Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 8, 22 February 1901 — Page 4

Page PDF (1.43 MB)

This text was transcribed by:  Debbie Tom
This work is dedicated to:  Lydee Felipe

 

          NUPEPA KUOKOA, FEBERUALI 22,1901

 

kona mau hoa kuka olelo olelo aku e Kauhi ia Kaiele, e hoonononoho hou la na Hoku.

            Na na kilokilo hoku e kaan like i ko lakou kau ana ma na wahine puni Kalewa, ua hoike aku la Kaioia na kahuna kilokilo hoku, ma kahi e mau ana ma hoku i helu ia e ka poe laako, ua maopopo loa ia ia lakou i ka helu ia.

            Ua wanana ae o Kaieie i na 'lii, ei aku he kaula nui mai Kahiki mai, ke lawe ana mai i pomaikai no Hawaii nei. ke aku. ka opelu, ka omaka. ke ahi, ke puhikil, malalo.

            Ua  ninau aku la ke alii o Wailoa ia Kaieie. he kaula nui oia.  owai kona ino, mai ka aina hea mai oia hele mai ai. heaha ke kumu ona i au mai ai i ke kai, olelo aku la o Kaiele, ke kaula hoike pololei. no Nehelalo mai kona aina e Paao kona ino, o kona kumu i hele mai ai, ua hakaka o Paao me kona kaikuaana. me Lonopele. a kipaku ia mai la o Paao.

            Eia oia ma na aina a pau ana e kipa mai nei, e noho ana paha oia ma keia mau mokupuni. O Paao, he kaula oiaio oia mai kona mau kumu mai, e like me ko kakou kulana. wahi a Kaieie i kona mau alii.

            Ua ike like ae la na poe kilokilo i keia wanana a Kaieie, ua olelo ae o Kaieie. ei aku i ka kakou pukana elua aku o ka kakou mau mamo, e puka ma ai o Paao. me kona waa kaukahi o Kanaloamuia.

            No ho iho lakou me ka nanea a palaka pu, no ka ai i na ai maikai e ono ai ko lakou mau puu i ka nui o ka lakou loaa, he mamawa loihi mahope mai, ua hooliliha ia ka lewa me na ao panopano haeleele o ka lewa.

            O keia mau hoailona i hoike ia mai la, he hoomamalu ana ia no na hoailona o na mea nui e hiki mai ana,  ua hoike kumu mai la ka lewa me na mea kupanaha e maopopo ai na hana a ke Akua ma na hoike ana mai ei ae a hiki mai he mau malihini kiekie opuu hou no ka aina, ua oili mai la o Kekuamoeipo, mai loko mai o ka puhaka laahia o Keonoonalani.

            O ka iwakalua kumamakolu o na keiki a Kaieie, me Keonoonalani, ua kahea ia ka inoa o keia keiki hope o Kekuamoeipo, o ke alii kahuna aku ana ia o na hanauna lahui hope aku.

            Ua puka mai la nohoi o Kualoa, ke alii hanau umi-kumamawalu a Kalelani me ke alii Wailoa, ua hanai o Kealelani me Keonoonalani i ka laua mau hapuu hou. me ka pulama ia mai e na lahui alii elua, ua hanai maluhia keia mau aliiwahine i ka laua mau lani alii elua, ia Kualoa me Kekuamoeipo.

            Eia hoi na kilokilo ke nana nei ia Paao e au mai nei i na moana kakai eleele a Kane Honua ma, ua olelo ae o Paioalii i na alii, he kuhikuhi kuhipuuone, oia, eia o Paao i ka po io kukahi e pae mai ai io kakou nei.

            He mau la mahope mai ua ike ia ka moana, e uhi pu mai ana ka ua koko, ke anuenue kau ka puno hu alii, ku'i ka hekili, nei ke olai, eia na olelo manamana o ka uwila ke lalapa hele mai la i ka lena, ke wawahi mai la i na paia paa o ka lani. olelo ae la o Kaieie i kona Haku alii ia Wailoa, eia ka kaua malihini akua a hiki mai, e kukulu koke ia ka hale no Paao, he wa pokole loa ua paa koke no.

            Ua iho pono mai la ka ihu o ka waa a Paao iloko o Hilo, o Kulukulua ke alii o Hilo e noho haku aina ana no Wailoa, ke alii, ua hui ae la ka malihini me ke kamaaina, ua hoouna mai la o Kulukulua i kona kukini mama loa ia Kama'ema'e. e kauoha mai ana ia Wailoa me Kaieie e ia he malihini alii a hiki mai i Hilo nei, mai ka aina mamao loa mai.

            Pau no ka olelo alii. ua nalowale koke mai la o Kamaemae ke kukini mama a Kulukulua, aia ke hele ala i na Hilopaliku, aole i u iho, noho ana o Kamaemae imua o Wailo me Kaieie na alii Hai ana ka hua olelo, a Kamaemae.

            He malihini nui ua hiki mai i ko kakou mau pae moku nei, oia kuu mea i hoouna ia mai nei e hai aku ia olua e na alii na a ka hoouna ana mai nei a ko olua kanaka hoopono e hai aku ia olua olelo aku la ke alii o Wailoa e hai ae a olelo aku ia Kulukulua, e hiki aku ana ka elele alii, o Kaieie ke kahuna o ka mooalii.

