Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 2, 11 January 1901 — Ke Kinowailua I KE KULUAUMOE [ARTICLE]

Ke Kinowailua I KE KULUAUMOE

Ai4« paha r><\ e k:i niaiianiaka. h- iuhelu e |x>ina ana l k& bo«;r»anao ana ae o kela kanaka, «>ta no ka n«jna i laire aku ia B«?rnlre l'kahi mokupuni o Sana Kilielea, aneane h«- umikuniamaJima makahiki I kaahoj>« ar. a wa»h<> aku la hoi lala ma inalama ana o Rev. Kuallana a me kana wahine. O ke kumu nui o ka huli hoi ana mai o ueJ kanaka mal na kaiauiu nrai o Kina, oia n okona kii ana aku ia Rernlee a lawe mal laia maiioko mai o na hma o Rev. Kuallana. O Bernlce, ola no kana kaikamahine. mal kona puhaka aku. A mamuli hoi o kona Ike ana ma ka nupepa Times a me kon» lohe ana no hof mal a Lede Diana mal no ka make ana o ua kaikamahine nel ana» 1 hookiUheh<-la ai kona puuwai me ke aloha paumako na ua kalkamahine ana. Ike Iho la no hot ola, mamua ae o ka make ana o ua kaikamahine la ana, ua mareia oia I ke kane, a o ke kanaka ana l mare aku ai, ola no kekahl o na kaukau alil opio waiwai »oa e Pelekane. Ua hoomaopopo Iho no hoi •ola, aole I make ua kaikamahlne ia ana ma kahl mokupuni o Sana Kilidea, aka, ala ke alil la ana o kona aho makamae ma ka lepo o Eneiani. a o kahl t»ol 1 kanula al kona kino, ma kahl ne ia he mau mlle wale no ka mamae mal ke kulanakauhale aku o Ladana Oial ua Komolkaehuehu nei e nohe ana me ka hakanu a me ka pane lee o!e ana mal hol no kekahl mau minute ala hoi, ua o hou mai la na hlohlona < hoike ana ma kona mau heieheiena. ua pau ka uluku a me ka pioo ana o kone

noonoo. "He oiaio, he moolelo ku maoli k* ia i ka walohla. Hookahi wale no mea na< na I hooponalonalo ae i ka nani a nie ka maemae o keia moolelo, ola ko Ua Haku Opio Keta\vina makemake ana <49 mare hou i wahine. Malia nae paha o ke keehlna hana pono kela ana e hana ai l keia wa. opio waie no ,oia i keia wa, a ua olelo m*ii nel hol oe, e Lede Dlana, o Miss Mo»nk. 0 kana wahine hoopaiau mua no ia; noiaila, ma ko'u manao, aohe hew.i o ko laua mare ana. Manao au e holo aku ana au i Ketatwina Paka, no ka Ike ana l kuu hoa aukai ma ka moan* kai o!iva o ke Kaiwaenahonua." "Pehea Ja. e hol koke aku ana no anel oe i Tatatria?" wahi a Lede Diana i ninau aku ai ia Komoikaehuehu me ka hoomau ana «Au no hoi i ke Xamailio ana, "Ina oe e ae mai ana, alaila, ke manao nei au, aohe uiumahie3hie 1 koe o Ladana nei ke hoohihi oif? ia la kona mau kaiaulu." "I kinohi ua manao loa no au e hoi hou aku ana no au i Kina a roe Tmtaria. aka, i keia wa, ua hoololl hou ia ko'u noonoo. Aole no nae hoi 1 maopopo ia'u ko'u noho loa iho, a me ko'u hoi aku no na aina hikinal. O ka'u nae •e hppohopo nei 1 keia wa, me he mea la, ua ol loa ae nel ka ui o Ladana nel 1 keia wa i ko na la a' ul haalele iho ai iaia," i pane mai ai o Komoikaehu«hu me ka mlno aka ana. Ikeaia aku la ka nanaina haikea pu ana na hiohiona o Haku Tanamura, aka, 3tamalllo mai la no nae ia, ma ka olelo ana: "Mamua o kou hoea ana mai nei ia nel, e u-kamailio ana au a me Lede Diana nel nou. E haawl ana maua i ka maua mau mahalo ana no kau mau liuakai kaaheie ma na aina hikina, a ma la wa no hoi 1 ala mai al kekahl hoo huoi lloko o'u, ina paha o Komoikaehuehu oe o ka ohana Duhama?" 