Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 39, 27 September 1900 — Ke Kinowailua I KE KULUAUMOE [ARTICLE]

Ke Kinowailua I KE KULUAUMOE

Ma ka wa a ka Haku KetawJna i olepe ae ai la Sillvfa. o kona manawa no la i ku ae ai iiuna a holo aku la ma ka puka komo a kiei aku ia iama o a m&anei o ke alaheie, eia nae aohe ana mea i ike aku, oiai ua nalowaie aku la ke aka kino hookalakupua o ke aumoe me ka maopopo ole hoi o kana wahi i naiowaie aku al. Aole paha i hala ae he eiua minute o ko ua Haku Oplo nei ku ana ma la wahi me ke pihoiho! nui, aia hoi, hoea mal la o GUibeta Moneka, ke kanaka hookahi I ike ! ke ola hou ana o Berniee. Aia maluna o kona mau helehelena he nanaina ano e, me lie mea la, ola ke~ kahl i ike 1 kekahi hiohiona kupalanaha. He oiaio, e kuu makamaka heīuhelu. kela wa, oiai oia kekahi I ike ia Bemlce a ma kahi o kona hoike ana mai irat»a o ka Haku Opio no kona Ike ana i ua wahlne la, aia hoi ua ninau hoopuiwa a ano hoopohala mai !a oia I ka Haku Opio. "E, e, heaha keia? He keu ka hoi ke ano e o kou helehelena, e kuu Haku i nei po. Me he mea la, ua ike oe i kekahl lapu hoeepa o ka po. ke hele o kou mau helehelena a okaiakala kunahihi?" Ua nana aku la ua Haku Ketawina nel la Gilibeta, a pane aku la ma ka ninau ana: "Aole anei oe i ike i kahi a Bernice i nalowale aku nei? Aole anei oe I halawai mai nei me la?" "Auwe! Heaha hoi keia ou, e kuu Haku? Ua ike anei au la Bernice? Ua halawai mai nei anei au me ia, wahi au i ninau mai nei, e kuu Haku? He keu maoii ka hol ke ano e o kau mau ninau. Pehea la, manao anel oe, e halawai au me Bernlce e moe maikal mal la maloko o kona hale-lua, kahi hoi a kakou i lawe aku ai a hoomoe iala I kahi wa hookahl makahiki a oi i kaahope ae nei? Kai nohoi ua make o Bernice, a eia nae oe, e kuu Haku. ke ninau mai nei ia'u 1 na ninau, me he mea la, ua ala 'hou mal nei ka make malloko mai o na kauhale hooanoano 0 ka poe make? Mailoko mai la au o ke kfhapai laau, 'a komo ae nei iloko o ka hale hooulu pua, a komo loa mai la ia nei, aole a'u mea i ike mal nei." "B kuu hoahanau," wahl a ka Haku Ketawina i pane aku ai imua o Gllibeta, "ua Ike pono loa aku rei au I kuu wahlne —ae —ia Bernice i waihoia ai maloko o ka ilina kupapau o kuu mau makua ame o'u mau kupuna, ellke me a'u e ike aku nei ia oe. Aole hikl la'u ke tohihewa. Mai manao oe, ua hehena*la au, a ua pupule ia paha ma keia mea a'u e hoike aku nei ta oe. O ka'u wale no e nonoi aku nel ia oe. e kokua mai oe ia'u ma ka huli ana 1 kahl a kuu Bernice i nalowale aku nei." Me ke ano hoonalonalo a hoouhiuhl hol, pane mai la ua,Gliibeta nei: "E kuu Haku. ke manaoio loa nei au ua pupule maoli paha oe? Ua ano e paha kou 1010. a i ole, o kou noonoo paha. Ua make hoi o Bernice. e kala lilo wale kona make anaft eia ka, ke ola nei no ola ma kou noonoo ana, e kuu Haku? Manao anei oe e hoi ana ka mea i make mailoko mal Tr ka iiina I waihola aku al ia? Ea, e hoouna paha ae au I kauka nou? Ke ole au e kuhlhewa, ua loaa oe i ka roai 1010K< Aka, me ka pane hou 6\e ana aku o ka Haku Ketawlna ia GlUbeta Mo " ek£ J| puka floa oku la ia Iwaho, hele aku a ia me na kapuai