Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXVIII, Number 51, 21 December 1900 — Hawila ke Koa A I OLE Magarita ka Ui. [ARTICLE]

Hawila ke Koa A I OLE Magarita ka Ui.

I Noiaila. ua hala na la 4 o ko !akou | kali ara, aol«? hoi o Oto U<*riana i ouii ; bof hr»u aku. manao lbo la lakou ua | mak* a he m«a pono la lakon ke ' hooko i Kana kauoha. e hele lakou ♦? . hull i ko lakou haku ola o Hawlla, ma- • k>ko o na kalaulu o Hun*garia. » Mamull oia manao ua hnalele aku ia ' mai la ko lakou mau kapuai ma ke j alahfif e ho#-a ai I Hun<»garta, kahi a{ lakou i loh<? al ala malaila kahi I noho ! at ka Haku Oplo. \ Hookahl o lakou la okoa a me hoo- , kahl po ma k* alahele a hoea Iho la . lloko o keia a lakou 1 halawal pu iho ( la me ma. a kaua e ike nel hoi e kuu makamaka heluhelu. eIA lakou • maluna o na 110 he 19 a ke ukali nei hoi mahope o ko lakou haku oplo. loaa mai la lakou. aka. o ko lakou mau hoaloha no a pau. a nolalla ua hui ae la lakou me ka hauoll. Na lakou hol I holke mal 1 ka hauoll e pill ana ia Homa, aia na powa o Alaplne ke uhola la I ke ahl a me ka pahl-! kaua rna kekahl mau kulanakauhale o Italla, a ua hlkkole i ke aupunl ke hoo- ■ malu. Ala ke aupunl o Roma ke kahea la I na ppail kaua hul a pau o ka alna e akoakoa ae no ka hele ana aku e hoo- j plo I kela kaua hullamahl a na powa' e hoonee la maluna o ka alna. ' A ua holke ae la ua poe kanaka la i kekahi manao nana i hoolele ae i koi Hawiia ma haulh a ola kela: J "Mamua o ko lakou haalele ana aku I ka īlolele Mnlaga, ua lohe lakou I ke kamnknmaillo la mawaena o na ka- \ naka ua hanala he hooyka kaua mawaena o ka Mol o Huneparia a me kc alll o na powa ma napae mauna o Alepine, a o ke ano nul o kela kaua aelike ho 'kaua hullamahi e hooukala ana j mnlt»Pfi o kokahl kakela nona ka inoa 0 M' '"(!lana." H»" m»*a maopopn. e na makamaka heluh«>lu. a<>W» kela poe kanaka I hoomuop««{u. <» ka hale kakela Meloiliana oia no ka hale kakela a Hawlla ma i haaiolo nku al la Makalika ma. aka, ua hooptika ae no lakou l kela Inoa e llke me ka lakou 1 lohe al e kamailioia nna ma ka hotele. I kela wa hoi o Hawlla 1 ninau aku nl I ua noe kanaka la. Ina paha ua lohe wal«> lakou 1 ke kumu 1 makemake al ka Moi Huneparia e hoouka 1 ke kaua maluna o ka hale kakela Melodiana. Hoike mal la hol lakou aole lakou I Ike. ela nae he lohe wale ko lakou, ala inaloko oia kakela he kalkamaTftne ul loa. a nona hol na helehelena nani I hoomakalehoia e ke keiklalil o HuneKflria. Mamull o ke!a holke ana a ua poe kanaka la. ua ike Iho la o Hawlla ala ke kahuna nul o ka inalna o ka Moi o Hunepnrla maluim o ka hale kakela o Melodlana, a ma kahl o kona holke ana nku la mea Imua o kona mau hoa ua kaoml malle Iho la ola la mea iloko o kona puuwal. A hoomau aku la lakou I ka nee nna Imua n<> ka hoea ana aku I ke aupuni o Halia. 1 ka hele ana a ro la la. ua hlkl aku ta lakou I ka ututaau mua loa o ltalta. a malaiia I puhl ae ai o Matavatia i kana o-le no ekolu manawa a na ia leo l hoowawalo aku ia loko o ka ululaau. I Iloko hoi o na minute pokole wale no \ia lohe aku la o Hawlla'ma 1 ka pohapoha mal o na leo o na pu puhl he lehuīehu malloko mni o kn ululuaau. aole I llullu ua hooptinl koke la ae la lakou e i na kanaka he mau tausani ko lakou ] nul. ua hoolako pono la lakou me na mea kaua o keia a me kela ano. poe kanaka a pau o lakou no na kannka e noho ana matato o na kau- < ha n Malavalia.' ma kona ano o ko laVou attl ia. I'a 1110 k«Ma akoakoa ana mai o na j knnnka. e liko me ka kaua e ike ae la. ' 1 mea no Malavalla e hauoll loa ai. oial ua lawa kona poe no ka hooko ana I ka ' mnkemnke o ko lakou haku o!a o Ha- 1 wlla. * » 1 ka mnnawa i akoakoa mal at keia poe knnnkn. ia wa koke no I olelo aku ai «> Hawila i knna aikane <a Malavalia: ' "t> kou manawn keia e haalele mai | al ia niaua. olal ela me oe 1 keia manawa ka noe a kakou i kll mal nel. "Xolal)n. o ko'u manao e hui koke aku oe me inkou nei, n 1 keia po e hoonohonoho pono ai oe l kou mau kanaka . aole hewa o ka nul o na kannka. I "OlaK ua Ike no oe. o ke kaua e hiki tnai ana mawaena o kakou a me