4, He pili ponoi loa au no loko oia ohana," wahi a Komoikaehuehu i pane> vnai ai me ka malie a me ke kuoo no i hoi. Ua manao ioa o Haku Tanamura e loaa mai ana iaia he pane hoole mai a Komolkaehuehu mai. aka, i kona lohe ana l ka ae ana mai o Komoikaehuehu hamau koke iho la oia, a hookupiiiJkilla Iho ta hoi kona noonoo. Ua lolhi maoll no ka Komoikaehuehu noho ana ma kahi o Lede Oiana, Ua oi loa aku mamua o ka mea kupono l aelA ma na rula hookeonimana. Ma ka wa hoi i hoea mai ai he poe makamaika hou no ua Lede Diana nel, la wa i haalele iho ai o Komoikaehuehu i ka hale, a ma ia manawa no hol i makaukau ai o HsV,- « :r.t:ra e haaiele iho 1 ka hale* la Komoikaehuehu i ku ae al iluna a hooliuliu iho la no ka hoi nna» o ka manawa no la o Lede Diana i ku ae ai iluna me ka uiumahiehle nul o kona mau hlohlona. a paa aku la l na lima o ke kanaka kaahele honua. alalla, pane aku la !a: "Ke ole au e kuhlhewa, e loaa hou ana ia oe ka oluoiu e hele mai e Ike ia*u i kahl wa, aole no I liuliu loa mai keiA wa aku." Ma keia wa nae a Dlana e paa ana i ka lima o Komoikaehuehu, ua ike iho la ua kanaka kaaheie honua nei, me ka plhoihoi nui o kona naanaa. aole ke kom ohoopaiau ana i ike mua ai e paa ana ma ka llma o Diana. No kela mea 1 manao Iho ai oia, o ke kumu ka paha ket% o ke ano e ana o na helehleena 0 Lede Dlana a me Haku Tanamura. ma kona wa I komo aku ai. Ua 1110 kela 1 mea nana e noonoo nui al. Me ka pulll lima lkalka ana no hol a ua Komoikaehuehu nel i ka llma o Lede plana, ia wa l haalele Iho ai ola i ua Lede Dlana puuwai p6anuanu nel. t lawa no hol ta Komolkaehuehu a «IU mai ma ka puka, o ka wa no ia I puka mai ai o Haku Tanamura maOoko mai o ka hale, a u iho Uke mal la laiia a hoea Uaio o ke alapii. Ma keia wahl i anehe aku ai o Komolkaehuehu e wehe ae I kona pap&ie no ko kunou aloha 5 ana mai la Haku Tanamura. aka, ua kaohl aku la nae ua Haku nei iaia. e ninau aku a hoi iala i ka ioihl o kom>. (Komoikaehuehu) wa e noho ai I Enelanl. "O ko'u manao mua loa o ka hoi hou aku 1 Kina, aka, I keia wa nae, ua manao loa au, aole au e haalele hou %na ta Elnelani nel," wahi a Komoikaehu«hu I pane aku ai i u& Haku Taafūnu* » ra neL 1 Me ka pnal «na ae o ka ula ma na j o ua Haku Tanamua nei. pane , mal la oia me ka leo oolea la Komoikaehuehu: ; w T7a maopopo loa ia'u, hookahi wale * i)o kumu nut nana I hookikina ia oe e koopoka I keia mnnao iloko ou, oia kou feoe* ana mal nei I keia hale i nei la. Aol* anel oia ka m*a I kaawl aku nel au ia oe i k&'u )

mau mahalo ana no ka pololel mauil o kaa» koto ana. He oialo. na ka ona 0 Keia hale I hoololi ae I kuu maoao no ka hol hou ana aku l Kina a me īanaiaiia." i pan® aku al o oKmoikaia Haku Tanamua. 'Alaila. e manaoio anel au. o oe ana k- rahi e hoao ana e hookolo mai ma Tr,vh ( u - !'>aa ai h? mau hoohihia r«. Diana7 O oe anel kekahi t ; h<■?:■< &na e 1110 o L*de Dlana I wahine n 1 >: ?'' "Ke- au e kuhihewa/' wahi a KoI r-s»r»e «ku a! ia Tanamua rne»ka leo kuoo." he hakoko keīa \ • .-> i rr.