Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 48, 30 November 1900 — Hawila ke Koa A I OLE Magarita ka Ui. [ARTICLE]

Hawila ke Koa A I OLE Magarita ka Ui.

i.i: ar.a i na la«vena i ka;n*r-.j r.<.■•■' ai n>aU« 5 ' o ko lakou mau | ftA ij!u.r.ahi' i hfe ana hoi. r. >, na kukai kamail:<-' oluolu ana. n:»- ko laknu narea ar.a hol \ na wele- !>.;■ makani klu a?>ahe e pa huihui ana n «!una o ko lakou mau papalina. ia -, v ,-i. i hoopuiwaia ae ai lakou a pau no ! V:o lakou lohe ana ae i kekahl halulu | kapuai Uo e ne* aku ana mahope o ia- i kou. I A i ko iakou huli ana ae a nana i ka ! lii nona ka halulu a lakou i lohe ai.: ik- mai la lakou he kanaka i aahuia me | k» kahi kapakila eleele. a e kau ana hoi | oia. maluna o kekahi lio keokeo. E pulelo ana ka hulu o kona papale kaua ma na welelau aheahe makani e pa koaniani. ana ia wa. a o kona hiohiona a pau ma ka ike aku a lakou nei, h<- kanaka oia no ke kuiana kiekie o na Naita. la wa kaohi iho la iakou nei i ko lakou mau lio. me ke kaulona pono ana hoi o ko lakou mau maka maluna o ke kanaka hololio keokeo e nee i>oloiel mai ara ma ko iakou wahl e ku ana. I ka manawa i hookokoke mai ai ua knnaka la. ia wa 1 hooho ae ai o Malavalia me ka leo hauoli. me ke kahea ana aku hoi ia Hawila: "E Hawiia. aoie ioa i hoopunipuni mai ko'u mau maka l keia wa, ke hoike mai nei laua o Oto Beriana ae keia, aole nalowale kona mau heleholena ia'u. Aoie nae i manaoio loa o Hawlla i ke» ia mau olelo a kona hoaioha, aka, ua kali maiie iho la oia a hiki i ka manawa a kona mau onohl maka e hooiaio ai o Oto Beriana ia, alaila, hikl iaia ke manaoia aku i ka Malavalia hoopuoho. I ka hele ana mai o ua kanaka lio kookeo la a kokoke loa i kahi a Hawila ma e ku ana, akahi no a waiho waie mai la na hiohiona mohaha opiopio o Oto ī?eriana imua o ko Hawila mau iena ike, a o kona manawa ia i hoeu ae ai i kona lio a holo aku la a iulu H;ma aloha pu me Oto Beriana, a peia no hoi me Malavalia. | Ano, e Kuu makamaka heluhelu, ke | ike nei kaua i ka hookoia ana o ke- ! kahi o na oleio a ke kilo wahine Sidia i hal mai ai maloko o kana palapala ia Hawila, oia hoi e halawai ana iaua ma ia kakahiaka me kekahi o ko laua mu hoaloha; & eia ka auanei o Oto Beriana no e like me ka kaua e ike ae la. Ke ike iho Ia oe, e kuu makamaka, me kou piha hauoli no hoi paha no kela halawai kamahao ana o Oto Beriana me kona mau hoaloha pilipaa hoi oia o Hawila a me Malavalia.

A o ke ano Iho la paha la o ka noho hoaloha oiaio ana mawaena o ka poe i berita ia lakou i mau kini hoaloha no loko o ke apo hookahi, aia a na ka make e hookaawale ae. Me ka hoihoi e hoaka ana maluna o ko Hawila mau hiohiona, hoolauna aku la oia ia Oto Berlana i ko lakou mau hoaloha hou i loaa ma ka aina o Huneparia. ! Me ka hauoli no hoi i apo aku ai ka Naha Hunegaria a me ke kanaka Mura ia Oto Berlana, a he hora ia i hookauia ;e lakou iloko o na kaana ana i na mea hou mai Roma mai. Na Oto Beriana i hoike mai aia ke Kiaaina o Roma ke mihi la me ka ehaeha launa oie no kona ae ana i ka manao eleele o kana keiki; a o ka luaui hoi o Makalika. aia oia ke kanikau la no kana kaikamahine i nalowale. O ke Alii Powa. ka Weii o na Pae Mauna. ua aku la oia a me kona mau hoa no ko lakou Aliimoku, oia hot ka mea i kanaia ka Olaii o na Kai. Ua huii hoi aku no oia a me kona mau kanaka no na aie apiipll o ke Kaiwaenahonua. A o ka lono hope loa nae i lohe ia, nia na powa ke holapu la ma na ululaau o ke alaheie o na pae mauna Alapine. a ke hoonee ia ke Kiaaina o Roma i na koa aupuni me ka nui o ka make. A ma ka hoouka kaua mua loa ana a na koa aupunl me ua poe powa la, ua make ka Naita opio Kolomeio. kekahl o nn hoaloha o Hawlla, ola hoi kela Nalta hoomakeaka a olu waipahe nui waie i ikeia. e ka mea heluhelu, ma kekahi o na helu mua o keia mooleio.