na koa o ka Mol o Hunegarla l kokuala e i kuu kaikunana powa nona na kanaka e hoonaueue nel \ ke aupuni o Italta, j nohe ia he kaua paanl. nolaila. malkal loa ina e hikl mal ana ko kakou mau kanaka I ka hetuna o umi tausanl ka nul. "Apopo e haalele koke iho al oe l ko oukou kahua hoomoana. a huli hol aku' oe no ka hale kakela o kakou. a I kou' hikl ana e haawi koke aku oe 1 ke kau- i oha e kukulu koke ia ona mau pupupu hale no na koa. °Aia hol a hoi akn maua* aiaila, hoo- j honua paa ka kakou mau hoonohonoho katia I ka wa e lele kaua ia tna! ai ka- I kou e ko kakou mau enemi e noho mai nel. | Maanel I hookl ae ai o Hawila I kana mau olelo i kana alkane. a ia wa hol ola i r>lnau mal'al iala. I ka ana mal penel: . "A pehea. Ina I ko makou hikl ana aku. a mamua hol o ko olua hol ana ae, ua lele kaua la mal la makou. alaila aole anel he mea pono no makou ka hoouka ana aku ma ke ano h« hoolll kaua pale \irale aku no ma ko makou •6»o?" "E hana aku oe e like t me kau I ike a! he pono. e kuu hoaloha." wahi a*i&. wlla l pane aku ai la MalavaJ!a. a me ka olelo hou ana aku hol laia: "E iawe pu aku oe I kela mau hoaloha o kakou a o maua wal« no me Oto Berlana ke hele aku no Hokenekai. kahl a ka'u luaul e noho mal la.** Ia wa lulu lima pu ae la lakou. a la manawa h 1 i wawaio puptāina ae ai na leo o na pu puhl a na kanaka o Malavalia, a nalowale aku la lakou Hoko o ka ululaau. a o Hawila hol a me Oto 1 Ber)ana u# kamoe loa aku U ka Ihu o i ko laua mau lio no k» kulanakauhale o Roma. ; Maane4 e ho mau kaua e ka makama- i ka heluheln l ka nana ana la Mawlla i

>laua «'.»• Ot,j> Kenana. oi&i I k«-r loa ar.a ro Roma, a p«ia h»« kaui ! U h.x«rr,au aku \ ka kaua 3;- . ar,a a hiki i laua h«J-ea arisi i H-'«k - - n< kai. I »i."■ a a hoea I ka h«>ra i cj,«. j t ->, ua la*;?. i kul&n^kauhak o Koma. a kame* i A a aku la Liu - : n - ka haie h«nei? Jfatapa. I ko laua hiki ara I ua hci«>le !a. ua la«*ia «ku la laua e ka mea hotele a loko «■> o ko laua mau rumi. no ka rr<a. ua ikp mai !a v.o ua rr.ea hale jia ia Oto Eteriana ola kekahi o kana : noho hale i na la i hala ae mamua. | t*a h«>ike mal la hoi o!a ia Oto Berl- - I ka nu! o kona aloha no Hawiia a me kona mau kanaka. anie hoi i maoIpopo iala o ke kokoolua o Oto Beriana te hoolohe aku nel i kana mau kamaiiio jana maJ ola no o Hawiia kana mea e (kaumaha ana. j Lawe aku Ia oia a ma ka rumi helu ;1 hoonoho aku la la me kona hai | pu ana aku hoi ia laua o ka rumi helu 2 ko kekahi o laua, alalla, haalele Iho la oia ia laua. | Ia Hawlla ma I noho kokoolua jho al. ua hoano e ae la hoi o Hawila iaia iho ; ma ke ano he kanaka poohina me na umlumi hina nona paha na makahikl I hiki nku i ke 60 a oi. a I ka nana aku . iaia he kulana hiehle maikai e hlki ai no ke manaola oia maoll no kona ano maoll. ye kumu no ko Hawila huna ana iala iho. oiai aole oia l makemak»? e ikela ,a e loheia paha oia ke kanaka i hookau ' ia ai maluna o ka hokua o ka lio keokeo ahlu, no ka mea, aole I hikl mai ka ma- • nawa ana i rranao al oia kona wa e hoike Iho ni I—ua o ko Roma a pau a oial he hunkai okoa no hoi kana i ho,ea hou ai ilaila. | Nolaila, haalel»» iho la laua i ko laua ruml a Iho aku la Inua/lalo no ka hooplha ana 1 ko laua inau houpo lewalewa i ka pololi. j Ia lakou hoi i hlki aku nl ma ka ruml 'aina. ua makaukau mal la na kuene o ka hotele e lawe mai I ka laua mau mea al. ' Nolaila. noho iho la laua nei palna. a i ka pau ana ae o ka lauanel ai ana, ua haalele iho la laua I ka hotele a hele holoholo aku la laua ma na alanui o ke , kulanakauhale. i Ike aku la'laua I na kanaka e maau hele ana ma na pipa alanui o loko o ke kulanakauhale: ike aku la laua mawaena o na kanaka he lehulehu. he poe kanaka klu maloko mai o na pohai o ka poe powa, o kekahi poe hoi he poe kanaka puuwai eleele e hana ana i na karaima eleele loa maloko o ke kulanakauhale no ko lakou pomaikai ponoi iho. J Ia laua e hele ana ua ike aku la laua v i kekahi poe e hoohalua mai ana ia laua nei. aka. aole nae laua nei i hoike aku ,imua o ua poe la ua hoomaopopo laua ( eia ua poe la ke hoomakakiu mai nei ■ia laua. | Nolalia, o ka laua nei hana o ka hoohemnhema loa la laua ma ka hele ana. me he mea la. "ua malu no ke kula aohe lele pueo." ma ka laua nei hoo.mnopopo ana iho. I Pono hele aku la no laua, a ela keia poe kanaka hoomakakiu ke ukali aku nei mahope me ko lakou mau onohi ma.ka e hullli ana me ka makaala loa. j Ke Ike la no o Haw*ila ma i keia ano ,hana a keia poe kanaka he umi ko lakou nui, nolaila, hoao aku la laua e hoo ihele awlwi, a llke me ka awiwl o ka laua hele ana pela no i awiwl aku ai ua poe kanaka nei he uml mahope o laun. Nolailn. ku Iho ln o Ilawlla ma a plll n* la Inun ma kekahi pa pohaku. A ia wa hoi I hele mai ai ua' poe kanaka la a kaalo ae la mamua o laua nel me ko lakou nanakee ana mai ia laua nei. I I ka manawa i hala lkl aku ai ua poe kanaka la. la wa laua i haalele iho ai i ka pa pohaku a hele aku la laua nei ma kekahi alanui e kamoe ana ma ke kukulu hema. j l keta wa pane mai la o Oto Beriana: «"O keia alanui a kaua e hele nei. eia ia ke kamoe aku nei a hoea i kahi i ku ai 'o kekahi hnle kakela kahlko loa. "Ka hale hoi t oleloia ua nohoia kona mnu pala paa e na uhane lapu o ka po a me na lepeona daimonio aeahaukae o .loko o kn luaahi o Gehena. | Pane aku la hoi o Hawlla: "O kahi kupono loa'ia a kaua e hele aku ai, a , malie e ike io ana kaua i ka nul io o ( na uhane lapu, ma ko'u manao aole he mau (laimonio no ka luaahl o Oehena ke halawai pu ana me kaua, aka, he mau elalmonlo lakou no keia honua. oi.i hoi he mau io a me ke koko lakou e like me ko kaua nei." I A hoomau aku la no laua i ka hele ana imua a hala paha he hapalua hora okoa o ka laua hele ana. ia wa i hoea aku al laua i kahi i ku ai ka hale kakela. I A komo aku la laua maloko o ka pa e motio pololei ana i ko laua mau kapuai wawae 210 ua hale kakela la. i Ia laua no e hele ana. aia hoi, lohe ae la laua l kekahl kamumu kapuai wajwae e hele mai ana mahope o laua, huli ae la hoi laua a nana aku la aohe nae he ikeia aku o ka poe no lakou na kapuai a laua e lohe ai. oiai ua ikaika loa jke konouli poeleele o ka po e uhola ana ma la wahl, nolaila, o ka laua nei hana |pono ola ka hele awlwi ana aku a pee 1 mahope o kekahi kla pohaku. j Ia laua no a nalo mahope o ke kla pohoku. lohe aku la laua I ke kamumu ,ana o na kapuai wawae ma ke alapii [pohaku. a ke ike aku la hoi laua nei I ,ka nul o na kanaka e maalo ae ana. [ Helu aku la hol laua a piha ka heiu(na o na kanaka a laua i ike ai e hooha|lua ana la laua ma ke alanui. I Komo ae la lakou me ko lakou ninau hoohuoi ana ia lakou Iho I kah! i nalowale koke Iho a! o Hawila ma. a ua iilo \a i mea na iakou e kamallio ai mawaena o lakou iho me ke pahaohao nui. Eia hol laua hoolohe aku nei I ka lakou mau kamaiHo ana, me ko laua nel hookuu aku no hoi ia lakou e hele hull lloko 0 ka haie kakela. aole no hol a laua nei hoopuoho leo ana aku. Aka. hookahi kanaka mawaena o la-: kou l ol aku kona maalea i ko kona mau hoe e ae. no ka mea. ua hele po- < loiel mal la oia ma kahi e ku ana ke. kiA pohaku a laua ne! e pee aua. j I laia i hele mai ai a ma ka laua nei > trahl e pee ana, ua halalo koke mal laj ; kona mau maka mahope o ke k!a po- { |haku, a o kona manawa koke no 1& l< kueml aku a! ihope me ke kahea ana '■ ae me ka leo nui; M Bta! Eia ua mau kanaka nei a kakou l |mS mai nel. Kia laua. ke u pee ne!.'* A o ka manawa no !a I huliH ae ai k&na rah! a lele rraJ la ola a kaa>o «e la mahope o laua nei me kona wlliwlll «na i kana pahikaua a me kona. leo hoi

"'Make! maSte oiua. aohe \rahi e pa- . 9f. F v.-;ki. «* wikl mai oakou." •• E» rana»'a no \ h"s<>kjk£ mai ai na ! - -,v A q>.:u;.s a--' ia ia saua nvt u. a;.i h-ri ka iakvt» *r.au ke Luili ia lrr.us •" » iaua maa Fcuka., !kv '.ho 1a iaua nei. aohe a laua n:ea hara aS. a Ko laua huli wale aku n>> a pr.j<> n.