            Hoi aku la o Kamaemae, makauakau koke iho la o Kaieie me kona papa kahuna, no ke kii ana ia Paao, ka eueu o ke kukulu o Kahiki ku, aole no i loihi aku hookomo ana na waa o ke alii kahuna Kaieie.

            Ua ike mai nei na lii  o Hilo eia ko lakou haku alii kahuna hooulu lahui ke komo aku nei, ua eleu mai la na kamaaina alii. ua hui aku la o Kaieie me Paao.  olelo aku la o Kaieie ia Kulukulua, i kii mai nei wa i ka malihini a kakou e hoi me maua e noho ai, ua ae mai la o Kulukulua.

            Eia no ka waa o Paao ke waiho nei, o Kanaloamuia. he ea makaikai mau ia e na kanaka o Hilo. i ka maikai o keia waa. ua  makaukau iho la na mea a pau e holo no Waipio, aia hoi ke alii o Wailoa ke hoomakaukau nei no na mea ai, e pono ai na akua nui, Kane Kanaloa. Kepookapuhunaikeaouli, oia ke kuleana o na kahuna nui.

            Ua holo mai la na waa no Waipio, o ka waa o Paao me ko Kaieie me na kahuna mai o Hilo, o ko ke alii Kulukulua mau waa, ua hiu mai la koolau wahine ua ahiahi, komo ana na waa alii, kani ka pahu o Owela me Kukona, no ka hiki ana mai o Paao.

            Ua kani mai la ka pahu o luna o ka waa o Paao. o Kaiuli. kani ka pahu o luna Omao, kani ka pu o Kihapu, ua ike mai la ka menehune i ko lakou haku alii ia Paao, ua wehe hou mai la na hoailona o ka lewa nuu, i na hoike ana on na 'lii kahuna o ka po mai.

            Ua pae mai la na waa i uka o ka aina o ka waa o Paao, ua nalowale koke iho la me na kanaka.  Pau ka ike ia ana, o Paao hoi ua komo aku la oia i kona hale me na lii, ua makaukau mai la na mea ai a pau e hoopiha ana i ka lua o ka inaina.

            Ua noho lokahi iho la na alii me ka maluhia, o Kane me Kanaloa, Keliipuhunaikeaouli na Akua a lakou e pule ai oia lahui kanaka, ua ike iho la o Paao e pono ana kona noho ana.

            Ua a'e pono aku la o Paao ia Kaieie i na mea e pono ai ka noho ana lahui, me ka hooponopono ana i na mea e hiki ai i ke akua ke nana mai i ke noi a na kaula, me na kahuna, ua hoolohe pono aku la o Kaieie i keia leo kuhikuhi a Paao, ke alii nui o ka papa lahui.  (Aole i pau.)

 

KA 1825 HUANA

(Hoomauia.)

 

            Poaha Okatoba 14.- A pua ka paina kakahiaka,holo hou makou a pau iuka, Mr. Clark, J. Gulick me Mr. Snow ma, Opunui ma no hoi, no ka mea, ua holo mai lakou a pau i ka moku  e paina pume makou no ka mea, ma ia la i hoomaopopoia ai e holo makou; a no ka makani ole ia kakahiaka, ua kali a pa pono mai ka makani, i puka pono aku iwaho o ke awa, no ka mea, he awa haiki, a pae o Opunui ma iuka, holo pu maua o Nahaleaiko i ka moku okohola: he keikie loa ia moku ke nana aku malolo, a pii aku maua iluna. maikai maoli, maemae ka papa mai o a o, a iho maua ilalo ma ko lakou wahi e moe ai, nui ale na keena malaila, kahi e moe ai o ka poe Puina.  Ua haawi mai oia ia'u i kekahi hapuna o i'a, he palulue a he papale kahi, a o kekahi haole haawi mai oia ia'u i kekahi mau papale nihoniho a he mau papale maoli. a nolaila, haawi aku au i kuu papale Manila, o kekahi keiki haole, haawi  mai oia elua papale nihoniho, a hoi mai maua ma ka waa. a kau i ka moku o makou a holo loa maua iuka ma kahi o Mr. Snow ma.  Malaila o Mr. Clark, hai mai o Opunui, ua makamake o Mr. Clark, e ike iaia; nolaila. holo pu oia me makou e halawai pu me Clark, a kamailio pu me ia a pau ka noho ana malana. ua hele mau e kuai ma kekahi mau hele i ko lakou mau mea i hana ai, "he malo ua pumaia" i alanaia e like me ko ka lole ulana ana, 2 malo i loaa ma ia kakahiaka o ia la, ua haawi aku au iaia i mau palapala heluhelu nona, "Kauoha Hou, Ai o ka la, Hoike honua o ka Palapala Hemolele ame ka Elele Pepa.  A mamua o ka hoi ana o makou i ka moku, he halawai pule ko makou  ma kahi o Mr. Snow ma.  Na mea ma ka halawai: Mr. Snow me kana wahine Clark, J. Gulick, Holdsworth Opunui me kana wahine, a pau ka makou halawai pule, o ka holo no ia o makou a pau i ka moku, huki  ka heleuma, a hoi o Mr. Snow ma mauka, o ka holo no ia o makou, a kokoke makou e puka iwaho o ke awa, o ka ili e no ia. paa loa, kuu hou na pea a pau ilalo, a hoikaika kahi poe i ka huki ma ka waapa i hemo aku, aole hiki, a holo mai ka waapa o ka moku okohola e kokua pu i ka huki ana, a hooikaika pu lakou me ko makou poe i 'ka huki ana, pomaikai makou i ka hemo koke ana, pau ia pilikia.  O kekahi mea i pono iki ai, o ka moana o ke kai; ina he kai maloo, ina ua poino loa.  A hookaika aku na waapa pela i ka huki a hala loa

