Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 48, 30 November 1900 — HE MOOLELO NO Ke Aka o Kamila [ARTICLE]

HE MOOLELO NO Ke Aka o Kamila

}it kamahao loa ia'u kona hoP 0 ' 0 '^ 1 ana I k* inoa o ka mea rk ~% au i ninau mal e plli ana Ika por."r:a, a o ka mea i koe aku mai Y&a ik" ana » heaha la ia. Aka, ua hoomua ia mai au me ke?a haakupanaha I loaa iaia roa o kooa hoile*» ana mal i na palapala huna a waea teiegarapa apuhl a maua 0 a me na mea a psu e pili ir jt i Ka maua mau mea huna. £ aho nae hoi keia telegarapa, aia r . O ;a i ka hale ponoi kahi 1 hanaia ai, 0 & ni ae la hoi kela o kona Ike i ka nana oia I ninau hoohuol mai oiai rnau mile lehulehu ka mamao mai al" aku. Ke nalu la au, owai wahine I ike maopopo loa ai I ka'u n-.au hana? Oiaio anei o Kamiia no ia, a j ok; o Valoleta no paha ia. A ina aoie hoi o laua, alalla, ke lapula nel paha au e kekahi wahine anela o na hana kupua? la'u e mumule nei me ka nanalna haohao. ua pane hou mai la kHĪa: ! A heaha knna nlniiii ro'u? Ke hopo- | kopo aku la i kou r u:mu!e mai, ma- j j:a o holke <#'»••• m.-il <>*-. j ka dwh oiaio? j Mai h'»roh( i>" '■«' > Ki.mlla. Aole au ; e hoa'i iki nr»:.i hunn I k«*kahi meahoo- j kahl l kamailio ia nou e llke me ka loihi o kou hoolaala ana me ka mana kan ahao. E hai aku au i ka ninau a ua n ,ts la, ina paha o Faranake kau keiki jonoi. A heaha aku ka'u pane? wahi ana. L'a hal aku au he wahine mare kane o!e oe. a he pili makamaka kaawale' loa kela kelki nou, Hapal ae la oia i kekahi hanu Ikaika [ ana a hookuu malie iho la. Ua pane J hou aku la aus ; Ua hoHee aku au f keia mea mea i ka! niea nana au 1 ninau mai no kuu lohe; mua ana mal la oe ponql mal, a iloko j r,o nae ola manawa he wahi kanalua, ikl no ko'u i ka olalo ola mea. 1 kela manawa koke no, ua ku ino ae j la au kola lluna mai kona noho ae, he 1 rr.ea I hoohlkllelela, a nana mai la ia'u . me ka helehslena mae. Alalla, e olelo mal ana oe he- —iaiai i pane mai ai me ka hooki koke ana ; iho no na huaolelo kupono ma ia wahL la'u Aole,—aka e hookomo aku ana au j la'u Iho lloko o ka hoohuoi pu me ka; mea nana au 1 ninau mal. Ke manao j nel au he waWne no oe i mare i ke 1 knne. He pane kue loa paha keia I kau j ir.anao ana, aka, ua olelo mua mai nei! otv e hoike aku au l ko'u manao me ka | hopohopo ole ina no ia he mea kue no'u. I

110l hou Iho la kela iluna o ka noho me ka malle loa e hoike mal ana aia he ehaeha nul iloko ona no kela pane a'u. nana mal la la'u a pane mal la: Nawal i haawi la oe ke kuleana e kninniilo mai pela? Aoie loa, wahi a'u. Aole loa o'u ku--1« ;ina Ikl i' kamailio i kekahl mea la oe, noip hoi ma ka noho pu ana me oe maloko nei o kela keena. Ina' he kane n»are kau, aole he mea pono i kona manao l kou a I ko'u hol ke hoomau aku i keia ano launa kamailio pu ana o kuua. Ku ae la au mai ko'u noho a ku iiuna mi' kft anehe ana aku e haalele iho i ke keen», aka, ua pane koke miii la oia: E hoomanawanui Iki iho hol e Re; he makemake au e kamaillo hou me oe no kekahl manf.wa. Ae aku la au ma ke kunou ana a me ko ko'u noho hou ana iho llalo. Mai awiwi oe i ka haalele mal me kou maiamalama ole l kela mea a kaua e kamaiiio nei. wahi ana me ka leo haahaa. K hooia nku ana au l kou kanalua poloiei ana ma kekahi hapa, He kane mare io no ka'u no kekahi mamua no kekahi manawa pokole. a hookaawalela ao la maua ma ka mana o ke kanawai. He mau makahiki pakeu loa aku kona I ko'u. he kapekepeke ko maua noho ana mare mamuli o ka uuku o ke aioha mawaena o maua. Ke hoohlki aku nei au' ano Imuo ou ela au ke ku kohana hookahi nei, a aole he mana hou aku mawaho ae o'u e keakea i kou luana pu ana me a'u ma kela keena. No Faranake, o ka'u kelkl no la. O kuu hoole nona au e lohe la, he kumu no ko'u hana ana pela e hlki ole al la'u ko hoakaka aku la oe 1 keia po. No kekahl manawa nae ke makemake oe, e hoike aku no au. Akahi no au a hooialo iho ! ko u kannlua a me ko Valoleta hoohuol e pill ana nona. Hoomaikal iho la au I ka holopono maoli o keia awala koke ana aku o'u l ka pahu. a he mea hou hoohauoll hoi ia na Vatoleta ke Ike iho ma ka palapala. Ke hopohopo nel au malia ua hoemi ia mal kou makemake no'u e Re, wahi hou ana.