l T a iilo keia lono oka make ana o Kolomela i mea hookaumaha loa aku la Hawila a me Malavalia. a ia sekona no 1 hoalil koke ae ai na hiona ehaeha maluna o laua: aka, e like nae me ka ohu i halii iho maiuna o na kuahiwi a nalo koke ae iloko o ka manawa pokole, pola no i nalohia ne ai na helehelena kaumaha mai ko laua mau papalir.a ae. » A ia wa i hoike aku ai o Hawila i na mea a pau e pili ana iaia iho, me Makalika. ka halawal ana o laua me ke Keikialii Marlona a me ke ano o ka lakou huakai e hele ana ia wa. Nolaila. aohe mea i koe a kaua e ka makamaka heluhelu e hooloihi Iho ai i ko kaua oioina ana maanei. aka. e hoonee aku ka kaua wahi e ike ai ua huhul ae la na opua e paio ma ka ponaha lani ma ke kahua kaua. Ia wa hoonee aku la o Hawila ma i ka lakou huakai no mua. Hele Hke aku la hoi lakou a hiki i ka nu'o o waho loa .o ka ululaau. huli ae la o Hawila a kamailio aku la i ka NaitA Hunegraria a me ke kanaka amara> mlaila lakou e hookaawlae al. E komo aku laua ma ka ululaau me ka hoomanao ana hoi i ka hoallona a lakou i hooholo mua ai, oia ka ieo o ka o-le ina laua e ana me na kanaka powa elua i manaoia no ka hopu pio ana. a ua komo hol laua Hoko o na lima o na Nalta o ka Moi Humera. alaiia, e hookani ae laua i ka laua mau o-le me ka hakaiia ole, a pela no hoi laua e hoomanao ai o ke kanl aku o ka laua nei o-le. Alaila, haawi ae la lakou i na lulu Uma aloha ana, a mawehe ae la ka lakou pUI. a hele ana ka Naita Hunegaria a me kona kokooiua no ko laua alahele. a o Hawlla hol me kona mau hoaloha no ko lakou alanui okoa. I keia wa. e kuu makamaka heluhelu, aia na kukuna olino o ka la ke kiei mai la maiuna o ka ilihonua. Ia Hawiia ma e hele ana, ia wa 1 huli ae ai o Hawlla a kamailio aku la i kana mau alkane.

- Ach*a o'ua. e olu >;u mai o!ua i ka*u ! rr.a.mei ? h«x«k.uu :r,al olua ;a u e hookahi au rr.a keia wahi a o olua , y kakou e K>>rro aku olua iloko nei > ka u'uīaau. a ua :&•? no hoi oiua i ka h«-.i!!or.a a'u i haawi aku n«?i i ke!a mau ?: .-a o kak"U. a p*!a h>u olua e hooma-n-io ai." ī k-la T .va hoi. par.t- aku la o Ma!avaia: ' Peh-a ia e hiki ai ia maua k»? ae aku i }• :iu n.anao. oia! ua ike no <>e aole h;ki ;a maua k«» hookuu hookahi ia o» e htle il'-ko .. kou manawa e hoohaiuaia nei'kou o!a. a nou hoi e ke aikane ka !?;pu:a ara pau pu kaua Hoko oia ap*"» h-.okahi. Heaha ka hewa ina no o kakou pu ke 'hele a h<x>kahi ko kakou ike pu ar.a i ka pīHkia o kahi o kakou, a i o!e. o kakou no paha a pau." | N«> keia oielo a Malavalia ua.komo hho la ka manao iloko o Hawila ua loa kona manao mua, nolaila, pa|n? mai la oia Imua o kana mau aikane: | "Heaha la hoi. o kakou pu no ke hekv ' a ua hewa io ko'u manao i hai aku nei |ia olua: e kala mai olua ia'u." j Nolaila. hoomau aku la lakou i ka | hele ana. Aole no hoi o Hawila l ike i ke kumu o ka puka ana o kona manao e hookaawale aku i kona mau hoailoha, e like me kana i hoike aku ai ia | laua, a ua lilo ia i mea nona e mihJ | nui ai, no kona noonoo ana iho. ua manao mai paha kona mau hoaloha | iaia, ua hoowahawaha aku paha oia ia ' laua. ] Aka, aole nae oia i ike oia ka la a ke kilokilo wahine Monika i sila paa ai j i kana mau olelo, oa ka la e halawai ai oia me kana mea i aloha ai, oia hoi [ o Makalika, e like me kana i hoike aku al ia Makalika, me ka hoomaopopo ana [ma la la oia e halawai pu ai me kana ipo, (Hawila) ma ka welelau hol o na 'leo mele, a o na hauli lele ana o ka |manao iloko o ka mea i kau nui ai, he oiaio i kahi mau manawa he houpuupu | ia no iloko ona., a malia oia ke kumu . 