iwaho; laila, hoi aku ka waapa o ka moku okohola. holo loa mai no hoi makou.  Pau ka ike ana i ka aina o "Uarana." oia hoi ka aina i kapaia e na haole o "Strongs Island:" lula wale iho la no makou ia pa a ao ae, aohe makani.

            Poalima, Okatoba 15.-He wahi aheahe makani iki mai ia la mai ke kakahiaka mai no, a kokoke i ke ahiahi mahuahua iki mai ka makani, holoholo mama iki makou me kahi ua pu nae kekahi i puhi pu mai ai, a nolaila paha ka pa ikaika iki mai o kahi makani ia ahiahi, aole liuliu ma ia po, a o ka pau no ia o ka makani, luli wie no ka moku ma kona mau aoao ia po a ao.

            Poaono, Okatoba 16.-He Sabati ia. aole makou i akoakoa anaina pule, no ka maimai o Mr. Clark, a pele, no hoi au, poniuniu ke poo, no ke ku loihi iki ana ma ka aina a hoomaka hou e holo mai. pela kou manao ana, heluhelu no nae ma na  palapala ma ko mako mau keena iho.  Aohe makani iki ma ia la a po. lana malie wale no ka moku; a ma ka hora ewalu o ka po akoakoa pu makou e pule: no ka mea, ua maa makou ma ia hora i ka malama ana i ko  makou pule ohana-mai ka haalele ana a makou ia Oahu a hiki mai i keia manawa, huuhelu mua nae oia i kekahi mau pauku o ka Palapala Hemolele ma ka olelo haole no kona heluhelu ana, a kamailio iki aku i na haole; a kamailio iki mai oia ia makou ka poe kanaka maoli e paipai ana oia, "E hana pono e like me ka olelo a ke Akua, o pomaikai oukou iloko o ke aupuni o ka lani; no ka mea e ku ana kakou a pau imua o ka noho hookolokolo o Kristo: a o ka poe hana pono ma keia ao, e'loaa ia lakou ka pomaikai mau loa, a o ka poe hana ino a hana hewa, kue i ka ke Akua olelo ame kona kanawai, e loaa ia lakou ka poino mau loa, kahi i hoana e ia no ka Diabolo ame kona poe anela."  A pau ka pule, a mahope iho, he wahi ua i haule mai, pulu no nae ka poe kanaka i ka ua; aole nae liuliu a pau no; aole no hoi makani ma ia po a ao.

            Sabati, Okataboa 17,-Aohe no hoi he makani iki ma ia la a po, lana malie wale no ka moku; a pau ka aina awakea, mahope iho, nui wale na naia i hahai mai i ka moku, pahuia e George Kaiakaahiki kahi naia i ke o, ku no a make a o ko  makou ia ia o ka aina ahiahi. na poo ka la mahope iho , hahai mai ka mano i ka hauna o ka naia, a hoowalewaleia a hahai mai lakou i ka maunu, paheleia a paa, i ka huki ana, hemo no. A pau ka pule, hoi hou maua o J. Gulick e hoowalewale hou, a na Kinoulu i pahele a paa, a make ia mano.  He loihi, loloiele, kau malie mahope a ao ia po, okiokiia ma lala, a kioia no  ke kino a pau.

            oPakahi. Okatoba 18.-Ma ke kakahiaka nui o ia la, akahi no a loaa makou i kahi aheahe makani iki mai ka hikina akau mai, a ua holo pololei ka moku o makou i ka akau ponoi, a po ia la a ao ia po, oia mau no ka ikaika o ka makani, aole nui aku, aole hoi emi iho. Oluolu pono no makou a pau, aohe mea pilikia ma ke kino.

            Poalua, Okatoba 19,-Oia mau no ka pa ana mai o ka makani ia makou e like me ka la inehinei, holo mau no makou i ka akau. no ka mea, hookahi no aoao i pa mai ai ka makani; a hoholo pono ka moku o makou; a mamua o ka paina ahiahi, kauia ka pea ihu hou o makou. Kahi pea ihu mamua loa o ka laau ihu, oia akolu pea ihu: ua mau no ka pa ana mai o ka makani ia la a po.  a pela no mai ia po a ao ae. Oluolu wale no ko makou holo ana ia mau la mahope mai, aohe pilikia ma ke kino, a me na mea a pau e pono  ai o ke kino, ka ai ame ka i'a me ka wai no hoi, lako pono ia mau mea a pau; aohe wahi hemehema.

