. & no ia a!oha no o'u la oe, me he mea ia a ka'u keiki ponol oe, i manao ai au o ko'u manawa kupono keia e hulpu ai me oe no ka noonoo ana i/kela. mea ano nui loa a'u i makemake aJ e kamalllo aku Ja oe. e kuu haku." Me ka leo oluolu pane mal la ka Ha< ku Opio. ma ka. ninau ana mal nohoi J ua Puuku nei ona: "Heaha la la mea ao, e Mr. Sanders. i makemake ai e kamailio mal imua o'u?" "Ae. nani hoi ia ua ninau mai la oe, e kuu haku. i ka mea a'u i makemake ai t- huipu kaua. nolaila. e hai aku au :a oe. a e hoomanawanul mal hoi oe no mau mea a'u e hoike aku nei imua ou. O ka'u mea i makemake ai #.» hoik<* aku ia oe, oia ka mea e piil ana i ka iauiaha akea ioa ana o ka iohe ma o a maane-i o ka aina no ka mea e piii ana ia oe, e kuu haku, ame Silivia, kou kaikuahine hapa koko. Ua !aul>iha loa ka manao mawaena o na nua apau e mareia an oe, e kuu haku, rn»? F>Ulvia. a ua piha mahalo nohoi na kanaka no kt'ia mea ina e hooko io ia ana. t*a ike na kanaka, o Silivia, kau wahine hoopalau mua, a o kou made ana ,me ia, mahope iho hoi o ka hookoia ana o kou makemake, e kuu haku, ma ka mare ana i ka wahine a kou manao i ai, he hooko ana ia ou I ka aelike laahia i hoopaaia ai mawaena ou xime Sllivia, mamua ae hoi o ka haalele ana mai o ka o kou makuahine aiii l hala aku i Aka hoi.-e kuu haku, ina aole oe ame Silivia e mareia aku ana ma keia hope aku. alaila, no kou pono ome ka maemae hoi o kou inoa e kuu haku, he mea pono e haalele iho o Silivia ia Ketawina ffale nei."

1 kela \va i huli pono mai ai ka Haku f )pio a nana pono mni la I kona Puuku waiwal me na onohi maka i hoopihaia me ke pnhaohao no na huaolelo a ua Puuku nei ona i hoopuka aku ai. A hala kekahi mau sekona o kona nana ana mai i ua.kanaka nei ona, ia wa i ninnu mai ai oia: "I hea aku auanei boi o Silivia e hele aku ai ?" "Aole au i ike i kana wahi e hele aku ai," wahi a ka Puuku Mr. Sanders i pane aku ai imua o kona Haku Oplo, nie ka hoomau ana aku hoi i ke kamailio ana: "Aohe a'u home kupono eae i ike ai no Silivia, aka, o Ketawina Hale wale nei no, kahi hoi ana i hanaiia ai e kou makuahine mai kona wa kamalii mai a hiki i kona nui ana, a kanaka makua wale nohoi elike me ia ana e noho nei i keia wa. He oiaio hoi ia e kuu haku, I ninau mai la no ko Silivia wahi e hele aku ai inai ka home aku nei ana i noho ai me ke aloha. Aka, o oe wale no, e kuu haku, kajmea e hikl ke hoopau ae i keia pohihili nui a ukana kaumaha nohoi i kau mar maluna o kaua."

Kulou iho la ke poo o ua Haku Ōsto nei ilalo me he mea Ia e haawi ana oia i kekahi noonoo nui ana no ke kumuhana i waihoia mai imua ona e kona Puuku waiwal, me kona hoomaopopo mua ole hoi he .mea keia i ohumuhumu mua ia e Silivia ame ua Puuku waiwai ia o Ketawina Hale. I ka hala ana o kekahi mau mlnute o ka noho ana o ua Haku Opio nei, ia wa i aea ae ai kona poo iluna, nana mal la oia ia Mr. Sandera, oiai hoi ka ula oheiohtlo i puai ae ai ma kona maii papalina/a pane mal la:

