Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 42, 19 October 1900 — KA HAKU OPIO O Kakelamaina [ARTICLE]

KA HAKU OPIO O Kakelamaina

"Ae; ua ano ma!uhl!uhl au 1 k*la ah!ahl. abe mea pono Io la'u ke inu I wahl walna elike me kau I hoike mai la e Mtma. H 1 kelA wa i hooka.nl ae ai ua Dukewahlne !a I kA be!e no ke kuere no ka lawe ana mal hol i walna no ke Duke Opio • Kakelamaina. A mahore iho 0 ka īoaa ara m<ii o ka waina mal ke kuene mI. a pe!a hoi m» ka ann ae o ka ino ana ae o ua Haku Opio nel 1 ua waina !a. ia wa 1 Ike hou l'» nku ai ka moha!n hou ana ae o na helehelena o ut Puke Op!o nel. Ua hul! ae 1a ua Haku Ot»Io r«»i o Kak«»l*mp f rn a rara ae 1a 1 ma)cuahfne. Ike «e Ja la e mau ara no ka nanaina h«aheo mfl!uaa n h#» »*"■«» olalo pahoi, ua hoomaopopo no o!a l ka nui liiupa o!e mai n k* »!oha o ua j luaui makunhine nei ona iaia. I He mea o'a'o. na nul na m»n#»w!t a kopa luaui hookahi I hana mai ni i na hana «ahoa ialn. oka, ua ike nn nae ola mamti!l ro la o kona a!oha iala. Oia! o)a e nana aku nra i ua luaul makuahire nei ona, oia ka ana I nlnau j mai al faia: I "Ihea akn nei oe e kuu ke'k?—e P«»retarana a hala loa kekahl manawa lo'hi! • koa kaawale ana aku mni a'u aku?" ; "E kala mal oe la'u, e kuu m«ma. no! ko'u haalele ana iho nel ia oe. ak*. ao!e nae e hikl ia'u ke kapae ne I Ka hooko-o ana ia'o mat a oe mai. oini he ham nui lui'u I makem»Kefa al I kela ahlahl." A hala kekaht manawa lolhi o ko Hua kamalllo ana. la wa 1 hoi aku al ua Haku Oplo rei o Kakelamaina iloko o ka ruml, a noho mehameha Iho la. Olal hol ola e noho ana maloko ola keena. a hala paha he manawa loihl o ka wa la I komo hou mai al kona luaul makuablne a Ike hou mni la no oia i ke nno 0 kona mnu heleh*>lena. a ua l'lo ia 1 mea hooplholhol nku I kona a la manawa 1 nlnau nku al ola i kana kelkl I ke kumu o kona knumaha ana eiike me ka holke a kona mr»u na. Ia wa nohol i pane mal al kana ke* ikl penel: "K kun Mnma aloha. no ka mea e pil! ana I kau I nlr»au mal 1a in'u I kela wa, he mea pono la'u ke hai aku !a o« I ka mea olaio, 1 hoopaula ai kou pohlh'h! no ke kumu nui o ke ano e ana o ko'u mau helehelena ellke me kau I !ke mai la. Ano, e hoolohe mai oe la'u, a ola Iho kela: "I keln po Iho la i loaa al la'u he mea « ano e loa al ko'u mau noonoo apau, olai ma keln po Iho !a I hoea aku al au 1 kahl I hoopaula al kekahl pohihihi nut ma ka mea e pfll ana no kela mau 1a a'u e o!a nel. Ae. e kuu Mama. i kela po 1 wehela ae al ka pale nana 1 akeakea mai la'u mai a o€ mal eHke me kau 1 kol mal al la'u, kau kelkl nei, 1 na wa I hala ne nel. ma ke ano he mea pono la'u ke haalele I ko'u kulana noho hookahl e roho nel 1 ke'a wahl. a e hoolllo hol au ia'u Iho he kanaka he kokoolua ellko me Adamu I noho al ma» loko oka mahlnaai o Edena. I kela po e hal aku au la oe, e kuu makuahine, ka mea nona ka puhaka I haawi mal la'u 1 ka Ike ana I kela ao Inae, uā hoea mai nei oe atre a'u I ka wnehau 01l pu ai kau*. a e hoopauia al hol kou noonoo plHkia no'u rel a pela nohol ko'u nei, no