Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 51, 21 December 1900 — HE MOOLELO NO Ke Aka o Kamila [ARTICLE]

HE MOOLELO NO Ke Aka o Kamila

K kuu keiki aloha, wahi ana. Ua akea a kuonoono pono hoi ka hale no kou hooluolu ia malaila. a ke hooia nei au, he mea pono ole i ko Kamila manao kou haalele ana. E olelo mai ana anel oeJwaht a'u me ka 100 ikaika la Valalie 1 kealeea koke mai ai. \ K akahele hoi e Teremaine. E ae aku ana au ua ku kela pane a'u maluna o ke ano holnoino, aka e kamailio kaua ka hooulu inaina ole. Ua makemake 0 Kamila la'u, aka ua aloha la oe. Ina «>v e hele ana, ke manaolo nei au e hat<*i ana no oia mahope ou. He olaio i«i. " lim ae la oia I*kona olopu barani a ua hlkl ia'u ke ike aku 1 ka haalulu o '•"na mau lima iaia e paa ia i ke kiaha. Aohe o'u walwai me ka haku wahine 1 iua o Generala aVJaIK a no kfkahi rnea e ae paha! G ke Akua ko'u hoike, ina ua manaolo au mamua he wahine hoopono a kupaa ole oia aole loa au e noho maloko o kona haie. Aha! aole ka oe i ike no Kamila, wahi ana. I kona mau lirna e hoonu'a ana l ko'u a-i. I kana mau honi ana ma ko'u lehelehe! Aole he mea maalahi ka hoopolna ana nona mahope o ka hala ana oia mau mea! Ia oe e hele aku al, me ka nana ole i ke akea o ke kowa mawaena ou a me kona hale, ala no he un»e ikaika e huki hope ana ia oe mahope o kou kua e like me ke kaula, a e huii hou no kou alo nona! la.oe. e kon" hou al malalla e koho ana kela mawaona o kaua i kana mea i aloha nul ai, a ua akaka loa ia'u kona hopena e hoea mal al. Aia oe ioko o ke kuhihewa, wahl a'u. ■ Ke hoohlkl-nei au aole e ikemaka hou ! iaia e like me ke kukuna o ka la.e.pa- j weo ana i kona olinolino maluna ona, i a aole hol e launa kamailio hou me ia. I Ina ua hookulola kekahi hapa o kuu puuwal me ke aloha hoolpolpo nons o ka hooili kaua o keia minute ka hoopau nku la ano aloha a mau !oa. Pela io paha kou manno! Aka aole h\ki la oe k«"> lkf»! O k'o'u pnlokana wale iho no oia kou noho mai. ka'u e olelo aku ai— heaha ka'u e rriohai aku ; ai nau me Ua aiann ole ia vn k i hewa— e hallu mai oe a kokua ia'u? lle opio kou klno a ua ui hol na noonoo. Ua hiki no ia'u ke kukulu ae ia <»e lloko o ke pookela ma kekahi mau hana ano nul au e koho mai ai. He kuiehapanul ko'u iloko o kela nupepa Honua Kakahlaka. a ma kahl a'u e koho al e holo kaokoa al kona mana. E hiki no ke hoolilo ia oe i lunahooponny>ono nui a e uku mai no oe ia'u i kou wa nanea, malloko ae o na Uala puka! Hft pane pihoihoi kHn a ke Oenerala e pane rfei la'u me ke kipe o ikeia kana no'u huna o na makahiki eiima i hala ae, a ua hool hou ia ae kona plholhoi ia'u e lulilull malie aku ana me ka pane hou ana mal: A i luhl oe no ka oihana paipalapala, e manawalea aku po au i kekahl hapa 0 ka pomaikai o kuu kahua hana maba!a, e loaa ana ia oe k pomaikai o kuu kahua hana mabala, e loaa ana la oe ka pomalka! luhi ole no uml makahiki. aia mana mokualna o Veremoneta a me Tenetl, a« 1 ole e koho mal i kau oihana a e hoolawa no au 1a oe me ka puu daia hoohana au I makemake ai. akA mai pupuahulu I ka haalele ana iho ia Kamila. Pehea la e ka piakamaka heluhelu, Ina owau a he powa a paa ia'u kona kania-1 1 ka opaia, e manawalea wale anel oia I kela mau mea no kona ola, olal nae he wahl hapawalu wale no ko loko a'u e hoole nei e iauna hou me Kamlla ma na ano a pau? E noonoo iho, wahl ana e moomau la. Mai hooholo 1 kela wa. oiai aole oe i mao pono mai na kupllikil. He nui ka manawa no ka noonoo a hoike mai i ka la apopo a i ole i kela pule ae. Aole e hiki hou ia'u ke hoomanawanul bou aku no kekahi kipe hou ke hoomau aku ko'u poo I ka luliluli ana, nolaila me kuu inalna nui ku ae la au iluna a pane aku la me ka leo kolkoi o ke kauoha: Aohe a'u hoopanee i manawa hou aku no ka'u pane' Ano no au e pane aku al, 1 lohe oe. Aole loa e hoohala hou la kekahi po malalo o ko Kamlla kaupoku. tna no ua kaplinia me ke gula a hoowehiwehi