            Novemaba 28.-Mamua o ka puka ana mai o ka malamalama, ike mua na holoholomoku ia ka mokupuni o Oahu ame Molokai, ua ha mua mai no ke kapena moku, o Mr. Holdsworth, oia no ko makou la e hiki ai ma Oahu.  A nui mai ka malamalama pii au maluna o ka moku mai lalo ae o ka lua moe mahope a ike aku la i ka aina a hoomaopopo aku, no ka mea, ua powehiwehi na maka i ka hiamoe, a ike pono no, o Oahu no, a o Molokai no hoi kahi e ku mai ana.  A hoomaopopo hou aku au a ike pono no, o Kahuku no kahi i ku ai o kuu hale.  ame kahi e noho ana kuu wahine me kuu kaikamahine ame na makua no ka mea, aole lakou i holo pu me a'u, owau wale no ka i holo i ka Paeaina o Maikonisia me ka poe Misionari.  Puka mai ka la, makai pono o Kaaawa, i Koolauloa, paina ka aina kakahiaka, kupono makai pono o Kaneohe; a pela no makou i holo aku ai a ma ka lae hikina o Oahu o Makapuu a pela aku a ka lae o Kawaihoa, a holo aku a kaalo makai o ka lae o Leahi, ike makou nui wale na moku okohola e ku ana iloko o  ke awa o Honolulu a he mau moku no hoi kahi makai iwaho o ke awa i Mamala,-holo pono mai la ka moku o makou a hookomo no i ke awa o Honolulu; aole i pili loa i ka uapo, ua hookuu koke ka heleuma no ka pa ana mai o ka makani mamua.

            Hiki mai kahi waapa mai ua mai, a malaila makou ekolu i holo ai iuka. O ka hora 12 awakea no ia a makou i hookomo aku ai-John t. Gulick, E. W. Clark, J. Kekela-a pae makou i ka uapo, a pii ma kahi o Mr. Clark ma; a hiki makou ma kahi o Mr. Kelewa-makai ae o kahi o ka Moi Kamehameha III-halawai pu me na keike a Mr. Clark ama Rice ma.  Akahi no lakou a hauoli, pela mai o Orramel H. Gulick la'u ia manawa no.  "Niunui ka olioli o ka manao i ko kakou halawai pu ana. no ka mea, he wahi manao piohoihoi mamua iho nei, mai o a o, ua lohe wale makou, ua pau oukou i ka ai ia, a ua hoolahaia no mai o a o, a lohe no na mea mai Hawaii a Kauai; ua lohe wale no paha kahi poe haole i kekahi kapena moku e olelo ana," Ua ike wale oia i kahi moku ua ili, a manao wale na haole ma Honolulu  o ka moku misionari i holo aku nei i Maikonisia.  I hou mai la no nae o Mr.Orramel H. Gulick.  Aole no nae pihoihoi loa ka manao ia oukou, no ka mea, hele koke no e ninau pono i ke kapena nana kela olelo, olelo mai kela kapena, aohe maopopo iaia; nolaila, pau no ko makou pihoihoi aka, nui no ka manao olioli i ko oukou hoi ana mai nei me ka oluolu pono o na kino, pela io no, he olioli nui ko kakou a pau, mai o a o, na ka halawai pu ana me na kino oluolu, a ma ia wahi no ka halawai pu ana me Mataio Kekuanaoa; a ninau mai oia penei:  Pehea ko oukou pakele ana mai nei, lohe iho nei makou, ua pau oukou i ka aiia e ka poe kanaka,a ua wawa loa mai o a o ua pau oukou i ka make?  Pela mai anei aku no ko makou pau i ka aiia e kanaka?  Aka, i ko makou holo ana ame kahiki ana ma kekahi mau aina malaila oluolu pono no makou a pau, pela no hoi na kanaka ma kela mau aina, oluolu pono no makou a pau, pela no hoi na kanaka ma kela mau aina, oluolu pono no lakou, laauna mai no ia makoui, haawi mai no i kahi mau mea e pono ai.   A pela no a hoi  mai nei makou me ka oluolu pono o na kino; a halawai pu kakou.  A o na Misionari i holo pu aku nei makou, ua holo pono ka hana, a ua ae pono mai no na 'lii o ka aina e kokua i wahi no lakou e noho ai.  A pau ke kamalilio pu ana me Mr. Kekuanaoa.  Pii pu aku la no makou me Mr. Clark ma i kona hale a halawai me ko kona hale a pau, a mai ko Kaloka hale ka holo ana o ka lohe iwaena o ka poe i hele i ka pule i ka halawai ahiahi, o ka hora 2 ma na luakini pule o Polelewa ame Kaumakapili ,a ma ka luakini o Kawaiahao, a hoike iki aku i kahi mau mea a'u i ike ai ma kahi mau mokupuni o ka Paeaina o Maikonisia, a ia Limaikaika kahi olelo paipai ma ia halawai.