E nana mua lho oe 1 kou mamua o j ka nana mai i Ho u. Heaha ke ano o: knu nlnau no ko'u makemake? j Ua r»ne aku nu l na olelo mamua ae me kuu noonoo mua ole he mea ia e: r«io 'nit«u t»uosf 1 p» troi «i|OWMaoqj mea maopopo no iaia a me ka maka- j maka heluhelu ko'u hoohaahaa loa ana , J,ila ma keia mau huaolelo a*u. A he, o'.alo no ka'u mea e noonoo nei, no ka j mea, ua nana tnai la kela la'u me kaj rt>alta oluolu no kekahi minute, aUUa,, hloio makawalu mai la kona mau wai- : maka. * ] Iloonl koke ia ae la ko'u puuwal me ka mlhi ana a nonol aku ia iaia no na huikalaia mai. aohe nae ona lohe. Ku lu' la kela Uuna a holo aku la no ka Ipuka me ka papani pu ana ae I kona u-uu maka. Me ko'u inalamalama kupono ole I ka'u mea e hana aku ai ua ku koke « la au a hopu aku l kona llma. Me kona huii ole mai ihope, ua h(Kiholo koke aku la au 1 ko'u Uma ma kona kino. pulikt ae la au a hoopili mai la iaia ma ko*u puuwai me ka pane malie ana W»o: K'Amlla. ke kaumaha loa nei au no M». Aole loa au e hoomamaia ana ke o!t* oe e haawi mal i kekahi hulkala ana n« u. Ua noonoo mua ole au i ka pane fir»A aku nej, Huii mai la keia me na inaka oluolu, aka, aia he kahi hoolkaika ana ma kona ieo UUa i pane mai *i: K hookuu kou iima mai a*u aku! Hai i manawa no'u e a'o aku ai ia oe «o kou nele ioa 1 ke kuleana e hftop* mas a i { ko'u klna! io iho la no au he rtea kupouo

f « j°* - **-■<> ko'u hopu a hooj>a wal« ana i ke ]kfno o kekahi mea ma ke ano aurn«!um« ; me ka a« ole ia mai, hookuu ae la au »wf'a me ka mihi pu ana aku a me ka r >nor ana f r.n huīkaiaia mai. Naaa ;.V«jmb mal ia keia ia'u me ka oluolu • a r rr r - Yz rr.ao koke ana ae o koua ' . : f : it eLaeha» hoi hou mai la oia * • Iha la ilalo ma kona noho me ka ; J ane ana mai: | Ke poina loa nei au l kau mea i hana iho ne',—h*ah& la? O ko'u no ka'u e 'hoike ae oia kuu kauholaia ana iho e kuu wahi ma'i kahiko. Aole wale no mamuli o kau hookuikui ana mai nel, ( aka, mamuil no lt o ka lehulehu ioa o na hoomanao e kauhihlhi ana Hoko o ko'u noonoo. Ua noho mehaneha iho au a ua hoonanl iho no O ke | Akua ka i ike no keaha !a!—e hiki ai ia !oe ke hoano e hou ae, ke hiki ia. E |maopopo auanei ia'u aole loa e hiki ke ! hoohauoli pu ia oe Uoko o'ii—he Wahine !i haawe me wewahi mea huna pohihihi \a i aneane e kn-'ou maialo o kona 'auamo koikoi. Msi hookaumahaia kou noonoo no kau n.«:a i ike iho nei. He iwahl ouii walr no i i no ka manawa i 'pae hewa iho b\, a «? kamalllo hou kaua | me he Ia ac}.«: niau ulia i hiki iho nei, |uahi ana. j l'a ei/Hia i':o la au r.o keia huikala 'kamahao a ■•.anuia. H*? oiaio ua loaa j pono aku Ia oia ia'u ma keia hana ana r ; o ka mea kupanaka nae. ola ka hoonl jia o ko'u puuwai i ke aloha nona, he I haawina hoi aoie i ioaa ma ka hooipo(ipo ana, aka. mamuli no la o kona ho|ike mai he wahine oia iioko o ka noho • mehameha I ake e ioaa he mau hoo'hauoil ana i kona nohona mai a'u aku. I He hora a ol ko maua kamailio pu ana ma na mea e hooulu hou ole mai ai i na haawina kaumaha e like me na minute mamua iho, a ua hookuu ae la maua ma ia ahiahi mahope o na lulu lima a me kuu hoike ana aku e kipa hou mai ana e ike iaia me na manao 'hoohauoii nana ma kekahi ahiahi ae. | Hiki aku Ia au i kauhale e kakau Iho ! i paiapala na Vaioieta no ko'u kipa ana e ike ia Kamlla a me na mea a pau I loaa ia'u ma ka ninaninau ana, he mau mea nae e pomaikai ole ai oia. Alaiia, ua hoopau loa aku la au 1 ka hopena 0 ka palapal me na olelo o ko'u aloha nui nona, a me ko'u manaolana no ka la hauoli nui hookahi a*u e lAwe ae ai 1 kona Ilma iloko o ko'u. Ua ninau pu , aku la au ma keia palapala ina paha ua ike waie iho no oia ia Mr. Conorada; Valalie opio o Eastville, he kane opio j ui no hoi e kipa ana ma Nu loka nei j a e 1110 ana i malihini malalo o ka'u j pui,ama ana. j A ke aku nei au ia oe, e kuu | Vaioteta Evana aloha, e kahakaha ana l na mina hope loa, aole e niele wale | aku iala i kekahi mau ninau e pili ana nou ke hoea mai o':a. Ua ike, ua ike au l kona makuakane. ke Generala, he mea paha nau l lohe wale iho ai a 1 kamaaina