Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 51, 21 December 1900 — Ka Mana o ka Pahikaua A HAMILETONA TEREGOMA [ARTICLE]

Ka Mana o ka Pahikaua A HAMILETONA TEREGOMA

Ke Keiki Koa Kaalana o Enelani Ke Knpiuunana i haili ha ihe■ i ka Hannhaiw o ka Oih'ina ka%a o Rwtia—Ka Wta hoi i Hoo hiwahiwaia e ka Emēpem o ia Aina me ka Pua Kulana o Aiha * hau—Ke Kaikamahine Ui — OMNOKAONOHI-LA MOKUNA VJII. Ka Halawal ma Ka'e Muliwai. Aole loa na i lluliu loa mahope o keia loaa ana. aku o keia "hoonana" a'u i ka Hul NiWliiU, aa hoomaopopo iho la au, e hooko ana lakou i ka'u kauoha: ua hooiaia keia inea 1 ka auina la o kekahi la ae, oial au e hele ana ma ke nlanui. halawai aku nei au me ke kanaka a'u 1 kauoha ai ia po lho. Nana no i holke mai ia'u. la po, ka hora 9 ponoi e hul ai maua ma ka hakala komohana o ke Kuea Kate4arala. Ma kona k»o, hoomaopopo aku la au l ke kolkoi o kekahi mea huna wellwell Itoko ona, aka, aole ioa ko'u wahl ntyw I well Ikl. Ae aku nei au e hooko i na mea a pau. Mamuii o ko'u noonoo mua ana i ko'u aiahele. nolalla ao au I pane koke ai i kana mao olelo m« ka wiwo ole, a. aol* loa no hol he wahi olelo ikl i olli aleu mai ko'u waha e lilki ai laia ke olek» Iho. ua hoopuka au I ka mea l ku oie I ke keonlinana. Ina no aole au e liio ana t eneml «*vai no lakou, amla, he mea pono Joa ke ike mai lakou ala no he ewe o ke kanaka malkai lloko o'u. a pela lakou e ike mal ai I ko'u kulana ma ke!a mua aku. P»la no l'liooh<Ho al kou fntf!Mtfr-* han* i ka'iKsaaH me** pau e lawelawe ai me ke akahele loā,— e hikl ole al ke hoowahawahala e kela a me keia mea. Ina no paha he mau hana weliweH loa ke hoea mai ana, he mea pono loa no'u ke ko*no pono ana iloko oia mea i kumu palekana no'u. Aole loa no hol au i noonoo iki I ka nui o na pohlhihl a me na popilikia e hoea ma ana, ke hele au I ua halawai nei. Aole no au I manao iki e hoao ana lakou e lawe l ko'u ola ia po~lna paha he manao kekahl o lakou pela, aole loa iakou e hoao e hana la mea ma kahi o ko lakou keena huo, aka, e hoomakaukau ana no lakou I wahi e hlki ai ke hooko I ko lakou mau manoo karaima ekaeka loa. I ko'u manao nae. mamull 0 ka'u mau olelo i kela kanaka iloko o ko'u ruml. ua 101l na manao pepehl koke o kela hul Nlhlli»! la'u. a malla paha he mau manao okoa ana no ka lakou e panai mai ai la'u ke hikl mal la wa. Me kela mau manao lehulehu Hoko o'u. ku ae nei au a ialau aku nel I ka|u pu panapana a ho-o Iho nei iloko o ko'u eke a paka aku nel hele no ka hala*ai. Aka. o na mea a pau a'u i ike ai la po, aole loa au i moeuhane mua. Ina paha au he wahl mea maka'u wale. a Ina no paha au I holke Ikl I ko'u wiwo wale ia lakou, ina paha ua pepehlla a make e lakou ia po, no ka mea. ua makaukau maoli no kela poe me na mea a nu e hlkl al ke hana pela—aohe poe * ike Loaa aku nel la'u ke kanaka a'u I kanwtHo mawaho iho o ka "LuaWni Katedarala. a i mal nel kela e ukall *ku au mahope ona—2o kapuai ka man»ao. aole no hol e hookokoke aku, a pela e hele al a hlkl l kahl 1 manaola. Hele aktt nei maua lloko o ka poull ma »a ala klkeekee maopopo ole la'u. Aole btki ke huM hope o poino, nolaila. hoomanawanui aku nel no imua. Komo &ku nel I kahl pa, puka ma kahi aoao. hele aku ana mawaena o kauhale & °ttl hou I tce alanul. Pela aku ana ua e hoolalauia ai. Ma kekahi o keia n>au walil a maua e hele nui he nui mano ke Ino—"ku ke pllo i ka mahanah*na." , | Ma kahl Ino loa o kauhnle 1 mal nel *ela ia'u, ua kokoke maua e hlki. a aole M au e kamaillo Ikl. Hele hou aku aei maua—:he alanui ololi la a hikl aku »*I he wahl pupupu hale laau haahaa. j 1 hou mal nel kela, ma kela wahl poolluli mal la kaua e komo ai. He wahl {Kika keia—he kulou ke komo. la*u I k&mo aku al, hoomaopopo iho la au, o kela kahl kupono loa no ka pepehl ana 1 kekahl m<»a—aohe mea nana e ike e Polno ai. t'a kohu lnlka maoll no ka poull o ke~ wahl. Ia hele an aku. hoomaopopo la au I kekahl alapll ano napelepele ka helelel wale Iho no koe. Pll aku malalla a kau Huna. la hlkl ana *ku malalla, Ike Iho la au iau lho iloko 0 kekahl ruml loihl. ua hele no hoi a