            A i ke lakou lohe ana, ua holo ka hana o ka hoouna Misionari ma na aina e ma ka Paeaina o Maikonisia, ua ae oluolu pono mai na kanaka ame na 'lii o ka aina.  Nui waie ka hauoli o ka manao i ka holopono o ka hana hoolaha misionari ma  na aina pouli; no ka mea, ua pihoihoi ka manao o na mea a pau mai o a  e, ua lohe lakou, ua pau makou i ka make.  A i ka lohe ana a ike maka ana mai, e ola aku ana.  Pakela loa aku la ka elioli mamua o ka pihoihoi.  "E hoomaikai mau loa ia aku ke Akua i kona lokomaikai, aole e pau."

            GEAR VS WILCOX.

 

            WAKINEKONA, Feb. 8.- Ua hapaiia ae nei ka noonoo ana i ka hoopii kue ia Wilcox, ka Elele Hawaii, iloko o ke Komite Koho Balota Helu 1 o ka Hale o na Lunamakaainana.  Malaila ae o Wilcox me Lunamakaainana Robinson o Indiana, ma ke ano loio a hoaloha hoi nona.  I mai o Robinson, mamuli o ko WIlcoz maamaa ole i na hana pili i na hihia o ke koho balota, nolaila oia i  haawi ai i kona mau kokua ana nona.

            Ma ka halaawai ana o ke Komite ia auina la, ua waiho aku o ke Robinson i keia mau pane malalo iho i na kumu hoopii i hoakakkaia e pili ana i na leka a Wilcox i kakau ai:

            "He oiwi Hawaii oia (Wilcox); ua komo pu oia me ka lahui oiwi ma ka paulehia ana i ka Moiwahine Liliuokalani iloko o kona mau la e nohoalii ana a aole loa hoi i kulike iki na manao me na mana hooponopono aupuni mahope koke iho o kona nohoalii ana.           

            "A mahope mai o ka hoohuiia ana o  Hawaii aole ioa i maopopo  lea na kulana hooponopono apunui o Amerika Huipula nei ia lakou, aka, i ka haawi ana aku o ka Ahaolelo Nui i ka lahui i ka pono piha o na makaainana, ua kapae loa ia ae na manao paonioni.

            "A, me ka lokahi me na kanaka oiwi, ma na wa a pau, ame ka makee aina no hoi, no ke aloha, ua kakoo mai i ke aupuni o Amerika Huipuia ame na kanawai i kauia aku. a i keia wa , ua lilo i kakoo ikaika no ke kumukanawai, na kanawai ame ke aupuni o Amerika Huipuia.

            "Ua ae oia i ke kakau ana ma ka la 31 o Ianuari, 1899, a ma ka la 8 o Maraki, 1899, i na leka i hoikeia ma ka palapala hoopii; a o ua mau leka la, ua pilikino na ano ma ke ano huna, a ua hoounaia i ka mea i hilinaiia me ka manaoia, aole oia e hoike wale ana i ka mea i manaoia ma ke ano huna.  Ua olelo no hoi oia, ua kakau oia i ua mau leka la mamuli o kona alakaila ana e na manao alakai oia wa no ka maopopo oye o ke kulana maoli a keia aupuni e hana aku ai i kona lahui kanaka.

            "A malalo o na kanawai o Amerika Huipuia nei i kohoia ai ola me ka maikai a lilo i Elelel no Hawaii, a aole loa he kumu i ulu ae a e ulu mai ana lao he kumu i ulu ae a e ulu mai ana paha e lilo ai oia i mea kupono ole."

            O na leka e ae ana i kakau ai. ua waiho pu ia ae no, a ua pane aku ola i ka hoopii e like me na lekao e ae. Ua kakauia no i ka makahiki 1899 e hoinoino ana i na hana o ke Aupunui e pili ana ia Filipino.

            I ka haiolelo ana o Gear e kakoo ana i kana hoopii, ua hoike mai oia aohe ka i kupono ke koho Elele ana ma Hawaii, oiai ka, malalo o na kanawai o Amerika Huipaia nei, ua kue ua koho ana la i ke kanawai.  I kona wa nae i ninauia aku ai ina paha ua haiolelo oia e kakoo ana i ke koho ana iaParker,ka hoa paio o Wilikoki, ua pane mai oia aole no oia i kue iki ia wa i keia hana.  Hoike mai o Gear, ma na haiolelo a Wilikoki e pili ana i ke koho balota, ua hoike ae oia ina ka oia e kohoia, alaila, e hoi hou ana ka Nohoalii me Liliuokalani ma ka noho. I mai no hoi oia, ua pinepine loa ko Wilcox 'ko kami  ana i na Amerika, ma keia wahi  i lohe ia aku ai ka leo o ka Elele e i  mai ana "lie"(hoopunuipunui ina paha aole i kaohila ka Elele e kona Loio, ina ua haunaele keia mau kanaka.  Ua nui ka Gear mau olelo  kue ino i ka Elele.

            I  ka wa ana e haiolelo ana , ua pinepine ko  Lunamakaainana Mann kahamaha ana no kona hoopuka i na olelo e pili ana i na leka a kekahi poe Amerika koikoi i kakau ai e pili ana ia Filipino.