paha malaila, a ua rhakemake u i kana keiki e huipu maua maanei. Ina ua kamaaina pu oe me ua keikl opio la, oluMu e hoike mai ia'u ma kau palapala, i loaa ai he maha a he i hauoll no'u ke launa pu me ka poe i • kamaaina wale ai me oe. j j Heluhelu hou iho la au i ka palapala; mai ka mua a ka hope, a e ilko no hoi j ;me ke ano mau o na kamalii akahl no j ia ike ia mea he hoolpoipo oia hoi ka | • honl mua ia o ka palapala. i kupenu-| | penu iho ai i ka palapala me na honi ja ko'u ihu. haawi pu iho la i na kalokalo ana e hele palekana aku keia pa- j llapala a loko o na iima o Vaioleta ka'u t mea i aloha loa ai. alaila. ua uwepa iho ■ ia a hoouna aku la ma ka hale lela. 1 Hala aku la ka palapala a noho iho ia au e noonoo i ka'u papa hoonohonoho j hou o kekahl la ae. I Ua holopono ana 0 keia mea, lalau aku la au i ka pepa I me ka, peni no ke kakau ana iho i mau i mea hou no ka nupepa. la wa koke no i iulu ae ai kekahi hoomanao ana iloko īo'u. Ua hikilele ae la au me ka hoopu(pukuia o ko'u mau kuemaka, aia he mau ooloku ano e iloko o'u; he mau kulu hou puanuanu ke kiheahea iho ana ma kuu lae a ia wa i kokolo malie mat ai ka hopohopo maka'u nui iloko o'u. Aha! Re Taremaine! wahi a'u e hooho malie ana la'u iho no. Aha! ina wale no e maopopo ia Vaioleta ko maua huhuhui ana me Kamila ma ke apo a aneane maoli no maua e honi, heaha lauanei la kona manao no'u? Aka, pehea la oia e ike mai ai? O Kamlla wale no! Ha! o Kamila, ea? Naaupo maoli o Re Taremaine! Oia—oia! Ua ku no ka Kamila wanana ana, aole loa oe e mrtre me Valoleta. Ua hookaumaha loa ia ko'u noonoo ia'u i hoomanao ae ai i kela apo a'u l pulikl aku al ia Kamila. He oialo, he mea inoino loa la no ko Vaioleta manao jke hoike la aku. Aole oia e ike ana tma o*u nel, no ka mea, aole no au e hojlke Aku ana. 'Aole no hoi oia e ike aua ma kekahi mea okoa ke ole e ku ae o Kamila nona iho a kumakaia mai ia'u. Ke noonoo la au i ka mea pono e hana ak uai. aka, hookahl wale no wahl po» no i maopopo ia'u oia no ka hunakele loa ana. Ua hoohalala ka hapanul o ka manawa o kekahi la ae ma kauhale a hikl 1 ke ahiahl, aole ulu mai o ko'u makemake e kipa hou aku e ike la Kamila e like me ka'u i ae mua aku ai, oiai ua •loaa iho la au I ka nalulu me ka onawallwali o ke kino na ia mea I hookomo mai i ke kanalua. Noonoo hou ae la nae au o ka hoopaiuhe loa ana i kauhale ne! he kfkmu hoohoiho! loa aku la e hoolkalka loa iho ka nawaliwali, nolaila. ua hoolana ae la aū e hele holoholo aku ma na alanui no ka manawa rhe ke kipa ole aku ma ko Kamila hale. la'u I hooholo ai ma ua ahiahl la a hiki ma Uniona Kuea, aohe mau mea nul ) loaa la'u nana e hoomama mai kuu pilikla. Ku iho la au ma keia aoao aku o ke alanul e huli papu aku t ko Kamlla bale. Ke nooneo la au he hana hiki wale no ke hele a hiki ma kela aoao mai o ke alanui, a pela hoi ka heie ana aku a hiki ma ka puka o ka hale o Kamlla, o ka mea hiki ole wale no ola ka hoopupu ana iho mawaho thai ke kapoo ana aku Uoko o ka hale. Ua like ( kela hale me kekahi pauku hao mage- | neti e ume ana i na apana hao i ona !a. H* ike wale ko*u i ke kui magene(i o •ke panana kajewa hele ma o a maanei. |aka nae aia mau k& hapanui o kona kuhi ana I ke kukulu akau. He oiaio, ua ku ikl Iho la au ma ka ipuka o ko Kamila hale a hookani aku la i ke bele; a ma kahl hana mau a ke kauwa hale o ka hooklpa aku ia'u ma ke keena hoomaha no ka hoike ana aku *rko*u makemake e ike i ka haku hale, *«ia nae ō Kainlla malaila i ka manawa moa loa o ke koele ana o ka beie ka-

