Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 36, 7 September 1900 — KA PONO KOHO BALOTA LAULA. [ARTICLE]

KA PONO KOHO BALOTA LAULA.

| Ua laulaha loa ka manaoio ia ana mawaena o na kanaka Ilawali mai Oa;hu aku nei a hoea i na mokupuni e I ae, o ka Pono Koho Balota Laula i loaa |mai nei i ka Lahui Hawaii mai ka Ahaoleio Nul mai o Ameiika Huipu.a, elike me la ai iioko o ke Kanawai Alakai 0 ko Hawaii nei Panalaau, he pomaikai ia i hooikaika ia e kekahi oiwi ponoi wale no o ka aina nei, me ke kapaeia ana ae o kekahi poe oiwi e ae l loaa na hanohano o ko lakou lilo ana i poe paihana pu no ka loaa ana mai oia pono akeakea ole ia i ke kanaka Hawail koho balota o Hawaii nei. I mea hoolaio aku i keia manao a makou e hoike aku nei imua o ke akea, ke hoopuka hou aku nei makou i kela palapala nonei, a palapala hoopii a ka "Hui Lahui Hawaii" i waiho aku ai imua o Hon. Cullom ame kona mau hoa, ma ko lakou wa e noho ana i Hawaii nei, a mamua ae hoi o ko iakou haaleie ana iho Ja nel nei no Amerika Huipuia. Ua lawe mai makeu i keia nut)epa Kuokoa o ka la 16 o Sepatemaba, M. H. 1893, Helu 37,. Aeao 2, a oia iho k^ia: 1 ka Mea Hanohano Shelby M. Cullom, John T. Morgan, Robert R. Hitt, S. B. Do!e, ame Walter F. Fivar, ua Komisina'o Ameiika Huipaia. E na Keonimana: Ke nonoi aku' nei me ka haahaa ka Hui Lahui Ilawaii, ma o kona komite ■a i hookohu pono ia e na Elele l?hulehu wale mai na Ilui Lala lehulehu mai, mai keia a mai kela inokupu:>i mai, ma kekahi halawai i inaiainaia ma Honolulu, ma ka la 12 o Sepattniabā. ISDB, e heokomo iho oukou ma ka uukou hoike, ma ke ano oia kahi liapa o ka oukou olelo hoike i kiv Ahaoielo, a oia iho keia: 4 1. Ke ano o ke Aupuni no I waii Pae Aina. ano o ke Aupuni i ihipono no na I poihaikai o keia Pae Aina, ke manao j'Ui makuu. me ka un a .- K.i | kulana Aupuni Teritori i loaa he Ka|nawai kumu (organic law) me i;a loaa i pu ana o ka pono e lawel.iwe i ko ma- | kou mau hana pi.'i hoopano:>ono Aupuni kuloko i kjftipale o e ia, a i k :e ole , hol i na pono o ka Aupuni liuiia o iAmen'ka Huipuia (Federai Governme'nt ] cf the United States.) j Eia na kumu o ko makou kei ana.no ! keia kulana A'upuni; '■ (a). Ua maa makou iloko o na ma- ! kaliiki he kanaiima a ol aku i ha;a ae • nti, ma ka laweiawe ana i pono ma- ! kaainana oi-kelakela iioko o kekahi ! Aupuni mana pookela a kuekoa hoi. | th). A ma ka hoohanaia ana oia po- ; no makaainana oi-kelake'a. ua aīo ae ' la no makou mai ka iumilumiia ana aku iloka' o r.a hihia pili Aupuni ku- ; waho, me ka haawi ana aku i na p.ila- '. ma makamae ana i ke ola ame ka waij wai o.na makaainana o na Aupani e sao, ma ke kaana llke ana hei i na pono ' ame na pomaikai i ioaa i ke Aupuni 'naauao a holomua. | (e). Ma o keia kulana hooponop*>no ! Aupuni hou e lila auanei k? ku'ana Aupuni a makou o nonoi nti i mva e • hc< kuponoia ni makou no k > kulana : Aupuni Mokuaina (State) ma k:i wa e ioaa ai la makou ka waiwai ame ka : h'>!ura kanaka e hookupon«:« a;:;i ia ,l!aw."iii nei no ia kuHna Aupuni. | 2, Ka Pono Koho Balota. | Ko nenei aka makou e loaa ia i mnkoii kst pano koho ba'ota r.o na ; hana ,Auy»ur.l apau I kirpi>-o ia m:*a. h? Aupunl no ka eme ke kafkaulima. ao!e kekahi kaupale e a*. | Kia m kumu o ko makou kei &na no |ke:a pono: 5 (a), Ke manaoio nei makou. o kela | ame keia kanaka e noho ana Uoko o | ke Aupuni e hooponoponoia. ana e ka iehulehu, he mea pono e loaa ke kukana e komo pu al ma na hana oia Aupuni, a oiai ua ioaa ia makou he Aupuni ola ano mamua aku nei. noiaila, aoie he hana malihinl ia makou ka hana koho baiota. (b).. Ke manao nei \nakou, o ke kau ana mai i ana waiwai ka mea e ioaa a ka Pono Koho paiola, rqlv iu hup.a kaulik» maluna o ka pom&ikaī <j na mea apau. aka, he haawi ana'ku ia i ka mea waiwai h*-mana o! aku l kulike oie me ka manao o ke Kumukanawal & Amerika Ilulpuia, a o kona kahuA aiakni Aupuni hoL O ka naauao, a o ka maiamalama o ka ike, oia ka hoku iakai o kona mau oihana. 3. Hoapae Umahana. Ke nonoi alni nel makott. aoie'e ae hou ia ua iimahaua malalo o na aelike paahana « komo mai iloko nei o ka aina, aka. ke nonoi aku mā makou e