            He mau olelo pokole wale no ka Robinson i hoopuka ae ai e pili ana i ka hoopii, aka, ua piha nae kana mau olelo i ka oolea maoli no, no ka mea, wahi ana; o keia kekahi hana ino a ku no hoi i ka ekaeka, i ka lawe mai i kekahi hoopii  o keia ano.  mahope iho o ka haule ana i ke koho  balota pono ana o ka lehulehu. Pela no hoi oia i hoahewa ai i ka mea nana i  hoike ae i keia mau leka.   I ka Poalua e waiho ia aku ai na palapala hoike manao kanawai, imua o ke Komite.

 

LOAA KA HOOLA KUPONO IA LAKOU

 

            O ke kaena a kekahi mau laau kunu no ka maikai e like me ka Chamberlain, ua lilo i mea ole mamali o keia "hoike malalo iho , a Mr. C. D. Glass, kekahi paahana malalo o ka hui o Bartlett & Dennis Co., Gardiner. Me.  I mai  oia: "Ua loaa mau ia au i ke Kau anu o ka makahiki 1897 i ke anu me ke kunu, a ua a hoao no hoi i na laau kunu a pau a'u i lohe ai, i mea e loaa ai o ke ola, aka, ua nele ia mea.  A i kekahi la, komo aku nei au iloko o ka halekuai o Mr. Houlehan, a ua a'o mai  oia ia'u e inu i ka LAAU KUNU A CHAMBERLAIN, a ua olelo mai, ina e pahua ke ola nana no  e uku hou mai i kuu kala i lilo ai no ka laau.  Ua hele maoli no kuu akemama ame kuu umauma a eha i keia manawa. aka, mahope iho o kuu inu na i ua laau kunu nei, ua pau loa ia mau haawina ehaeha, a ua ola loa au; a i na wa a pau o'u e loaa ai i ke anu, e inu mau ana au i keia laau, a o ke ola no ia me ka hakalia ole.  Ua hoike aku no au i ko'u mau hoaloha a pau, a ke hauoli nei au i ka hoike aku, o keia no ka laau helu ekahi no ke kunu."

    He kuaiia ma kahi o BENSON, SMITH & CO., LTD., na Agena Kukaa.

 

UA POMAIKAI O AMERIKA HUIPUIA

IA HAWAII

 

PA UMI KA $3,447,535 00.

 

            He $3,447, 535 00  ka lilo a Amerika Huipuia no ka hoohui ana ia Hawaii.  Owai la ka mea hiki ke olelo ae, aole loa i waiwai keia hana ana pela, a i loaa hi keia huina maluna ae?  Lowell Courier.

            He hiki no ia makou.  I ka wa i hoohulia mai ai a o kela mau pae Aina, ua komo mai o Prince David (Kawanakoa) ma ia hana.  Ina aole o Prince David. ina ua haule kela pauku kala keokeo maloko o ke kahua kalaiaina a ke Kemokalaka i keia kau koho Peresidena iho nei: a ina aole ia pauku ina ua puka o Bryan i Peresidena: a ina i lilo o Bryan i Peresidena ina ua ili mai kekahi poino nui maluna o ke aupunui i oi aku ka poino maluna o ka pa umi iho maluna o keia huina i hoiki ia ae la maluna ua pomaikai loa kakou ma keia hoohui ana ia Hawaii.- Boston Evening Record.

            (Alua keia mau  Nupepa Namu o Amerika Huipuia e kakoo nei i ka hoohui aina.)

 

EI HOU AE NO UA POTO ROIO A

HOEA MAI.

 

            Nu loka.-Feb. 7-He lona telegarapa ka i loaa ae nei i ka Nupepa Sun mai Porto Rico mai e i ana: "Ua haalele @i ka mokuahi California  @ nei i nehinehinei no New Orleans @ 800 poe Porto Rico. e holo ana keia poe no Hawaii e hana ai i na mahi ko.  Ua pioo na limahana no ka loaa ole aku o kahi kupono ame ka ai maemae ia lakou maluna o ua moku la.  Ua nana mua ia no ua moku la mamua o ka holo ana e Kiaaina Allen o Porto Rico a nana no i apono e holo.

 

            UA PAU KA WELI KA NOHO HUKI NIHO

 

            HE HIKI KE HUKI A HOOPIHAIA NA NIHO POPO ME KA EHA OLE malalo o na paahana ana o keia au naauao e kapiliia ai i ka io o ka io o ka papa niho.  Aohe hanaia i ka laau hoohiamoe.

            O kela wale no kahi huki a hana niho ma Honolulu nei i loaa na PAAHANA I HOOPAAIA me na mea e ae e hiki ai ke huki, hoopiha a hoopaa i poo gula a puna paha e hiki ole ai kke ikeia ke ano e mai ka niho maoli ae, a e paa no ia no umi makahiki malalo o ka hoopaa ana, me ka LOAA OLE O KEKAHI HUNAHUNA O KA EHA.  He POE WALE NO I HOONAAUAO A HOOKUU MAIKAI IA na poe lawelawe, he poe i lawelawe mua ma keia oihana mai ka 12 a i ka 20 makahiki, a he loea ma ke poo o na mahele like ole o keia oihana.  E kipa mai io makou nei, a e ike no auanei oukou i ka oiaio o ka makou e hoolaha nei. E hoike mua aku no makou ia oukou i ka nui o ko oukou lilo i ka wa e NANA MUA AI E KA UKE OLE

            PAA NIHO KU'I                   $5.00

            NIHO GULA                5.00

            HOOPIHA IA ANA

            ME KE GULA              1.00

            HOOPIHA IA ANA

            ME KE DALA                .50

 

            Ua lawa ko makou inoa i ka hooia ana i ka maikai o na hana a pau.