»ī hea, & nar.a p-onoi no i wehe tr-a; ka' • { tt,oa i ' O na haawina maa mau r.o ka maua i i kukai like ae a; malalia. a ua ike aku i ia au i na helehelena mohala maikai o i Kamiia. Ma kahi hoi o ka hookipa ana, i aku ia'u ma ke keena hooklpa, ua a!a-. i; kai loa ia aku la no au no kona keena l r r.;o eponoL Aoi* au i heao iki e keakea ! i keia ano o ka hookipa ana maioko o i k° keena moe, no ka mea, o kona ku- >' kana no kana e hana la, ina o kuna >< manao kuokoa no ia. Xo"u iho, e paa ! > 'no au i ko'u kuokoa no ka hopena. • ' i Ua ninanlnau mai la keia no ka'u • i mau mea hou, ko'u ola kino. ka'u hana > a peia waie aku. laia i ninau mai ai *; no Barama Rosana a me kona nohona, ■ hoike aku la no au ina kahi i mao- * J popo ia'u e piii ana nona. Ua haohao ' ■• loa ia au no ka pinapinai mai o na nī- ' i ele e pili ana no Rosana a ua komo. • | koke no ka hoohuoi iloko o'u. ! ' i O "ka'u mau mea a pau e hoikeike aku L ai nona, ua ol aku ka haiiu pono mai 1 > k-> Kamiia mau pepeiao e hoolohe. I J ka nana aku laia, me he la aia he hana ' uui iloko o kona iloonoo. Ua waiho •.mai la oia i na nlnau me ka ieo malie ;loa me kona mau maka e nana pono »ana llalo i ka papahele o ke kulana e •hoike mai ana. aia he hana nui e nooneoia la. K hoike pokole ae au no Rosana per.ei: I kekahi wa a maua e noho kokooiua ana i kauhaie. a iloko o ka'u tnau hoopukapuka kamailio ana no na hana maikai a Kamiia ia'u aia mau no ?o Rosana ma ka aoao pane mai i na | olelo maemae. Ma ka'u hui holo!cl ca ana i kana mau olelo a me kona manao, he kue wale no. Aohe hol olelo , ana no Generala aVlaiie, no ka mea, !oia waie no kana i hoike akea mai a i •kona manao ikaika a me ka inaina i ke • Generala. j O keia mau hooniele mai a Kamila e ipili ana no Rosana, ua loaa hou ia'u ka manao e huli a maopopo. O keia ka elua o na hoohuoi i hoea ae iloko o'u mawaho ae o VaiolQta. O ka-mua oia ko Barama Rosana, kuu hoa moe o ke keena hookahi. Ua hoohalala ka maua mau maiiio ana a ke hele aku nei i ka waena po, aole i loaa mai ia'u he mau mea ano nui e hoike hou aku al ia Vai'oleta. Mahope iho o na kukai aloha jhou ana, ua hookuu ae la ia halawai ' maluhia a maua, a hoi aku la au no . ' kauhie. I Mamua o ka make ana o ka pule hooi kahi mai kuu la i kipa mua ai i ka hale , | o Komila, ua piha ia'u na kipa ana ,he elima malaila. O ko'u kumu kipa mau oia no ko'u ake loa e loaa kela mea Ihuna pohihihi e pili ana no Kamila, a o ka pahu hopu hoi a'u e holo heihei ia ( nei no ka puuwai o Vaioleta. Uoko o , keia mau kipa ana o'u, ke kalikali aku ] la au d kauwahi o ka hoopunini maoli ia o Kamila, oial ua oluolu loa ka maua , launa ana me ka ulu ole o kekahi huhu mawaena o na papa olelo ana. O na hookaau ana, o ka hapanui loa iwaena . 0 ka maua mau anaina, a ua hoohalaia ( ;he mau hora lehulehu iloko o ka hauoli, i a ma kahi hoi o ka hooipoipo, aole ma- , 'iia i hana akea ae a laula—koe. aia ilo- j jko o ka Kamila mau hookaau ana he j •moali oi mau haawina. ] Aka, owai mawaho ae o maua kino , , kanaka ka i ike ia mea iloko o ka maua j 'anaina kekoolua? Ina he mau noonoo , >ahi oia ano. o maua wale no ka I ike | ia, a na maua no e hoike ae. Aka, e ] ihoike r.iua aku nae au ma ke alakai ana aku pendff; | I kekahi ahiahi, nanea pu Iho la au ;a hoopuka ae la, e haalele mai ana kuu hoaloha Mr. Barama Rosana i ko maua hale no ka hoi ana aku e noho ma ka hotele me kekahi mau hoaloha ona e hiki mai ana ma Nu loka nei, a he mea hoi ia na maua o Rosana i hoaholo like ai—eia ka Kamila pane: Alaila, e noho hookahi ana oe me ka aole anei? 1 Pela io no, aka, e hoomaamaa au ma ! ia ano o ka noho ana, e Kamila, wahi js au * j A p§hea hol kou manao e lawe i kejkalji keena o keia hale? wahi a Kamila. Ua hlkilele au i ka pane ana aku— . maanei? "■ V ■ Ae. He makemake ko'u e hoolimali- ■ ma aku i kekahi mau keena. He noonoo hupo ka malama wale iho no i keia • hale nui a kana 'mal no ke kauwahine uuku e like me a'u. Ina oe e ae ana, aia no hoi kou o ko keena i noho mua ai. E heie ae paha kaua e nana la, wrahi ana me ke ku ana ae iluna. 