Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 39, 27 September 1900 — Hawila ke Koa A I OLE Magarita ka Ui. [ARTICLE]

Hawila ke Koa A I OLE Magarita ka Ui.

| 'E na hoaioha e ae m*l o«kv>u e hoa-(k<r-a ae oukou i v, ahi n.o'u •? puka aku ' ai a lv>;ke aku 5 ku'a {«anao f ke K!a- -! 'a.I - .:,; «n Ror»ia." ī K l'.ke rr>> k«?.ia nonoi a ka kak .m ]>t!a kona maw hoaloha l h-oe-ko mai ah a fa \va f olli aku ai oia ame kana aloha e paa no iauu a ua ku aku la ola me ka Mehie nui imua o ke Kiaalna o Ro?na aine na maka hanohano e ae aj>au i» ku pu mai aua me ia. "E ka M&kua Kiaaina o Koma neU" wahi a Hawila i pane aku ai, "e heok » ia ana no kou makemake e a'u. ouū ua ike no au o kau oielo he Kanawai ia, a. aole hoi he mea ku i ka hanohano no'u ke kapae ana ae ia ieo ou e ke Kiaaina. 'He oiaio no hoi, o ka hoopaa a kou makemake alii i hookau mai ai maiuna o'u, he hoopai weliweii no ia, aka, aole no nae ia he mea e hookomo mai ai i na weli o ka hohe wale iloko o ko'u houj!o a hoole ae i ko'u ae huahaa nna aku, e hana ia mai kou makeinake e ke alii maiuna o'u, ka mea hoi a'u e kanalua ole nei e olelo ae, o ia ka makemake o kou keikU i "Ke hoīke aku nei au ia oe, ina o ko'u manao maoii o ka hoohoko aku i ;ka makemake eleele o kau keiki, ua hi- | ki loa ia'u ke hana pela me ka hoiolea i loa : "Oiai eīa me a'u o ku nei i keia wa he n;au Xaita o loko o ko'u mau pu~ ! ali q ke aiil. a aia hoi ma kuu kua he mau haneri kaua lio, i makaukau i na wa a pau e haawi i ko lakou mau ola makamae no ko'u ola nei " Ia wa hooho mai la na leo o na kanaka kau iio: "O ia—o ia~o ia—ua niakaukau niakou i na wa a pau e haawi i ko makou mau ola no ka hoo- : j>akele ana ae ia oe." ; A o na Naila he 30 kekahi i kakw ae i keia manao hooknhi, ma ka olelo ana ae: ; "O makou pu iloko oia manao hookahi." j "Aole wale iho la no o keia poe kai hik-i ia'u ke lawe mai ma ke kahua ka- j ua no ka hakoko ana no ko'u pono, aka. ; e pakui iho ana ka lian.eiM maluna o ka ' hanei'i, ke 'tausani hoi maluna o ka . tausani, o ia ka heluna hiki i ko'u hili- ; r.ai ia mai e ko'u mau hoaloha e paio aku a e kue aku hoi i ka makemake i eleele o kau keiki. j "Aka, aole ia o kuu makemake. oiai : 0 kuu hooko aku i na kanawai o Roma ' nei o ia.ka'u i makemake ai. Noiai-j la, ina e ae mai kou hanohano e ke ' alii, e haawi mai i manawa no'u ame | kuu Makaiika aloha e kaana pu e ai ! inaua ma ka hoomanao ana i ko maua ■ mau ehaeha, alaiia, e hooko aku no au 1 kou makemake e ke Kiaaina me ka maalahi loa, aka, hoole oe i keia noi : a *kau kauwa, alaiia, ma ka hookahe- | ia ana o ke koko e hiki'ai ke hookaa- ! wale ia ai au mai kuu Makalika mai, a e hooko ia ai hoi ka makemake o kau keiki puuwai eleele." I kela wa hooki iho la o liawila i kana olelo ana, a ia manawa i haalele aku ai o Makalika i koua jiaa ana i kna mea ialoha ai a huli pono ae la ■ oia me kona mau heiehelena i kikohuia I me ka walohia, a poha aku la kona j leo: j "E kuu makua—ahea la nahaha liilii | ae ka pohaku e paa la iioko o kou naau j no kou ake loa e hooko aku au i ka ma- j ke eleele i onou fa mai iloko ou? Auhea kahi e hiki ai ia'u ke ae aku i ua makemake la, oiai ua nele iioko ona ke kahua paa o kuu makemake, o a hoi aohe o'u aloha iaia? "Ua ike no oe, eia ka mea i aia nui loa ai kaua no ko kaua mau ola; aka, eia oe e kuu makua ke hoomaewaewa nei i kuu puuwai. E lilo aku ko kaua mau waiwai a pau no ka hoole ana i ka mea i ku ole i ka makemake o kau keikamahine nei, ina nae he alona oe ! la'u. "A ke hai aku nei au ia oe, e kuu makuakane, ina e kaawale aku ka mea a'u i alaha ai mai a'u aku, alaila, aole au he kaikamahine nau. aole hoi oe he makuakane no'u. A e naauaua no au me ka aina malahinl i ko'u mau kapuai." He oiaio, he leo walohla keia a Makalika i pane aku ai imua o kona makuakane, aka, o ka nui o kona waimaka ame ka walohia o kona leo ame kana olelo, aole i hoonaue ia ae ka puuwai oolea o kona makuakane, a loaa j mai la hoi he wahl leo pano~he ole j loa no. I Aka, mahope o na olelo a Makaiika ! a kakou 1 ike ae nei, ua hoakoakoa ae \ ia ke Kiaaina o Roma i kona mau ! loea alakai Aupuni, a o ka Ilamuku hoi; kekahi ma ia akoakoa ana, a nonoo ae i la iakou no ka mea pono. e hana ai no ' Makalika ame Hawila, e like me ka Hawila noi ana. Ma keia halawai aha a ua poe la, ua hooholo Iho la lakoh, he mea pono ke &e ia aku ke noi a Hawiia, i ole ai e ulu ! lai ka haunaele; aka. o ka mea paa- • kīki loa nae aole e ae aku i ke noi a Hawiia, oia no Feriana Samioleta, eia nae, aole \ nana ia mai kana hōohala- , hala. .. I kela wa i ku mai ai ka Ilamuku a ! pane mai la imua o Hawiia: i *E Sir Naita—Mamuli o ka hooholo | ana iho nei a ka Aha Kuka a ke Alii Kiaaina o Roma nei, no ka mea e.plli I ana i kau noi. noiaila, ua loaa ia'u ka, hanohano e hoike aku Imua ou, ua ae ' ia kau noi a ke haawiia aku nei I ha- | paha hora ka ioihi o ka manawa e la-: una ai oe me ka lede Makalika, e like \ me kona makemake. i "Nolaila, ua loan. ia oe ame la he 15; minute e kaana pu ai olua i ko olua; mau manao. a ke haawi aku nei hol' au ia oe i ko'u aloha me ka manao- i iana na ke Akua o ka laai e hewpa- ; kele mai ia oe." j Kunou mai la ua Ilamuku la imua | o Hawiia, & hol aku ia oia a noho Iho la ; ma kona noho. » ! A o ka manawa hoi ia a H&wlla me! Makalika i hui hou ae al iioko o na apo- s na walohia me ka ehaeha. 1

i A£a no nae sa Na;ta h* 3$ ke poal gra, ni la ia !atua. & ua hoop!fc& 5* no bo| ko lakou ir.au pauwAi o ke katumaha ar<je KA waK&tr» ehaeha.