            NEW YORK DENTAL PARLORS

            Room 4, Elite Building, Alanui Hotele.

 

            HE MAU WAHINE NO KAHI NO KA WAHINE

8 a. m.                                     p. m.

 

            AWAIAULUIA KA MOIWAHINE O HOLANI.

 

            ME KA DUKE 0 MECKLENBURG-SCHWERIN

 

            THE HAGUE, Feb. 7. I keia la iho la i mareia ai ka Moiwahine mua ioa e noho ana ma ka nonalii ana maluna o keia aupunui me ka Duke Henry o Mecklenburg-Schwerin, a mamuli o keia awaiauluia ana o laua, ua lilo ae la ua Dukenei i alii no ko Netalani mamuli o ke kaumaha ana o ka Moiwahine. O keia kekahi anaina mare nani loa i ikeia maloko o na la loihi maloko o keia kulanakauhale. Ua malamaia keia mare malalo o na rula kahiko malalo o ka luakini kahiko.  Groote Kirk.

            O na pilikoko wale no kai ae ia ma keia mau anaina, aka, ua hoopihoia ke kulanakauhale me ka poe makaikai mai kela wahi mai keia wahi mai.  Ua malamaia he paikau, hulahula a pela aku. ma kela wahi keia wahi.

 

HOIKE KULA AHAHUI OPIOPIO

IMIPONO KARISTIANO O

KOOLAU KAUAI.

 

            Ma ka Luakini o Poni Moi., Koolau Kauai, Feberuari 3, 1901.  Ua malama ia ae ka Hoike Hui o na kula Sabati o keia mau Ahahui.  Anehola, Koolau ame Kilauea ma ka hoomalu ana o ke Komite hoeueu.

            A. K. APOLO.

            Ua hoomaka ia na hana i ka hora 12 awakea, me ka himeni, aoao, 144 Lei Alii pauku 1: 2 me ka pule a ka Peresidena o na Aha Hui Opiopio G. M. Huddy.  Mel houia ka aoao 145 Lei Alii pauku 1: 2: 3.

            Na olelo hoolaha mai a P.M. Castro no Anehola.  Geo W. Mahikoa no ke kula Sabati mele houia mai ka himeni 104.  Euanelio pauku 1: 2: 4: 5.  Malamamaia ka lulu dala no ka waihona o ka Ahahui.. Anehola 1:50.  Koolau 3:00 Kilauea 1:50  na makaikai, 2:50 mele houia ka aoao 56 o ka Lei Alii pauku 1:3.

            Malamaia ka hoike o na kula.

            Kula Sabati o Anehola e alakai ia ana na haawina e Hose Castro a e alakai ia ana hoi na himeni, e William Meheula, huina haumana me na alakai 17 manawa i paahanaia mai 17 minuae Mele mai ke Kula o Koolau, i ka aoao 82 Lei Alii pauku 1:2. Kula Sabati o Koolau, e alakai ia ana na haawina e Kaina Lowell a e alakai ia ana na himeni e Jimmy Wenner.  Huina Haumana me na alakai 33, manawa i ulele ia mai e lakou 26 minute.  Mele mai ke Kula o Kilauea. i ka aoao 4 Lei Alii pauku 1:2.

            Kula mai Kilauea e alakai ia ana na haayina e J. Makani a o na himeni ia Geo. W. Mahikoa Huina Haumana ame na alakai 18 manawa i kakeleia mai e lakou 8 minute.

            Mele hui mai na kula a pau ka aoao 46 Lei Alii pauku 1.

            Na olelo paipai mai a Geo. W. Mahikoa, J. K. Mahikoa J. K. Apolo William Huddy ma ke noi a J. K. Apolo i ka hoike a ke kakauolelo ua ikeia ka huina i akoako mai huina haumana ame na alakai, 68 na Luna Nui 4 Makaikai 18 pau loa 90 huina dala 8:15 manawa i hanaia e na kula Sabati 51 minute noi mai o G. W. Mahikoa e hokomoia ka moolelo o keia la i ka Nupepa Kuokoa.-Aponoia:-hookuuia na na hana me ka maluhia nui ame ka ha uoli ina hana holomua a ko kakou Haku Iesu Karisto, ma ke mele ana ma ka aoao 8 Lei Alii me ka pule a William Huddy.

            WILLIAM HUDDY

            Kilauae, Kauai, Feberuari 8 1901

 

            Ua hala ma ke ala huli hoi ole mai i keia mau pule iho nei o Miss Annie Apua-kekahi o na opuu hinano mahalo o na pali Kooau., ma Laie, mahope mahope  iho o ke kaamai ana no hookahi pule wale no.  Me na makua ame na ohana pu no hoi kekahi ke kumakena o ke Kiohana nei, no ka lei Gula i haalele iho la.  Aloha No!