ia me na momi. B haalele iho ana no au i ke kulanakauhale me ka hookoe o ie iho l kauwahi lihl kuleana no Kaniiia e launa hou al me a'u. No u iho. ua manaolo au l kou palekana me ke aloha o kela lede! * He mau mtnute apuepue ia nona me na huaolelo iaia I ku w »1 a pane mal la me ka leo haahaa o xa haalulu. Ia oe e hele al a kaawale mamao loa. a. hoomau ma)alla« aoie au e poina ana i kekahl panai aloha nou no kela, hoonelela ana ou mai Nu loka aku ma o u nei He ua mlne ka'u ma Arlgoro, kahl e hoolawa mal nel I kekahi mahele o ka !Ta me na hunahuna He kula hanal holoholona nul ko'u ma Cororaaa a. he kuleana hapanui ko'u o na wahi okl papa o ka akau o Mlklkana a me KanaAa He wahl huaolelo wale no kau e pane mal, a e h%puku no oe I ko'u mau pomaikai ma ia wahi. Malia ma kou manao loa ana e hoopolna al o Kamlla nou. lala t hoomaha Iho ai, ala kona mau maka maluna o ka papahele e au hele ana, me he la e noonoo nui ana. No kekahl mau mlnute, ua nana hou mal la kela ia'u me na maka wiwo a hooho &£ ln! Aole! ao3e! Ma kou a-I kona inau 11ma—ma kou lehelehe kona mau lehelehe! He mea ole kau mau huakal kaahele mamao! Aole oe e nalo lala. E noho—e noho oe! He Inalna ko'u a me ke kahaha pu no hoi. Ua Ike aku 1a au I kona ulupunl, a ua kaa la'u ke kuleana o ka hoomalielle ana akn. | tīa holke pokole anei ke Qenera!a I kxw»a tnool«io o ka launa pu ana me Kamlla, he mea maopopo nae ala no he 010010 okoa aku no momna. Oia ka*u « i* * lohe ke hol poao Iho ola I ke ao kankka. Aka o ka Kale kela a maua e noho nei i kokoke aku I ko Kamila. No ka mooleio plha nae o Q*neraJa Vaka'u e lohe al no ka makuna

j MOKUNA XXI. : He leo pihoiho: ko Generaia Valalie l pane hope mal i a a . ua hakumakuma kona helehelena, ua haalulu kona leo, a ua owIH maoli ia no oia iloko o i * Jiana :'ikH ona noonoo. oiai no au e hoomau aku rei i ka hoole i kana mau paa 0 ma _ nan t..--sf. i fco<>hulhui ana i kel» n - a - mea a pau, ua lawa la e olelo ae he haawe kolkol kana malaio o ka auamo. a he manawa wale no nona e ku Iho ai maluna o kona mau kuli ma kahl plll pu me kuu mau kapual wawae. Ua aluhee kona kilaklla haaheo o ke kulana koa, a ua wiwo la kona mau maka e haiiu la no lalo o ka fcapahele. { Ma o na lani la, eke Generala, mai hooneie 1 kou kulana aiwaiwa o ke koa haaheo o na la o kaua ma ke kahua koko me ka wlwo o kela mau minute iho la! E ku iho a hookanaka. wah! a'u. , < laia 1 ea pono ae ai a nana hou mal la m'u me ka helehelena anoi nui, ua hfW ia'u ke Ike aku l ka puapuai ae o kona mau noom o, oiai kona lae laula e hoike mal ana ala he Hke ole mawaena 0 ke ahi a me ka wai. he mau enemi kahiko mal ko laua hookumula ana mai. 1 Ma na kulana a pau loa ua hookana- ( ka au a koe hookahi. wahi ana. Ma r.n oihana, na kalal alpuni. na hoopono- ■ pono plll ohana ana o ko'u ola ana. ua, maiaelae ko'u p»>o a ua hookuku ole ia mai ko'u nopau. Aka ma kahl aka wahine 1 kuleana ai ua lilo iho la au he kamalll. O keaha ka'u hana hlki ke ole la? Ua hoomalohaiia njal anei au , I kekahl wa? A heie au i o Kamlla ua j oluolu ae la. Ua eha anel kuu poo a hoolaaula kuu mau aml? Me ka hoo-l pa wale no o kona Hma e hooloh* ai la-"| kou. Ua hoonani anei au i na ao opua j a ua hoopunl mau ia anei au me na kau j kupulau? I hkooka"hi hora me Kamila; he hapa ka nanl punonohu o ke ao opua a he okoa ka pumehana o na la o ke j kau makalli. Mamua o ko'u hui pu me ia, he kupueu weliweli loa ia au.no ; kekahl hoaola mal e wawahl i ka malu- ■ hia o ko'u ohana. Ja maua nae i launa pu ai. a hoole iho au i ke kiiohana o i ko'u mau la o na pilaii gula, nalohia ! Uilii ae la ke aloha o ka ohana i ka. waianuhea o ko Kamila kiionohl. Maanei i hoomaha iho ai ke Generala me ka haliu hou ana o kona mau maka I ka papahele no kekahl mau sekona, aiaiia, me kona ea hou ana ae iluna, me na maka kuoo. ka hanohano me ke. kilakila, ua pane hou mai la: I Ua paumaele