ke ano o ko'u ola ana ma keia mua akn, Maanei 1 hoomaha Iho ai ua Haku Oplo nel o Kakelamalna 1 kana kamaillo ana, n oia nohoi ka manawa a kona luaul mnkuahlne I kamalllo aku al i kana ke!kl. ma ka olelo ana aku me na he'ohelena e uhl paa la ana e ke pahaohao: "My denr snn—Ke knamllio mal net oe la'u 1 kekahl mau huaolelo kupalanaha loa o ko lakou mau ano la'u. He olalo anel e ne mai ana oe I ka makemake o kou luaul mnkuahlne e haalele oe I kou kulana e noho rel i ke?a wa, a e mare aku hoi oe I wahlne nau ellke me ka'u 1 uwe mau aku ai a 1 nonol mau aku al nohol la oe? Ola anel ke ano o kau mea e hoike mai nei imua o'u no ko kaua hilki ana mai nei 1 ka wa e hoopauia ae al kuu plllkia nou, oia hol ko'u ike ana aku la oe e noho ana oe ma ka poal o ka nohona maemae o ke kane ana na kekahi wahine i kupono i kou kulana ame kou hanohano. Aole nohoi e hewa ke olelo ae I wahlne kau ellke me kela wahine ui a nanl loa e kaulana «i#i kona inoa o ka Emepera Wahlne o ka Ul. I hal aku au la oe. • kuu kelkl, aohe wahlne kupono e ae au e mare aku al eilke me kela Emepera Wahlne o ka tJI. aka. ke hopohopo nel «ae au e ae mal ana anei oia ia kaua? E ae mal ana anel oia o oe kana kane? O. my dear *on. aole i kana mal ko'u hauoli ina e 1110 ana oia 1 wahlne nau. Hanohano oe a hanohano nohol au o ka'u hunona ia. Hookahi a'u wahine e manao ioa nel ua I!ke kona mau heleheiena me ko kela Emepera o km Ui. ola no kela wahine kaikamahīne a'u 1 klpaku aku al mailoko o Kakelamalna Hale. I hele nohoi a oia ne! wahine. ea. he keu a ka hllahila nul waie ma ko'u aoao nel. Ina ola io keia. aiai!a. aole loa au e nele ana 1 ka hele ana aku a kukull iho ma kona mau wawaa a nonol aku 1 kana kala ana mai la'u no ka hewa a'u t hana aku a! iaia. Nolalla. e kuu Beretarana. ke hauol! pu nei au me oe ma kela mea, aka, oiai he hor» kela no ko kaua hauoil. ela nae ke ike aku nel au ma kou mau hHehelena he mau nanalna no ke kaumaha ke hekau !a maluna ou e kuu kelkl. a heaha ke kumu o kou kaumaha ana?** I kela wa 1 hoike hunahuna mal al ua Haku Opio nel I kona mau manao imua o kona makuahlne. ma ke ano hoonalonalo 1 ke kumu nul lo o kona kaumaha ana. Aole ola I hoike mal hol Imua o kona makuahlne. o ka wahlne ana 1 kolke mai al I kona makemake e mare aku oia no ka Emepera Wahlne o UUUo Naoml no hoi ia. ka wahine a ua makuahlne nei ona I kipaku aku al mailoko aku o Kakelamaina. Aka, e kuu makamaka heluhelu. o o# ame m*m ke lk* nei me ka hoohewahewa ole, ela ka Haku Oplo o Kakelamalna tm«a ponoi o kana wahiue no (a, • o ka kanena nohoi ia a kona makuahinee ak* aku mI a mare oia. I wahina O h Kwm mi o k® kaumaha azui • M awia* • ka Haku Oplo oia. kona aaa iha u wa no kana ha-