a-ela ka olhana mahlaī o ioko n«l o ka aiua e ieaa oaa aKea liupoav e noopoi.upoi.o hou si tuJcou i ko tiikou kulii.ii IIOOUi'WA. lTt.iX ifcUla;.a i rt:ak*u.ak«:ia a;a keia mea. Kia īiHa-kaiiiii o ko nuKua kei an& i k~U nia-ao: o ku ana o ka oihana lirn& piia. r -ar:a i he ttau.a ia i kue i ka r,iar.au o r.a kanawai aune kē I ku ai ke Aupuui o Amenka Hu.p-ia. (b). 11« mui»ao ntri maKou, ua o« aku ka pomaiKai e*loaa ana i k.a o»fcaaa u.aui.u o kit a;t;a, ina e hv>ohanaia ana ka oi. ana niaaiai nia ka hana inaheie i ua pj«iid.kai; a he kuiau keia e hooiioin na aī ke komo nui ana mai o na ii:i;ar»ar.a kuiana maikai a kukuiu iho! i mau h..»me uo iakou, a hoeueu nui ia hoi ka holomua o na pomaikai o ka aina. vcj. Oiai hoi, i kela \va, eia ke paa ia nti r.a aina nunui e kekahī poe kakaikahi, a e hwmauia aku ana nonoi ka paa ia ar.a ina la ano, oiai e mau a..Cw K.a hookomoia ar.a o na iimahana uku haahaa loa; aka, mamu i o ko iakou hoole ia ar.a a]ui, a ma o ka hoo- • lia::au. ana o ke kutar.a mahiai ma ka : inahele !*.aa, eia auanti ka inea e ma- ' he:eht-leia ai ua mau aina la o na Apana mahi liīiil. a he pomaikal auar:«.i ia no r.a kanaka ame ka aina nei nohei inai o a o. 4. Ka Pono Kai Lawaia. 'Ko noi'.oi i;i i makou, o hoopail loa ia na kauawai e pili ana i na pono l:al lawaia nia Ko Hawaii nei Pae Aina. : 5. Hae. i Ke nor.oi aku nei makou, o ka Hae : kuu.ko no iiauaii rci. o:a ne k.i Hae i kamaaina ai ko makou noho ana mai kahiko inai; a oia hana ku i ke aloha ma ka aoao mai o Ue Aupuni o Ame!rika Huipuia e Hio ana ia i mea e | hauo'i ai a e mahalo ai na kanaka o | keia Pae Aina, na kamaaina ame na ' mlihini. Oiai no nae, e lilo ana ka Hae ! I-loku o Amerika Huipuia i hoailona : mana no ke Aupuni makua. ■ 6. Na Uku Hoomau. j Ke nei aku nei makeu, ma ka hinala ara o ra kanawai kumu o ko makou Aupuni kulono, e aeia makou e hookaawalo ae i mau haawina uku hoomau no ka Moiwahine Liliuokalani (i pau.) ke Klamaliiwahine Victcria Kaiulani ame ka Moiwahinekanemake Kapio!ani. . A pe'a mau ko oukou poe noi e pule mau aku aL "