1 Aole au i ku like ae no ka hahai ana aku mahope ona, aka, ua pane aku la au: ' Ua maopopo no hol ia'u ua keena la, ' a mai hooluhl ia oe iho. O ka'u e i ae, he oi ae kona panlo i ka mea hiki ia'u ■ ke hoomanawanui ma ka uku ana i ka » hoollmalima. Akaaka leo nai ae la o Kamila iala e > puiiki ana i na lima. Ua maopopo aku la ia'u kona kumu o ka akaaka ana 1 pela, oiai ua ike mai la kela i ko'u iini nui loa e noho malaila ke kupono i kahl ■ hiki ia'u ke uku daia, oia kana i ninau ' hou mai at: E lawe io ane4 oe I ke keenn ke ku- ■ pono kona kumu hoolimalima i kou ma- - kemake? O keaha ke kupono i kau koho ana? He oiaio anei kena au? wahi a'u 1 : pane aku al. i Me na oiaio a pau i huiia, wahi ana. t Wele—ke uku nei au he umi dala o . ka pule no ko'u hale e noho mai nei, - wahi a'u. A no ke keena hoi he— Alaila, e loaa no keia ia oe no ka . eiwa, no ka ewalu. no ka eha dala» a i ole ia no ka ole. Maanei kou lako o ka i noho ana a pau. wahi ana. t Ua maopopo no ia'u Ina au e hoike i aku he hookahi dala ka uku o ka hoo- > limalima o ko'u keena i ka pule e ho- f » emi iho ana no o Kamila i kona keena k ma kahl o ka ole, aia ka pono o ko'u • kino pu me ia maloko o ke kaupoku i hale hookahL O kekahi hoike maopopo j loa keia o kona aloha ia'u ma ke ano i e noho pu aku au me la. a malia o huli • ae ka ulla o ka manawa a o ko'u Ulo » holookoa no ia i kane nana. O keia malama maikai ana ona ia'u . i kuu wa popilikia, kana mau honi ma-1 y lu ana a rae kekahl mau olelo ana i ku . maoli l ka hoolpoipo aloha, he mau hoi ike hapa no ia o kona ake nui e lilo au i kane nana. Ua ae aku la nae au e l hol mai a neho put me ia, aole mamuli ī o ke ano he aioha olaio ko'u nona, aka, ? mamuli wale no o ka holopono o ka'u i misiona huli mea pohlhihi nu ka hopeī na o ka hoolaa ana l ko'u aloha me ko ; Vaioleta. i 1 kekahi la a« ua hiki mai ia ua hoa- • loha nei o ROsana, ke kumu ona i hoo-

? kaaflrale aī t ko maua pīU no ka fcosi?*e. i* e hai ae au o Coßarad*\ no I>.a a Ecsana. H" mau la Lho. ua pau pono aku la mau wahi epala no ko'u - purar.a h<>u tne ka maop--fh> tnua ole j ■ kuu h«ik>ha Mr. Earama Hosana pa* lama la i ka maua maiihini raah>ko o ka hotel-?. i MOKI NA XVI. < Iloko ona la mua o'u i hoomaluia ai . rr.a ka hale o Kamila ua ike au i kona pulama o ka makemake nui no'u. Aohe , au i manao e hoomau Sa noho ana pela me ka nul o ko'u aie no kona lokomaikai. aka. o ka ehaeha i ioaa ia'u ke kaui ale nana i keakea ko'u haaiele koke 'ar.a iho I kona hale. la'u i haalele iho ?.oie ma ke ano he panai ol - nku ka ko'u aoao no kona lokomaikai: ua I haalele iho au roe ke aloha a me na hoomaikai nui loa nora. O ko'u aie iloko o'.a mau ia popilikla e pulama aloha ia ana e na lima o Kamlla, ua hiiah.M** au j kr> hookaa aku ma ke dala i loaa ia'u, t ka ir.ea aole hiki ki? hookuku ia me ia! iokomaikai nui loa, aka, ua hoomamala' ko'u hilahiia nia ka noonoo ana ae. aia \ ne he makana e hiki ke panaiia qku r.o Kamiia i pookeia ae mamua o na dala a pau o ko ka honua a pau i huila. 0 ka'u mau kipa ana aku e ike iaia mahop€t o kela huakai hoolana kino a'u 1 Eastvilie aole i maopopo ia'u he ala kupono a pololei e hookomoia ai iloko o'u ka hookae ana nona. Ua iauna pu mai oia me a'u me na hoolaulea a hoohauoli maikai ana no ka pomaikai o ka malihini kipa. O ke kulana kiu a'u e laweiawe nei nona, aole mai loko ae <i'u, aka nae, nakuu waha i hoolaio i ka makemake o loko e kumakaia aku i kekahi ina he hana ia e hipnu ia ai ko'u aloha me ke aioha o ka wahine ui opioplo a'u, i noho ai. . Aka, o ka hopena oia aloha ka'u e , manaolana nei. O ke kono a Kamila i waiho mai ai e hoi pu aku au a noho n.aiaio o kona kaupoku hale, aole au i hoole, a i keia manawa e na hoa helu- ; helu, eia au ke hoike aku nei i ke ko- ; era o keia moolelo imua o oukou mai ka maiu ponoi aku o ka iiale o Kamila. ' Aohe poe noho hale e ae me Kamila, mawaho o'u; o na hoohuoi ia nona a , me ka'u noii ana no na la mua, ua ; loaa ia'u na hopena hoka niaoli no. a ua olelo iho au he keu keia hana ana a'ke karaima kiekie loa o ka manao ino. ' Aole no oia yioolako wale mai i mau • hoa noho hale % mau hoa hookaau olelo paha oiai e ike pinepine ana au oia hoo- 1 kahi wale iho no a me ka noho mehameha hoi. O kona mau ehaeha o ka, hooko ana i ko'u nohona oluolu ma kona hale, he kilohana kona mau noonoo 1 0 ka hoomanawanui. Mawaho ae ona, ' ra haawina like i loaa ina kauwa lawe- 1 lawe. ; No kekahi manawa ka nee ana o na mea a pau me ka maikai. Ala au ma . ke kakahiaka, heluhelu i na nupepa, : paina, a hoea aku la no kahi o ka llana ,' 1 ka hora 10 kakahiaka. Ma ka pau ana 0 ka hana ua hoi mai la a paina pu me 1 Kamila. Ma na hora ahiahi poeleele, he mau luana hoehala manawa ana me ' ia. Ma'na kulana a pau loa e pili ana . 