0 ke ala ana o kela manao iloko o Hawila. J Aka, na ke *au o ka moolelo nei, e ,kuu makamaka heluhelu, e hoike mai ii ka oiaio o na olelo a ke kilokilo w*a- ! hine Monika. i Nolaila, ia Hawila ma i hoomau aku 'ai i ka heie ana aele no lakou i halawai ikl me kekahi o na naita o ka Moi Humera. Hele aku la lakou a malalo o kekahi kumulaau wilou e ku ana ma kapa o kekahi kahawai malaila lakou i noho iho ai hoomaha a ua kiekie iki ae la ka la maluna o na Kuahiwi, aka, e mau ana no nae ka opiopio o ke kakahiaka nui. Maanei i haalele iho ai o Hawila i kana mau aikane e nanea ana malalo o ka maiu lau wilou, a hele hoioholo aku la oia ma kapa o ke kahawai me kona hoohialaai i ka uliuii lipolipo o ka wai e lana malie ana, ka mea hoi au a me a'u e kuu makamaka heluhelu e hooheno ae ai: "Lipolipo fea wai o Eleile, Huihui i ka noho a ka ohu; ' l mehana Ika lau ake aloha, I ka pili aoao ana iho." laia i holoholo aku ai, ua hele aku la oia a noho iho la malalo o kekahl kumulaau, a ia wa i iana hakukoi mai ai ke ohohia iloko o kona puuwai e hoomaha ae oia i na hauoli kamahao ana e nune ana iloko ona, hoomaka ae la oia e himeni. He oiaio, e kuu hoa hoinainau o keia nanea, o ka mea pepeiao lohe la e hooiono ae ana ia leo mele a ua opio la i puana ae ai, aole loa ola e pakele mai na kaili palanehe ana a kana mau hooheno ana. Ua kani ae la u aleo la me ka pahola ana ae o kona mau welelau leo ma na papa ea hanu e hoaiai papuhea ana ia ws, a ua hele loa aku la hoi kona leo a papa pono aku i na pepeiao o kona mau hoaloha. a na ia leo I hoopioo ae ia laua me ko lakou ninau ana aku kahi i kahi o laua. Ea; nowai hoi neia leo mele nani lua ole a kaua e lohe nei? Aole no laua i ike o ko laua hoaloha la e kanaenae nel iloko o ka ululaau oial aole laua i lohe mua i ka nani o ko Hawila leo himeni, nolaila, he kumu kupono loa ko ,iaua haohao ana i ka mea nona ka leo. Ia Hawila e nanea ana i ka puma 'hauoli ana a kona kileo kani, aia hoi, kaomi ana kekahi lima ma kōna mau'kipoohiwi, a mapu ae ana ke ala o ka rose, i kona huli ana ae a nana i ka mea nona na lima palanehe i kaomi iho maluna ona. a me ka mea hol nona ke ala e hooheno iho ana, aia hoi he muki kana o ka lohe ana ae, a halawai ae la kona mau onohi maka pahaohao me na hlona lamalama o kana mea i aloha ai. Auwe! E kuu makamaka heluhelu, e hoomanao iho oe, o na ipo aloha elua, eia laua ke apo nei 1 kahi a me kekahi, a ke kaunu la laua 1 na kaunu haalipo a ke aloha. ? Ae! Eia o Makalika a me Hawiia ke hui nei I keia wa. a o ka hookoia ana keia o na olelo a ke kilo wahine Monika i hai aku ai ia Makalka, ma ka le'.au o na leo mele e hui ai oia me kana mea i ai. Ile oiaio. e kuu makamaka, maanei kaua e kamakamaillo ikl ai no keia hui kamahao ana o ka kaua mau malihini. na hiwahiwa a ko kaua mau puuwni \ mailani al I ka ike ana ae o Hawlla o kana ipo lauae no ia o ka apo ana iho iaia, nolaila. me ka hauoli launa ole no hoi ola ! apo ae ai laia a hoonoho iho la iala m& kona alo a nona hoi ka hooheno ana ma na huamele 1 hele a paanaau ia kaua— "Maemae Llhau po i ka Lehua, | Kupu kelakela ike alo o Malama; ! Me he lama la ko aloha eka ipo, ! Ke hlki mai a hiki mal. M > He wa keia no ua mau opio la I k3lou ae ai I na kaklwi ana a ko laua mau manao hooniponipo mawaena hoi o lau& iho, ? Mahope iho oka laua hooninipo aloha ana, la wa laua i kuene pono iho ai, a hoomaka ae !a laua e holke i ko laua mau moolelo pakahi. ; Na Makalika ka mua, a e like no hoi me ka mea 1 ikeia e kaua e ka makamaka heluhelu nona ma na helu mua ae nei, pela no o Makalika i hoiie aku al nona. a ua lilo kona moolelo i mea na Hawila e ninau hoohuahualau mai ai iaia, me ka olelo pu ana mai hoi: | "He keu no hol oe a ka lokoino nnl , wale ia'u. ua ike mai no ka hol oe ia'u e alualu aku ana mahope ou. aoie nat oe i huii mai a nana mai ia'u. a nolaiia, me he mea la ua manawa ino maoli paha oe ia'u."