Hla ae Ia he 10 minule, a fce 5 mlnuie koe alalla liau ae ka mnawa ! aela no llawila ma c luakana ni }}oko o na Kaipuu ana a ko laua mau aloha wa* ienfa, aia hoi !oh<)a ae !a kekahi manu e heno kapali» ana iloko o ka lewa. aole | Huiiu, ua paapu ae !a o luna p»>no ° a Hai&i!a triSi c ku ana rne ks- - pohai manu nul no iakou na leo inele e kani ana e like me J Ioh<? mua ia ae la. A e hoomanao» iho oe e ka mea. heitinelu, aole keia he hana kupua. olai ua tke mua no oi- ame a"u he loea ka k;iua koa opio ma ka hoolf:i<f kamahao ana t kona 1 eo, a ua hiki loa hol laia ke nookani aff i na me!e o na manu noho waokele. e like no me ka mea i ike ia nona ma kda ahiahl kamahao i iiio mua mai ai na hoohihi a ka !><le Makaiika. olai oia e paniku ana iaia iho maloko o ka hale Mamiona kakela, olaL hoi ka pai»a himeni a kahi mau kanaka op!o e haa wak* aku no mawaho. A oial ka pohai manu e muia iho ana maluna, ia wa i p«ha ?ie al he leo himeni lua o nant r a i plha hoi me na huaoielo o ke aloha v.a!oh!a, a penek ua mau huaolelo ia: "Kuu aloha—kuu ifK> hoi. Kuu iei I kui a iawa, A e lei no oc—B lei au, I ke aioha a kaua. Ano—e kuu aloha e— llo'oko—o ka pili a kaua; Noho oe a hoomanao aē— ! Aia ke aloha, ua haia, Ua kau i ka iio ahiu, I hoa kakele no ka wao; Ia nel oe, ia nel au, Papahi ke aloha hope. Eia kuu hora o ka ehaeha I eha al mamuli o ke kino; Ke kokolo palanehe mai noi A heaha la! Heaha la hoi! E au ae hoi au I ka ino, B alo i ka nui leo o na manu: K wa nei i ka aina. Hui hou-~a hui hou kaua Ma o, kela aina laelue: 0 kuu ike hope paha kela ia oe. A hea la halawai hou? Nani kuu ehaeha— Ke honmanao, a hoomanao ae. Ke uwe nel ke aloha hope; Goo<J bye to you my darling: Auwe—walohia ino, eha a kaanini wale — Kaanini au i ka eha lima ole: Aole paha au e hui hou ana Aka—e hoomaha i na iuuluu Ma o, ma kela alna laelae. Ano, e ke aloha— Eia au e hele ana, Aka, e hoomanao oe, e ke aioha Aia—ala no he Mana Lani. Nana e klal h hoomalu. 1 na hopena o na mea a pau— Aloha—nlohn— I hookahi honl a hele ae au." E kuu hoa heluhelu, aoie anelV? komo ka ehaeha iloko o kou naau no na huaolelo a pau o keia mele ae la maluna? No ke aha ffol, a mao ka hoi ke oho palapalai I ka pehla e ka ua noe; pakele loa aku hoi paha kein, he leo nO ka mea uhane, noiaila. aoie puuwal ' nele 1 ka pauma ia o ke aloha, ke puai !a na mapuna wai o Kulanihakoi i ka llhnihl. I ka wa a kela mapuna leo e hone B*l4 I ke Hheahe makani me ka walohla, ala hol, ua Ike ia aku la na punawal o ke aloha e hoohanini ana i na kiaha wal a ka mokumokuahua. Aka, o na puuwai i paniku ia na makowal hookahekahe. o ia no ke Klaaina 0 oma, kana kelki Ferlana ame ka makuakane o ka Manu Nunu ke kumu o keia hana manaonao i hiki mai ai maluna o ka kakou hlwahiwa. B hoomanao iho nae hol oukou e na hoa make o Hawlla. I na olelo wanana 1 hoike mua la ma na helu mua loa o ko kakou nanea e pll* ana no kela po. Nolall», e noho kakou, e na maka* maka, me ka manaolana, no ka hopena 0 kela hana manaonao a ke aloha ole, a e Ike Iho auanel kakou e noho aiii ana ka mea i komo Hoko o na ehaeha, maluna ō na manao llli; a e pulama haaheo ana hol oia I kela manu nunu ahlu ana I hoolakalaka ai me ke aheahe o kona leo, a e klani palanehe ana kona mau manamana maluna o na maawe uwea o kana *g!ta. A I kela wa I hoolele la mai al ka ull o na mea apau ma o ke kani ana mal o kekahl pu puhi, e holke mai ana ka leo o la pu I ka lohe. e "Hamau e na hoa, lTa hlkl mal I ka manawa. E kau la aku al Ka Nalla Pahaohno. Maluna o ka līo ahlu." I kela wa I hoaahu hou ia iln» ai ke } anaina I ke koloka o ka eehia, me he ao j nnulu la, kahele a lele pioo i ka lewa. I Oiai ka leo o ka pu a ka loko\no e | haehae ana i na eheu hala ole o ka le- ; wa ua hookaawale ae'la na mea a pau t no ka mea, ke Huliu mai la ka Ilamuku } nui.' e hooko I ka hana i haawl ia iaia, ; Aka, me ka luuUtu ame ka ehaeha l ■ ike !a aku ai o Makalika e kaohi paa j ana na puili ana a kona mau Hma ma- ? luna o ka mea a kona puuwal I kaako- j 1u al e paa, l ka ukana hiki ole ke mo-1 kuhta l na wai kahe he nui. a o ka mea < nui I Ike la aku ma kona mau papa-» Hna, o ke kiheahea i na omaka wal o^ KoollhlHhl. | Aole wale no o ka manu mmu ka* opeop* la e na puahiohlo o ka ehaeha ia mau aekona hOp«, «ka. o ka leh»- j lehu no apau a me he moa Ia ao | xto hol I nele ka honehone HHH o k© aloha ma na papaiina o ka puuwai o ? k °Ae; lfl ke nloha I kona punwal me he Ipo la I *a P* | kahl "wale IW> mea nana I kipaku la mua ana I kon« e »* a * aloh» e 1110 I hoa peepoll n» ke lvelW » = ke Klanlna o Koma. me nae hol, aoie he mea nana o mawahe ae I kana aellke I hana at. ( A me ia manao poho ona, aia , tk« nel ol» I kona hoohok» e '»» r kolkl ponol. ka mea hol an»l ; aole lie paHele akamal e " 1o ° lt: ' kU , paa o k&na kalkamaklne. ka ( ; knena mau al, "Ka Man« «<*, 1 ka upena kuu o ka Lawaku». j Aka. nae. e ka mea heluhelu, ua Ike ■; pono oe a ua hoomaopopo hoi I na ha-,; na maalahl a ke kia manu akamal, no- ?, laila, aohe a kaua *<>***«* *** 1 aku Ualla. e nana aku kaua l ka kua o ka Ho ahlu. J Oial • Makallka e pulikl paa ia i ke aloha. a ua kokoke k>a ae la hol l ka manawa. «a hele tiat la ka Ilamuku < imua o Makallka, a olelo mal la: 1 'B ka lele malkal. ka mea I hoopiha i la 1 ka ehaeha no kau mea 1 aloha al 9 ma ka nana o k& olhana I haawl ia ī mal la% ke noi la aku nel oe, e ae mal i e keeko aku au I ka'u hana. ola hol «

h'K.kaA* aku i ai la'u k»? »awvfa*«. i hana f pM i fea's oio'fca a koa •p«.yv-ai « kai'/k- 'a, i la Iho-.e na puill «*•*"* a k'-rj \\sr,n # a?oha. "A«? k:"i i hi ka manao paa rra!una u k* kanaka e moi«ala aka ana ka «&• hai au la oe m* ka v.-as=-»Ma, ke hana n-i au i keia m*: fca n:>;,u i iik & aku ka ' Aka r>zt- feol, k?nal ia'u e ka » «le ra«>le J>>a hlkl la'u k»? pal*» 8f I r-n aj ftu l v.i»lho la mai n»:» k&'u no ka rn<r3, a»->kr ia'u !a mana.. aka, o ka hooko wale no ka m»-a e l'on'-. ai hi'u k«> harfa. - "Noiaiia, e a-r* maī ia'u e ho-oko aka i ka'u hana n-aiuna o ka mea a kou pi!u T .'.ai *: u noi." -- 1 ka hoomahn ana iho o na mapuna oh:lo maikai a ku riohoi i k<? aloha a ka liamuku, ike ia aku ia ke kaha ana :!;<> o k-' j>:k> o Hawiia a * ka l"apeiao i) ka ui Makaiika. a pan* iho la: "E kuu a'.oha, ka mea i ha\v--'>* i ka i ka ipo lau wiiou, ano ua h:kl mai ka hora n ka ehaeha e kaaxvaie ai kaua, kaawale oe, kaawale au, aka. o ko'u alnha nou aia mau no ia in*" o*. A Xolaila. e hookuu mal la'u e k:* aloha. falo ae i na rnanaonao o k )U kupaa manu:H o k(? ahc-ah*r lo !n <v !e. am-' 1 ke kan: ho«re a ke t:ita. "Aka, e hoomau e kuu nloha, aia no .h»? wa, a e hiki ma iana hoi ka hora " noho alii'mau ioa iho ai ka hauoli j;;filuna ou e kuu aloha o ka po mahina. "A e noho ālii pu' ana auanei hoi oe maiuna o kela Luna Huna Pahaohao. a ia wa pu nohoi oe e ike ai e noho alii ana ka mea a kou puuwai e paa !a maluna o kona mau enemi. "Nolaila, e kuu aloha, e noho kaumaha oe iloko o na minute pokole a nalo aku au mai ka ike ana a kou mau maka, olai e law»> ana ka lio ahiu ia'u I ka hopena maopopo ole, alaiia, e hoopau i kou noho kaumaha no'u nei, a e oiioli aku me ka poe e hauoii ana, a e iealea pu me ka poe e paanl atia, no ka mea, noho aku ana oe iloko o ia mau olioli ame ia mau lealea ana no ka mau loa, e like me na wanana 1 hala." I ka pau ana ae o keia mau oleio a Hawila, ia wa i haawi ae ai laua i na papahi honi hope loa a ke aloha, a mawehe ae la laua i na puili ana. l'a hele nohoi ka ui Makalika a pulupe i ka wai o ke aloha e naka haalulu ana iioko ona, i ka ikea ku a ka lehulehu, I ka wa I kaawale ae al ka pili ana a ua mau opua la. A oiai e ku haalulu ana o Makalika, ame na waimaka hoi e iho makawalu ana. me he haule ana la na ka ua lanlpili 1 ka Hooilo, ma leona mau papalina, ua pane aku la oia ia Hawila: "E ke aloha, ka mea nona ka leo I oi aku ka nanahe kapalili I ko na manu Canere, a o ka mea hoi nona na manamana lima palanehe i kianl Iho ma na maawe waea o ke gita i oi aku ka maiau ame ka mikioi mamua o ka'u I ike ai, ka mea nana i kaili aku I ka uahoa 0 kuu puuwai, a hawele iho la I ka hoohihl ame ke aloha, e pulama mau aku 1 ka po ame ke ao nou, e kuu hoa haihai olelo