na e hana aku ai i mea e hoi hou mai ai kana wahine me ia, oiai ua ike oia i ke pohihihi launa ole mai o ke alahele e hoi hou mai ai ua wahine Ia ana. Na kela noonoo e oni hala ole ana iloko ona i hoano-e ae i kona mau helehelena apau, a oia ke kumu nui 1 ike aku ai kona luaui makuahine ia mau hiohiona maikai ole e hoaka mai ana maluna o kana keiki i aloha ai me kona puuwai apau. Aka, e kuu makamaka heluhelu, aole a kaua hoololohe hou ana iho ma na mea e pili ana 1 kela mau kamakamailio ana mawaena o ua Haku Opio nei o Kakelamaina ame kona luaui makuahlne, e huli ae kaua a nana aku i ua Haku Opio la ame na haawina hou e loaa mai ana mawaena ona ame ka Emepen» Wahine o ka Ui. Ma ka wa i haalele aku ai ua Haku Opio nel o JCake!amaina ia loko o ka rumi ana i kamaillo pu ai me kona luaui makuahine. aia hoi ua puka aku Ia ia a komo aku la iloko o na hulkau ana 0 na kane ame na wahlne e huikau ana me ka ulumahiehie ma na hana oia po. Ma keia wa a ua Haku Op'o nei i oili aku ai ua ike aku la oia i ka Emepera "Wahine o ka Ui—l kana Naoml—e ku pu ana me kekahi Keikialii Farani, nona ka inoa o De Line, a e kamaiiio ana laua. Ma keia nana ana aku a ua Haku Opio nel, me he la ua ike aku oia i kana Naoml aloha e haawi ana i kona waipahe apau I keKeikialii Farani, a oiai hoi ua Keikialii la e nana aku ana 1 ka nani e huli papu mai ara ikia me ka malkai. Me he mea la nohoi ma kana hoomaopopo nku ma ia manawa, ua Ilke ua Keikialii Farani nei me he wahl bebe llilii loa la e hoomailani nenehiwala mal ana e ra huaolelo waimell a ka Emepera Wahlne o ka Ui. ua wahine nei hoi ana, me kona nani apau, & la wa l ulu inal al iloko ona ka manao e paipai ana iala e holo aku oia a paa aku 1 ua wahine nel ana me ka oielo ana: "E kuu Naomi aloha, eia au o kau kane." /ka, oiai keia mau manao e oni ana lloko ona, ke Ike aku la no oia i ka mahlehle hooheno o na helehelena o ua'wahlne nel ana. me he mea lat» wahi nna I olelo Iho al iloko Iho ona. he wahl lihHihi manao no ka paha kekahi o ua wahine nel a'u no'u nei? Ala no ka paha he wahl manao Iloko ona no*u nel, & xia ike no k& paha oia 1 nel mea he aloha no ke kanaka nana oia I hana ino aku? Aole hoi ! lluliu kana launa ana aku me kekahl poe. aia hol, hele aku la oia ma kahl a ua wahlne nei ana e ku ana. Ua ike mai la ua Emepera aWahlne 1& okaUM ua Haku Opio nei, a la mara« wa nohol oia I huli mai al me kamino aka ana & pane mai la me ka walpahe launa ole: "Well, my lord. ua hoopahaohao loa la au I ke!a po no ka loaa ole ana la'u manawa loihi o ka hoolauna ana maluna o kou mau helehelena I loaa a! la'u I keia mau la Iho nel ke kamaalna ana, E kuu Haku. ua hoopouiiia anel kou mau helehelena e kekahi mea klno 1 maalo ae mawaena ou ame a'u elike me ka maalo ana a Ukali mawaena o ka onohl o ka la ame ka honua nel? Ina pela» alaila. e kala mal oe la'u a e hookuu mal hol oe ia'u e hol ae au no kahl a'u I hele mal nel My Lord. God be with you Ull we meet agaln." Ellke me ka olapa ana a ka uwila l ka poluiu o ka lewa pela Iho la I anapu Iho a! ka manao pihoihoi ano e iloko o ua Hakn Opio nel, a ploo ae la ia me ka ploloke nui. Ia manawa nohoi pane aku !a oia me ka a#twt nul: "No kou manao ana e Mlss Klletona e haalele mal la'u. a ma kekahl olelo ana hol. o kou manao ana e haalele mal 1 ke!a analna malkal mamuli o kou manao ana tta haalele honua nu ! ka manao ana e holke mau aku au ! ko'u mau helehelena imua y ou, aka, e Mlss Klletona, pehea )a I loaa ai ia'n keia hanohano nui mai a oe mal hoi? Pehea la I lilo al ko'u mau helehelena I raau mea makemake loa la e oe ma ka makaikai ana?