-? lakou. nolaiia. unuhi a>? »a ?aL-a i ka laua rrau pahl. a o ko laua hwmaka aku Ia no ia e hakoko me k > Sara n au enemi. Hul ae !a ka lakou mau pahikaua a i-uka ae la ke o o na makakila a me k-e kuj lr ii ana mai h»>t o ko lakou mau I-o wawa!o ma na paia o !oko o ka rumi a lakou e hakoko ana. I keia manawa a ka kakou mau koa ! opio e hakoko ana me na eneml. ia wa i olapa ae ai kekahl alelo o ka uwila iloko o ke ke<?na a lakou e palo ana, a Ihakui iho la ka leo o ka hekili. me ka hiolo ara iho o na kuauna v |e pa puhiii ae la ra V:'k'»ao makari ikaika. e aoa ana he mau ilio hihiu ila no ka ululaau. | Aia ka ino o ka po ke ho'apu !a Iwaho o ka hale a aia hoi ka 'hoouka kaua a na makaklla ke uwe ho- | ne kapalili la maloko o ka h.ole kakela. Ke hookikina !a na 'eo <■» ra powa me ka ikaika e hnoiaielM®' hoi īa iakou iho e haaw-i I na haunn pahl e kaniuia ai na koa opio. eH nae ua Ulo ka; lakou mau hauna pahl a pau i mau mea ole wale no ia laua. a o lakou kai kulal puanuanu ia aku a hina iluna o ka papahele pohaku e ka wini o na pahikaua a ka kakou mau koa opio. ' Olai o Hawlla ma e luku ana i ko laua mau hoa paio me ka hoomaha ole a hala he hapalua hora. ia wa i hookiia ae ai ke o ana o na mea kaua a loheia aku la ka nehe awiwi ana aku o kekahi mau kapuai wawae a hiki l ka mehameha loa ana, koe wale.no- ke aoa ana a ka makanl mawaho o ka hale Ikakela,, ka haluku ana o ke kuaua me ka hoomaha ole, ka olapa ana a na alelo uwila i kela a me keia manawa a me ka hakui nel nakolokolo ana iho a ka hekili., No keia ino o ka po e haluku ana mawaho, a e hoonaueue ana hoi i na kumu.o k ahale kakela, aole laua i ike i ka laua mea e hana ai Uoko oia wa. Aole laua i manao he hana pono na laua ke komo loa ana aku iloko o ka hale kakela, malia aia no na kanaka powa i haalele iho ai i ke kahua hakoko ke hoohalua mai la ia laua nei ma na kipoopoo pouiiuli o loko o ua hale la. A no ko laua manao ana ae hoi e haalele iho I ka laua wahi e ku ana. a puka aku iwaho e hakoko pu ai me ka ino e hoiapu ana ia wa, ua kanaiua mai la laua. noiaila. ua ku iho Ha iaua me ka maopopo ole o ka laua mea e hana nei. Ma keia wahi ua pane aku la o Hawila i kona kokoolua: "Auhea oe, e helu ae kaua i ka nui o keia poe a kaua i hoeha iho nei." Ua hoomaka koke Iho la laua A ka helu ana, a Ike Iho la laua nei o ka nui o. ka-.poe i hoehaia he 5. a ua koe he 5 aole i hoehaia. Oiai no laua.nei e Inlelole ana i ua poe la i hoehaia. ala hoi lohe ae la laua i kekahi leo wahine e uwe ana. | A i ko laua nei hoolohe hou ana aku, j lohe maopopo aku la laua nei 1 kahl i j oili mai ai ua leo la, aia la mailuna jmai o kekahi hale'o luna o ka hale kaj kela. I f ko laua manawa e hoolono ana i ua leo la, ia wa laua i lohe hou ae ai i kekahi haluku nui o na kapuai wawae. aole f emo ua maalo pono ae ia mamnn 0 laua he elua mau k°naka e kaikai ana i kekahi wahine ma ko iaua mau lima. I Ia wa 1 hoouwilaia ae ai ka umauma jo Hawila e ke ahi o ka inaina i kona t ike ana aku he elua mau kanaka puuwai eleele e lawe ana me Isa limaikaika 1 kekahi wahine. Nolaila. me ka maml loa a me ka ,'uleu hoi. ia wa oia i lele aku ai imua. ( 'a akhea aku a oia: ) E keia mau kanaka puuwai eleele, e , hookuu koke iho olua i keia lede a olua e lawe mai nei me ka limaikalka, a i ole olua e hoolohe mai i ka'u. alaila, e kau koke aku no au i ka hoopai o ka ehaeha maiuna o olua." 1 I kela manawa i hookuu hikiwawe ;iho ai ua mau kanaka la 1 ka wahine a laua e paa ana. a o ko laua manawa !no la i unuhi koke ae ai i ka laua mau pahikaua, a me ka puai leo ole mai a laua mai, aia hoi ua huila kapalili ae la ka laua mau pahi me ka hoomoe ana |aku maiuna ona. Ak. e ike me ka eleu o ka liona imua 0 kona hoa paio. pela no o Hawila i oili [pulelo aku a iimua o laua rtie ke akamai nui a me ka houpo i hoopihala me ka wlwo ole, kakele ae ia ia i kana paihi me ke akamai lua ole. Hookahi no ■oniu ana a kana pahi. ua lele aku la na ipahi a na kanaka elua mailoko aku o jko laua mau lima a hooneleia iho ia llaua me na pahikaua ole . f la wa pane aku la o H&wila: "E keia mau kanaka lapuwale. e aho e haawi pio mai olua iloko o ko'u pohoiima, a e hookuu aku hoi kakou i kela lede e hoi oia no kona home me ka maalahi a me |ka hoopllikia ole la." j | I kela manawa no i kani ae ai kekahi pu-puhi a hoonakolo ae la ia loko o ka ihale kakela. iloko o na mlnute pokole' ua hoopuni koke ia ae la o Hawila ma, oiai ua pIH mai la o Oto Beriana ma kona aoao. . 