o ka malu wilou. "Aohe no a'u mea nul e ae e haawi nku ai ia oe e ka lei a kuu hooliihi, e papahl iho la hol oe o ke aloha, maopopo iho Ia hoi oe e ke aloha ia, maopopo iho la hoi ka ike ana a ke aloha kakia: aka, hookahl wale iho no, o kuu puuwai apau me ke koe koena ole, aia no ia me oe ma» ke'.a po mua loa I hina ai kuu kupaa, a hikil I keia mau hora o ka ehaeha e kiai paa mal nei maluna ou ame a'u." Hoomaha Ikl Iho la ua Manu Nunu nei, no kekahi mau sekona e pauma ana I ka hanu paupauaho o ke aloha, a pane hou aku la: "Nolalia, e kuu aloha! e kuu Hawila hol! He hele hol oe, a Ina no ke ala hol ole mal kena huakai au e ke aloha, alalla, e loaa aku ana no oe ia'u ma kela aoao o ka luakupapau. "He mea maopopo no nae, o ka hoopal i maopopo ole ka lanakila hou ana, 0 ka mea maopopo wale no ia'u, he hopena hikl ole ke hoohul houia kaua e ke aloha, a he hopena hol e hoopakalakl mal ana I ka iinl a kuu puuwai e malama nel, <■& e hikl ole ai hol ia'u ke nana i na olelo au i kamailio mai nel." Lapa hou ae la ka hana o ke aloha i ka ui Makallka, hikl ole iho la iaia ke hopoau loa aku I kona manao. Aka, i ka mao iki ae o na lulumi ana a ke aloha iloko ona, ua pane hou aku la ola: "A ina hoi o kena huakai au, e ke ' aloha, a e maliu hou mal ana i hope j nei, alaila, e loaa mai ana no au la joe e noho ana me ka malu apau." I ka pau ana ae o na hooniniau olelo ;ana a Makallka. ua haawi koke ae da Jka liamuku i ke kauoha i na paniolo ; na lakou e paa ana 1 ka 110 ahiu e hooIhina iho,lakou i ua lio la iialo, a e kupee iho a paa. | E Hke me keia kauoha a ka Ilamuku. rpela no I hooko aku ai na pauiolo l ka |lakcju hana. Hlna Iho la ua lio la ilalo, kupee ia !lho ta a paa. a maknukau pu mai la ihol me na kaulahao e hoopaa ia aku ( ai o Hawila iluna o kona halepaahao o [ka ehaeha i maopopo ole ka hopena, 'aka. mamuil o ke kokua ana mai o na " Mana "Lani wale eo e loaa ai ka ulla o ka pakele iala. | I ka makViukau ana o keia mau mea 1 hoike ia ae la, ua hull ae la ka Ilamuku a ho'.ke aku la I 'na mapuna olelo ! o ka ehaeha, e al ka ; naau o ka mea hoolohe aku, iniua o ke kanaka polno: | "Ano, e ka naita o ka ehaeha. e ae ' mal ia'u e hooko aku au I ka*u hana maluna o kou ktno laahia, a o ka mea : mua a*u e hana aku al, oia keia: "E Wehe aku aea au I kou kapa a pau, a mahope iho e hookau aku no au • ia oe maluna o ke kua o kela lio i ku- ' pee ia iho la, a o kou halepaahao la nana e auamo aku ia oe mamuli o ka olelo i hoopai hoahewa iua ole o ka manaonao I ike la. ma ka moolelo o Roma nei. a! ke Kia&ina ame kana kelkl, a'u e uoho 1 kauw*a nei, I kau mai ai maluna ou." ] "Aole nae keia hooko ana aku, me ka manao kullke me ko laua, aka. me | ka manao ehaeha. ame na lima haaiulu au e hooko aku ai I ka hana 1 h&awi ia j na*u e hana maluna ou« "Aole wale owau kal komohla Lloko o ka ehaeha nou. akm o keia anaina holookoa e kall nel no kou hopena, no iakou hol na leo I olowalu mau iho nei. e haawi aea I ko lakou mau ahewa ame na hoino ana maluna o ke keiki a ke Kiaaina, kuu haku. "Nolaila. e ka naUa maikai. ke kla manu akamai hoi nana i hoohei t ka manu nunu i kaulana aohe k&pili manu e pili al: t»a hiki mai ta ka hora a'u e

- aku aS i kA hwp-ii jcm" ? Mahop* o i k<fee sa afeu ai ki leo - it/-, o k%. kaki'U k*>a. o:aJ ka le&ul«ha : e fcu!<u ar.a nie na, waimaka t<- ī &na n» h* 1 mao !»a- -► Rana *a. n -a. k'> lakoa mau papaliaa. t i . ka pane &r*a a-- : . f -E n-.a-i oe ! kau haua «• lik'e i v nt» k;.i n:-a.fe' , Tr:Lke o kon haku. me fee •'k-?akta ia. • \ ae Uv??S'jr kiiiī r.aau e auam«> ; n.a ! ' c>hteb« af-a*a e Uau mai ana muluna ' o'u. r.o k-;u nu*nu mir-.u a!