** Ia manava i mlno aka fho ai oa Eme- | pera Wahlne la o ka U1 a pane mal la; <rfa: "B Hakii 6an* Alahana, ka Inoa a*n j ! loha wale al I ka haaheola e ko La>; dana nd poe. l alnaa a)ra ao l kekaM j aiaa« la oe, Oval U ka wahioe iwmeam

0 na kalkamahine i hanauia e na mamo ame.na welo a Eva e hiki e kapae ae 1 ka haaheo ana i ko lakou mau maka maluna o na helehelena o ka Haku Opio o Kakelamaina? No'u nei, aole ia he hana 1 hiki ole ai ia'u ke hoohemahema, oiai ua plha kou mau helehelena e kuu Haku i na maawe o ke pahaohao ame ke kupaianaha. Aia ma kou mau helehelena he mau hooluu o kekahi anuenue nanl e alohi ana me ka hiwahiwa nul. Me he mea la, he mea huna I pohihihi aia iloko o kou mau onohi maka, a oia ke kumu nui o ko'u makemake ana e kilohi mau aku maluna o kou mau helehelena." I keia wa 1 huli ae ai ua Haku Opio nei o Kakelamaina a kamailio pu iho la me ke Kelkialii Farani a ua hoohalala he wa maikai ma ke kamailio ana mawaena o lakou. Oiai hol ua Haku Opio nel o Kakelamaina e hoohele ana i kana mau kamailio ana me ke Keikialii Farani a pela nohoi me ka Emepera Wahine o ka Ui, aia no ka ua Haku Opio la ke kupaka kuloko la me ke ake ana e huli ae oia a pane aku imua o ka wahine nana l hooploo i ka noonoo o na kanaka opio 0 ke kuianakauhale o Ladana, ma ka olelo ana aku iaia: "E Naomi, e kuu wahine, e ka'u mea 1 aloha ai, eia no au o kau kane, ka mea nana oe i hookuewa aku maluna 0 ka honua. Ua hewa au imua o ke Akua a imua nohol ou, e kuu aioha." Ia wa i huli mai ai ua Emepera Wahine nei o ka Ui a ninau mai la i ka Haku Opio: '""E kuu Haku, aole oe i hulahula iki 1 keia po?" Me ka haalulu o kona puuwai, pane aku la oia ma ka ole ara: "E Miss Kiletona. e kala mai oe ia'u no ka hoike ana aku la oe, aole au i uluhiaia e ka uhane hauoli no ka hulahula ana." I kona hookl ana iho, aia hoi ua hoholo koke ae la kekahi mau huaolelo a paa ae ia i kona puu, oia keia: "E Naomi, o oe no kuu wahine. Dareome back to me." I kela wa nohoi aia kona puuwai ke kapaliii la me ka ahiu nui no kana mea 1 iloha ai. O kona kamailio maoli aku nohoi laia, oia no kana wahine, a oia ! hoi kana kare, eia nae ua palea ia mai i ola e ka hilahila. Ua nu, ua ne ne wale iho 1% no ka manao iloko ona, a kupa;ka wale iho la nohoi iloko o kona houpo me.ka ahiu nui. | Aia kona mau onohi maka ke kau pono la no maluna o na onohi ?naka o Naomi, a, aia hoi ua Emepera Wahine la o ka Ul ke nara hooheno mai la maluna ona, a ua 1110 ia mau nana ana mai a ua UI nei 1 mea e hoehaeha loa ia ai kona puuwai, a olelo iho la ka mea haku mele— | "Ua eha au l ka eha lima ole a ke aioha." "E kuu Haku, manao au ma ka wa a kekahi keonimana a o kekahi lede paha i ae at e hele mai i kekahi aha hulfahula elike me keia ma keia hale i keia po. ua hooholo e kela ame keia