"Ke Ike nei au, ua hopu mal nei oe i ke au/o ka manawa me ka awiwi nui a paa oia ma na hulu mua o kona lae elike la me ko kekahl lio e makaukauia ana kona hooholoia ana aku, ma o kou hoouai ana mai nei i keia kumuhana imua o'u me ka hikiwawe loa, a ma ke ahiahi ponoi nohoi o ka la i hikl mal nei au l Ketawina Hale nei. Auhea oe, ua maopopo loa ia'u, aohe home e ae a Sllivia e uoho aku ai, aka, o keia wale no a'u ame ia e noho nei. O ka. home keia o kona makuahine, a o kona home no keia, a maanel no oia e noho a! elike ka loihl me ka loihi o ka wa ana e makemake ai e noho. Oia no ka hak.u nona Iho, a oia no hoi ka haku maloko a mawaho o KetaWina Hale nel. He mea ole ia'u na hauwawa olelo a na kanaka e kamailio pukalaki ai elike me na hoonioni ana a ko lakou mau manao kohokoho waie. • Aka, e Mr. Sanders, ka mea a'u e hea aku ai, o oe kahi hu\u makua t koe e ola nei no'u, e hoike aku au ia oe me ka oiaio, aole o'u makemake iki e mare hou au i ka wahine. O ko'u manao t keia wa, O ka mea a'u ! hooholo ai ma ke alahele a'u i hoi mai nei, ma ka aina a ma ka raoana. Yes, I do not intend to man&r a#ain. Ae: aole o'u wahi manao ik! e mare hou i ka wahine.)"

Mahope Iho o ke kamaillo ana o ua Haku Oplo nel me kona Puuku, olal hoi ua Puuku la e hooikaika ana ma I ko Stlivi& aoao, a e hoole paakiki ana hoi ka Haku Opio o Keiawina Haie. ua haalele iho la ua Puuku nei i kona haku. a hoi aku la oia no kona keena me . ka holopono ole o kana mea 1 makemake ai, oial hol ka Haku Opio i hoi aku ai no kona keena moe. I ka hala ana o kek&hi wa i&ia o kona noho ana maloko o kona keena moe, ua iho hou mai la oia noloko o ke keena hooklpa a noho iho !a maiaiia. Oiai ia e noho ana, me ka 1110 ana nohoi o kona ana no kana Bernice aloha. ia i komo mai al ? o Silivia ame Gilibeta Moneka noloko o ua keena hookipa la. I ka ike ana aku o'ka Haku Opio | ke komo ana mai o Silivia, ua kahea aku la nohoi oia iaia e hele mai a e noho iho ma kekahi noho e pili kokoke ana iaia. Elike me keia kauoha a ka Haku Ketawina i haawi mai al ia Si)ivia, peia ua wahlne hookalakup«a nei o KeUwina Hale i hooko aku ai me ka hauoiKnui o kona noonoo. Ata hoi o GUiheta e hele holoholo ana maloko o ke keena mahope iho o kona hele ana aku a kamailio iki me |ka Haku Ketawina. a ma kela wa hoi a ua Gilibeta nei e holoholo ana» aia he mea ano nui )oa e noonooia e ia. Oial o GUibeta e holoholo ana, a e kamailio ana hoi o BiUvta me ka Haku Ketawina, me ka oluolu ame ka maikai. ia wa i hoea mai ai kekahi kauwa imua o GUiheta, a pane mai la me kahi leo uuku iaia: Monk, aia kekahi wahi kanaka i kuaaina ke kaU mai la ia oe mawaho. i Ua makemake )oa oia e ike ia oe me ka!