*>ha n»>ir "Xo!ai?a. c--wiklwiki o« * ilr. llamuku • 'maikai. e bwk<> k"fc* mai-I kau oihana." t j iih Hma haalufu ara- ka naaa > mokumokuahua i ialau mai ai ka Ila- ; muku i na Tvahi aahi o HawHa, a kat lakala ae la a pau i ka hemo. koe na l , wahl pale Hi ona. !. I He mea ehaeha no keia i ka naau o na mea apau e nana aku ana i keia ; inau hana e hana ia ia maluna o ke . kanaka opio. i I ka anehe ana mai o ka Ilainuku • «' laiau i na wahl pale ili o Hawila, pai r.e aku ia oia i ka huaolelo o ka aka: ■ ; "K noke loa ana no ka oe I ka pika- - pika o ka hee omolemoie ka aweawe e iike me kona pu?" i ( "Ae: ofa ka inila raa o k.i'u olhana, o ke kuai no \ ka alaala a kupae » 'mawaho,*' wahi a ka Ilamuku. • "Ina peia e hooko aku oe e iike me i kou rula mau," wahi a ka pane a Hawiia i ka llamuku. Ia manawa, lalau aku ia ka Ilamuku ' i ka palemai o luna a wehe ae ia, a he . oiaio ka kahiko i kahakaha ai i kela i mau la i aui lilo aku !a, oiai ke kino | molaie maikai o ka kaua koa opio, e ka j mea heiuhelu, e waiho ae an& imua o na kii onohl maka o na mea a pau, 1 a nawai hoi e oie hoohihi, oiai— | "He maikai he molale nepunepu. Ka oiwi kino o ka la a— i E lamalama ana i ke alo o Hihimanu, 0 ia la—o ia e—" Alaila, aiakai aku la ua Ilamuku ia ! ia Hawiia a ma kahi i kupee ia at ka lio, a o kona manawa ia i hoopulou iho |ai i ke poo o ke koa opio. j Mahope iho, kauoha iho la oia ia Hawila e moe ilalo, a i ko Hawiia moe ana iho me ka hoohuli ia ana o kona I alo iiaio, ua hoomaka koke iho la ka | liamuku e lalau a wehe ae i kona wahi ■ paielii o ialo, i keia i ieie hou | mai ai o Makalika me ka uwo ana, a : aia hoi, ke kihei siiika eieeie e pulele ' ana ina kona aoao o kana mea i aioha !ai a oielo aku la oia i ka Ilamuku: "E Slr liamuku maikai, iloko o kou i ahonui ame kou oluolu ana mai, e ae mai oe e hoouhi iho oe i keia kihei maluna ona.mamua o kou wehe ana ae i t kona wahi paleili o iaio. •'lna he aloha io kou iaia, a he puuwai hoi i komohia ia e ka menemene ( no'u nei, kana mea nui hookahi e haa- | . I lele iho ai mahope nei. alaila. e ae mai oe i ka'u noi. ! 1 "Aka, o ka mea oi ioa aku no nae, j ' !e ae mai oe na'u no e hoaahu ae iala S me keia kihei/' j "No kau noi," wahi a ka liamuku i 'pane mai ai imua o Makalika, "ke ae aku nei au e. hana aku oe i ka mea i 1 iku i ke aloha kanaka, a o na ahewa ia ' ! ana apau no'u nei no ko'u ae ana aku ' ia oe'e h'ana l T<eia maiuna o ka mea |au i aloha ai," e kau mai no ia maluna ' 'o'u." I S Noiaiia. me na waimaka e kiheahea I I ana ma ko Makaiika mau papalina, , ' | hoomaka koke aku ia oia e hoouhi ia; ' i Hawila me ke kihei slllka eleeie ana e 1 ! paa ana, me ka uwe heiu ana hoi, a na j kona lima ponoi no hoi I hoouhi iho i 1 ua kihei la maluna o ko Hawila kino, ' alaiia, huli aku la ia a oieio aku ia i ka ' Ilamuku: "E oluoiu mai oe o keia wahi aahu " ona a'u e paa nei me a'u hoi ia, a o ka j L nui aku o kona mau wahi aahu me ou- ' kou ia." "Ae," wahi a ka liamuku—"e hana oe e ka iede a pau pono kou mau ma- | kemake, a mahope iho hol oia manawa j ' ! e hooko aku au i Ka hope o ka'u mau ihana maluna ona." ! ! "Ua pau ae ia au, a e lawe aku oe I , ko'u mau hoomaikai," i pane aku ai o 'Makaiika. j Ano e na makamaka, ke ike nei ka- J [ kou I leo Makaiika wa-hi ana ae a paa ; ke kino olohelohe o kana mea i aloha ! a i f a eia hoi oia ua makaukau loa e kau ! ia aku i ka lele. j I keia wa 1 huli ae ai ka Ilamuku a kauoha aku la he eono kanaka e hau-1 ;hoa a paa ke kino o Haw T iia me kekahl | kauiahao, a e hookau aku iaia maluna 1 o ka hokua o ka iio me ka hoohuli ana ■ ae i kona alo iluna. Emoole ka laweiawe ana iho a ua ! mau kanaka la ia Hawila me kekahi mau kauiahao nui, a paa pono ae ia oiau j Alaila, kaikai ae !a iakou iaia a hoo- , kau iho ia o ke kua o ka lio ikeokeo ahiu e moe ana. • | A ia wa hauhoa hou iho la lakou i kona kino a paa maluna o ua li<? la me ;i>a"kaulahao ekalu ka nui. . | A o ka manawa hoi ia a Makaiika i k!e hou mai al a huki ae la i ka pulox:Iou e uhi ana ma ko Hawila poo, a ia i wu oia 1 papahi iho ai i na kipona aloha maiuna o kana mea i aloha ai, nc ka manawa hope loa o kona kiiohi ana iho 1 r.a papailna r>ohoa o ke aloha kakla l ka puuwai. , ' | I keia manawa a Makaiika e papio ana maluna o kana mea i aioha aK aia hoi. aohe waimaka paa o keia ame keia o ka po£ kanaka makalkai, e liookuu t:ke ana lakou i na hoomaha ana a ko*" lakou mau ehaeha e kokoni ana Uoku ]o ko lakou mau puuwaL | Aka, e lia makamaka heiuhelu, aia no n;awacna oia poe e u amv no ka- ; kt