' No keia mu ol«?io a Hawila ua kuiu ;ho ko MakaHka mau waimaka a hoon;aka aku ia hv>£ oia e wehewehe por«> ; k- 1 kumu o kona hana ana pela. ka pu ana aku no hoi iaia ua kurr.o no t!ok<> ona ka manao he hana in«> loa ta ara i h&na at. aka. n-> kona paa ana. malalo o ka heohiki. aole hik; iaia ke kapae ae ia rnea. | A hoike iu aku la hoi oia i n .i oie!o a Monīka i hahai n-Ai ai iaia tto ka upu ana •> ke Keikialii Marona e make oia «Hav. ila>. nie ka ar.a o ua KeikīaUi ia e kaili ;.. .i a lilo oia i wahine nana. ke oie r.ae e ae oia (Hawila) e mare me ke kaikuahine o ua Keikialii, la maloko nei o ka ululaau I keia wa. I Ia wa pane maī !a o Hawila: * E kuti aloha. ke haawi aku nei au i ko'u mahalo ia <:>e no kou hoike ana mai i keia | mea ia'u, aka, e hai aku nae hoi au ia i oe. ua loaa mua no ia'u ia mau haupu, a eia no ka'u i onou poo mal nei no-ka * make a no ke ola paha." "Aka. e kuu aloha, pehea la kou manao no'u nei? Ke paa mau nei no an^i; kou aloha no'u nei aole paha? E hai ; mai oe me ka huna ole i ole hoi au e . mauna wale aku i ko'u wahi ole nei . a pela hoi ko kuu mau hoaloha i hele pu mai nei me a'u, oia o Malava!ia a , me Oto Beriana, a maanei no hoi ma- , kou huli hoi aku no Roma, me kuu ma-! naolana e hauoli ana kou mau la o ke ola ana me kou kokoolua hou." "E kuu Hawila! E kuu Hawila! E kuu aloha! Pehea la hoi oe 1 aa ai e lu mai ia mau huaolelo imua o'u, ka mea hoi nona ka puuwai i kaula kaakolu ia kona polenaia ana nou—a nou wale no." , "Ua ike no oe,"wahi hou a Makalika. "owai ka ul mawaena o na keiki a ka!naka i hiki ke kulai i kuu manao paa. 0 oe wale no. Ua ike no oe, nau ponoi 1 hoohina ia'u a hoolilo hoi ia'u nei holookoa i kauwa na kou aloha. A pela anei hoi oe e soehaeha mai ai i kuu ! puuwai? Aole anei oe i manao ua lawa na ēhaeha o kuu noho hoomanawanui ana me ke kali ana hoi o ko kaua hui hou ana?" j Me ka minoaka ana ma ko Hawila mau papalina, iawa pane mai la oia: "E kala mai oe ia'u no ka'u mau olelo ma—" | ' Aole i pau pono la mau olelo a Hawiia i manao ai e pane mai, ia wa i hoohikileleia ae ai laua i ka owe ana mai o ka lau laau a ku ana imua o laua nei he 10 poe kanaka i aahuia me na 1 kapakila, a ua lako lakou me na mea kaua, a o ko lakou mau helehelena he ku i ka ahiu a me ka makona. I kela wa pane mai la kekahi kanaka o lakou ma ka pane ana mal: I "O oe paha kekahi o, na kanaka powa a makou e huli nei, e like me ke 1 kauoha a ka Moi Hum<.-ra?" Alaila, ku ae la o Hawila iluna, me t ka olelo ana aku ia Makallka: "E hoo- » kuu mai oe ia'u e kamailio ae au me keia maikai, a e hele aku oe a kau maluna o kou lio." i Ia wa 1 haalele awiwi iho ai o MakaJ lika I kana ipo aloha, a holo aku la ; oia no kahi e ku ana kona lio eleele, . oia hoi o Pomelia oiai aia maluna o kona hokua kana kakaka a me kana • pua. Aka, iala nae i holo aku ai ua lele n.ai la kekahi o na Naita he uml me ka n.anao e hopu ia Makalika, aka, mamua o ka hikl ana iaia ke hooko I kona ( makemake, ua loaa aku la oia i ka hauna maka koi a Hawila, haule aku la \*oi ilalo he kanaka make, a o ka hoomaka iho la no ia o ka hakaka mawaena ona a me na Nalta i koe aku he eiwa. | I kela wa hoi ua kau aku la o Makalika maluna o kona lio, a me ka eleu ' nui, ke omau la oia i ka pua maluna 0 ke kaula kakaka a kaulona pono mai la imua o na kanaka e lele kaua ana 1 maluna o kana aloha. j E like me ka liona e ku ana imua o kona hoa paio, pela no kana ipo i ku aku ai me ka hopo ole, a aia kana koi ke.haule nakulukulu la maluna o kana] mau enemi ! A na keia kani ana o na mea kaua i hcopyiwa aku ia Malavalia ma, a hele huli mal la laua i kahi e loaa ai keia uluaoa ana o ua mau mea kaua la no lakou na kanl hoohauoli ana a laua I . lohe ai. | I laua i hele huli mai ai, aia hoi, i . ko laua kokoke ana mai i ka hi a Ha- , wila e luku ana i kona mau hoa paio a j me na omau pine ana hoi a Makalika ji kana may pua pana maluna o na enemi o kana ipo aloha, ua ike e mai la . laua i ua Ui nei e kau kehakeha ana maluna o kona lio, me kona kakele hie;hie ana hoi i kana mau pua pana; aka, •aole ia he sekona no laua e houlolohi iho ai, oiai ala laua ke ike la I ko laua I healoha iwaena konu o ka hahana o ka hooili kaua ana me kona mau enemi, oia hoi, he ekolu mau kanaka nunui e kilohi palena ole ana i ka ikaika o ka lakou mau mea kaua maluna ona. ! Nolaila, ua holo kiki aku la laua no ka haawi ana I ka laua mau kokua ana 1 ko laua hoaloha, aka, mamua ae nae o ko laua hiki ana aku malaila. a hooh&na aku i ka laua mau pahikaua, aia hoi, ua hoohokaia mai la laua, no ka mea, ua pau ioa aku la na kanaka ekolu e paio pu ana me Hawila i ka . haule ilalo o ka honua. : j Hookahl o lakou ua ku mal la i ka pua a ka Ui Makalika, a he a he elua ua lumaiia ko laua mau ola iloko o ka make me ke koi kaua a Hawila, a nolaila ua a! 1010 ae la ua koi la a ka kaua hiwahiwa, a o kana pahikaua ka me i koe. I ka wa i lukuia ai na Naita o ka Mol Humera e Makalika a me Hawiia. e iike me ka kaua I Ike ae nei, ua hull mai la o Hawila a ike mai ia i kona mau hoaloha, a me na minoaka ana hoi ma kona mau papalina pane mai la oia: 1 "He keu ka hoi keia o ka paani owelawela nui waie a'u'l Ike ai," a la wa no i oill mai ai o Makalika a paa ana ( i kona a-i. ( "Ina paha," wahl a ua Hawila nei i ' pene ae ai me ka leo maoheohe o ke aloha ipo, "ina paha aole ka lede Makalika nei i haawi mai nei i na kokua ' ana Ia # u ina no la paha e laa ko olua hiki ana mai la, owau kekahi e heluia mawaena o keia poe e muu mokaki . mai ia. '■I "A ma ko'u manao.l loaa keia lanaki- . la ia'u ma o na maka pua ki pololei la a ka lede Makaiika nei." ī Ia manawa 1 hawanaw&na ae ai o Makallka iaia: "Mai olelo oe o ka lede Makalika. aka, e olelo mau oe 'o kuu Makaiika/ " j "Ae," I pane ae ai o HaVrila, *'e kala 1 mai oe ia'u no kuu naaupo, aole keia o ko'u wa e hea aku ai la oe ma ia ano.