1 1 ka hoohauoli, he oi ae kona makau- I kau ma ia mau mea, a he mea no ia * na'u e kaena ai he kiekie 6ia ma ka, naauao. Pinepine kona ninau ana ia'u ! e lioike aku I na mea a pau i loaa a i 1 makemake ia e a'u nana e hooko no 1 ka hoohauoli ana i kana malihini. ] Ke hoouna palapala mau nei no au j na Vaioleta me kuu hoike ole aku nae ; <?ia au ke noho pu nei me Kamila ka 1 n>ea ana i hoohuoi nui ai. O keia noho pu ana a'u me Kamila, aole la i iilo i; mea na'u e manā.o iho ai ua kue au ia, Vaioleta, ka'u mea aloha, aka nae ,he ! mea no ia e ehaeha ai ka mea i hilinai mai i kona aloha maluna o'u ke ike ku'm&ka i ka pilipaa a me ka oluolu loa o ko'u launa ana me Kamila. 0 kekahi la ia o ka lua o ka pule.o'u , i-ka hale o Kamila, ulu ae la ka make- ' make lloko e neenee aku a noho pili pu me ia oiai ka manawa mau o ka maua anaina hoonanea a e hoopapa aku hoi i kona lima me na wahi e ae o kona kino a'u i makemake ai, t mea e kohu ai ka hele a:na aku o na olelo me na oni'na o ke kina. j Aole nae ia he mau hana o ka hooipo-; ipo, a ua koho wale Ho au e hui pu | mai ana oia ma ke kapa ana iho ia ano , han'a he hoohauoli ano hou loa ia ma ka aoao aku o Re Taremaine, a o kana; wal'e no o ka apo mai a hoopaanaau ; iho. Ma kona aoao mai hoi ma ia hana i ana a'u, he hialaai nui me ka mahiehie. j Eia nae ka mea haohao riui ia'u o ko j Kamila ano hou ole ae, e laa ko'u hoi. ana mai la a nolio pu me ia. Aole i loli: hou ae kona hauoli mai ka mau a'u e| fke nei nona. O ko'u kuleana ka hoo- , hauoli iaia ma na ano a pau, a ia'u e manao ai o ka honi kaikunane ana aku iaia ke hookuu ka maua mau anaina. luana mau no ka hooluolu, ua lawa no; ia e olelo aku aloha-po-oe (good night) I a malia nae ia mea e hoano hou ia kou n-.akemake i kekahi mea e hoaahu pono j ia oe i ke kapa ke ka oe i kou wa e.. pauhia loa ai Ika hiamoe. Oia anei? [ Hopu ae la au i kona lima a paa iloko j 0 ko'u me i ana aku: t 1 kela manawa mua hoi a'u i apo t aku ai i kou kino me ka hoapili pu ana | mai a pi!i me ko'u, keu hoi kou aaka s launa ole mai a aneane maoli no i kau- . wahi o ka hooiii kaua. I Akaaka ae la oia me ka lealea loa aj pane mai la: i • Ina pela, e apo hou mai oe e likej me kou apo mua ana mai ia'u, a ke ho- j ohiki aku nei au, aole e aaka hou ia j 06* l • No kek&hi n\inute kona kali ana i ko'u apo aku, aole nae au i hooko aku, ua pane hou mai la oia: , A o oe no hoi ha kekahl ano e la. Heaha hoi kou mea o ke apo ole ana mai ia'u? No ko'u makemake no e hookala aku ( ! ko'u hookuikul olelo me kona, ua pa- , ne hou aku la au: j Aohe o'u makemake e paliki aku ia ( oe a e ae aku paha i kau e kono mat j nei. eia wale no ka'u e uoonoo la, ina j paha he hiki hou ia'u ke hana pela. | 1 Hoao ae la o Kamila e hemo mai ka'u | puliki ana, aohe nae he hemo iki, uapane hou mai la ola me keia mau hua- j oielo: # - j Ua ike no paha oe aohe ou makema- ] ke ia'u maanel i kou wa e iiuliu ai no ka hiamoe. heaha kou mea kupaa ole : ma ka oialo? ' ; . Aole loa pela. wahi a'u. Aka, he hau» • 01l ko'u ke maopopo, he kou e komo mai maaneL j | Ua lilo ae ia kela pane hope a'u I mea oluolu loa iaia a lo'u iho la i ka %

. ....... akaaka. No koua leaiea ma: hvH i ka aka. komo aku la aa i ka aka&ka like rrre lr.a hol ha he me& ia uou e oluolu al. k u rr,aopopo i ko'u hele mai. alaila. e hel* lo mai aea au. vrahi ana. luia rae ©a haia loa kela mawaho o ka " * a pono. ke ho*>maopopo tho kaua. i like o ke komo ana mai o'u maa- j r ti i ka wa ma'i a me ka wa o'a mat- i kai o kekahi mea. Pono kaua e 1 i ki?ia. Aohe o'u kanalua he mau okupono ole loa kela na'u e hoikeike aku ai i ka poe heluheiu o keia mooleio, aka. aohe a'u mea e hoopiiipiii waie ae ai no i hiki ai oukou ke maopopo ko'u rnoolelo a tn« ka'u e kapa nei "Ke Aka o Kemila." | O Mi?s Sanamoa v a o ka mea a*u e kaī.a eei o Kamlia. he waipahe maoli V:ana mau papaleo ana ma na ano a pau o ka launa kamailio