u koa opio he ekolu mau kino ka- i īniika ! hoopaakikl la ko lakou mau peuwal, Hie he aia paa ia no Kaueleau. |oia no ke Kiaaina o Roma* kana keiki ! pi uwai eleele &m<c ka makuakane j kona o Makalika. Aia ko lakou mau maka e haka mai i ana me ka inain.a a ua lilo ka manao- .; ! nao ome ka menemene o na hana i hana la aku a e hooko ia aku ana hoi maIvna o ka N*aita opio nona ke kaulana i kuku'i ae a pani ke aupuni o Italia no j kona ikaika ame kona makaukau ma ke kahua hakoko he mau hana I hoihoi a i hauoil loa ia e ko lakou mau naau. W A ke Ike r.ei hoi kakou e na hoa ka-. ana pu o keia molelo, eia ka kakou ieoa opio ke kau nei iluna o ka hokua o ka 110 ahiu. a o kona ahai la aku koe iloko o ka ululaau i na wahi i manaoia ma- j laila oia e hoomoe al i kona poo no ka n oe kau & moe hooilo. I ka manawa a Makaiika i ku ae ai! iiuna, o ka wa so ia i iohe hou ia ae ai ka leo o ka liamuku e kauoha ana i na' paniolo e wehewehe ae I na k&ula i ku-

pe* ia sl irx <> ka !«>. » e ae ho? iaia ksna pio e ana sna- . iura <» koaa kua. • Xani ka. pls.apir.ai o na houhou kaa «-.a ki«i«:*r,: manao hia. oliil k- K-.akaaia ae na 0 ::;.i o Uo a K? āku ia ka inohaia ah.;a tzjaa. se o ua n\x\x wai —Kr i r*. —a k* oni ae ia koi\ i kLn-.- —n eiT-v-:-iv ua ku se ia »xa me k >r:-ī &hlu apau. Ak> o Hvt?nia nialuna o kona kia, a a:.i i.c\ <> M::ka!ika ke ku la ma j ka ao i:> o ka ilo hlhiu a kana aloha 1 h</oL'ka ia iho ai. Ke puiiki la oia : kor;a mau Uma nia kona umauma. ke hiolo makawaiu ia kona mau waimaka me ka waiohia. K* kau ia kona mau onohi maka ma!una o ka opeope eiefile e moe ioiii la maluna o ke kua o ka lio, a o ke poo hoi o kana aloha. aia ia ke luhe mai la tna ka aoao o ka iio. e nana mai ana iaīa me na walmaka o ka ehaeha e hooI'iUu ana i kona mau papalina. I kela wa, poha ae ia na ieo o na pu ■ pehi, a haehae ae ia ko jakou mau leo i na eheu mama o ka lewa. a ia wa i le1* ae ai ua lio keokeo la iluna a ku pololei, a o ka manawa nohoi ia i hookuu aku ai na kanaka i ua iio la. a o kona wa no ia i ahai aku ai ma kahi 1 hookupono ia nona e holo. \ A ua nana aku !a hoi na mea apau i ka holo ana a ua lio Ia me kana ukana maluna o kona hokua. Aka, i na mea a pau e nana ana i ua lio la, aia hoi, ike ia aku !a kekahi mea kmo wahine e alualu ana maht>pe o ua j lio la, a ma ka ike aku a na mea a pau, ua like ka mama o ua mea kino la me ke dia wahine o loko o na ululaau. j A ua hooulu ia mai la na ninau ame na hoohuoi ano e ana mawaena o na kanaka, a ua ninau ae la lakou i kahi ame kekahi no'kahi i hoea mai ai o ua wahine la. j Aka o na makamaka heluhelu paha 0 keia nanea, e ike maopopo ana no lakou, aole keia he wahine e ae, aka, o ke kilo wahine Sidia no ia e like me ka hoike ana a na kanaenae ana f hala ae nei. , Ano, e na hoa, maanei kakou e haalele ai i ke kamailio ana no na mea e ae, a e hoomoekahi waie aku no kakou i ka kakou mau hookolo ana mahope o na meheu o ka kakou hiw r ahi%va e ahai ia la e ka lio ahiu a e hoomoe ana hoi kakou ia Makalika a hoea hou mai no ilaila. | Aole i hala he elua minute mahope ) ibo o ka haalele ana iho o ka 110 ahiu 1 ke kahua mokomokō, ua komo aku la oia iloko o ka ululaau. ) Oiai ua lio la e ahai ana ia Hawiia a komo iloko o ka ululaau, a haia na la elua me na po elua o kona hele ana me k-t hoomaha ole, ua ane hoomaka mai la o Hawila e nawaliwali. i i Aia no hoi ke kllo wahine Sidia ke I hookol la mahope o ua lio la me ka hoo- ! maha ole. ! I ke kolu o na la, ua ano akakuu mai la ka holo ana a ka lio a ke hele mal la * hoi ko Hawila kino a wiwi, oiai aohe ' wahi komo lau ai iki iloko ona. j ! Uoko o keia mau la okoa a ua lio | la i lawe ai ia Hawila, ua hala na ulu- . laau lēhulehu, ua ae ia na pae puu he nui, ua kaalo ia na hakawai kinikini ( e ia, a e like me 4ca lehulehu o neia j mau wahi I hele ia e ua lio la, pela no ; ka nui o na wahi i hala i ke kllo wahine , Sidia, oiai, aia no oia mahope pono o ua lio la. | : A hala ka elima o ka la, ua hooma- j ka mai la ka lio e holo maoli, a o Hawila hoi ua like ia me ka pauku iwi o J ke kanaka make e olokaa