na kanaka a pau. Le-1 hulehu o lakou i pakele aku. He hoo- i kahl wale no au! Aole anei au I hoo-j pololeiia mai no ka hewa hookahi wale; no? ! Aole na'u ia e kaana, wahi a'u. Ma- \ muli wale no o kou hoao ana ia'u e ha- j ukae pu l ka paumaele me oe. malalla ; ka'u kuhaahaia i komo ai. Ua hooholo j naa au e haalele iho la Nu loka nei me ; ka maopopo ole i kekahi mea o ko'u I wahi e hookahua hou ai. O kau mau j manawalea ia'u. aole i aponoia. E huli . paka no au i kokua no ko'u ola ana me j k'a paulele oie 1 kekahi kokua ia mai. | I.uli mnlie ae ia ke poo o ke Gene- j rala me ke kaumaha iaia i pane mou mai ai: j Ua haaheo maoli no oe ia'u 1 kuu wa J i makemake ai e make, a no keia wa j hoi ke hoao mai nei oe e kaiii aku i kuu i o»a, !a r ū i hoolilo aku a i mea hoonani j ia. Ke kaawaie aku oe no kahi mamao j e manaolana au no ko'u holomua. aka. fa. he wahi manaoio kapekepeke ko'u no ia. j Aohe a'u ' mea anoi nui e ae l kela • manawn i lohe mai ke Generala mai, I koe kona moolelo piha o keia hihia ana j ma ka umiumi me Kamila. 'Ua hooi loa: ia ae ko'u pahaohao, a pela no paha j oukou e ka mea heluhelu. ma kela pane . ana mai la o ke Generaia, ua hoopakele oe ia'u i kuu wa I makemake ai f ma- ; ke. Heaha hou keia a kakou e makai-! kal ae al. no ka mea ua hoopakele lo j no au iala e Hke me ia I hoikeia ma j kekahllmokuna I hala hope loa, koe \ nae ko'u maopopo ole o kona wa ia i j makemake ai e make, a aole no hoi oia! I hoike i keia mau mea hou ma na wa i o maua e launa pinepine al. E hooma- j naola maanei. o ka lolhl o ka manawa mal kela la a'u l hoopakele ai iaia mai ka make mai a hiki i kela manawa he eiwa makahki a oi i haii aku. O kela mau huaolelo hone o ka pane a ke Generala e pili ana 1 kona manaoio kapekepeke no'u, he wahi mea hoehaeha loa ia i ko'u naau. Ua~wee no la 'me ka holke ana mai aohe kuio o ko'u manao hele no ke aloha la Kamila. iAka nae ua hoomanawanui au ia ehaeha Wu 1 pane aku ai i ke Generala me keia nlnau: ( Heaha kou manao o ka I ana mal nel ua hoopakelela oe i kou wa i makemake al e make? He mea olalo. ua pihoihol ia au malaila, ina o kela hoonakele ana o'u ia oe mai ke koi a ka Ilikinl kau e olelo nel. | Hē olalo. ua maopopo ole no Ina mea a pau, o ke'Akua wale no, ke kumu o ko'u makemake ana "e make. E Mr. Te!remalne, e haawl mal 1 kou llma iloko 0 ko'u. a e lawe aku i ka'u panal hoomaikai la oe no ka wa mua loa, no kou Ihoopakele ana i kuu ola ma ke kahua |kaua me na Ilikinl Sioux. He aie nui ko'u ia oe he elwa makahiki i hale ae inei. Aole hol he mea kupono e ae na'u e holke aku al 1 keia moolelo polna ole, |o oe "wale no, ka mea nana au i hoopakele, a o ka pakele hol a'u 1 makema'ke ole al e hanu hou lnaeao ka ho'nua ina ko'u mau pukaihu mahop? niai. | Ae —ua pohihihl io oe—e hal aku nae au. 1 Ua hookuene pono iho la oia ma kona {ainoho me ka hamo ana ae l na kulu ,hou e puai mai ana ma kona tae. alaila ua hoomaka mai la ola I kana moolelo !me kela mau huaolelo mua: j No keaha hoi au I huli aku al i ka make? Ua waiwai au, aohe mau kuhoomaha no ka nele. He Inoa kau,lana» he mea hlUnal ia, he ohana hano.hano a he home nani, he oploplo no hol au i ke kahaha makahikl i keia wa. ! Aka o kela la a'u i kuko ai no ka ma;ke. aole 1 paewa ko'u 1010 mawaho o ka puniu lae, aole hol I mokuhia ka noo--noo kanaka Uoko o'u. | O ka hookomo ponoi ana iho I poka wela, Hoko o kuu klno, o ka hulihia ana ta o kuu kaulana iloko o ka hoowahaIwahaia. a o ka paiauma lea'u e hoouna iaku lloko o na puuwai a'u t aloha aL Ua malamalama nae au, a tta hoomalamalama mau la. e lawe ke kanaka i 'kahlkoia me ka aahu o ke koa I kona make ma ke kahua kaua lloko o ka ehaeha o na ulla a me na poino, Uoko o ha Inea a me na kula, % ke make malaila, jo na -halelu ko ka alna e hooho, o na |hoomanao poina ole ke omaula iho, o , ka aala ke ponlla no ka hanohano. a ua hoomamaia ko'u puuwal aloha.