<a a pau. Ke oie no ho! au e kuhihewa. ua pau ka hoopalau mav2t>pa ou a me ka Lede nona keia halo?' Noiaiia. ma ka wa e paa ole ai ke-kahi wahine maialo o ka aelike hoopaiau. ua noa kela wahine I kela a me k-ia kanaka e ir<akemake ana I ua wahlne la. hal aku au *Ia oe me ka Hhi hookamanl ole. he oiaio ua plha mahalo ko'u uhane no Lede Diana; a ke hoike pu aku nei hoi au la oe, owau auarfei kou hoa paonioni no ka mea o kaua e 1110 al ka lima o Lede Diana. Xa ua Lede la e koho 1 ka mea o kaua 1 makemakeia ai e ia. Ina o oe kana mea I makemake ai. a lilo hol oia ia oe. alaila. o ko'u wa auanei ia e huli hoi aku ai no Tataria. A ina hoi. owau o kaua ka kona puuwai e hoohihi mai al, alaila, e manao Iho auanei au me ka haaheo, he laki ia no'u. A mamua o ka pau ana o keia makalii e mare no auanei au iaia. O ko'u wale no e nonol aku nei ia oe. oia keia: Mai hoao iki oe e hoohihla i ko'u aiaheie ma keia uhaiaholo ana a kaua." l'a kau mai la ka ena o ka inaina a me ka huhu maluna o ka nanaina liolookoa o ua Haku Tanamua nei, a me ka ula keo e hekau ana ma kona mau onohi maka, pane aku la oia imua o Komoikaehuehu: "E hai aku au ia oe. o ka Lede au e kamailio maJ nei ia'u I keia wa/ oia no ka'u wahine hoopaiau. Nolaila, ke papa aku nei au ia oe, aole oe e hoike aku imua ona 1 kou mau manao hoohihi iaia. Lohe aku ia oe?"

" Aohe mea kuleana e ae e papa mai ia'u ma keia hana. O ua Lede ponoi la ka mea hookahi i e kau mai i kanawai o keia ano maluna o'u; aole o o»?. O ka mea maopopo. ola keia, he mau punalua kaua i kahi a me kahi « uliaiaholo noi mahope o keia waliine. O ka pahu hopu e hookiia ai ka'u uhaiaholo ana inahope ona, oia ko'u mare ana me ia." Me keia inau huaoielo, kunou mai ia ua Komoikaehuehu nei, a hoi aku la oia no kona hale hoteie. R kuu makamaka heluhelu. ke ike ae Ia kaua i ka hopena o ko kaua kaniailio ana no Komoikaehuehu a ?ne l-ede Diana, a ke ike nei oe, e ua makamaka heluhelu nei o'u, aohe o Komoileaehuehu e hoi hou ana i Kina a iffe Tarataria, aka, e hookuene pono loa ana oia ma Ladana, a e hoomahui heie ana hoi ia ma ka meheu e loaa ai o Lede Diana iaia, ka Ui Puuwai Puanuanu o Pelekane.

MOKUNA XVII. Ka Noonoo Pioo—Ke Kino Keokeo—Ka Upena a ka Lawakua. . Ano, e kuu makamaka heluhelu, mahope Iho o ko kaua kamaiiio ana no Komoikaehuehu a me Lede Diana, eia kaua i kela wa ke kamaiiio nei no Silivia a loaa aku hoi o Bernfce ma ka manawa aole no e Huliu mai keia wa aku. Ma keia mokuna, ke hoomaka nel kaua. e ka makamaka heluhelu maikai, e ' nana aku maio ko o Keta\vina Hale. Ua hoolaha akea ae o Silivia no kona! hoopalauia ana me ka Haku Keiawina. Ua hoolahaia keia mea maloko o na nupepa a pau o Ladana, a uft lilo no hoi keia i mea kamailio nui ia e na poe a pau o loko o ka poal o na anaina kiekie a hanohano. ! Oka manawa i hooholoia no ka mare ia ana, aia no ia maloko o ka mahina o lune. a o keia wa nae e makaikai nei kaua, e kuu makanmka heiuhelu ia Ketawina Hale, oia no ka malama o Aperiia. , E noke mau ana no hoi o Silivia i ke noi dala i ka Haku Opio Ketawina i hiki ai laia ke kuai i na mea a kona naau I makemake ai. O ka lole mare keia e hoomakaukauia ana no Silivia, eia no ia ma ke kuana helu ekahi o ka nani a me ka maemae. O ka hapa nui o kona manawa, ala no ia mawaena 0 kona poe wahine humuhumu lole. A me he mea la. ma ka nana aku iaia i keia wa, aia ola ma ke kulana palekana loa o kona mau ano a pau. Ua ike iho la ia, ua kaulana loa kona mareia aku me ka Haku Ketaw!na; aohe kanalua "ana i koe ma ia mahele o ka hana e pono ai ia. I keakhi wa nae. e ulu mai ana no ka noonoo ana iloko ona. heaha Ja auanei ka mea nana e hoopoloke ae 1 ka mare 1 ka&akamakaia a paa pono i keia wa? j Na kela ninau