mea pakahi o laua e kaana pono ana laua i na hauoll ana o ke anaina hulahula i poloal ia aku al laua no ka hulahula ana. aka. nou nae e kuu Haku. ke ku nel oe ma ka paepae o ka hale 1 kapaia kona kaupoku o HOOULUMAHIEHIE ole. No'u nei nae la, he wahi haawina kamehal no kai loaa la'u, a oia keia: He makemake loa au na hai e hoohanohano mai na aui o ka aha hulahula, aole hol na*u ponoi iho. He wahi rula kamaaira loa keia ia'u. a ua 1110 nohol I mea 101l ole. He kakaikahi loa na manawa e kapae iki ae ai au i keia rula. He keu nae keia o ka aha hulahula 1 piha i na wainohia o ka hauoli. a ua manaoio no au o ka olelo hooholo hookahi no ia a na mea apau e hoopuka al i keia po. Aole a'u aha hulahula i hele a! ma AmeHka a ma Europa nohoi ! like ka ui o na hana hihlmann elike me ko keia a'u i ike kumaka iho ia. He ul maoli no keia." "E ae mal oe ia'u." wahi a k& Haku O|>io i p&ne aku al imua o ua Emepera Wahine la o ka Ut **e lawe aku 1 ka'u mau hoomaikai ana no kau mau mahalo ana l na hana o kela po." He mea oa pane aku Haku Oplo nei ! keia mau huaolelo me be nea la o ka o!efo no ka olelo. aka, e ka nhane u!umah!ēhie nae. aia I kahi e kahl I hoolui wmi* at

I nei wa i hoomaka mai ai o Naomi i ke kamailio ana no kona mahalo no ka Lede Opio Valenattna, ka nui o kona makaukau ma ka hulahula ame kona kulana lede maoll nohol ma na mea a pau. Haawi mal la nohoi oia i kana mau mahalo ana o ka Haku-wahlne o ( Kakelamalna no ke kllakila a hanohal weo o kona kulana aka, wahi ana i pane mal ai: "Manao nae au, he puuwai hau-paa kona." I kela wa i ano e ae al na helehelena o ka Haku Opio a huli ae la kana nana ana I kahi e. a mahope huli hou ae la ia a nana aku la laNaomi, oiai hol la e mino aka mai ana iaia me he mea la e n'nau okoa mal ana no: "E kuu Haku, aole lo anel he mea olalo loa ka'u I hoopuka aku la Imua ou |no ka mea e piii ana i kou luaui ma- : kuahlne, ma ke ano he wahine puuwai ihau-paa oia, a he makona hoi?" I Oua Wahine aka Ui nui wale nel no ka mea I ike i na oni ana a kona mau . noonoo, aole kekahi mea e ae. Ua hlkl j la oe ke hoomaopopo, e kuu makamaka < heluhelu, i ka nui launa ole mai o ka j naauao o Naomi ma ke kiloulou olelo ; ana me ka Haku Oplo o Kakelamaina, i elike nohoi me kau i ike ae la, a i ike . ai nohol ma na helu I kaahope ae nel ! o ka puka ana o keia moolelo. O kekahi mea ano nul loa i ka ka HaIku Opio nana ana iho, oia ke ano hoJ ike ole mal o ua Wahine Knpaiauaha inei ma kekahl o kana mnu kama'lio ana ! a ma kona mau helehelena paha. oia | maoli no o Naomi, a oia ka ua Haku ,Op!o nel i pane iho ai iloko iho ona: j "Pehea la. o Naoml io anei k°la? Aole anei i pupule kela wahi makai-kiu hapa j Rukini i kona olelo ana mai nei ia'u o jkuu wahine no keia, o ka'u mea hoi i ,aloha ai? O keia wahine e ku mal nei j imua o'u, me he Moiwahine la e alil , ana maluna o ka nanl ame ka ui o na ! wahine apau o Ladana nei, e halihali ' pu ana hoi iloko ona he puuwai puanuJ anu, o ldiu Naomi no anei ia? Kupanaha maoli ka hoi." | (Aole i pau.)