■ Xo keaha hoi au i huli aku ai i ka , make? I hookahi maka kol a kekahl Ilikiui maluna o'u, una '.awa ia no ko'a make, a no ka hooko hou ana aku paha i ka hopena piha o kela kuko, ina e hoea hou rrai au me ke koena ola mauleuie. E Re Teremalne—o oe ke haka pono ana ī kuu wa i haawi ae ai i na pahuoa kui-kepa ikaika ma na opi o kuu !lo —o oe kai ike i ka hihia ana o kuu mau wawae ma na iii-keehi i ka wa l leie ai kuu lio imua a haule l«raena o kju mau eneml—o oe kai īke i ka wa a ka maka-koi e iho mai ana me ka ikaika . no ko'u poo. He wa ia a'u e hauoli ana , no ka hopena hamau loa, ia'u e hoola|lau ana i ka hiikau a na Hi-keehi me kekahi hoao oie ae no ko'u pakele. A , no keaha hol au i huli aku ai l ka ma|ke? /e Teremalne--o kau poka ia i hihio ae ai maiuna o kuu poohiwi i kapoo !aku la ma ka walhona 1010 o kuu hoa l wae al o ka hooko make. a*u e kakaM la I kana maka-kol me ka anoi nui. oiii oukou na koa ma kahi mamao mai a'u j>ku. Aka nae o kau poka hoopakele kai kulai aku i ka ikaika o ka makikoi. i kue holopono mai i ko'u iini. a i hoopakuku Iho i na huolelo hoomaikai ( rou he eiwa makahikl lokoino t hala a® nei. Ma ke kuiana pololei. rono ia'u e ; haau i koke aku i ko'u hoomaikai kiekie »nou. aka o kela kuko a'u i hoohokaia aku la, kuu anoi nui a'u i hoopio iho la. ua iawa ia e hoohaliu ae i kuu kua noii he eiwa makahiki loihi i hala i hala ao. E hoomanawanuf a e hai hou aku ao. ino keaha ia i huii aku ai au i ka make? j lioko o ka puaii kaua ua ioaa ia'u ka . mea i kapaia he moolelo maemae. ! • Iloko o ka'u oihana, ua haiamuia mai 1 ; au e na hoaloha. I [ Iloko o ko'u ola kino, aoie au i hooha- j [ la I kekahi la nawaliwali maluna o ka , ; punee-moe, koe na manuhe'u o ke ka- | . hua kaua. j j No keaha hoi au i anoi nui ai e make j Ihikiwawe me ka mainoino? j ; Ua hoonani oia i kana wahine, he ui. : ihe mau maka poni uliuli. he mau owili ) lauoho aeae, a he kamehai loa. a nona [ |na makahiki kupulau i ka iwakalua- j kumamaono. Ua ae aku au i keia nonoi _ me ka oiaio, a kaawaie ae la maua me ka hauoli a me ke aloha nui. j He leo haahaa moakaka ko ke Ge- ■ nerala i kalele iho ai ma na huaolelo I [hope, a ua hoomohala pono ia hoi kona ■ imau maka me ke kuoo iaia e hoomau ( mai ana: ' I l Maopopo oie iho ia ia'u, pehea la i . Ihookokoke ia mai ai ke au a ka hewa- | hewa. Mamua o ka haia ana he pule | |okoa o ke kaawale ana aku la o Luu ! hoa alo-make, kumakaia iho la au i ! kona paulele maluna o'u. Imua o ke j Akua ke hoohiki nei au aole i kuko m\ia i ia e a'u no ia hopena, aoie hoi he tna- i nao i kupu mua no ka hooko ana. Ua ! nani keia wahine a ua opuu ae hoi ilo-! ko o ka opiopio. - ! | la'u i haalele aku ai i kela wahine ; 'ma kekahi ahiahi, he mau kaulona ma- i ka hamau pu kai haawi ia e maua, o| na wehewehe ana no ia mea, aia no ia . ! iioko o maua pakahi, aka, owai ia. o i maua ke ike i ka manao o kekahi me , ikekahi iioko o keia mau hana hoopalai[maka? He akaku wale no ia l kaaio i»e | irrua o maua a kaawale ae la ke anaina : ihooluna oia ahiahl. -Malia he mau | mea kuko karaima maua no ka hooko aku i ka wa pono. •; na noonoo nilani ua hoohalala na ( borrx lehulehu oia' po me ka naiu nul" a 'me ke pihoihoi. He hana nui ka'u e | hoolala ana. he hooili kaua i kuu hoaj loha oiaio e noho la ma Kaleponi me , i ka puuwai mama. i ! ITe kaua me ke ahe o ka makani aole i hoi e ioheia ke kani o o na medala kila. | He mea au i hanauia me ka ike ole < i ka maka'u no kekahi hana. aka, o ikeia hoolala mua no ka hooko aku I Ikekahi hana, ua awiii pu ia ka aa me |ka hohe waie. ; mai ai ia'u me na. maka o ka hoika mua ii ke pahele. a no keaha hoi ko'u ?a.iu 'maka i ukali pu aku al pela? % ( I na hora kakahiaka o kekahi la ae, ; maaio ae la au ma ka puka o kona hale j a kahea aku la ma ka hookani ana i ka jbele. t Aole i liuliu iho ka'u kali ana, ua j mai ia oia e hookipa aku ia'u, me kela |hiona ano hou ae o ke paheie, i kokuaia ime ke ano hou ana ae o ko'u. O ka ihookumu ana keia o ke kiai makaala i ka maua apana hana o