i haull ae iloko ona i hoanoe ae I kona mau helehelena, a me he mea la, ua kau e wale mai \a no ke ano halia iaia ma kona hoomanao ana ,ae la Bernice. Aole hiki iala ke kanalua ! no ke ola hou ana mal o Bernice mailoko mal o ka &a-kupapau. Ua ike no ola, ela I Ketarwina* Hale. e like me ka mea i hoomaopopoia e ia a me kona >vahl kahu hanai. # Ke hoomaopopo la no hoi ia, lna e hoike kino mal ana o Bernlee iaia iho imua o ka Haku Opio Ketawina, he mea maopopo loa • hoauheeia ana kona mau manaolana a pau no kona noho ana aku iluna o ke kuonoono a me ka hanohano e like me kana l lia nul ai. Ua Ulo hoi keia mau hoomanao ana ae ona no Bernice i mea hoouluhua mai laia. Ua ike iho la no hoi oia, he ekolu mahlna okoa I koe a hoea mai ka manawa e hookola aku ai kona makemake, aka, owai la ka mea i ikfe no ka hora a me ka manawa e holke a maka maoU mai ai o Bemlce iaia Iho imua o kana kane. 0 kekahi mea kupaianaha nul hoi a ua Sitlvia nei i noonoo iho ai me ka > whuol nui ana Uoko ibo ona, oia ko miee holke ole ana iala iho iinua o ui kane. Heaha la ke kumu nul o k . i huna loa ana ona iaia iho? He>| n>u maoU anei koiust i ka Haku j Opiw i hana ai ola peia? Ua hana anel hol o';h i kekahl hana karaima e hiki ole ai oia ke hoike mai lala Iho? 1 a Ulo keia mau ninau 1 mau mea na Silivla e noonoo nui ai iiloko iho ona. N T o Giiibeto hoi, ala no oa ma Ketawna Haie kahi i noho al ma ke ano huna iaia iho. no ka manao ana no e ]t«a o Bernice. E noke mau ana oia 1 ke kial a me ka*hakiio ana ma na wabl a pau o loko o Ketawina Hale o k&hl e ioaa al o Berntce iaia. i "a like a llke ko 8111 via hooploola no k« .nea e pIU ana ia Bern!ce e like no lioi :: e ko QUibeta hooploola ana.

No kA hoi e pHi ana i ka Haku ! Opio o Keiawlna, aoJe no ofa I hoon«le ia ! Kekahi rrea e toopaafa ai kona ma- | nawa. Oiai ke aloha polna o!e o karta | Berr!.ce e hana rrao ote ana ona, I ? lawe'awe ana oia i kekahi hana ano nul loa. oia hoU e hoolaia ana oia rto ke kiikulu ana i kekahl hai«ku!a no na keiki makua ole ma ka inoa o B?raice. I kekahi ahiahi ua haak-ie iho la ua Hkku Opio n<?i Ja Keīawina Pa a hele uku !a ota i kahi kauhale uuku i kahea ia ma ka inoa o Keiawina Hale po ka hui i>u ana me ka luna nui o loko o ra wahi kauhale nei. Ma ia wa i haaleie iho ai ua Haku Opio ne» i ka hale, ia wa hoekahi no hoi o Ragi i haaleie iho ai ia Kelawina Haie. a ukaii aku la mahope o ka Haku Opio o Ketawina oiai hoi oia e heie ana no kahi kauhale uuku. Hookahi no manao nui o keia heie hakilo ana o ua wahi Rapi nei mahope aku o ka Haku Opio. oia no kona manaoio ioa ana, ina e hoomaopopo ana 0 Bernice, a i ole, ina paha e ike ana oia i keia heie hookahi ana o ka aHku Ketawina, oia ka wa ank e haalele aku ai i kona wahl 1 pee ai a uhai aku hoi mahope ona. I ka hoea ana ku hoi o ka Haku Opio ma ka hale o ke kanaka ana i makemake ai e haiawai pu ma ia ahiahi, ua noho iho la oia malaila. a hiki 1 ke kani ana o ka hora 10 o ka po, ia waj haaleie aku ai oia i ua hale la, a huli hoi mal ia no Ketawina Haie. O keia manawa a ua Haku Opio ia e huii hoi mai nei no kona home, oia ka wa a ka mahina e pa konane maikai iho ana maluna o ka ili o ka honua me kona nani nui. I kona komo ana mai hoi Iloko o na alahele kikeekee o ke kihapai ululaau o Ketawina Pa, ike mai ia oia i (ka maiamalama