1 Alaila. poha ae \a kekahl leo, e kau-1 oha mai ana i na kanaka e hopu lakou ia laua nel, aka. i ka manawa o na ka- j nka i anehe mai ai e hopu ia laua nei,: ua loheia ae la ka leo walohia o ka wa- \ hlne e pane ae ana. ! "E kau haku opio. e hookuu aku oe' i kela roau kanaka me ke kau ole o kekahi alina o ka poino maluna o laua. no ka mea. ke ike nei kuu uhane me, ka haalulu, eia ka manamanalima o ka Mea Mana Loa ke kahoahoa mai nei imua o ko'u mau onohi maka, me be mea la e papa mai ana ia'u aole e kau i kou mau lima maluna o kekahl o keia' mau kanaka au e manao nei e hopu, e kuu haku." Aka. aole nae i hooloheia mai ka ieo * o ua kaikamahine la, a kena hou aei la laJ na kanaka e hopu. J Ta wa i olelo ae al o Hawila I kana ' aikane: t "E kuu hoa pili, kuu alo I na maka o na pahikaua. e pili mai kou kua maho-' pe mai o ko'u kua. a e paio ae kaua i keia mau lejreona o ka poal o ka poe; puuwai eleele." 1 A huii aeAa ua eueu nei & kaua imua| o na kanaka me ka ieo nui a pane ae la: | "O ka mea mua |oa o oukou e le)e : mai ana imua o maua. e make oia e like me ka make ana o ka holoholona' ino haalele loa." f nae ka mea hilu, ua paleia mal <

ia. £ > ka a h.»maka' mai !a ua poe kanaka !a e mal ?luna o ia.ua n*l. '■ Hia nae aa halauai kok>? aku la 2ako>u me ki ;r ase mai na pahi aku a ka kaua :::au koa opio. , I,ī rr.anavva. | ka ike ana o ka mea nana s.e kauoha ua iumaiia kekahi o kona mau kttnaka e na pahikaua a na kanaka ana i mak«;nnike ai e hopuia, ua haawī hou ae la ofa i ke kauoha e j unuhi ae lakou i ka lakou mau pahīka- j ua a e uhau aku maluna o na ko» 0p.0.' l keia wa i owaka Uke ae ai na pahi | a ua poe la, a hoomaka mai la lakou e j uhau mai maluna o iaua nei. a o ka j manawa iho la no ia i uleleia ai ka ha-! , koko mawaena o lakou. | ! Aia na kua o ka kaua mau koa opio j ua pili ae ia kahi me kahi. a o ko iaua mau ano hoi e hull ana kahi imua o kahl hapa o ko laua. rr>a« enemi. a p«ia hoi kahi. E like me ka niniu poahi o na ena makani elua. pela I oniu ae ai ua mau opio la i ka laua mau pahi, me na kamoe ana hoi e halihali ana i ka aneia eleele o ka make ma na wahi he lehu- , lehu o na kino o ko laua mau hoa paio. Aka, ua hoomau mai no nae ua poe la 1 ka lele ana mai maluna o laua neL oiai hoi ke kanaka nana ke kauoha i hookoia ua kuemi aku la i hope a me ia pu hoi ka lede opio. ! A hala ae la he mau minute he 30 o keia paio ana o keia poe kanaka me Hawila ma, ia wa i mal a\ he no kekahi o-le. a o ka manawa 4ho la t no ia i auhee aku ai na kanaka i paio imai la me Hawiia ma, a nalowale aku t la mal ko laua alo aku. j O ka mea kamahao loa nae ia laua 'nei oia ko laua nei ike ana iho aohe kino kanaka hookahi e waiho ana matluna o ka papahele, a aole hoi he wahi lole a mea e ae paha e waiho ana. I No keia nalowale kamahao ana a ua poe la mai ke kahua hakoko aku. ua lilo ia i mea hoopahaohao loa mai i ko Hawila manao. a huli ae la a kamailio aku la ia Oto Beriana. "He mea kupaianaha maoli ka hoi keia a kaua e ike nei. Aole iho nei na kino 0 kela poe kanaka a kaua i hoeha iho nei i keia wa, i lawa no ka a kani kela pu-puhi o ka nalowale aku nei no ka ia o kela poe kanaka me ka poe pu kekahi i hoehaia, a aole no hoi he wahi , mea- a'waiho iho kauwahi alina ma keia wahi, i hoike no ka hooillia ana o kēkahi hakoko ma keia wahi, koe wale no paha na hilihili koko 1 kahe iho a kiheahea ma keia papahele pohaku e waiho ae nel.." "Kai no hoi oia ka'u i hai aku ai ia oe 1 ko kaua wa i hele mai nei ma keia he hale keia i kaulana i ka nohoia e na daimonio iapu o ka po, o kau nae he mau legeona kino kanaka wale no ka poe e halawai mai ana me kaua," wahi a X>to Beriana i pane aku ai ia : Hawila. ' j "He keu paha hol ka mea kupanaha. •Aka, o ko'u manao no nae, aole o'u mau naoio he poe uhane ino keia no ka po. • e like me kau o ka manao ana, ma ko'u ' manao maoli, he poe kino kanaka maoll no kela e like me oe a me a'u, a he poe nae lakou i hele a kamaaina loa i - na kuono a me na wahi huna a pau o loko o keia