awiwi a komo aku la iloko o ka hale hooulu pua, a noke iho la 1 ka hull no kana mea I ike ai ma waena o na pu mea kanu, eia naeao *;« moali, aohe hoi meheu o kana Bernice 1 Oiai*hoiua Haku Ketawina nei ! hele aku ai noloko o ka hale hooulu ua hahai aku la o GUlbeta mahope ona, me kona oielo ana iho lloko ona. "he oiaio! ua ike io no o Haku Ketawina ia Bernice," aka, no kona n> ake ™ a ** 'oa e hunahele I Ko Bernlce hoopakelela e ta maUoko mal o ka luakupapau. nolalla. aole no ola I hal aku I ka Haku Oplo i ka mea oialo. I ka pau ana o ka hull ana a ua Ha ku Ketawina nei I* loko o ka hale hooulu mea kanu. uahaa.elelho U o,a I» lloko o ka mala laau a hull ae la laua ho Okl U H^%rēl.kemekaka r nae, o laua I hoohaUwaUa mal me ka ulia pomaikal o ka iKt an MaLneT. C e n kuu hoaMihai o!eJo okel* waUua nen ke kuluaumoe. elike me ka ™ Wla aku al ka Haku Opte ame GlHbeta no k» l^noho^hMkah^lh^aholo^ni'la'loko o ka ruml hooklpa. ola ka wa i ku ae ,1 o Bernlce lloko o kona aahu keoma ka puka a kaulona poloW aku la kana mau nana ana maluna no a !«°la° Bernj« mau ano apau roe ka hoonewane^.» Tkl"hf oko Slllvla Ike m« (Bernlce). ua hooplha loa maka'u, no kona manao ana, ne »p r"a I lke mal al, aka, mamu» o W Beralce ku loihl ana ma kahlanal ku īho al, ua hoomaopopo mai » mea klno a he mea koko maoll ke k» aku ana Imua ōna. Ike . o Bernte* klno ola no ia e ku aku *nik a ia wa 1 leomo Iho al ka wela o ka maka*u lloko ona no ke karalma elee» •aa \ hana ai. Ike iho la !a, aole I nAke kona punalua* He mea e ka weliame ka maka'u 1 kau tho OTUIU *

! O Berniee hol kela, ke ku aKu la oia imua o Sillvia me na maka aloha, a me la haawlna nana aku la ia I ka wahine ana \ ike mal al t kana kane e haawi ana I na berita o ke aloha.» A haia kekahi mau minute o ko Berniee ku ana ma ka puka la wa huli ae la ia a haaleie iho )a i kana wahi i ku ai. A ma ia manawa lohe aku la 0 SHivia i ka leo o Bernice iaia i hoopuka ae ai i keia niau huaoleio: "Poor—poor sistec! Ua kaiii aku oe e SiUvia i ke aloha o ka'u mea i aloha ai. Good night—good nightr' Nalo aku la o Bernice, hoanoano iho la hoi ka lai papuhea la loko o ka rumi, aole ma ke ano e ae, aka, ma ke ano no he " pakanaka ola" ia no. Aole hiki ia Silivia ke hookaulua hou iho i kana noho ana maloko o ka runjl hookipa, oiai u& piha loa kona noonoo i ke pihoihoi nui no keia ola hou ana mai o ka mea ana 1 manao ai ua make. ! E hoomanao oe, e kuu makamaka heluhelu, āole o SUlvi& he wahine naau , hohe wale a maka'u wale hol, e!ik« - paha me ka mea i ikeia mawaena o ke- | kahi poe wahine he nul. Ma kona wa i hoomaopopo pono ai a ike ai hoi o Ber» ! niee kino ola maoli no ia e ku mai ana imua ona, ua komo koke iho la ka manao \ioko ona, ua hiki mai ka manawa j e komo aku ai oia iloko o kekahi ha- | koko nui. Aka, pehea la nae ka loihi o ; ka paa ana I kona manao no ko Ber- ! niee ola hou ana mai mailoko m&i o ka I luakupapau, e ikeia ana ia, e kuu hoa ! uhaiaholo o keia mooleio ma keia hope ! aku. I Ma ka wa l nalowale aku ai o Bemlce j ia wa no i haalele Iho al o Silivia ia loko o ka rumi hookipa, me ka manao ī paa iloko ona, ma ka wa mua loa ana ! e ike ai i kahi kahu hanai ona, oia kona ; wa e hoike aku ai i na mea i ikeia e ia ma ia po no Bernice. Hoi aku la oia no kona keena. 1 I ka iioea ana mai hoi o ka Haku ;