nui- Ua hai mai oia l kona n>a o piaek.*' \ t"a a r.u: !ca ia ae W o G'.H--b-ēta i kc»na lohe ana aku i ka iooa o FSaek. a ia wa nohoi oia i pane ae ai :r*e ka piha pihoihoi nui: Pehea? O F?ack anei kona inoa au t hoike maī ia? Ae. he trahi kauwa keia na'u. lie rn*a pono ia'u ke hele aku e ike iala/' ! keia manawa no i haalele iho ai ua Giilbeta nei ia !oko o ke keena hookipa. a iho aku la oia iialo o ke alapii e hoea aku ai i ka ianai o ka hale. I kona hoea anā aku ilaila. haiawai aku la oia me ua wahi kauvra nei ana. oia 0 Flaek. a me ke ano piholhoi ninau aku la oia iaia: "Heaha ka pilikia? Heaha keia ou 1 hoea mai nei ia neir* "Ua hoounala mai nei au ia nei, e kuu haku. e Mrs. Crovvi, no ka hoike ana aku hoi ia oe no kekahi nuhou hookaumaha loa, oia hoi, ua nalowale o Miss liemlee mai Mo Kakela aku. Ma ka la mamua aku o ka la i nehinei i nalowale aku ai oia mai ka <Jaie kakela aku. Noke makou i ka imi nona maloko a mawaho o ka Hale Kakeia. aole ona wahi mea a loaa iki ia makou. Aoie maopopo iki ia makou kona wahi i hele aku ai. "Ua haaiele oia i ka haie kake!a? Ua nalowale oia mailaiia mai?" I ninau ae ai ua Gilibeta nei me ka haikea pu ana ae o kona mau helehelena. "Ae. Ua haaiele oia ia Mo Kakela. Ua paa pu aku oia me ia he paiki ili. O kona aahu, he kapa ahinahina, a he uhi-maka ano ahinahina, oia hoi, he uhi-maka ano uwahi. Ua loaa ia makou kekahi nupepa ma ka olelo Farani maloko o kona keena, a aia maloko o keia nupepa kekahi itamu e hoike ana no ka hoea ana ae o ka Haku Opio o Ketawina Hale nei ma Genoa. Aia boi ma kela itamu i ikeia iho ai kekahi mau kikokohu, me he mea la he mau kuiu-waimaka i hauie iho mai na maka iho o Bernice ma kona wa i heluheiu ai i keia Itamu. Ma ko makou manao, o keia ke kumu o ka holo mahuka ana o Bernice mai ka hale kakela aku. Pehea la, aole anei oe i ike iaia ma Ketawina Hale nei?"

Aole i kanamai ka haikea pu o na helehelena o ua Gilibeta nei ia wa, a hooho ae la hoi oia:

"Aole, aole au i ike iaia; aka, he mea oiaio nae, eia oia i Ketawina Hale nei. Aole mea karalua no ia mea. Nolaila, eia ka'u kauoha ia oe, e hele koke aku oe maloko o kahi kauhale e ninaninau ai i ka poe au e halawai pu aku ai ma ke alanui a maloko o n* haie.-aina, ina paha ua ike lakou i kekahi wahme me ka aahu hooluu uwahi au i hoike mai nei. E nana mai oe a pio na kukui o loko nei o ka hale kakela, oia ko'u wa e heie aku ai mai a nei aku, a loaa aku oe ia'u maloko oka ululaau. Aole hiki ia'u ke hookaulua hou iho i ko'u noho ana ma ka hale kakela nei. He mea pono ke loaa koke o Isernice mamua o kona hoike ana iaia iho imua o kana E hele oe. k '

I kela wa i huli ae ai kuhi kanaka a hele aku la no Kelawina Hale, oiai hoi ka Haku Oplo I huii ae al a komo hou aku la iloko o ka hale kakela me ka pioloke nui o kona noonoo. Komo aku la oia iloko o ka rumi hookipa, a hele loa aku la ma kekahi kuno e kuku ia ana e kekahi mail ipu mea kanu. 1 kona noho ana iho ma ia wahi, la wa oia i hoopuka ae ai i keia mau huaolelo: "Ua mahuka o Bernice mai kona wahi i hoonohoia aku ai e a'u. He mea oiaio loa, aohe ana wahi e ae i hele mai ai, o Ketawina Hale wale nei no. Ke ole oia e hoopoina i kana i hooia mai ai ia'u, alaila, aole no oia e hoike ana iaia iho imua o kana kane, aka, heaha ia ke kumu o kona hele ana mai ia nei ina hoi he manao nui kona e hooko pono i ka hoohiki £na i haawi mai ai imua o'u, ma ke ano, aole ioa oia e hoike ana imua o kekahi kanaka, ina no o kana kane ia, o Bernice oia, ka Haku wahine o Ketawina Haie nei." I kuu hoa uhai-aholo o keia moolelo 0 ka Haku Wahine o Ketawina Hale, a keia pule ae ike kaua i ke Kinowaiiua 1 ke Kuluaumoe, a it wa auanei oe, e kuu makamaka heluhelu maikai, e ike ai i ka puana a ka moe e maalo ana i ka ehu o ka pouli. a e aioan a hoii ka Inea a ke aioha. (Aole i pau.)