hale kakela, ' "O ka kaua huakai i hoea mai nei i Roma ned, he huakai ia e hiki ai ia kaua ke noho iloko o keia kulanakauhale no elima la, ina ua IUo na'u e hoohalua i na hana eleele loa e hanaia nei iloko 0 keia hale kakela lapuwale. "O ka'u mea haohao wale no, owai la keia leāe opio e lilo nei i pio na keia poe puu\vai eleeie? O kona leo nn» he mea la ua kamaalna mua ia'u. Ma kn'u hoomaopopo i kela leo, ua like loa m« ka leo o kekahi kaikamahine punahele a Makalika a Makalika a oia no hoi ko maua mea nana i kumakala imua o ke Kiaaina o Roma nei a me ka luaui makuakane o Makalika. "Aka, o ka mea kup&ianaha nae. ina ua lede opio la keia, alaila, owai la kela kanakd ana i olelo aku ai he haku nona? Aole ona haku e ae, aka, o ke ke-iki.-wale no a ke Kiaaina o Roma nei. Eia nae, heaha kana hana o keia hale hookalakupuna o keia po?" Peneia iho la o Hawila i noke iho ai 1 ke kamailio ana imua o kona hoaloha oia o Oto Beriana; aka, aole nae hiki la Oto Beriana ke hoike mai i kekahi manao no na ninau a kana aikane i ninau ae al. 1 I keia manawa i mao ae ai ka holapu ana o ka ino, a ia wa hoi i haalele iho ai o Hawila ma i ka hale kakela kahiko, a huli hoi aku la laua no ka hoiele Malaga. Oiai na laua e hoi ana, aia na hana 0 loko o ka hale kakela ke hooniua 7 ahaohao la iloko o ko Hawila poo, a ia laua no hoi e hele ana, aohe puai leo mawaena 0 laua, aka, aia ke hookolo la kekahi mea kino mahope o laua. ! Aole i hoomaopopo ua mau opio nei eia ko laua mau meheu ke hookolola nei e kekahi mea kino. ! ia laua nei i hele ai a komo iloko o ka hotele Malag:a, ua hele ae la ka mea kino e hookolo ana mahope o ko laua meheu a kapoo ae la iloko o kekahi opu laau e ulii ana ma kahi kokoke ma ke alo o ka liotele Malapa. j A malaila ola i hoomakakiu aku ai 1 na oiwi 0 na kanaka ana i hookolo mai aJ. ) He mau maka uliull ko keia mea klno o ka po e hoomakakiu ana ia Hawiia ma, a ua aahuia oia me ke- , kahikahi koloka eleele. | Ku iho la oia ma ia wahl & hiki i kona ike ana I ke komo ana aku o Halvī\\a. raa iioko o ka haie kakeia, ia wa ola i haaiele iho ai i kona wahi i p»e !ai a hele aku la a komo iioko o ka ho- ' tele; aka, ma kahi o kona noho ana ino ' maloko o ka rumi hooluolu, kahi mea mau e hooka'uiua iho ai ka maiihini, aka, me he mea ia he mea klno no ke!a 1 kamaalna mua i na kipoopoo a me na ahi hoano o loko o ka hale hote!e. nolaiia u& kamoe awiwl aku la oia i kona mau kapuai ma kekahi ala olowi uuku,! a pii aku la ola i k& hale iluna. I laia i hiki aku ai ma ia wahi, ua holo j koke ae la konk mau onoh maka mao a maanei o kona wahi e ku ana a kf : nana la hoi oia i na helu i kakauia ma • kela & me keia rumL | Aole i liuiiu kona ku ana malaila na i | hele aku Ia ola he wahi hou, a kn iho j la. huli &e kona m&u onohi maka a : I maau ae la ma kona aoao hema a ma ; ; kon& aoao akau, & Ike aku l& ola i r.a huahelu o kela & me kela keena, e k?- • kau m&i ana. &k&, ua onl hou &ku la |oi& imua, me he mea 1& aoie i ioaa n& { huahelu an& 1 m&kemake &I. | I&I& 1 hele aku ai & hoe& i kek&hi hai k&la o u& keena ia. &i& hol kio!& hou ae ■ -1& oi& i ke au an& & kona mau mk a i&' ; w i k&u aku &l kona mau onohi m&luna ■ o kekahi mau huahelu, oi& hol na hua- • [helu lmel ' ' I& m&n&w& i mino&k& iho ai oi& 14

keua iT.acawa i ike. aku ai i ua ni3U . huaheiu la. a ia w& i o aku ai k»na - luanamanalima me ka puana hawana- ; wana ana ae o kona Ieo: "Aia ma r.a helu 1 a rne i ua ma:i { kanaka !a. Ae: o laua no ka'u \ ho >- j ma*po|fc tr,ai nei maloko oka haie J kela. O Hawila a me Ota Beriana. ua hoounala mai nei nae au e ke keiki a ke Kīaaina ino 0 Roira nei e kiu I* [ laua. Aka, ua ike ae la au I ko laua j tnnu punnna. a no ka laua haea mai- j kai i hana mai ai no'u i keia e o!a laua ma ko'u mau Hma. a ola hoi ka"u | niakana ia laua, Aka. i keia wa i ha*>u j hnomaha ae ai oia. a nlnau ae la oin . •'auhea la kuu haku hiwahiwa. kuu M.