mua mai. I ko'u eu ana ae e hookuu i ka maua anaina. kapoo mai la kona mau llma iloko o ko'u, he hoike ana i ka hoomaīkai no'u ma kona aoao. Aka, ua hookuhihewa maolii ia no oia! O kela hui ana o ko maua mau lima ka mea nana l hoolalapa ke ahi hopipi, e like me ka pauda e hoonee ana i na mea kino nui maloko ona. lioko o ka lipolipo o kona mau maka, } nana iho la au me ka hlalaal nui. Aole jwa maikal e ae e like me keia no ka (hoopili ana iho i ko'u mau lehelehe o |ka honi. a he ofalo ua hookoia ka honl —he honi aloha makamaka ma ka r\naina—aka, he honi kumakaia i kela hoaloha o'u ma ke ano olaio. Ua hoolaaia ko maua mau la kaupale mehameha iloko o na kokola a ko maua makemake ponoi, a ina o na moeuhane 0 kuu hoaloha ma Kalepon!,"a!a iloko jo ka paulele me ka pumehana no'u. he mau moeuhane ka kona hoa|loha ma Nu loka nei iloko o ke kuma{kala a me ke puanuanu nona. Owai ke ! Ike i |teia paumaele? O ka hilahila wa> no! 1 I kekahi la hiki mai la ke kauoha U'u ,'e nee aku no ke komohana e keakea i na hana hooulu kaua a na IHlkinl Sioux ja he mea hauoli keia na'u. j O kuu hilahila nul ka mea nana I na|pai 1 kuu hauoll ma keia kauoha uee t o k& huakai make. O ua make la ka'a | i kuko al i mea nana e huna l kuu to~ |koino, kuu kumakaia. kuu hilahila paI kela. Aole au i aa hou e klpa aku a e i lke hope i ka wahine a kuu hoaloha, |aka, ua hoonalo au 1 kuu mau mika .keleawe a ua holke aku la iaia 1 ke ano |o ka'u huakai no ka hele aku i kekahi la ae ma ka palapala. ! Ano e Teremalne—nqp keaha la au i | hull aku ai I ka make? Ma ke kahua :Raua hookahi kaua o na lilikini Sioux i'kah! au e ike la l ka hahani lo ana o ka make mahope o'u. O kau poka hoepakele !a 1 kaalo iho ai mamua o*u n<>r.a kuu aie o ke ola ana o na makahiki eU#a ! hala ae. He olaio \xa lokoino maoli no au no kekahi hoomaikai !a oe, no ka mea, o ka make wale no ka'u e kuko ana. ano hoi, o ko'u ola wale eo ka'u e kuko nei e hoomauia aku, nole o ka make. Hoenal hou kou lima e Inlu jaku au I kuu aloha me ka hoomaikai. la e pane roaTme ka hopohopo ole. ina |o ka'u e haawi nei no koo pomaikai he 1 • hookaa ana ia t kuu aie nui a loihi loa |ia oe- Ua lohe oe I kuu mooielo piha o : ka makemake ana e make, a no kuu hi-

s ' lahila nui ko'u huli ana aku i ka make. MOKUNA XXII. Me ke kahaha nul a me ka hamaa ioa au e hoolohe nei i ka moolelo o ko Generala Vala!ie nohooa paweo ioa, a ua hooia ae la au i na hoohuoi hunahuna ole ia nona. Aka. owai ka Snoa o kona hoaloha? Owai hoi kana wahine? Aol eau I aa e ninau hou aku 1 ke Generala. oiai keia e hooma-u ana i ka maloo o kona puu me kekahi olopu baalaila ua pane hou mai i& oia: Ia kakou ma kela kaua o ke komo- • hana, ua haiawai iho ia au me ka pala- ; pala a ua hoaloha nei o'u e hoike moa- | kaka iriai ana. ua huipu aku kana wahine me ia ma Kaleponl. Ua hooluoluia ko'u noonoo a aole hoi i kuko make ma fa hope mai. Ua waiho aku au i ko'u mau hookohu a pau o ka oihana tnalalla, a hoi mai ia no Nu loka nel *ne ka manaolana palekana mai na hunwalewale hou ana*a kela wahine. He mau la iiuliu loa keia o ko'u noho a*?a ma Nu loka, aole i halawai hou ia mai me na kuia e like me ko ka mua. j aole hoi I halawai hou me kela wahine. He elua manawa o'u i halawai pu ai r"e kara kane. a o ka lima a'u i haawi, aku ai no ke aioha a*>a iaia. ua puanu- j aru l»a e like me ka hau. ! ERe Teremalne—e hoomanao iho 11 kela hnlawai mua ara o kaua. oia kuu j v. a i waiho akn ai I na hoomaa ana o \ kuu keiki oi opiopio oia ma kou hana. 0 ke kumu nui ola, mamuli' no ia 0 Vtiu manao ana e hana i kupono ole ia ia'uu e alakai iaia ma ia kuiana, Mal ia'u I manaoio maoli ai no na palekan* o'u ma na hoowalewale mai, eia nae ua haule aku la au iloko oia lua hookahi no ka manawa elua. 1 hoopokole ai i ke ano nui o keia moolelo. ua i mua aku nei au, he mau la Huliu loa ko'u noho ana ma Nu loka me ke kuia hou ole; aka, he mau pule mahope mai oia wa, e hoomakaleho heie ana au i kekahi wahine opiouio ui, me ka hooikaika nui e noho kuleana me»i waiwai maluna ona. a ua hookola no hoi ma ka hopena. 