a'ea. e kuu liakaUka. e ae mai oe. e cvie aku oe > kuu mau N.>aioha neL A tr.e he mea la aole oe e heowahawaha ana ia laua." I k.'.a, «3 i hull ae ai o MakaUki u nana akt: Vx ia Ma!av&lia ;sa, akahi no o: a ike pvr<* aku iaia. a komo mal \-% fcoi na h>-on:arao ara iloko ona no ka.nu I wahi i Ike mua. lea ai iaia. oīa k->!a hale hoiele :r.a kekahi wahi apana kuaalna mawaho mai o ki- kulanakauhak 0 Roma. a pela r.o hoi Sa Oto Ber:ana. | Noiaila» me ka awiw: a me ka e-ieu. hele koke aku ia ola a haawi aku ia t kona aloha ia laua me ka pane ana ,aku hol: | ' E kalH mal oiua no ka'u mau hua'olelo aku nei hoi ia Hawila. e nalo iho ' ia mau mea iloko o Ko oiua mau puu- | wai. oiai o kakou nae wale no keia." 1 Me ka hauoli nui i haawi ae ai na Naiia opio i ko laua aloha ia Makalii ka, a mahope iho o na kamakamailio awiwi ana mawaena o lakou ua pane mai la o Makalika: ; ' E haalele ana au ia oukou. a e huli hoi aku ana au no ka hale kakela Meloo:ai o ko'u manawa keia i kauo'haia mai ai e hoi aku. me he nu?a la ua 'kokoke lea mai ka manawa e hooukaia ai kekahi kaua hahana mawaena o oukou a me ko makou mau enemi. i "A nolaila, e kuu Hawila, e ka«>hi ka oi\o a ka puu a ha'.a ae nei kau uiuulu makani Kona, oiai i lea no ka makol ana i ka pohu la'i malino o ke kai. He mea pono ia'u ke hoi aku e hoomakaukau ia makou iho no ka hele ana mai e kokua ia oukou." I kela wa hele aku la o Makalika a haawi aku la i kona aloha muki lehelehe i kana ipo, huli ae la oia a haawi ae la 1 kona aloha ia Malavalia ma. a 0 kona wa no ia i kau ae ai maluna o Pomelia a o ka hale kakela Melodiana ka pahu hopu. I Ua like ua Manu Nūnu la o Kokenekai me he puahiohio la e nee ana lioko 0 ka ululaau, a o na lau laau a me na kumulaau hoi oia waokele he mau inea 'aloalo wale no ia na ua Ui Makalika la. I Aole i emo ua hoea aku la oia ma kekahi aoao o ka pa e hoopuni ana i ka ' hale kakela Melodiana, a oia hoi kahi jo ka puka o ke alahele huna e komo 'aku ai iloko o ka hale kakela 1 Ikawa l ku iho ai o Pomelia ma ua . wahi la, ia wa i hehi pakolu iho ai ' kona kapua wawae i ka honua a oia jka wa i hemo mai ai ke pani puka a nalowale aku la oia a me kona haku wahine iloko. 1 Nolaila, maanei kaua e kuu maka'maka heluhelu e hoomau aku ai i ka |nana ana no Makalika. \ | laia I hoi aku ai ika halelio, ua miki mai la ke kahu lio e lawe aku ia Pomelia, aka, ua kauoha aku la o Makalika iaia e haawi hou ae oia ia Pome,lia i elua minute wale no e hoomaha ;al a hele liou aku laua, j I ka wa a ke kahu lio i hooko aku ;ai i na kauoha i haawiia aku iaia, o ko ) Makalika manawa ia I komo aku al iloko o ka hale kakela a fcul me kona hoaloha me Perekila a me kona mau makuahine hookama, oia hoi o Monika a me Sidia. j Ia Makalika i hui ai me lakou, ua hoike awiwi aku la oia I na mea a pau e pill ana 1 kona hui pu,ana me Hawila, a me ka hooukaia ana o ka hakaka mua loa mawaena o Hawila a me na naita o ka Moi Humera a me kona komo pu ana ma ia aluka hakaka. | Hoike aku la hoi oia ika lono maikal ; ia Perekila, aia kana ipo aloha o Malavalia me Hawila, a ua lilo ia lono i mea e hauoli loa ai ua Ui la o Peresia. j Nolaila, mahope iho o ka Makalika kamailio ana, ia wa i pane mai ai o Monika: j "He mea pono ia kakou ke ku me ka ( makaukau a me ka makaala loa oiai ua kokoke loa mai ka manawa no ka hakoko nui. , i | "I ko lkou manawa e lohe ai ike kanl 0 kekahi o-le, oia ko kakou manawa e haalele iho ai I ka hale kakela nei a |holo aku no ke kahua hookahe koko." 1 I lawa no a pau ke kamailio ana aua Monika la o ka manawa no ia i poha wawalo mai ai ka leo o kekahi o-le, a ia wa I haalele Iho ai o Makalika ma ia