\kalika aloha. kuu mea a'u i kumakiM j aku ai?" , 1 Alaila. palulu ae la ola i kona mau maka me kona mau lima, a iiuliu wale wehe ae la oia l kona mau lima. & hele mai la aia ma kahi wahi ku \ha la oia. unuhi ae la i kekahi apana ili hipaVceokeo a kakau iho la oia. . « I ka paa ana o ua palapala la, ua h-?!e • hou mai i& oia a ku iho la mawaho o i ka rumi helu ekahi. a hahao aku la oki • malalo o ka pani puka i ua wahi apan-i pepa la. aiaila, ku iho ia oia a \ui ae la oia a anehe mai la e hele, aka huli hou ae la oia a puana ae v la i keu > mau huaoleio: | " Hawila ka iima akau nana i hoopa- , kele i kuu hiwahlwa—Aioha oe. Eia r,u ke huli hoi nei.*' Ia wa i nalowale aku ai ua mea kim> hoomakakiu la o ka po. a nehe aku U hoi kona mau kapuai ma ke alahele e hoea aku ai oi& no kona punana pnnoi. A e ninau mai paha auanei oe e sa makamaka heiuhelu—Owai la keia kim maalo i ke kuluaumoe me ka hoomakakiu ana ma ka meheu o ka kaua mn u koa opio? A heaha ia hoi ke ano o wahi owili apana ili hipa i hahaoin aku la malalo o ka puka? Ala la mahea o 6awila ma i keia wa a kela mea kino e kalokalo ana mawaho 0 ko laua ma'i keena? E kuu makamaka, alia au e hoike e aku ia oe i na haina o keia mau hoo- j huoi ana, aka, e hoomanawanui no oe. | a na ke au o ka kaua moolelo e hal i na puana o keia mau hoohuoi ana. I ka manawa i huli hoi mai ai o Hawila ma a komo i ka hotele ua pii awiw i aku la laua a komo i ko laua mau rumi, a mai ko Oto Beriana rumi ae lv>i oia a komo ana i ko Hawila keena, a malaila laua kahi i u noho kokoolua ai me ko laua lilo ana ma na kamailio ana no na mea e pili ana l ke ano 0 na mea a laua i ike kumaka ai maloko 0 ka haie kakela. Oiai laua e kalilolilo loa ana ma ke kamailio ana, aia kela mea kino i hookolo mai ai ia laua ke ku la mawaho e like me ka kaua i ike ae nei. j Ikawa a kela mea kino i haalele iho ai i kona ku ana mawaho o ka ruml o Hawila ma e noho ana, a huil aku la 'oia ma ke alanui ana i hele mai ai, a .he manawa loihi mahope wale iho, uu eu ae la o Oto Beriana e hoi no kona rumi. Aka, iaia nae i hele mai al a ma ka

;pukaanlant ta wa oia 1 ike Iho a ka ■ waho o kekahl mea aial, a 1 kona lalau t &n& Iho ke Iho la ola he palapala ua mea la. ) Nolaila, huH hou ae la la i hope a h*le aku la ma kahl a Hawila e nofco imai ana. me kona olelo ana akn hol penel: "E, aohea?" "Heaha lar» wahi a Hawila. I hoi paha la. He wahi palapala ma ka poepoe o ka paka i loaa aku cc ; ia'a. Aole nae au l ike 1 na manao o 1 loko; nolalla, e nana Iho ana oe \ ka mea hoa.~ \ Alaila, haawl aku la oia I ua wahi pa-

l&pa)a la ta HawlUu a o kona maōawa hoi ia i nana iho ai i na 0 a peuei ka heluhelu aaa: K Ka LUna Akau o ke 0! a . Ka H&wila a\oha a k Makalika. A'oh& o<?; —L'a hot>koKi •~.i > ®a ka olua meheu mamuii . kauoha a keikt ake Kiaaina. » r ,^ e al , ; a w & me kou hoaioha n\- Beruiaa. rna ka baJe kakela kahik , po, |ua ike au ia olua, a o a ! hoohew&hewa mai ia*u. <> «vj. u'e hoike aku nei la oe a me kou h u: >ha. e ha\lele koke iho oiua i keia no mea. e hooko mai ana k* a Kiaaina ia olua, no ka inii & na e mak» olua. O wau iho no oka o »ui hoaioha oiaio.—K." I ka nana ana o Hawiu j ua wahi palapaia la mai ka mua ak d hopet kAm&ilia aku la oia ia Oto FWr;ana*EKnei: "Akahl no a hoauheela ko u manao pahaohao no keia poe a kaua i paio pu aJ maloko o keta kahiko. a pela hol me keia a k aua i Ike ai a i lohe ai hoi i k* na "Pehea iho la hol ia?" \ n:nau āku a* 0 Oto Beriana. "Penei. E hoolohe mai o*> Ma keia wahi apana ili hipa i loaa aXu nei la v e ke hoike mai nei ia, o kela kanaka aole ia he poe e ae. nka. <■> ' Ke itej no ia a ke Kiaaina a me kona tf.*u paala o ma na hana puuwai ele, !e i ro ioa. "A o kela le*e hoi nona ka i M a iāua 1 lohe ai, aole la he wahine ,? a jc ai o Rose no ia, kekahi o na k-wiwa i oi loa kona punahele ia Makalika. a «>Ui no hoi ka mea nana i hookumakala fa Makalika a me a'u pu. lloko , na lfma o ko maua mau enemi. "A ke hoike mai nei hoi kt»:a xahi ralapala, ia nei iho nel ua ] ;l } hookolo mai nel i ko kaua mau rr.»'heu. a ke olelo pu mai nei no hoi. he m*a p.ino ia kaua ke haalele koke iho i k»ia wahi o loaa kaua i ka poino oini mai ana ke kelki a ke Kiaaina ia kaua. "Nolalla, ke ninau aku noi S u la oe. pehea la kou manao no keia i«v> alo'na 0 keia lede? Oia hoi, h!' moa pnno anei ia kaua ke haalele iho ia .m-i a ,iele pololei aku kaua no Rokenekal kahi hof a kuu iuaui makuakan? o kaii hoomanawanui mai la o ko'u fke hou aku 1 kona mnu helehelena i alu'a ia e k» kaumaha." "Ma ko'u manao. e kuu ho.iioha." wahi a Oto Beriana. "he mea pono in no ia kaua ke haalele iho i keia wahl a e he!