'A o keia ae la ko'u moolelo. Hoomaopopo hou mai Ia kela,l kana mau manawalea ia'u o ke kipe i wahi paha e nalo ai kona hilahila iloko o'u, ua hooie hou aku la nae au me ke kupaa. Na ia mea i hoopupuku iho i kona mau maka a kulou iho la ilalo no kekahi manawa me ka hamau. Aole au i hookuu aku iaia e hamau pu pela, aol? hoi e haawi i manawa nona e pane hou • mai a», nolaila, ua hoike koke aku la au iaia i ko'u makaukau e hoike aku no ka hale o aKmila. Aole no hoi oia i pane hou mai. aka, alakai aku la kela ia'u ma ke alahuna a'u i komo aku ai a hiki maloko aku nei o ka paia 'o ke keena moe o Kamila. Malaila oia i haalele iho ai ia'u mahope 0 ko maua lulu lima aloha ana, hoi hou aku la kela ma ua alahuna nei, a owau hoi ua hoi pololei aku la au no ko'u keena. Aole hookahi mea i ike ia'u ma ko'u hoi kauhale ana mai. kuu komo keakea ole ia ana ma kela alahuna. kuu hookui halawai pu ana me Generala Vahilie, ka maua anaina hoike moolelo a me kuu hoihoi hou ia ana mai ma kela alahuna e ke Generala no ko'u keena. O ko'u manao nui ma ia hoi ana oia no ka opeope ana i ko'u mau wahi pono a pau me ka ike ole ia a haalele iho i ka hale o Kamila i ka manawa kupoiio o lea no ana iho. Oiai no nae au e hooko ana i ka hrfna opeope puolo, a ku ae e hele pela, komo ana ke kauwa wahine Nora me ka naraii(a hikilele i ka ike ana mai ia'u, eia ka au i kauhale i ka manawa i maa ole ia'u a me lakou no ko'u hoi kauhale aku. Hoike mai la kela ua hele o Kamila i ka holoholo, a ina paha ua ike wale mai au iala ma ko'u alajiuli "hoi no ka hale. | No ka ia la pane ua ike au ia Kamila, ua hoole aku la au me ka pane ana aku: • | Pehea ka lolhi oka manawa i hala ae |nel o ko Kamila huakai holoholo? 1 Ile mau hora elua paha, wahi ana. | Pehea hoi ka loihi oka manawa i koe |a huli hoi mai? I He hapalua hora paha. ma ko u ano' mau. ! | Alaila, ua maikai. E haalele mua iho . au no kahi mamao loa mamua o kona • hoi ana mai, wahi a'u. i I Haalele! No kahi mamao! Nokeaha? iwahi a Nora i pane mai ai me ka hikilele nui. Ae*-e Nora, no kahi mamao. He wahi aie ko'u no ke keena nei no keia puie, a ina hoi oia e hoi mai, e oluolu oe e hoike aku iaia e hoouna mai ana au i ke dala no ka hookaa ana I keia po. E haalele ana au i ke kulanakauhale nei. A e loihi loa ana anei oe am keia huakai? Ae, aole au i manao e hoi hou mai. Ua hooki iho ia o Nora i kana hoomau hou n\ai ai 1 na niele. a ke ku la oia me ke pahaohao nui no ka'u pane Aia no ho! au ke hoomau la i ka hahao ! ko'u mau wahi opala iioko o ka ipahu, a liuliu alawa hou ae la au a ike • l ka haloilol ma! o kona mau waimaka. j Mai lawe I keia l mea hookaumaha nou e Nbra. Aole he pllikia ma ko Ka> |mlla aoao, a owau nei. he wahi aie wale ilho no kō'u iaia» he umi dala; j Aole I maopopo ia'u ke kumu o kou hikiwawe !oa me ka lohe mua ole |o Kamila. | Ina oia e ike ana oi keia hana au, e noha auanei kona puuwaU ? E ninau aku anei au la oe Ike kumu ° fcou hele? E hai ma! ina ua lili oe? I Akaaka ae la au a ninau aku la: Lili no keaha? I No kekahi mea i klpa mal maanel e ike ia aKmila. Ae—ko maopopo lo aku la ia'u ma kou ; helehelena—aka. he agrena wale no o!a. he kahu malama no ka waiwai oeKamlila. I Ha! ha! ha! aole a laua mau kamajilio e ae, o ke dala wale no: pinepine jloa ko'u maalo mau ana ma ko laua i wahi e kamailio pu ana me ka lohe ole kekahl mau kuka kamallio ano e a jhikl ! ko ka arena bol ana. \ Auwe! e manao ana anei oe iala be ikane nana! He alu'a loa oia \ kupono I* i 4be no Kamila. Aohe a Kamlla mea e ae e noonoo ino ai o oe wale no. E oluolu oe e kakali iho a hoi mai ola, a nana e hoakaka polole! ia oe ! na mea a pau! Ī3a no au i na wah! opala o'a kah! l mUI ai, a i ka pau ana o ka Nora kama«to ana, ua pane aku la au: a akahai loa oe, a ua loaa kou mahalo nui ia e koq hakuwahine ke o!e an e f kuhihewa. He wah! hana no ka*u o ka ihooponopono ana mal nei l keia kakaīhiaka, a ua manao au e waiho I leowa i kaawale loa mawaena o'u a me kela fku!anakauhale me ka hakaiia ole.

