Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 46, 16 November 1900 — KA PONO KOHO BALOTA. [ARTICLE]

KA PONO KOHO BALOTA.

| MamuH ona lono laulaha e kal&b&alan«i i k«ia mau !a e i a.na ua lenpono 5i Va -*.hco!»?o Nul ke kau mai i ka-r«a jrai e kaupal»?na hou ana i ka peno ! \ >ho r :.a makaaleana onel. no ke kohoana iho w?i e llke m« ia i hanaia ai i ■ :a fa Iho nei. a ma kf !a hanaar.a. e hoea hou ole mal ai ia ha&^nna. | M* ka rana ole ike kupono ame kapono ole o'a ninau. he mea Ia iko ! ■; akou nrs>n<*> ana, aole 2oa ia he mea e hanala. I He kupanaha io no paha na mea ihanaia ma keia koho ana iho nei. aka. j loa ia e hoea hou mal ana pela. | Xo na makahiki aneane iw&kaiua aenei aoi ka noho mana ana o kekah! [ auna ma na hookele aupuni ana Ilokoo keia mau paemoku o Hawaii. a ua l'iaa no hoi ia lakou ka mana kalaiainaa j>eia pu no hoi me na pomalkai piUk!no. he mea hoi I hooulu mai i ke pa-onioni mawaena «> na ilikea a me osvrL Aole loa kela mau hana i hooknmuiaai iloko o ka makahiki 1593 e ho<»kahufi nr a i ka nohona Mol ana o Hawail neia hoohuiaina, i manaoia no ka hoopolno nr.a i na Hawail. aka, no ka pono kauli-ke o na makaainana apau a no ko iakou j<>maikai pu no hoL Ua ikeia ka oiaioo keia pono akea. Aole loa he manawa ; hanaia ai o kekahi hana e hoole loaana I na Hawail i ko lakou p<ino ma r.a ninau piii aupuni a ma na ano e a£hoi a pau. Aka nae. ua onou mau ia imua o naoiwi e ka poe hoopunipuni a manao ino, ka manao ua hookahuliia ka nohoalii t a ua hoohuiia o Hawaii me Amerika i 1 m*a e hoopomaikai ai I na haole, a hoo-poino aku hoi i na kanaka HawaiL Ma:r,uli o ka noke mau ana o keia poe ike kupalu i ka lakou mau olelo oiaio »le iloko o na makahlki he ehiku ihaia ae nei, a ua puni aku no hoi ka naaupo 1 keia mau alakai lalau, aua lilo keia i mea na na Hawaii e manaoio ai me ke kuhihewa —o kela hoo-kahuii nohoaiii, ka hoohui aupuni. a [:ela aku, he mea ka e hoopoino a ealunu a hoohaiki ka i ka pono o ke ka:7.'kka Hawaii. a na Amerika Huipuia kakela mau hana hoohaiki i kau mai nei. i kokuaia e ka aoao Repuballka. Uahoopukaia keia mau olelo alakai lalau e na Hadaii a me na haole pu, oiai hepoe naauao kekahi o lakou, a ua ike no lakou i ka oiaio ole o na mea a lakoue hooikaika ai. Mamuli o keia mau alakai lalau inoho pee ai ka lahul i na makahiki 1 kaahope aku nei, aole ae e koho balotamalalo o ke Aupuni Repubalika, aka, ua noho mumule aku lakou me ke kallana i ka la e hoona ai i ko lakou inaina. O keia kau koho o ka M. H. 1900, kamakamua loa o ka wa a lakou i ike ai he wa no ke kuu ana l ka inaina, a uana no lioi ka inaina. Iloko o na apana koho balota o kaPae Aina holookoa, ua pakolu a palima [>aha ka oi aku o na Hawaii maluna aeo na haole, he mea paha keia e kahaha ai o ka manao no ka puka ana mai ohookahi haole, a hookahi paha Repuba lika. Aole nae pela. Me ka nui o ka ikaika o na balota oi-wi ua loaa no he mau Moho Repubalika iloko o ka Ahaolelo, oia hol: he elua ha-ole i kohoia e ko Hawail; he elua hou no haole i kohoia e ko Maui, Molokai a meLanai; elima I kohoia e ko Oahu nei, a he hookahi e ko Kauai; o keia poea pau loa he poe Repuhfilika lakou. Mawaho ae hoi o keia poe, he mau ha-ole no kekahi i kohoia e na Hawaii ma ka paa balota Home Rula. Aole aneikeia oka hooia kupono no ka HOOKAE OLE o na Hawail i ka haole? Mawaho kku o Honolulu nei, o kahapanui o na balota i kohoia no ka Aoao Repubalika, mai na Hawaii ponoimai no ia. Pela no me ka paa balota Senatoi>oka Aoao Demokarata ma Hawaii, \ia loaa no ia lakou na balota e aneane likeae la me ko na Repubalika. % Ma Maui ua loaa no i na Moho De-mokarata na balota I papalua like me ko na Repubalika a Home Rula hoi. Ma Oahu nei, ua loaa i na SenatoaDemokarata ka hapa-lima o