«> aku no Hokenekal. malla o k»Ma palipala i loaa mai nei ia kaua h*> leo hoopakele a he leo aloha la kaua. a !na pnha e hookapae ae 'kaua i keia ieo. alalla e poino ana kaua." I keia wa pane mal la o Hawila la Oto, "Ua like kou manao me ko'u. aka, manao nae hoi hou, aole kaua he mau 1110 kawakawau e manao iho ai i ka ehu leo wale no. a ko kaua kolohonua no ia, k'a i no hoi e kakali kaua a hoea mai ana i ko kaua mau koko. "Ala wale no ia I kou manao e ke a!kane," wahi hou a Oto Beriana. "Nolaila," 1 kamailio mai o Hawila. "ela ka kaua hana. e hoi oe i kou rumi nei, e aahu oe i kou kapakila a paa. me ka hoomoe pu ana i kou mau mea kaua ma kou aoao, a pela no hoi nu. A na ka powa ia e hlkl mal ua makaukau like no kaua no ke pale ana akti ia lakou. "A ina hoi aole e hoea mai ana 5a mea a hoea i ke ao ana, alaila, ua palekana kaua, a ia manawa kaua e haalele iho al la nel a hele aku no Rokenekai." Alaila, olelo hou mal la o Oto Berlana ia Hawila. ua pono e hookomo mua mai oe i ko'u kapa kila a paa ko'u, alaila, lawelawe aku hoi au 1 kou. Nolaila, komo mua iho la o Hawila i kona a paa, alaila. hele aku la aua no ko Oto Beriana ruml, a komo iho la hoi ola I kona a&hu. I ko iaua paa pono ana me ko laua mau aahu, ua hookaawale ae la lana, hoi aku la hol o Hawila no kona rumi. a o Oto Beriana hoi noho iho !a no hoi oia ma kona rumi. Ma keia wahi nae o ko kn\m kamailio ana e ka makamaka heluhelu. e walho kaua i ke kamailio ana no Hawila ma, a e nana ae no Rose a me ke keiki a ke Kiaaina. Ia Rose I haalele iho ai i ka hote!e Malaga, ua hoi pololel aku la ota no ka hale kakela o ke Kiaaina a halawal aku la me Feriana Samloleta, ke keiki a ke Klaalna. Alalla. hahal aku la o Rose i ua keIkialU, a ma kahl e pili ana la HawWa ma ua hoike aku la oia he mau kanaka powa laua mai na mauna Alapine mal, a aole hoi oia i ike I ko laua wahi i nalowale ai. I kela manawa ninau mal la ua keiki la la Rose: "Aole anei ou manao aia laua maloko o ka hote!e Malajra?" "Aole." wahi a Rose. "olal o ko u hoi ana mai la no hoi la mai lalla mal, a e hoomanao no hol oe, aole wahi kuono o loko o kela hale I nele kona ike la e a'^i. Ia manawa i pane mai ai ua Feriana nei: "Ina pela, e hoi oe e hlarr'>? ma koti wahl."

Aka. he okoa nae ka manao iloko o ua kelklalil la, a oia hol keia. aole oia I manaoio loa I na olelo a īlose e piH ana no kela mao kanaka la po, an * hr»| i koho xvale al o kekahi o laua ola ka mea I kapala ka Naita o ka Lua Huna Pahaohao, a o kona eneml makaweliwela no hoi la. Nolalla. ua manao ola e hele klno aku ! ua hotele Malag& nel. oia & me kekahj o kona mao kanaka ikaika loa h<* 10 ko iakou nuL A ua manao no ola aole la he man kanaka e ae, aka, o kona eneml no ia ame kekahi o kona mau hoaloha. ' Nolaila, ! ka haalele ana iho o Hoae I kona alo, ua hol pololei aku la oia no kona niml, aole nae me ka manao ana ua manaoio ola I na olelo a Ferlana I ha! mal al laia, aka, ua komo no lloko ona ka manao ana e hele klno aku ana no oa Fer!ana la e lele klmopo maluna o Hawila ma. He oialo, I ka wa no a Roae I komo oku al iloko o ka niml, o ka wa no ia a Feriana ! haalele aku ai i kona mmi , a hele aku la ola no kona keena komo | kapaklla. lalau aku la oia i kana pahlt kaua a iho aku ia llaio. He!e aku la ola a loaa aku ! kona L mau kanaka I waeia a Ihe 10 ko lakou , Au!, a holke aku la ola no ka lakou [ hana e hana ai la po. HaTa!ni la ola la lakou: "E kuti mau hoaloha maikai, e hooiohe mal oukou iA'u. A eia ka'u e hoike aku ne! !a ouL kou» o kela mau kanaka na laua 1 luku ' I kekah! o ko kak»u mau kanaka 1 keia ► po Iho ne< maloko o kela hale kakela i aole la he mau ka&aka e ae. akj|, o ko kakou mau eneenl no ia." ■1 (Aole I pau.)