o na kukui o ka hale. Pa mai Ia hoi ke ala o na mea uiu, a he waianuhea maoli no. Aoie hoi i kanamai kona uiupuni ia manawa me na noonoo ana no Bernice, me he mea la oia okoa wale mal la no imua ona. "Aoie hiki ke hooleia ka ui a me ka nani o keia po a'u e hoi hookahi nei. Ke ike nei au me ka hoohewahewa ole, eia ke aloha iioko o kuu Bernice ke hoolaau hou mai nei no ia'u. Ina paha au e ike hou aku ana iaia e like me >keila ike ana a'u iaia mamua aku nei, e ihoao no au me kuu ikaika a pau e holo laku a hopu iaia me kuu puili ana hoi iaia me ke aloha. O, Bernice, m>' dear Bernice. Auhea oe, e kuu aioha, ina no paha he kino uhane kou a'u i ike ai, 'i a i ole ia, he kino paha i owiiiia iloko !o ke pahaohao, aiaila, e hoi mai no oe ji o'u nei, a i hookahi hoi a'u apo puimehana ana aku ia oe. No, aoie i hoo- • kahi waie no, but more fond embraces Jyou wiil have from me Bernice. (Aka, !he nui loa no na puili hooheno ana e iloaa ana ia oe e Bernice mai a'u aku. ! T hookahi a'u ike hou ana aku ia oe e " i kuu Bernlce 1 keia po. O ka mahlehie ' o kuu aloha—hoi—hoi mai kaua. Eia ' au me kuu uhane i lumiiumiia e ke aloha nou!"

Me he mea la o keia mau huolelo a ua Haku Opio nei i hoopuka ae ai, he mau kanaenae aloha ana ia a ua Haku Opio la no ka wahine ana i aloha ai me kona puuwai a pau. Ke ike aku la ia i ka poha maikai iho o ka mahina ma kekahi wahi o ke alanui ana e hele aku ana, a he wahi nae hoi ia e pili ana me kekahi alanui uuku. Ike aku ia oia ma keia wahi i ke ku ana mai o kekahi mea kino wahine i aahuia me kekahi aahu keokeo. E huli pono mai ana ke aio o ua wahine aahu keokeo neU imua ona, a e mohala mai ana hoi na lima o ua wahine hookalakupua nei o ka po imua ponoi o ka ia nel wahi e hele aku ana. I kona ike anā aku i keia hiohiona kupaianaha, ua ku iho ia oia me ka hiki ole ana iaia ke nee hou aku imua. 0 keia mea kino ana e ike aku nei, nei he lua ole kona nani a me ka maemae. He ku i ka hanohano ke kulana a pau e ku mai ana o ua mea kino nei. 0 kana mea i hoomaopopo iho ia manawa, me he mea la e nana aku ana kona mau' maka maluna o kekahi mea kino, aole ia no honua. Ua hoomaopopo no nae oia, me he mea la o ka heleheiena a me ka hiohiona a me ke kulana no hoi a pau oka mea k* no nani ana e ike aku ana, o na ano no ia a pau o kana Bernice aloha, a me he mea la hoi he anela ia i hoounala mai 1 ona la mai kela aoao mai o ka honua. Ua hoaahuia oia iloko o ka aahu i kanuia ai oia iloko o ka iuakupapau, oia no hoi ka aahu mare ona i mareia ai me ka Haku Ketawina. Aia ka hu'a o ua kapa la ke moe maewa la mahope ona. E walho hamama pu mai ana kona papa umauma alai. E luhe iho ana hoi kona mau lauoho ma kona mau kipoohiwi. A o kona mau hiohiona a pau e nana pono mai ana iaia, e hoike mai ana ia i ke aloha walohia e mapu ana iioko o kona houpo. Ua ku aku la ua Haku Opio nei o Kelawina Hale a nana aku la i ka mea kino a ka ui nui wale e ku mai ana imua ona. Ua ku iho la oia i kahi hookahi, aole hiki iaia ke nee aku imua, oiai ua manao iho la oia ina auanei oia e nee aku ana no mua, oia ka wa e nalowaie aku ai ka ui a me ka nani ana e ike aku ana ia manawa. Ku mal la ke klno aahu keokeo a nana mai la iaia, a oiai hoi keia e nana aku ana i ua mea keino aahu keokeo nei me ka hialaai nui o kona mau hoohihi ana. (Aole i pau.)