ana me a'u. a aole no hoi i loaa ia'u he mea kahi ;e kue ana i kor.a ihi!h r —nloko o kana | • mau huaolelo a p?u I hoo; uka mai ai. i j Aole no au i ksiina:<-'ra loa me na , . wahine e ae ma ka pap-aieo pu ana e j : h.ki ai ia'u ke hoohalikeiike ia lakou ; ī me Kamila. Ma ko'u koho nae he oi ] aku keia ma ia mau ano. A pela iho la ko maua hoohala ara i na hora a pau o ke ahiahi me ka hauoli kupono— o ko'u manao ia—oiai nae i kekahi mau manawa o na hookaau ana, he aneane no maua i kauwahi o ka hookui a me ka halawai. No kuu hoaloha Baram& Rosana a me ka maua malihini Conarada Valalie. ua pineplne loa ko makou halawal pu ana ma na la a pau ma kahi o ka hana, a ma ka holke ana aku no Cor.arada, ke pii ae la kona makaukau, ka aapo a me ka mahaloia. Ua lawe hele ia aku oia e Rosana maleko o na hale keaka e hoikeike ai i na kaikamahine hana keaka e aahu ana \ na lole pill pono, a he mau hana hoao vale no keia a Hosana i kona ano kupaa. He oiaio no hoi, ma kahi o ka Ro?ana mahalo hoomeamea no na kino hiehie iloko oia mau ano aahu, he matialo ole iho la nae ka Conarada. Ma ia aro, ua maopopo kona manao kupaa o ke kanaka makua. Ua hoonaneaia au me laua ma ko laua hotele i kekahi ahiahi a hiki i ka hora ekahi o ka wanaao, a ia'u i hiki hou ai no kauhale, e kali mai ana no 0 Kamila ia'u, oiai he n:ea mau iaia a me a'u no hol ka haawi ana i ke aloha po mamua o ko maua hoi ana e hooluolu. la'u i komo ua hul pu mai la kela me a'u a pii like aku la maua no ka hale iluna. A hiki ma ke poo o ke alapii, ku iho la maua Hoopa aku la au i kona loe me ko'u mau lehelehe he hoailona hoi o ke aloha no ia manawa, a o ka manawa mua loa hoi keia i ioaa ka holopono o ka'u honi ana iaia. Mai ki hoi oe i kou puka i keia po, wahi ana me ka leo hawanawana. No keaha hoi? kahi a'u me ka leo koikoi. No ka mea—e mehameha loa auanei hoi au ke maopopo ua hoopaa loa iaoe maloko' o kela keena. Papani koke aku la au i ka puka. a no ka maluhiluhi loa, haule koke aku la e hiamoe, aka nae, aia no kekahi mea e hoike mai ana ia'u aia no o Kamila mawaho kahi i ku ai. Alaila, nalohia ae la ko'u ike i ka hiamoe kulipo. lipo. MOKUNA XVII. Mahope o ko Generala Valalie hooliala ana i kekahi mau la ma Eastville, ua huli hoi mai la oia no Nu loka nei. Ua hoolauna kok'e aku la au me ia ma fīotele Uniona Kuea, a hoikeike aku la no ke kulana holomua 6 kana keiki. Ua hoike mai kona mau helehelona i ka hauoli me ka olelo pu ana mai e kaupale loa i kona halawai pu ana me ke keiki. E hoomanao ana au mai U'.ia mai ke hiki nae hoi ia. wahi a ,ke Generaia. Ina nae e hui ana maua ma ka ulia, a 1 ole o kona lohe paha utv halawai pu no me kekahi mea maanei, e pale no au no'u iho ma ka i ana aku he nui loa ka'u hana mawaho aku o ke kulana- ! kauhale, a he pokole ko'u manawa no'ho ma ka hotele nei, wahi hou ana. s Ke lana'nei kuu manao, wahi a'u, e ' hoololi ana oe i kela manao ou. O kela ! alahele au e hoike mai la, he mea hiki ; ole ia. Ina nae pela io ana kou manao, ! hauoli au ke hooki koke i keia pulama |ana iaia i ka hopena. ( Aole loa pela, wahi a ke Generala. E • pono ke hoohanaia ke o a me ka palaj hehe maluna ona i loohia ole ai oia i ka ; ma'i puupuu lepera. Ina au e— I Hooki koke Iho la oia malaila mahoipe iho o kona hoopuka ana mai i kela 'iuau olelo nahenahe mamua ae, a ua maopopo no hoi ia'u kona manao malaila, a no kekahi manawa ua pane hou ■ mai la: j Mai awiwi iaia, e kuu hoaloha* Ua ' ok; malie iaia pela. A i uiha iho no hoi !oia a makemake e hoi no Eastville, iaia 'no ia. Oluolu e hai aku i ko hoaioha tMr. Rosana, e haawi i kana mau ala'kai ana i ke keikl me ia ma kahl e kaujpale ana iaia mai na poino koikoi. A ' ko ulu ae no ho ko'u makemake e hoo- ! una palapala mai nau, e loaa no ia oe s ma kou Inoa a me ka helu o kou wahl 'e noho nei. Ke manao nei au, ao'.e au j i poiu& ia. fUa hal aku la au i ka loii ana o ko'u iwahi noho hou f a o ka'u mau palapala ? a pau e hoounaia ma ke keena nui>epa j ' Honua Kakahiaka. j Ke noho kaokoa nei au me kekahi! i hoaloha, wahi a'u e hoakaka pono aku ana. Ke manaolana