WW I» kn polol«l ae. Ma kekahl poo nae o a* nimi nel. lke aku **! au t ka 011l mal o ka malamalama kukui ma ka hakahaka o ka papa. I& wa. hapapa hele aku nel an iloko o k& p<MtU—la*u e hele neU e kahnHhul! *na na papa popopo o ka papahele. A U'u i kokoke aku al 1 kahl o ka mala«niama ua kamalUo koke mai net kemea malloko mal o ka poull: "E ku maUō koke oe, lna he manao kou | ko« ola."

1* manawa ku koke iho nei au me k[oaS ole; a i keia wa a'u e kali ana, u; aku nei au i ka owe mai o ka wa m«lalo pono o kahi a'u e ku ana, a pi nel ke ahe makani huihui malal •gjk,>a pa pono i ko'u heieheiena. Hoolondiono loa aku nei ko'u mau pepelao ' )ohe 1 kahl mea ano e ae, aohe nae h» wahi mea a lohe ia aku —o ka owe waU no.aka wai. Au aku nei ko'u mau ma ka o ka hoomaopopo aku i na mea < toko o ka pouli,—ike aku nei au i kekaihi puka nui o ka papahele mamua ponr 0 kahi a'u e ku aiia. ! Oka mea i hanaia mahope koke iho aole au i ike; olai, ua paa loa ko'u noonoo no na mea pili i ko'u pakeH ana mai ka make mai iioko o kela manawa a'u e ku ana. Ina paha au 1 nee hookahi iniha imua ina paha un haule au iloko o ka muliwai a poino. Aole i liuiu lohe aku nei au i ke kamumu ana o kekahi mea ma ka papahele—kokoke i ko'u wawae. A ia wa olelola maf ana au e hele imua. aku nei acf a hiki i kuu kahea hou in ana mai e ku; he mau sekona mahope. koke iho lohe hou aku nei no au i ka oi?» mai o ka wai mala)d ae, ma kuu kijfeu la manawa koke Yio ike aku nei ā&i i ka hoaia ana o kekah! mea a hoolluUa aku nei iloko o ka wai. Ma ka maīamalama, hoomaopopo aku nei au i ka hohonu ioo o ka muliwai. a nohe mea pakele hauie ma ia wahi. ♦ TJa hoomaopopo koke iho la au i keia mau hana. He hoomakaukau wale no keia na fceia poe Nihilisi. He hoao na lakou ia'u. He holke ana >a aoie loa e hiki ia'u holo mai keia poe aku, ina au e manao ana. No'u nae. ao?e loa'he ulu iki mal o ka maka'u a hopohopo hoi iioko o'u. Ia no au i J»opma©popo ai, ina he manao k okeia poe ii'u e o ka|hi kupono loa ia no ka.' iakou hana ekaeka loa. j Me ke kali hou ole, hele poioiei aku nei au a komo i ka rumi e a mai ana 0 ke kukui. I kuu komo ana aku, ike iho la au, o ka rumi hope loa keia o kekahl hale hoohana ole ia no ke hahiko ioa.