                                  HOOLAHA KUMAU.

 

KA HUI ALOHAO ME AINA O OAHU

MAHOPE AKUUE@ON

 

MANAWA HOLO

Mai a Mahope aku o lulai 5. 1895

 

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Ka Hui Alahao Me Aina O Oahu

Manawa Holo

Mai a Mahope aku o lulai 5, 1895

 

Will o Ewa Hiki I Waianae Hiki I wili o Hiki I Waianae Hiki I Waianae

Kaa Ukana na la a pau Ewa na la apau na poaouo uio na la apau

Na la a pau Sabati walo no.

 

A.M. A.M. P.M. P.M. P.M.

 

Haalele ia Honolulu 6:40 9:15 1:15 1:45 3:10

Haalele ia Manana 7:40 9:35 2:28 2:28 3:33

Haalele WIll o Ewa 8:10 10:19 2:49 2:49 6:14

Hiki i Waianae ----------- 10:34 ------- 3:24 4:49

 

Waianae na Will o Ewa Waianae na Will o Ewa Iki i Waianae

la a pau. Kaa Ukana la a pau na la a pau. nae ua Poao

Na la a pau no me Sabati

Koe Sabati

 

A.M. A.M. P.M. P.M. P.M.

 

Haalele la Waianae 6:44 ---------- 1:32 --------- 4:16

Haalele Will o Ewa 7:19 9:10 2:07 3:51 4:51

Haalele la Manana 7:50 9:48 2:35 4:22 5:22

Hiki i Honolulu 8:23 10:30 3:11 4:55 5:56

 

E lawe ana na kaa ahi hali ukana i na kaa ohua o ka papa ekahi.

 

G. P. Denison

Luna. F. C. Smith

Luna Kual Palanala Holo.

 

            E lawe ana na kaa ahi hali ukana i ua kaa ohua o ka papa ekahi.

            G. P. Denison, Luna

            F. C. SMITH, Luna Kuai Palanala Holo

 

Metropolitan Meat Co.

(Hui Kuai Pipi Metropolitan)

G. J. WALLER (Weia)- Luna Nei

 

108 Alanui Moi.

Poe Kuaia Hoolako i na Moku

ME

a Io Pipi, Hipa a pela'ko

 

E loaa mau ana na Manu ame na Kamano i hoohu'ihu'iia Hoko e  ka Hau

            Makepono ke Kuai i na I'o Pipi mae nei.

 

TELEPONA HELU@

2786-tf

 

Ka Ayer Laau Kunu

 

            No ke Anu, Kuau, Ma'i ma ka Puu Puu Eha, Anu ame ka Ma'i Ai Ake heenaka hou.  Aohe lua e loaa ai oe Laau Kunu a Ayer.  O keia ka laau kunu kaulana loa i ikeia ka holoiea o na lapaau ana maloko o ka Oihana lapaau, a ua apono loa na Kauka lapaau ma kela ame keia wahi.  E hoomaheaiana ia i ka aai ana i ka pale lahilahi i pili aku ai ka ma'i, wawahi i ka male paakiki e kunukunu a e maneo ai ka puu, hoopau i ke kunu ana, a loaa hoi ka oluolu.  Ma ke ano laau pale @ kokoke loa noloko o ka ohana o ke AYER LAAU KUNU ka helu ekahi.  Aohe lua o keia laau no ka hooia @ ke Kunu Ho, kunu Kalea, Puu @ha, ame na ma'i apau o ke Ake-mama I loohia mau ai ka poe opiopio.  Aohe ohana i palekana. ke ole e loaa ia lakou.

 

Ka Ayer Laau Kunu

-OIA-HOI-

KA AYER CHERRY PECTORAL

I homanaukaula e

DR. J. C. AYER & CO.

Lowell. Mass., U.S.A.

 

            E makaala loa no na laau hoohali@like kumukuai e@i. Ka inoa o@ laau, oia ka AYER CHERRY PECTORAL.  E ikeia inoa mawaho o ka wa-hi, a maloko nohoi o ke kino o kela ame keia omole.

 

            Ke pookela o na laau no ka malama ana.  ka hooulu ana me ka hoenani ana i ka lauoho, oia ka.

 

Ayer Laau Hooulu Lauoho.

 

            Aole e kepia ke poo, oia na ma'i puu puu. aole hoi helelei ka lauoho. @ maloohaha mai ka lauoho.  hinawea nawe a ano hina mai, alaila, na @ laau e ho'ihoi  hou ae a kona ano m@ a hooulu lupalupa ae la i ka lauooho. Ma na wahi apau o keia Laau Hooulu Lauoho a Ayer ke pookela. a ua @ia i punahele a i hoapili no na @ ame na keonimama.

 

Ayer's Hair Vigor

I homakaukauia e

Dr.  J. C. Ayer, Lowell, Mass., U.S.A.

 

Na Medala Gula mai me hoohaike Mei e ka ao

 

Hollister Drug Co. Lt.

No Agena ma ka Paeaina, Hawaii