nei au no kou oluolu malalla. A ua ol loa aku no. wah! a'u. Ke hopohopo la nae au o ninau mai i ko-u. wahi a me ka inoa oia hoaloha o'u. aka> aole no o'.a i nlnau hou mai a ■ hiki i ko maua k&awale ana. [ Ia maua no e hoolai malie ana me Kamila e Hke me ka mau. nonoi mai ia ' Vtla ia'u e heluhelU aku au i kuu mo'olelo Farani a'u e hoomakaukau ana ia [wa no ke pal aku. ke pau pono 1 ke • kopeia. Ua hoohialaal loa ia o Kamila - r.o ia moolelo a he mau ahiahi lehulehu jco hoi ko'u heiuhelu ana a hiki i ka Imokuna hope i paa ! ke kakauia. | I kek&kl ahlahi, o na lalauii olelo hope loa ia o ka moolelo a'u e heluhelu ana, oia hot kahi e plli aea i ka pane noeau lea a ka Madimosele ka £mepera o Farani me keia mau%Baolelo: ! U& ahona au e ola me -ka haahaa e like me ka puupaa kuaalna o Daufine, e hoomaona ana 1 kona pololi me ka

liakina t-a!ar»a. a * a.r,a .• ka mauu rra ka a<>a<> r, na p'; ī a k r .>- aa makuakan»; <* ka ho ana iho I na har<-'har.*» rr.<» ka anapa <' r,i tnorni rri'<!ur.a o k'«'n k:n". k.a a*; ir.oml miiuna o k >'t; kino. ka rr. r --hai a'i •» panai rr.arn«*i k'/u aJak->;a i' -.k :> o '• Ita pauman-!*». Xui a kl<'k!e na hana e hrki ! k»'lc« law'-law. aka. a'.>!«? i hik; ia-i ke anai a hulali k< kar» o.ka iua o r-. liewa a ra kina. aoie hoi ? .Tia & rr.af ka o ka uh: >< luna o ka rr.<"' hoolta.mak.ama. F. t*<- mai ia'u »• h'-i ak-.i no ka malu <> kahl ptipur u o ko'u rr.akuakan». K ke aiii. kuu Kn-.*p*ra? A I ahonui ia kou ih.S : hi.a hwmanao a»< i kaw mau h«-K>biki i'aa ma k.i " k--!a Kkak-«ia. ka makua nana i ho hua mai La (>". h" hua mua mai k'<na j>oi: mai. 1 ka pau ana o k'-ia i ka alawa ae la au a ike S na h»-l» 'he'.ena o Kamiia. Iko aku la au ua h<>oplhala kr.na rriau maka m<* ka wa;rna- ( ka. oia ka'u i ninau aku al: Kamlia' h<"-aha ou? ka pilikia? K nai mai. ;t o ] a k»'a i kona mau wn!mc-.-ka. a nana j»ono n:al la ja'u a pane mai la: Aohe pillkia " Re: aka. n ko mooWo ke kumu nana i hoehaeha mai ,a u. ■wahi ajia. Ae, hf mea ehaeha no ia. wahi a'u. Aolf» oii haaheo i k»'la pan-- n>>«au loa a Mari«- imua o ka Km*p*-ra? Ile puu.wai ko aiii i piha i ka u*hoa u ka hnowalewaK a pakali ana i na makana kipe o ke jruia me ka mo- * mi l hookola ai kona manao huhewa, maluna o ka ui Marle. Aoie ioa e hooki ko'u haohao ana no kekahi poe J heopalaimaka mai imua o ka iehulehu, j e pti ana maiuna o na anuu like ole o > ktt hewa, kahi a lakou e kaahele la no i ka hopena paiekana ole. Aole anei hoi ; he manaopaa ko Marie e Kamila? I Kunou mai la oia ia'u me ka ioiohi ! A me na helehelena e hoike mai ana i ; kona lokahi pu me ko'u manao. Aiaila : ua hoomau hou aku la au i ka heluhe- J lu ana t ke koena o ua moolelo la pe- i nei: j O ke kupaa ko ka wahlne papale alii. ! Mp Ih mea e nalo ole al oia Iwaena o na j nlii. Ke ole hol ia, aole loa e nalohia; kona hilahila ke uhiia e ka lole silika j a me ka veleveta. Kia nae. ua pinepine ] loa ka haule pio ar.a o k»-ia momi ma-' kamae malalo o ka pahee o ke aleio a | me ke kolkol o ke eke <lala malalo o \ kona kaumaha. O ka mea ehaeha ioa, I ola ka hakalla ana o ka mihl. E ike ponoi iho auanel oia i kona hewa huna nona iho a ma kona hoa pu iloko o ka paumaele, aka, aia auanei he kikeke hoomau ana ma na ipuka o kona puuwai kana e lohe pinepine al. A I komo oia lloko o ke aloha olaio o kekahi kane hoopono. o ke kulana hea la kana e apo aku al a puiama mai iaia. He oialo, he aoao klna ko ka wahine i punihe\ no ka hewa. e hahauia ana e ka nana aheahe ana mai o na maka o kena kane; a o ka honl maemae i haakila iho ma kona mau lehelehe, e holo auanel kona wela iloko lilo o kona puuwol. He hopohopo hoi iioko o ka wahine hana hewa. no kekahl la e hlki mal ana a ikeia kona hewa i hunakele loa ia. E kue auanei kana kane a hoopale loa aku iaia; a iloko o na hora a pru o kona oia a me kana mau moeuhane ana, aole e hooneleia me ka lapu weliwell o ka hoowahawaha a me ka heopallua ia. A hlkl mai ka manawa e ike aku al oia i kana kane e ku mai ana Imua ona me ka weliwell o ka naauao iloko o kona mau maka, a e— (Aole i pau.)