wale ana no ; maluna o ke kua o ua lio la, no ka mea, ua wiwi mai la kona mau lala, a ua j 1 poholoholo ae la na kaulahao i "hoopaa s ia ai oia. { j I ka hoea ana o ua lio la i ka eono o • . na la, aia hoi ua holo aku Ia ua lio ahiu j ; la a hina pu iho la, ole hlki iaia ke ku i , hou ae iluna, a ua llke ia me kja i'a m£-' . ke i ka hola. | I ka manawa a ua lio la i hina iho ai ilalo, e ku ana no o Sidia ma kona ! aoao, a o kona wa no ia i eleu koke iho ai I kana apana hana ma ka wehewehe ana la Hawila a hemo mni ka puliki : manaonao ana a na kaulahao. j | He olaio, aohe lihi pili o ke no ka- i naka maluna o Hawila, i ahona i kahi ) aho e naw f e malie ana i ka houpo, a e ; ka makamaka heluhelu he hora walo- j i hia no keia a kaua e kiai nei i ka kaua ; t koa opio. | | I ka hemo ana ae o Hawila a kaa- > wale mai la hoi mai kona halepaahao i hoopaa pio ia ai, mamuli o na lawe- | ;lawe maiau ana a ke kilo wahine Si- j ' dia, ua hoomaka koke aku la no oia e} iapaau ia Hawila, | Unuhi ae la oia mailoko mai o ke- I kahi eke ili e paa ana ma kona puhaka he hue-ili. ame ka wai o loko o hue i kapipi iho ai oia ma na maka o Hawila. >■ f Pela oia i hana ai a hala he mau minute, ia wa i mohala mai ai na lihiiihi ; maka o ua koa opio la. Alalla, unuhi j hou ae la no oia mailoko ae o ka eke ili he wahi omole uuku i piha tne kskahl t\ ai lenalena. a me ia mea hamo iho Ia oia ma ka umauma o Hawlla a hala , i na Hma, a I ka hala ana o kekahi ma- } nawa okoa, ua hiki ae ia i ua koa oplo ! la ke onioni, a hiki pu no hol iaia ke heokikookoo ae i kona mau lima. ? A mahoj>e iho. ua lalau hou iho !a o S:dia iloko o kana eke iii a unuhi ae la he huewai ill nui, a me ia mea hooha:nu aku la oia ia Hawila, a he mea oiaio ia ka pau ana o na oplopu ekolu iaia I ka moni ia, ua ala mai Ia oia llu- , na a noho mai la, Alaila, haawl aku la * o Sidia laia he wahi p[>po palaoa a ai iho la o Hawila, a o kona wai e inu no hoi no loko mai no la o ka hueili. 'i I keia w-a a kaua, e ka maieamaka e ike nei i keia mau lawelawe ana a Si- ; dia la Hawila oia ka manawa a ka la e haaiele mai ana i kana hoomaamaa ana ae> i ka iil honua, a ke noe mai. la hol na eheu anoano Ilihla o ka me- | hemeha maloko o ka ululaau. - J ; A i ke aia ana mai o Hawila a noho mai iiuna ia wa i kamailio aku aio Sidia iaia, me kona mau waimaka no hoi e kakau ana rua kona mau papallna: ] "E kuu kelkl. e Uke no me ka*u i hai ' mua aku ai la oe, aole oe i nele i ke ; kiai pela.no oe e Ike nei, ela au kou anela kiai me oe i keia wa. | "Ano ke uhi mai nei ka po, a ke ko- • kolo mai nei hoi na ahe&he kehau makani o ka ululaau, a o kou kino hot e k kuu keiki, aole la I kupono no kahi e like me keia ke ano. M I I keia wa ninan mai la o Hawila: . "Ea, pehea ia an I hoea mai uei i kela wahi?** I "E kuu keiki," wahi a Sidia, "na ka hokua o ka Uo ahiu i lawe mai »ei la oe ia nel, a I mea nou e hooiaio ai i ka'u hoike aku la ia oe,- e nana aku oe '

s h<>MfcoU->na e ma.i ia. ia oe I maeele- mai u-el ta neL 'ī "O ka. k*?ia oko kaua !a ka * v. Ē.ocah<-k' rel. A eia hoi au kou kiai ke h0»>1:;45:.v,a poaol nel la*u iho no kou peno. i knnk* ū\ hol m? ka"» I ■■ra haaWe- k«aa i ke kul.xna.kaa- © Ran:a i ke awakea o ka la Sar.fi. a mal ia la maJ ko kaua he;*> ' ana i k* a*> aiae ka po, a hoea iho- !a l k*?ia \~ahl. ; "Ina aole alolia o ka mea Mana ia kaua i hele mai nei, ina paha aole e loaa ia kaua he hauoii ana e iike me ka kaua e hui nei I keia wa." 1 kela wa pane mai la o Haw i!a m** k<* axio polusuhi olalau no o kona noonoo: {■ •'Ea. auhea keia manu nunu, o maua pu iho pei nohoi. a i kela wa aole eia me a'u. Kupanaha! kam&hao! Aka. nowai ia keia aahu kanikau e panio uliuh nei? Kahaha' Auhea la kela wahine pupule—" ■ Mamuii o keia mau oleio a Ilawlla e hiki ai no ia kakon ke hoomaopopo ih«>. aele no i pau pono ioa na noonoo aao olalau iloko o ua koa opio la. mamuU o na umii ana a na ehaeha iaia, oiai, ke!a mau hora popilikia ana i kau ui maluna o ka lio. ( Ua ike no hoi ka lede Sidia i keia mea a oia hoi kahi pilikio i koe iloko ona. Nolaila, unuhi ae Ia oSa he