loko o ka ruml hookipa, a hele awiwi ( aku la ola a me Perekila a kau aku la ' maluna o ko laua mau lio. j O na wahine kilokilo hol keia elua ua holo wawae aku la laua, me ka Monika kuhea ana.mai ia laua nei e ukali laku mahoiie o laua, aia ke hoouka ia ia ke kaua. j Me ka eleu hoohuli ae la o Makalika 1 kona lio ia Pomelia, a o Perekila hoi ii kona lio ia Ka Hau Nani a hookahi , a laua manawa I kahea iho ai i ua mau ,lio la, me ka olelo ana: j "Imua olua me ka eleu loa no ka hoopakele ana i ko olua mau haku kane o keia mua aku." | He manawa ole, ua hao aku la ua mau lio la I ko laua mau mama lua ole, :a oili aku la laua mailoko aku o ka jpa a hele ana laua iloko o ka ululaau, .aia hoi na wahine kilokilo elua ke holo ;mai la me ka mama nui. | O kahi Monika nawaiiwali keia a kaua i ike ae nel mamua, eia ka he Anete!opa o na ululaau kona hoa like ma ka mama. He manawa ole hoi ka mikl ana aku | a Makalika ma, hoea aku la laua ma kekahl ponaha poepoe e hoopuniia ana e ka ululaau, aia maw&ena oia ponaha i ike aku ai laua nei e hoomakaia ana ,k hakaka mawaena o elima mau naita "a me kekahi poe lehulehu loa iloko o na aahu like loa. f | lolaila, ma kela wahi o Makalika i t huli ae ai a kamailio aku la i kona I kekoolua: j "E hoomanao oe, o kela poe kanaka aahu kiia Uke loa, o lakou na naita o -ka Mol Humera, a o kela poe me na .aahu like ole, ola ka kaua mau mea i jaloha ai f a me ko laua mau iioaloha. j Nolaila, aole kaua e hoohakalia, aka, e holo aku kaua me ke ki hele ana 1 kela poe me ka kaua mau pua. jla hoolaie aku la laua iko laua mau lio imua a holo aku la laua no ke ( kahua kaua I E kuu makamaka» e hoomanao !ho oe o Hawila a me kona mau hoaioha ; iloko o ke anapuni & Limaloa, a ke paio |nei lakou i na naita o ka Moi Hurnera a me ke Keikiaili Maiiona. I Eia ua keikialii la ke hooklkina la i .kona mau kanaka me ka leo nui piha . Inaina, e kahea ana: I "liaio me kela mau kanaka powa! E [mu o ! ko laua mau ola! E pepehi ia •iaua a make." | Aka, o!a mau hookikina ana &ua kejikialii la, ke hoolilola mai la i mea ole, a ke aneane mai la e nanahu ka mano. ' — —

olal ke pua ae la ka willwiM. O Hawlla kela me kona mau mea kaua aia oia ke puo la me ka ikaika, a ua like na naita a ka Mol Humera me <\a kumulaau e hooluliia ana e na kikiao makanl Kona Imua o na hauna koi a na hoaloha elima. I kela wa e hahana nel ke okooko o ke ahl o ka pato. ala hol o Makalika a me Perekila ke hoolale mai la i ka laua mau pua mal ka lana mau kakaka mai me be maa alelo uwila la a e lumai ana na maka ola mau pua ma ka umauma o na eneml o ka laua mau aloha. A ua liio loa ka laua mau kokua ana 1 mau mea e houukula mal ai ka luhl ma ko Hawila ma aoao. Aka, olai ua mau ul ia e kakele ana I ka laua mau pua pana, ua ike ae la ke kelkialli I keia kumu hoopoino I kona mau kanaka, noiaila, ua hoohuli ae la ola l kona lio, a me kekahl o kona mau kanaka a hoomaka aku la e uhaP ia Makaiika a me Pereklla f oial iaua e ho!o poalpuni ana mawaho o kahi e hooukaia ana ke kaua. I ka wa a ua keikialll la i holo aku ai me kona ukali la ana e elua o kona mau naita, aia hoi, ua kahea mai ia o Makalika iaia: "E ke kanaka puuwai eleele, e ku aku oe ma kahl au e holo mai la o loaa aku auanei he poino ia oe mai a'u aku. Aka. aole nae. ua kelkialll Mariona la i hoolohe i ka leo, a ua hoolele aku la no ola 1 kona lio imua me ke kauoha ana i kona mau kanaka e uhal aku mahope ona. I ka ike ana o Makaiika I keia hoopaakiki ana o ua keiklalll la e holo aku Imua ona, ua lena ae ia ola I kana kakaka a hookau mal la I ka pua. Ua ku mal la ka umauma o ke kelkialii a hauie make aku la ola iluna o ka honua.