| Aole anel oe e kali iaia? wahi a Nora i ninau mai ai? S Aole—Uoko o umi minute e haaleie iho ;ai au. | E oluolu anei oe e kauoha aku I ke- ; kahi mea e kahea ! kaa no'u ? t Aole —aole 2oa he kauwa malalo o Kaimiia e hooko i kena ano kauoha! wahi a Nora me ka leo ikelke iaia i ku ae ai mamua o ka puka komo. » Aiaila ua pono ae la, na*u ponol no e kii ae i ke kaa. Makaukau ae la na mea a pau a aia au i ke aianui kahi o ke kaa. aia hoi o j Nora a me Jime ke kl la l kuu puka a paa a ku Iho la mawaho ma ke ano kupale mai. la'u 1 hlkl hou aku ai me ke kahukaa no na ukana. e ku mai ana iaua la me ka paa o kuu puka. Miki koke aku la au i ka puka a ua paa, a huil ae la au ia Nora a me Jime a nonoi aku la i ke kl o ka puka, ola ka laua I hoole loa mal al me ke kupaa aole e hemo kekahl opala ukana o'u j mai ka hale aku me ka ike mua ole o Kam!hs. He kaua nui Iho la ka makou malaila ,me na lep nunul. a na. ia mea paha ! jhookōmo aku ka weHwell i kahi kahu[kaa. noiaila ua palam'.mo iho la kela |a nalowale. . He hoka papalua keia o'u—o ka loaa ;ole mai/o kuu mau wahi opeope iloko ' o kela keena ! kiia a paa a o ka holo jana oke kahukaa me ke kaa. l T a hoomau ia no nae ka makou mau haukaIweWe ana malalla a hlki wale I ka nakeke ana mai o Kamila malalo. Holke koke ia aku ia keia liuliu hele o'u la Kamila. oia kana t pii koke mai a I ke keena maluna a ike ia makou e kuku hakannu ana ma ka puka. He mau helehelena haikea kona laia i kauoha aku ai I na kauwa e haalele iho, aka, ua hoao mau no oia e holke mai i ka nanaina o ka hauoli imua o'u. E Mr. Re. heaha ke ano o keia? wahi ana i ninau mai ai me kela leo olu waipahe mau ona. Aole au i halawai me kekahl ano nanalna paweo a papuhea maluna o Kamlla e like me keia manawa, a ola hol ka'u i pane aku ai: E Kamila, ua maopopo no Ia oe. Ma o ko'u uhane la. aole loa! wahi ana me ka leo ikaika, a keehi iho la iluna o ka papahele. Na la mea I honpii ne i ko'u huluaa e hoike aku i na mea a pau e pili ana no Valalie me ka hoolalau ole ae mawaho; a e makaikai hou akn. heaha la kana pane malaila a me ke ano o ka loli hou ana ae o k'ma nanaina, ia'u i hue pau aku ai me ka pokole: Aole io anel? Kamlla! ua hoohala pu au he hora a oi me Generala Hupo Vaialie. O keia mau huaolelo hope i poha aku la, na ia mea i hooniniu ae ia Kamila ma kona mau kamaa a kulana aku la e hina llalo, aka, ua paa e ku la oia ia'u i ka puliki ma kona opu e like no me ko'u ano maa ma ia hana. He kulana ole no hoi keia ke ku ku wale a nana maka aku no kokahi wahine popilikia, ina no ua heliiia ma ka papa o na enemi. Mamua o kona wala ana aku, ua paa e oia i kuu lima. Hapai ae la au iala a hoihoi aku la no kona keena. Komo awiwi mal la o Nora mahope o'u, kulou iho la ma ka aoao o kona wahine e waiho mauleule la a hoomaopopo iho la iaia me na waimaka e kulu ana. Alaila hiili ae la kela a ike i ko'u ku lomaloma aku, pane mai te: Ua lawa iho la anei kon makemake ma keia hana au o ka pepehi ana iho nei 'a make? Aole loa i loaa ia'u ka aa ana e pane aku i ka Nora ninau, no kuu manao o lilo ia i mea ikalka a piena loa nona. Ua hoomanawanui iki iho la au mailaila no kekahi mau minute e kakali ana l ka pohala ae o Kamila, aole nae. No ia mea, ua kupu mai la ka manao mihi iloko o'u no kuu hoopuka koke ana mai iaia i ka inoa o Generala Valalie a me ko maua hoohala manawa pu ana, no ia mea huli ae la au puka aku la iwaho no ko'u keena. MOKUNA XXIII. Ia Kamila e waiho maule la aole i j hooko koke ia iho la kuu manao uilani e haaleie iho ia Nu loka, a ua hoomanawanui au a maopopo kona pohala pono ana ae. He oiaio, ua pau ae la ko'u wafei lihi hoihoi hou ana nona mamuli o kela loaa pono ana ia'u o ke alahuna maloko o kona keena moe a me ko'u hul pu ana me Generala aVlalie. Aka, he mea hlkl ole nae ia'u ke alo ae no kela maule ana aku la o Kamlla, oial mamuli o ka'u mau huaolelo pahu- • na pololei iaia ua ili Iho la maluna o'u ke koikoi. x Ua kii koke ia aku ke kauka no Kamtia. a mamuli o kana hoike, aohe pilikia hou aku nona ke ole e hookul hou ia me kekahi mau huaolelo e like me ka'u i hoopuka ai, a e hookuu malie aku iaia me na hoonuinui leo hou ole aku a me na ano like, oia walue no ka laau hoola nona, olal nae ua lilo oia ! eneml no'u, ma ke ano he hoao e apuhl ma! ! ko'u hilinai nona, aka. aole au i nana aku i kona minute o ka popilikia a hoomau aku laia ma a