wahi uuku mailoko ae o kana eke li'u a luiawi aku ia oia ia Hawila me ka oklo ana aku; j "E ir.u aku oe iko keia wahi omolo, a auanei e loaa mai ai ia oe he mana. a he noonoo maikai ana." | Lalau mai la hoi ua koa opio la i ka 'omele a inu ae la. a he, inea oiaio ua ikea aku la ka mohala maikai ana mai 0 kona mau hiohiona, a la wa oia I kamailio hou inai ai ia Sidia: ! j "E ka lede kamahao, e kaia mai oe ia'u. He hihio moeuhane paha keia a'u e ike nei. Ke hoomanao nei au, ua hookau ia au e na lima lokoino o na kanaka maluna o ke kūa o kekahi lio. a no kekahi mau la elua ko'u ike ana aia au ke komo la iloko o na ululaau. j 1 me ka iho ana hoi iloko o na haalu he nui, 41 pil aku la hoi ma na pali lehu- 1 lehu, a n>ahope mai o ia wa, ua kaili ; ia ae la ko'u mau noonoo apau. a he ; pouli wale e ike ana. Aka. e ka lede, heaha la keia halulu a'u e lohe nei, me he halulu la hoi o kekahi | waikahe nui." I | I kela wa i lohe ae ai o Sidia iua ha- j lulu la, a haawi ae la oia i kopa hoo- | lono āna. j j Aia hoi ua halulu la ke kokoke loa 1 mai Ia I ko laua wahi e noho ana, aole • hoi i liuiiu oili mai ana ke poo o ke- ; kahi lio, mawaena mai o opu laau, aia hoi komo mai ana ua lilo la me ke- j ! kahi kanaka hololio maluna iho ona. I Kaohi aku la ua kanaka la i kona | lio, lele iho la oia ilalo a hele mai la ■ oia ma kahi a Hawila e noho ana. j Aia na waimaka e hiolo ana ma na j papalina o ua kanaka la, aka, aole nae j 1 mau mea i ike ia aku, oial ua paa | kona mau maka i kekahi uhi. i | O kona aahu e komo ana ia wa he ' aahu iii. Aia ma kona kua he koi kaua, | ' me ka laau ihe, a ma kona aoao he pa- j hikaua, I | Lalau aku lā oia ina lima o Hawila ■. me kona mau lima, hapai ai la oia ia~< ( īaua a honl iho la, ame ka leo i piha i j ka walohia pane aku la oia: | I "E kuu aikane aloha —E Hawila' E , (ka Naita Pahaohao o ka l|ua Huna j j Waiwai—Eia au o Malavalia—" Ia wa I wehe ae al ola i ka uhi maka 'e paa ana maluna o kona mau maIka, a nana aku la ola me kona mau I onohi I hele a halana ia e na wai- | maka. 1 E ka makamaka heluheiu, nani ka •ulia pomaikal I loaa i ka kakou koa * opio, no ka mea, eia oia ua loaa i kana j laikane aloha. | ( Hfa o Malavilia me Hawila, ahe mea j hiki no ia kaua ke hoomaopopo iho, e j 2ka makamaka, he manawa walohia : '■ keia no laua a elua. | Aole paha i moeuhane mua o Mala- j valia e loaa ana kona hoaloha e ola mai \ ana, me he mea la o kona klno kupa- j I pau paha kana I manao ai oia ke loaa ! aku ana iaia. S j Pela no hol paha o Hawlla.'aole no-j hoi paha oia i moeuhane iki e halawai. ana oia me Malavalia, kona hoaloha ; liloko oia manawa, aka, ma.muli nae 0 ( ina kokoia pomaikal ana a ks au o ka 'manawa, ua loaa ae la la laua he hul 'ana, e like iho la me ka laua e ike la . :i kahi ame kahl. | Nolaiia, ua apo aku la o Hawila I ko- * na hoaloha a puili la hoi iaia, me ka ! jolelo ana aku: ■ j j "Eia no au o kou hoaloha. He ma- ! nawa keia na'u l manao, aole kaua e hui hou ana, aka, e hoonani mau loa ia ke Akua Kahikolu, ua haawi mal la »Oia iloko o Kona lokomaikai oikelakela, ! . i ka pakele ma o'u nei, a I ke aiakai po--110 ana mai la ia oe a hui hou kaua, j "ET kuu Malavalia—Pehea kuu meai 'a'u i aloha ai? Auhea oia, ua haalele ; mai anei oia ia'u? E hal mai, oiai ua ike au I ka ehaeha nona, E hai mai . e Maiavalia, kuu hoaloha oiaio." 1 Alalla, pane aku ia o Malaval\a; I "No kau ninau e kuu hoaloha oiaio no ka mea e pili ana i kau mea I aloha ai, e hai aku au ia oe, me ka ehaeha o j kuu naao. I keia wa he paahao oia i I hoopaa ia maloko o ka haie paahao ou | Ke uwe kanikau mau Ia oia ia 00. Aka, • i hoopaa la ai. Ke hooia aku nel au j imua oa, aoie oia 1 haaiele mai ia oe, e kuu Hawila, aole paha I pono loa keia j i wahi no kaua e noho ai, no kā mea, ke S pa ikaika mal nei ke anu i keia wa, a mahope auanei oe ioaa mai i ke anu. Nolaila. he mea pono la kaua ke imi hele ma keia wahi aku a loaa ona wahi haie 110 kaua e hoaumoe iho ai. Aole paha o kaua wale no, aka, o kakou pu me keia k-de maikai a kamahao hoi, ko ■ kakou alakal aloha." j (Aole i pau.) |