] Opio ame Gilibeta i ke keena hookipa, | i ike iho la laua aohe o Silivla o loko oia wahi, a ua manao iho la ka Haku ! Opio, ua hoi aku o Silivia e hiamoe no ke keena aku ola po. I ka o ana mai o na kukuna o ka la : i kekahi kakahiaka ae, ua ikeia aku la ka Haku Opio Kelawina e hele liolo- \ holo ana maloko o kekahi wahi o ke ki- ! hapai laau, a pela nohoi o Gilibeta ma ' kekahi wahi-okoa aku o ua kihapai la. [ O ke kolu o na mea kino e ikeia ana I ma ia wa "opioplo". o ke kakahiaka, o ia, a h€? wahi okoa ua kihapai laau la kana e hele ana. O na r*aau pu-kolu ana a keia mau mea kino ma ia kakahiaka nui, aole ia | mamuli o ko lakou hui kamailio pu ana e hana lakou pela, aka, mamuli no ia o na manao hoeueu pakahi 1 ala ae iloko o kela ame keia o lakou, e hookolo ma ka meheu o ka wahine o ka aahu ' keokeo. Ua hoomau kela ame keia o | lakou I ka maau hele ana maloko o ua i kihapai laau la, ma na alahele like ole me ko lakou halawal ole ana hoi I kahi ame kahi a hiki waie i ka hoea hou ana 0 kela ame keia o lakou iioko o ka rumi hookipa. 0 Silivia ka hiki mua lloko o ka rumi hookipa. He umi paha mlnute maI hope iho o kona hoea ana iloko o ua keena hookipa la, ala hoi, komo aku la ; ka Haku Opio, a he hapalua hora okoa paha mahope iho, hoea o Gi- , libet£u j Ma ka wa i komo aku ai ka Haku Ketawina iloko o ke keena hookipa, ia wa 1 ohooho maikai mai ai o Siiivia iaia, ' me ka huna "pee-poli" ana iho hoi l ka | mea ana i ike ai i ka po ame kana haI na oia kakahiaka. | "E Roe; Good morning! Heaha kau nu hauoli i keia kakahiaka? He keu | ka hoi ka mea puiwa au I hana mai ai ia'u i ka po nei! Heaha ko mea o ka ■ olepe ino ana ae ia'u, a pakele au mai $ kakaa iluna o ka papahele? He keu \ »nohoi ko'u puiwa. Ua lohe akii au i, ka hooho ana ia Bernice, a manao; , iho la au, he hooho hoomea wale ae no - ia a o ko haalele hio ia no ia ia'u e | noho mehameha iloko nei o ke keena. ? ' Xo ko'u ike ana hoi i kou haalele ana : iho la'u o ko'u hol nohoi ia e hiamoe, | [ me ka mana6 ana no nae e haiaw£ii i hou ana kaua ma keia wa e mawehe- j 1 wehe pono ae al i ka mea nana oe, e kuu aloha, i hoopuiwa I ka po nei." j | "Good morning—l" wahi a ka Haku j } Opio 1 pane aku ai me ke kahamaha j koke ana iho hoi o kana pane ana aku | • imua o Silivia. A hala nae kekahl wa i - pokole, hoomaka hou aku la ia e olelo: j { "No ke kumu o ko'u haalele ana iho; ia oe, e Miss Silivia Monk i ka po nei, j 1 oia no kuu ike pono ana ia Lede Ke- j ! tawinae e ku mai ana ma kela puka ' ma ko kaua wa e noho ana maloko nei. i I E kuhi ana au o oe kekahi i ike ae iaia. ' E hai aku au ia oe, ua ike au i kuu | Bemice i ka po nei, elike me ka'u e ike ; aku nei ia oe i keia wa, e SHivia. Ke 1 manaoio loa nel au ua hoi hou mai oia I i keia ao nei mai ka luakupapau mai, elike no me kana i hai mua mai a! i&'u | mamua o kona haalele ana mai la'u. | O kela ke kumu a'u i haalele ai la oe ' ma ka po nei a uhai aku ia au mahope .o kuu Bernice aloha, aka, aoie oia I loaa la'u." im ke ano uhiuhi laumamane, a!a hoi, pane mai la o Silivla: | "He mea oialo, aole au I manaoio e kaualakoia aku ana kou noonoo. e kuu \ haku. e alakaila oe ma ke alahele e kapala mai al, ua ano e kou noonoo. Ke haohao nei nae au I kou manaoio aua ua ola hou mai o Bernice mai ka make mai? He mea kup&lanaha loa keia ia'u." 1 kela wa paa ae ia & Haku Oplo i ■ kona mau liina ma kona lae, & pane : aku la i ka wahine maalea, nul walet • I "E Sliivia, o ka helu elua iho la" keia } o na manawa a'u I oleloia mai aC ua »| behena «u. O ka mua I ka po nei, a o |ka iua loi kettf**Bttl& pill u kuhl1, hewa. au, aole !oa 1 kuh&ewa ko'u l j ike &n& iala. No kela manawa nae, me . [He mea la, e ae aku paha au imua ou

u* Iw&Oww* a oia mea a'u i Ute al, h« bolt €di'o w»l« no la oō ko'u maa liil ooo&i maka. mamuli o na hauli l?i? manao au i botk\Kmua aJcu ai ia oe • ka jx> »ei/' . .. Me nsau olelo. hele la oa llaku r.w a «oho \ho ma k&M fc;>koke ta S*iiv>a, a fho la nohol i2V.& e\suu&«io ma na »M»a e I ka uhai-a-feolo ana o ua Haku Op-o n*i i ke ak&ku k«okc»o ana I Ike ai. a pela no&oi o OiUbeta. ' Oial laua e kaiuaUio ana, aia hoi. huli hoi mai ia o Oiiibeta a hui kamaillo Uk« iho la lakou. O ka iakou mea uui I kamaillo ai oia ka mea e piH ana i ke kino-aka-wallua I ikeia e ka Haku Opio ma ka po mamua iho. Kani mai I» ka bete o_ka aina kakahiaka, hele aku !a lakou no ka papaaina. Olai laKou malaila, ua hikl ke ikeia aku ma ko lakou mau heleheiena kekahi mau ouli ano e ioa» a he mea l*oi la e hoomaopopo mai ana, aia he mau noonoo kuhao o ke aiwaiwa ke oni la iloko o iakou pakahi. a o oe. e kuu makamak.'i heiuhelu ka mea i ike i ke kumu o kt»Ui haaweīa ana o ko lakou mau coonoiX I ka pau ana ae o ka lakou paina ana, aia hoi, ua hoike aku la ka ilaku Opio irnua o SiHvia ame Gilibeia i kona manao, e hoi loa ana ia iloko o kona keena, a maiaila oia e hoohala ai i ka hapa nul o kona manawa oia la. Ua Ulo keia i mea maikai i ko Sillvia noonoo, oiai ua makemake ola e hui a kamailio pu n»e kona kaikunane. nokamea, ua manaoio no la ua ike ola la Bernlce ame kekahi mau mea ano nui e piU ana iaia ma ka po mamua iha l ka hala ana aku o ka Haku Ople. aia hol, hele aku la o SUlvla ame OUibeta noloko o ke keena hooklpa. Oiai laua malaila. huli mai la o StUvia a kamaiiio mai ia i kona kaikunane ma ka ninau ana mai laia; * "E, auhea oe. Giiibeta. Ua makemake au e hai mai oe la'u i ka mea 01aio loa, oia hoi, aole anei oe i ike Bernice i ka po nei elike me ka Roe i ike air* "Ke hoopahaohao loa ma! nei oe ia'u e Silivia me kau nlnau," wahi a OlUbeta i pane aku ai i kona kaikuahlne. "22 Gi!ibeta, aole loa e hiki ia oe ke pane mai ia'u 1 kena ano pane au e kamailio hoohuol mai nei. E hal aku au ia oe, ua haalele aku o Bernlce i kona hale-lua i waihoia aku ai oia, aneane hookahi makahikl a oi i hala ae nel. I E hai aku au ia oe, ina he lapu ka'u l I ike ai i ka po nel, alaila, he lapu ana > keiā e poalo mau ai ia Keta\vlna Hale nei; aka, ina he mea klno ola ka'u i ike ai ma ke aumoe o ka po nei, alalia, e hai aku au ia oe, e kuu kalkunane.