kulana enemi. I mea e maikai ai ma ko'u aoao ua' pane aku la au i kana kauwa wahine N T ora e hoike aku ia Kamila, ua makau- j kau au e launa hou me ia ! ka wa e mao pono ai kona pilikia. ] Ma ke ahiahi poeleeie ua haalele iho | )a au I ka haie no ke keena nupepa ma- | muli o kekahi wah! hana uuku. a ma ke aumoe ua holo pu aku la au me Ba- j rama Rosana no ko laua hotele. j Ua ike mal o Rosana ! ko*u helehelena kaumaha» a ma kahi o ka pane aku i kana mau nlnau hou ana paha no kela mea kaumaha. ua haaleie koke iho la au !ala no Enereta hotele. Aohe no hoi o'u makemake hou e hoi kauhale, nolaila, ua kauoha aku Ia au i keena moe no'u ma ka hotele a hoaumoe iho la malalla la po. I ke kakahiaka ae%ia nlnau palapaia aku la au la Nora no ko Kamiia kulana, a ua hoike mai kela i ka moe oie ia o ka po a ao, a hiki nae i ka wa ana e pane mai nei! ka'u nlnau nona, ua ioaa ia KamUa ka hiamoe oluolu. Hooholo Iho ia au he mea pono no'u e hoomamao loa mal ko Kamila Ike ana mai a loaa iala ka oluola kupono. nolaila. o na la ekolu mahope mai. ma ka hotele au. la'u nae I komo aku ai ma ko'u keena ! ke ahlahl. e wahi ana kela palapaia maloko mai o ka puka komo. Ua koho koke iho la au me ka ike mua ole i ka loko, mal ka hale mai no ia o Kamila; lalau iho la au a heluhelu Iho la: , E kuu Re a!ofea—Hele mai e launa kamailio pu me a'u no kekahi mau mi-

nute pokole, ina no hoi ia o Ka mana\va hope loa —Kamila. E like me ka'u i olelo mua ai e kipa hou aku e iY;<* iaia ua hele koke aku la au a hiki i ka hale, a hookani aku la i ka bele mt he malihini la, oia ka wa a Jime i wehe mai ai i ka puka. Ua oluolu ia oe e komo mai, wahi ana. Aia kela ke kali mai la nou. Komo aku la au iloko a hoomaopopo iho la, he keu ke puanuanu, aole hoi i like me ko na la i aui ae ka pumehana, Ke pii la au ma na anuu o alapii me na keehina haule pu a hikl i ko'u kaalo ana ae mamua o ka puka o ko'u keena i noho ai. Alawa iki ae Ia au me ka Koomau no nae o na kaina wawae ! ka hele. Ma ka puka o ko Kamila keena. ku iho la au a kikeke aku la. Ua kuhihewa \a paha o Jime i ka hoouna koke ana mai ia'u iluna, oiai aia kekahi mea okoa maloko o ke keena me Kamila. a 0 ua mea la oia ka'u i makemake ole ai e halawai koke me ia. i la'u i maopopō koke ai i keia. huli ae la au*e hoi aku no lalo, aka, oili koke mai la o Generala Valalie, ka niea maloko me Kamila, a haawi mai 1a i kon aaloha. i Maikai loa i kou hiki ana mai, wahi | ana me ka hawanawana. Ua lawelawe aku nei au i kahi pono i hiki ia'u, o kana mea kau nui loa nae o oe. Aole ola i noonoo mua e hiki koke mai ana oe: ina ua hoi mua aku nel au. Ua ike aku la au ma kona mau ma- , Ka aole oia i hiamoe ma ia po. O kona I kulana haaheo mau a'u i kama?ina pi- ! nepine ai ua kahuli ioa he ia 1 keia manawa a maua e kamaiiio pu nei, me he \a ke vilu awiwi ae la oia iloko o ka aiualu o ke kanikoo ma ka elima makahiki iloko o ka pule hookahi, a ua noonoo koke iho la au i mau huaolelo a pane aku la: Aohe a'u keakea wale aku no kou haaieie koke I ke keerta nei. E hoopau 1 kau hana me ia a hiki hou mai au i ka xca kupono o ke kakahiaka. Aole pela, wahi ana me ka awiwL Ua [makankau loa au i ka haalele iho no .ko olua noho mehameha Iho maloko. [E hoike i kou ahonui me ke aloha. maUa o kikooia mai oe no kekahi manawa 'aku—me ka mahalo. Gude-bai. no keia manawa. | Ia wa 1 lalau iho a! o Va!alie i hona papale a nalo akt» la ma kela pukaowai huna o ka pahu um eku. Oili koke koke mai la o Nora mai WIo mai a komo aku la e hooponopono no kona |haku wahine. I ka pau &na ua komo aku Ia aa no loko me ke kulana haaheo maoll o ka roea lanakila raa ke kahua kaua. Ia Kamila e waiho lahalaha mai la maiuna o kona moe, i paepaeia mai | kona poo e na uluna lihnihi keokeo a [ ,kau pono iluna, oiai no ka hapaluna o, kona umauma e waiho oloheiahe ana. [ ua maopopo koke iho la ia'u ko'u ku-1 hihewa i kona ui a nani maoli no 1 ko- | na nani maoli no i kona mau la me a'u} 'ma na hookaau olelo. eia ka o ka oi. pakela loa ae keia o kona ui ke olohelo- ! he hoohapaia 1a kona kino. He wahl • mapuna leo hooho maiie kana i pane mai ai—Re. Hoomohala mai la kela \ kona mau lima imua o'u, lalau aku la no hol au I kekahi Hma, aoie ma ke ano pumehana loa, a noho iho la ma ka noho. O na huaolelo e pane aku ai ka'u e awiwi la. aohe nae he puka aku, oia hoi ka«fi i' pane hoa mal ai: I > (Aole ! pau.) |