~he hale waiho ukana. Mana paia a puni ua rumi nei a'u i ike aku ai, aneane 40 poe o na ano heiehelena like oie e nonoho like mai ana me na hiohiona o ka "ilio hae" me na pahi e paa ana ma ko lakou mau lima. j la'u no a komo, lele ae nei 5 a d paha poe mahope o ko'u kua a ku aku nei ! ma ka puka i hiki ole ai ia'u ke holo | ina au e hoao ana. 1 Huli aku nei au a nana ma o a maa- , nei, e ake ana o ka ike aku \ ko lakou poo. I maopopo ai ia'u ka mea a'u e kamailio aku ai. No kekaiii mau sekona mahope iho o ko'u komo ana aku. aole hookahi o lakou mea i neeu a hooni iki; aole loa no hoi he leo walaau iki— ua meha loa. O ka owe wale no a ka wai malalo o ua wahi nei ka makou mea e lohe aku. "Ua hooloheia kou leo," wahi a kekahi mea i kamaiiio mai ai me ka hawanawana; a ma ke ano o ka leo hoomaopopo iho la au, o ka mea no keia 1 kipa ae ai i ko'u rumi. "Ua hooholoia ! nae e make oe. Oia kou mea i laweia i mai nei ianel." j "Aa no la iko oukou makemake; ua makaukau au." wahi «Cu i pane koke ! aku ai. "Ua makaukau au e haawi aku ! i ko'u ola ia oukou, oiai. ke manao nui ; nei oukou ia mea." "Kukuli oe ilalo/* wahi a ua mea nei i pane hou mai ai me ke okal&kala. t "Aole loa au e kukuli." wahi a'u I pane aku ai me ka hoonana. "Ina au i manaoia e make. alaila. e aeia au e ku. Aka, i mea e ma&lahi ai ka oukou hana. eia ka'u e hana al. He hookahi wale no a'u wkhi mea make me a'u i keia mlnute. E iawe ftku oukou na oukou." Me keia mau olelo, unuhi ae nei au i kuu wahi pu panapana mailoko ae o ke eke o kuu kuka a waiho aku nei ma ka papahele, ma kahi e poha pono ana ka malamalama o ka mahlna. Wehe hou ae nel au i kuu kuka a hoolei aku nei i lalo; kuu palule a hamama o mua. Ia wa i hou aku nei au: "Aikk. ua makaukau au. Ke noi aku nei au i ka mea nana e lawe ana i kuu ola, e hou me ka ikaika a pau i loaa kuu puu■wai i ka oi o kana pahi" "E helu 13," wahi a ua mea nei i kahea aku ai i ka mea nona ia helu. Ku mai nei he kanaka loihi, Wno laula, nui me na hlohiona o ke kanaka puni koko. Hele mai nei oia a ma kuu aoao, hopu iho nel Y kuu mau lima me ka ooiea. Hoomaopopo iho nel au, l»e kanaka ikaika maoll Vo keia. Ua ttk<» loa ko'u ikaika me ko ka bebe 1 krfa kanaka. •

Me ka tmo ana a ka maka, paa hou aku nel kuu lima hewa i kahi mea a hukila ae nel a kau mahope o ke poo. umela aku nel ke klno a pelu I hope: ahuwale iho nei ka umauma me kuu kanl-al. la wa hoomaopopo iho nei au o ko'u hora hope loa ia: aka, aole loa au I hoike Ikl I ka maka'u a hopohopo, a I ole hol la, lelele la hoi o ka oOi. Ua Uke ioa no me ka ole keia mau mea a *n e hanala n«l la*u. He mau minut» ko'u paaia aaa me