e Ulo ana oe ame a'u l mau ilihune loa ma keia ao honua." Aka, ua hoomau aku !a no nae o Gi)ibeta 1 ka hooleole ana imua o kena kaikuahine, me ka oielo ana aku tooi i »a kaikuahine la ona: "Ea, auhea oe, aohe o kaua waivrai ma o ka lapu au e kamailio mrfl nei imua o'u. Aohe o'u manaoio iki ia mea. 0 oe ame Hoe, kai manaoio ua ala mai ke na Ilina, a ua ike olua ia Bernice. He manao pupule loa kela. O ka'u waio no e hai aku ia oe oia kela, e awlwi aku oe 1 ka mara ana me ka H*ku Opio, a ke mare ka hoi olua. o kaua waiwai no ia, aohe piiikia i koe. Nawai hoi e oia hou mai ka mea I make lilo loa?" Mahope iho, liaaiele iho la o Giiibeta 1 kona kaikuahine a hoi aku la oia noloko o ke keena hooluolu maloko o ka rumi hooulu mea kanu. Nana aku la hoi o Biliyia i kona kaikunane me na onohi maka ano e, a oieio iho la oia lioko iho ona: "He mea oialo, aole hikl ia'u ke ike heaha la ka manao o kela keikl poo paakiki e huna haaiele mai nei 1 kona ike ana no kahi mea e pili ana lā Berniee. Ua maopopo loa ia'u, ua ike kela keiki i kahi e noho nei kuu punalua. Weil—aole oia i ike i ka nui o kuu ma« na e hiki ai ia'u ke hoopahu'a aku i kana mau hana apau. O ka mea maopopo, ua ola hou io mai no o Bernlee, a o kona kino no ka'u i ike ai ma ka po nei. He keu maoii keia o kona wa oi loa aku o ka ui; aka, aole oia e hol hou ana me Roe. Ae—ua IHo o Roe na'u a na'u mau loa no." Ia wa haalele iho la o Silivia ia loko o ka ruml hooklpa, hoi aku la ola iioko o kona rumi. laia i komo aku al iioko o kona keena, ike aku Ia ia e noho mai ana kona wahi kahu hanai Inia. I kona noho ana iho maluna o kekahi noho. hoike aku ia ia i ka mea e piii ana 1 kona ike ana ia Bernice ma ka po mamua iho, me kona manaoio ole nae, o Berniee kino ola maoli ia. I ka lohe ana o ua wahi wahine Inia nei l mau olelo a kana hanal wahine, ia wa i kahuli ano e ae ai kona mau helehelena, a pane mal la: "12 kuu hanai, aole mea e ae nana e holke maopopo mai ia oe ame a'u I ka olaio o keia mea au l hoike mai nei. o kuu mau omole laau waie no. Ina kaua e nana ana ma ia mau omole a ua liio kekahi hua aniani o4cko o ka omoie laau hoohiamoe wale no, al&Ua. ua ola hou lo mai ka enemi, aka hoi, ina aole i liio kekahl mau hUa aniani o loko oia omole, aiaila, he kino lapu o ka po kau ame Roe 1 ike ai i ka po ! nei." Ia wa haalele iho la o Siiivia ame ua wahi Ragi nel i ka ruml o Bilivia a hele aku la laua no loko o ka nimi o RfigL I kolaua hiki ana aku ua miki koke aku la u& wahi JRagi nei i na 'omole "apu-koheoheo" ana, I ka loaa ana mal o ua mau omole la, ua nana pono iho la ia 1 kela ame keia pakahi |o laua. a mahope wehe ae la la i ka | umoki o ka omole helu "2" a helu pakahl iho la oia i na hua anlani, ma ka olokaa liiiii ana la lakou ilalo iluna o Wt pakaukau. Heiu iho la ia r a piha na hu|L he »9, alaila, olelo ae !a ia; "Aohe pilikia o kela omole. Ha pau pono na hua o keia omole laau. Ua maopopo ia'u ua laweia e a'u hookahi hua maiioko mai o kela omole, a hookahi mailoko mai o ka omole helu 3. £ hootnanao oe, e kuu hanaL Oka hua aniaei o keia omoie ka'u i iawe mua ai. (a ola hoi kau i haawi aku ai ia Bernice Hoko o ke hola tl au i hoohainu ai iaia. A oia hua i-inuia ai e ia ke kumu o kona mairA pau ae la ko kaua pili* kia ma keia mahele. E jnfna kaua i ka helu 3, oia hol ka omole o na hua anla»i hoohiamoe no ekolu la, * ala maL" I keia wa einini Iho la ua waW neTf na hua «niani o ka omole * maluna o ke pakaukau a helu iho U (Aole i