A na keia haule ana o ua kelklalil la mailuna iho o kona 110 i kaohi mai i na kanaka e ukali ana mahope ona, a ku Iho la Lele Iho la laua ma kahl I haule Iho ai ke kelklalil. unuhl awiwi ae la laua 1 ka pua e paa ana ma kona umauma, aka, ua hala aku la kona aho ua kailiia e Olepau a ua puanuanu hoi kona kino. Auwe! ua hala lo mai la ka ka llma eleele o ka aneia o ka make, a ua kaualupe aku la 1 ka uhane eleele o ua keiklalil Ia ma kela aoao o ka muliwai o ka make. a ua pau ae ia kona heiuia ana ma keia ao. I ka wa hoi o na naita o ua keikialii la I Ike al I kona haule ana iho, ua haawl koke ae ia lakou l ka hoailona no ko lakou makaukau ana e haawi pio ia lakou iho imua o Hawlla ma. A na keia mea l kaohi mal i ko Hawila ma hoomau ana aku i ka hoolele ana i ka lakou mau mea kaua. X ka maopopo loa ana ae u make ke kelkiaiii Mariona, ua lawe mai la kela a me keia nalta o ka Moi Humera a walho pakahi mal la I ka lakou mau mea kaua ma ko Hawla mau wawae, olai hol ola e kukull ana ma ka uoao 0 ke keiklaili me na helehelena kaumaha. I kela wa hol 1 hele mai ai o Makalika a hooholo iho la I kona lima ma ka lae puanuanu o ke keikialil, oial aole oia I manao mua ua kaiiiia aku ka hanu ola mai iaia aku no ka mea o kona manawa no ia o ka hlki ana mal ma kahi 1 haule iho al ke keiklalli. Olal i hooholo iho a oa kona Ima maluna o ka lae o ua kekialil la, ua ike Iho la oia ua haalele mai kona oia iaia, nolaila, pane ae la ola me ka leo » piha 1 k<; kaumaha imua o Hawiia;

"Na ko'u mau llma l kaili aku i ke ola mai iaia aku. Aole hoi au i manao e ku ana ka pua a'u i kl mal nel ma kahi e lawe ia aku ai kona ola. Noiaila, ke kau nei ke koko o ke keikialii maluna o kuu poo." "E kuu Makalika, mai hoopiholhoiia kou noonoo no ia mea, oiai o ka hopena iho la no ia o na hana I hanaia e lakou a pau lloko o keia mau hora iho la. "Aole na kou iima e Makalika l lawe ae 1 kona oia; nka. nana ponoi no i Iml aku I mea nona e poino al. "Aka, e kuu Makallka. e holke aku au la oe, he mea v oialo paha ua hoeleeleia kona puuwai no kona manao ana e kau mai I kekahl hopena awahia maluna o'u nei a me kuu hoaloha nei, eia nae, aole i nele kuu puuwai i ka haawl ana iho i na hoomanao waiohia aloha ana nona, no kekahi o kana mau hana maikai i hana mai ai no'u nei a me kuu hoaloha me Maiavalia. "E like me ka mea mau i ikeia ma na o ko ke kanaka ole ana ma keia honua, oia hoi ua piha 1 na nawaliwall 0 kela a me keia ano, aka, aote nae oia 1 nele me kauwahi haawina maikai." I kela \ ku ae ai o Hawila Uuna a kamaiiio akil ia oia i na NaUa i haawi pio mai ia iakou iho me ka olelo ana aku: "E o'u mau hoaloha o ka olhana hookahi. aole oukou he mau pio na'u, aole hoi no ko'u mau hoaloha. Nolaila. ke kauoha aku nel au ia oukou & pau e holhol aku oukou I ke kino kupapau o ko oukou alii opio imua o kona luaul makuakane. me ke kukaia ana aku ho! imua o na mea a pau ua make ke keikialii i ka pua pana a ka wahlne aka klnowallua o na Uluiaau nei o Urania "A o oukou no hol na hoike o kela mea, nolalia, ke hookuu aku nei au ia oukou e hoi aku oukou no ke kulanakauhale me ka manaoiana aole oukou • aa hou ana e lalau i na mea kaua no ke kue ana ml ia'u ma keia hope aku." I ka wa i hooki ae al o Hawlia t kana kamailio ana, ia wa hoea mai la na wahi kilokiio wahine a ku ana ma kahi e waiho ana ke kino make o ke keikiallL Na Monlka ka mua i ninau mai ai la Hawiia: "Pehea ae nel ka ioihi o ka waiho ana o ke kelklaiil e iike me keia?* J Pane aku la hol o Hawila: "Aoie l haia ka hapaiua hora mai kona wa i haule mai «i mailuna iho o kona 110 a hiki I keia wa." ala maaawa, o ko Monika kukuii lho la no la Ualo, a pela no hoi o Sidia, a aoomaka Iho 1* Uua I ka laua mau mlll-

kaa ana. me ka bakilo hele aiia i k? kin«;> « ua keikialii la. A haia be mau minule, ia wa kamaiho mai la o Monika; -Ma ko'u b<x>n>aopop<> he make ku;.ana.ha kela o ke keikialli, oiai aote i kukonukonu kahi o ka l>ua I komo at uok > ona. a o keta wahi hoi o kona kJno i ku ai i ka pua, aole ia he wahi e poino koke ai ke kanaka. "Eia no hoi kekahi. aohe nui o ke i:cko i kahe mailoko mai o kona kino, a o keia make ana ona. ina ua make oia. alaila. he kupanaha ioa. •*A ke hoike mai nei hoi na oull o ka lani a me na hlona no hoi e hoopuni nei ia lakou, aole no oa i make, aka. ke hoike mal nel nae kona kino a me na a pau maluna iho ona, ua make maoli no oia." Ia wa huii ae la oia a nlnau ae la ia Sidia: "Pehea la kou manao no keia mea?" "Ma ko'u manao, ina kakou e hoihoi i ke keikialii i ka hale kakda a maiaila kaua e Monlka e lawelawe ai 1 na mea e ola ai ke keikialii, manao no au ua loaa no iaia kona ola." < Ia wa koke no i hull mat ai o Hawila a kamailio mai la la Sidla:

"E ko makou mau puu-kaiahala, ina ua ike olua he mea ia e oia bou ai ke keikialii. alaila, e hana aku kakou pela, no ka mea, ua oi aku ka pono ke ola ola i keia sva. a make aku oia ma keia hope aku ma ka iima o kekahi mpa okea, aole hol ma ka lima o Makalika nei, e like iho la me keia." Ua hooia mal la hoi na wahine kilokllo I ka hiki ana ia laua ke hoihoi hou mai i ke oia o ke keikialii, noiaila, ua kauoha ae la o Hawiia i na Naita o ka Mol Humera e lawe aku i ke kino o ke keikialii MaHona iloko o ka hale kakela Melodiana. . B llke hoi me keia kauoha, pela 1 hooko aku ai na kanaka, a kaualupela aku la ke kino o ua keiki nei no ka hale kakela noho iu ano o na ululaau o Lrah Ma keia huakai a kaua e ike ae la aia ke kino o ke keikiaiii e maneieia ana e na kanaka he 10, mamua Iho hol o lakou na wahlne kilokilo eiua a mahope iho o Hawila me Makalika a o Mala valia me Perekila, o Oto Beriana hol ma ke poo o na Naita Hunearia. la kaua e nana aku ana e kuu m kamaka heluhelu 1 na ™hi wahine W lokilo e hele ana mamua, .»*a laua. ke noke la i ka namunamu me he mea la e Pauma ana laua i na pule ma ke laua mau lehelehe i hiki a ia mai ke ola o ke keikialii e ikf me ka mea i manaolanaia. He nanalna eeWa hoi ko Kela a m i keia o loko o ka huakai e kamoe la no ka hale kakela Melodlana a meJeJa e ukaU maoll ana no lakou ma kekam bl^.alla o rrma.amaka heluheiu ke ,ke nel kaua ala ke kino make o ke keikialii Mariona ke lawe ia n wahine kuok.ho *: ma ka hoihol hou ana mai l ke oia «... m l k „ ek ka hi .lde°MakaUka ho, keia me no ka hoopu^. lakou ua hoi mai la laua a hui me H wila ma, oiai lakou e kiai ana l ke kin o ke keikialli. I kela wa i kamaillo mal ai o Mon ka: "E a'u mau keiki, e hoomanao oukou i ka'u mau mea a pau e hai nei, a oia kela. Ua manao loa ia maua e ola hou ana no ke keikialii, a o ko maua manao nae, oia keia, i ka wa e hoi hou mai ai ke ola o ke keiklalii, alaila ola ka wa e hoihoi malu aku ai kakou iaia no ka halealii, a malaila ho maua e haawi loa aku al i na hoola ana loa ana iaia. O ko maua wale no i makemake al oia ko oukou hoolaulea ana aku me na Naita o ka Moi Humera a lilo lakou i poe hoaloha no oukou." He manao maikai keia o Monika i kamaillo mai at ia Hawia ma, a ua hoike aku la hoi o Hawila i ko lakou apono an& ia mea, alaila, ia wa i pane hou mai ai ua wahine kilokilo Monika la.

"Nolaila, he mea pono ia oukou ke haalele mai la maua i keia wa, a e heie koke aku oukou e luana pu me na Nalta, a e holke hol ia iakou I ka hora 7 o keia ahiahi e ike ai iakou aole i make ko lakou alii opio, aka ua maule wale no oia." Aiaiia, haaieie iho la o Hawlia ma ia loko o ka rumi hookipa a hele aku la no ka rumi aina, kahl hoi a na kanaka Hunegaria e hamu ana me ka hakanu i na mea ai i hoomakaukauia aku Imua 0 lakou. la Hawila ma hoi i komo aku ai ua hoauhee koke ia ae la ka la'i papuhea e hooiana ana maiuna o ua poe kanaka Hunegaria la, e iike no hol me ka hoauhee ana ae a na kukuna olino o ka maiamalama i ka pouii mailuna aku o ka ili honua. Oiai, i ka wa a ua poe la I ike pono mai ai i ka nanl plha o Makalika & me ka ui o Hawila e hooiele pau ana hoi imua o lakou me ka moakaka loa, ia wa 1 mohala maikai mai ai ko lakou mau heiehelena o ke ohohla, a ia sekona no hol I poha mai ai ka leo o ke kanaka amara, kekahi hoaloha o Hawiia: "E ke koa puuwal hopo ole! E ola mau ioa oe!!" A o kona manawa nc ia 1 ku ae ai iiuna* me kona kamaiiio ana mai imua o na Nalta a pau e noho ana ma ka papaalna: "E o'u mau hoa Naita, ua ike no oukou & pau owau kekahi i noho a kupa a kamaaina pu me oukou Uoko o na makahiki 1 kaahope ae nei, a ua ike no hoi oukou a pau. mawaena o na kanaka 0 ka oihana hookahi e like me ka kako ue paa nei, aoJe mea hookahi nana 1 pa'i i kuu poo, hookahl wale no, a ola no ka Naita opio e ku nei imua o kakou. ka mea. hoi a'u a me kekahi o ko'u mau hoa NalU nei i hoohiki ai o ko maua hoaloha oiaio loa ia. A noiaila, ke nonoi aku nei au ia oukou a pau e iokahi pu kakou e iil<s kakou I mau hoaloha nona, a e pili paa aku hol kakou mahope ona, nona ka leo a o ka kakou o ka hooiohe aku. "Nana hol ke kauoha, o ka hooko aku ka kakou, a manaolana loa au, e Uke

me ka. ana a ko'u uhane i k»*i vu o ko Kakou haku keia oia na iwi. (Aole i pa3.>