! < . a !ohe li.u iiku raj ika o i ..1 kanaka mua r<-i. i ka i ana matf: ■ I'a lawa," wahi anu i huopuka &i ; o'u. "Aole ka o« ho kanaka hdoh*r ; wale." | "Ke hoihoi hou nei aU i kc*ia oleio l ooholo. EJ loaa hou ia oe kou lanakiia no honkahi leomu wale no,' 4 wahi ana i kamailio btm *f"A heaha "Ke hoohfltf mai oe—" ~ "Aole loa au e wahi 3 £*u i pane koke aku ai. "l'a hoohiki oe mainua e hoopaa ia o<j iho no ka hooko ana i na kauoha a pau o keia hui" "Aole aa e hoohiki n.ria,. Ina i makemake ankou 1 ko'u ola. alaila. e hana aku oukou i ka mea hiki la oukou. limi au he kanaka. i manao e hana l na hana hoohe wale, ina i kela. hora ua pau oukou e kuu mai -nei imUa o'u.l ka paa iloko o ka halepaahao. T*a loaa la oukou i keia po ka heoia kupono !oa no ko'u kūpaa ma kaH> olelo. Hoaha hou aku ua mea hooia e ae 1 oi aku i keia? Ina au e lito ana i kanaka hoohe wale, ua hiki no "ia oukou ke lawe i kuu ola. He mea o*e ka hooh'ki i ke kanaka ke ole T oia e malama i kana olelo "a hie kona kulana. ke kumu e pakele ai ko*u ola? Va Tohe aku la oukou i ka'u oTe!o." "Ua aeia kou maiiao. Ffa kau liana." Ma keia wahi, emi loa Iho nei jta leo a hawanawanp, mai nei: peiiehi ia Karfstlano TaedkL'' "Ke ae nel au," wahi a'ui pane koke aku ai me ka hakalin ole. Ina no o ka Emepera ka !atcou i olelo mai ai Ina no ua ae no «i. "AJca," uahi a'u i pane hou aJtu ai, "-he makemnke au e loaa nui ia'u ka manawa e hooko ai i keia hana. Aole «*u makemake I kokua pu me a u no iamea. He hana maikai loa kela nou e kanlana ai. ia'u wale no e Toaa { ai ka lan«Wfa ame ka hanohano o keia hana, a tne a'u no hoi e P iu paa jnau a* ka hllahiia mo na popilikia ke haule wale." iioko iho o'u. ua Hke maoli no kela mea me kokahi mau hana hoomakeaka, me he mea paani la. I ka wa I onou o ua mea nei nana e hoomalu nei ke ia anaina i kona J1

Pokola wale /v maU mlnu to -a. oiH ako * na ea huihm o ke kulnn'.. " hou maopopo o)e <j tJ Uaurn<Kl - ka lawelawe at~ ua n * . mea A pau * naau no keia mau hn* ? hufkau ka nui wale. na h °okaumaha k e!a m«!f ana 1 ke an o o kfno me he a-i ?a no k- ?*!! ai 1 kuu make loa au e hu? £1 i ka ' Mak *- ok ° a aku, e ike a, ola ,\ ma kekahl *' a Awiwl aku I . 'ka u a <. mo aku nei ma na wahi ,aka ' ia u a ko * i ka hele ia, a ,mau 1 maa la'u l hoi r, a , nef kp, « la'u kona ala. f . aKu nGI h efe ma no °u.ui. r«hea ana fn L , me ka n °°- l keia ro* e kaHi n„ £ ° lhi °ka n>a kauoha: 1 ** no ko'u hooko i MamuFi 0 k rt i*%. Wlwell loa, V m7 k ™TJ na hana £ k ° 'akou naau I Ua WW no 1a laVo.>\, ' noono <> ae al. manawa loim mamn» 1 no kekahl * ka u hana i ai * n ! w l u ho °ko ana h »a ana no v o ' u loihi l ~ ak° u e uiu,a ma '» n ao' U T £ S h l-v° l V ua kaA m aJ Mok. IX. CAole i pau.)