na balota a pau i kohola. He mea oiaio, o ka hapanui o na ba- lota i loaa ai i na Demokarata ma na kuaaina, mai na Hawail ponoi maino hol ia. Mamuli o keia mau hoakaka a pau, ua loaa ke kahaha maoli ia makou no ka loaa ana he eono Senatoa i ka Aoaoßepubalika mailoko mai o ka heluna nui he umi-kumamalima, a ua oi loaaku hoi ke kahaha 1 ka loaa ana ia Samuel Parker o na balota klekie l.ko-koke ai no e lilo iaia ka Noho Elele no keia Panalaau I Wasinetona. Ke noonoo ae nei hoi makou penel:lna paha Iloko o na mHkah»ci ehlku i hala hope ae nel, o na Haole Amerikaa Enelani paha ka i hooneleia i ka pono koho* a I ole hoi i na pono e ae, elike hoi me ka lahui Hawaif" i manao al ua hoonele loa ia lakou, aoleanei oukou e manao iho, e oi loa aku ana ko lakou hoomaau 1 ka poe na la-kou 1 kaohi paa ia lakou malalo, a, e laa hol keia loaa ana mai nei o ka po- no koho balota i kaupalena ole ia, e koho ana lakou i ko lakou poe ponoi, aaole loa e koho i kahl o na poe a lakou 1 manao ai ua komo pu ma kela hanaalunu a hoohaiki? Aole loa makou i manao ae o ke kohobalota i hala ae nei, he mea ia e maka'u ai na haole i keia mua aku. Ua hoomaopopo makou, iioko o namakahikl he umi-kumamaono i kaahope ae nei, ma na kau koho he lehule-hu wale i malamaia iloko oia manawa loihi. aoie i ikeia ke kuāi nui ana o naHawaii i ko lakou balota; a malalo hoi 0 keia Koho Aukekulia (ma ke ano malu). aole loa he hikl i na olelo hoomaka'uka'u a na haku hana ke noho ma-na maluna o ka lunaikehala o ka mea koho. oiai, aohe hikl i ka haku hana keike aku i ke ano o ke koho ana a kona kanaka. O ka mea maā mau I na kanakaHawaii, aole na ke poo e alakai i ka na mau hana, aka, na kona puuwaino ia. Ke hoopaa oia i kona manao e hana i kekahi mea a e koho hoi i ka-na moho i manao ai, aole e ,hlki i ka mana o kekahi mea, na hookikina ahoomaka'uka'u ana paha, pela hoi ka nui dala,—aole loa ia e hoololi ana 1 ko-na manao paa. Ma na wahi lehulehu o AmerikaHuipuia, he nui a lehulehu ka poe kuai wale i ko lakou mau balota, a oia noka mea e hiki ole ai ke malamaia kekahi koho balota me ka maemae o nahana. Aole loa ia mea i ikeia ma Hawaii nel, a ke manaolana nei makou.aole loa no e hlki mai ana ia haawina ekaeka. Akahl no a hoike ae nei na oiwl o kelaalna i ko lakou manao a lakou hoi i huna al iloko o na makahiki loihi i halaae nei me ka hoomanawanui; ua pau ke koho balota a lakou i malama ai meka maluhia a me ka maemae, a aole loa I Ikeia kekahi mau hana ekaeka ahoohaunaele ma ke ano apuhi i na balota a ma ka helu ana paha; a aole nona aoao kalaiaina i hoao e hana ia mea. Ina i hanala )cekahi oia mau ino.ina paha ua ulu mai kekahi haunaele nui. 1 keia mau la nae, ua emi pu kela mau manao paonioni pili ili, a aole hoi 1 like me na makahiki he uml-kumama- ilma i hala aku nei 1 hope. Pela no e nalo mau aku ai keia mau kuee a hiki i kona hopena, a hoi e pii mau al ka ikaika o na aoao kalaiaina alakalo keia au a hiki i kona noho mana ana maluna o na mea a pau, no ka pono ona makaainana a pau. Ke manaolana nei ka mea kakau, makeia kau koho ae. e nalo loa aku ana kela ninau pili iahill, a «lawelaweia anana hana koho ma ke ano laulaha. a o na ninau pill hoi i ka pono o na maka-ainana e noonooia aku ana no e Uke me ka na aoao kaiaialna o Ameiika Hui-puia e malama nei; a pela no auanei na hana kaiaiaina a pau o keia Panalaaue malamaia ai. Me nana ole āku i ka hua o nahana e hookeleia ana e na moho i puka ma keia Kau Koho, ua hiki no ke o!eJoae. aole loa kekahi mea i hanaia ma keia koho ana 1 kupono no ka HOOHA-IKI HOU ana i ka pono KOHO BALOTA o na makaalnaoa o kela Panalaau;aka, e Uke me ka ke Kaoawai i haawi mal nei, pela no e HOOMAUIA AI KAPONO KOHO BALOTA ME KE KAUPALENA OLE IA a hiki i ka hopena okeia Ao.