Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 8, 22 February 1901 — HALE O NA LUNAMAKAAINANA LA MUA. [ARTICLE]

HALE O NA LUNAMAKAAINANA

LA MUA.

l ka hoea ana mai o ka hora' 10 ponoi, ua ike ia aku la na hoa makaainana e akoakoa ana maloko o ke keena i hoomakaukauia me na noho no na poe makaikai, a me na pakaukau hoi [no na Lunamakaainana. I ka hoea mai. O ka hoonohonoho ana nae o na noho o ka Lunahoomalu o ka hale, a malalo mai ona, mamua pono iho, malaila ke pakaukau o ke Ma ka aoao ma Waikiki o ka Luna hoomalu, he pakaukau no ke kakauoleia o ka Panalaau me kana kakauolelo pokole. Ma Ewa hoi ona, malaila ka pakaukau o ka poe kakau Nupepa (No makou keia.) I waena hoi o ka lumi, ua hoonoho ia na pakaukau liiiii he 30 rae na lako kakau: inlka, penikala, pepa a pela aku. (Aohe ohe i ikeia aku na kika puhl!) Ma kela mau wahi i noho ai na Lunamakaainana hanohano penei: Ma ka aoao ma Waikiki o ka lumi: Na Hon. Arch. Gilfillan, R.; Sol. Kawaihoa, H.; J. A. Akina, II.; S. H. Hpaheo, II.; R. Puuiki, H.; J. H. Hihio, H.; Wm. Aylett, R.; G. P. Kauimakaole, H.; H. M. Kaniho, H.; mawāena o ka lumi—na Hon. J. W. L. K. Kelki, R.; Wm. Mossrnan, H.; J. Aliulii, Jr„ H*.; J. Iv. Prendergast, H.; Jessie P. Aiakainai, H.; S. K. Mahoe, H.; J. K. Paele, H.; R. H. Makekau, H.; A. G. M. Uobertson, R.; ma ka aoao Ewa o ka iumi—na Hon. W. H. Hoogs, R.; Julian Monsarrat, R.; S. W. Wilcox, D.; q. W. Dickey, R.; P. W. Beckley, H.; Isaia Kaauwai, H.; J. Ewaliko, H.; W. B. Nailima, H., a me John Emmeluth, H. (O na huakumu mahope iho o rja inoa, oia no ka huakumu o ka aoao kalaiaina o na moho hanohano.) Ua piha maoli no o hope aku o ka luml a ūa kuku ka hapanui o ka poe makalkai iluna no ka noho ole.

Na ke keiki opio i hoopihaia me ka naauao maikai ma na kula kaulana 0 keia mau pae moku, ka mea Ha- j nohano, Hon. Frederick William Ka-; hapula Beckley i wehe i ka ipuka ha-| nohano o na hana kau kanawai ma kela anaina hanohano. I ka wa i ikeia aku ai o na manamana o ka uwaki e kuhikuhi ana i ka hora i hoolahaia no ka hana, oia hoi ka hora 10 o ke kakahiaka, ua ku ae la ua opio nei iluna me na hiohiona o ke kanaka naauao oiaio, ame ka wiwo ole a paweo iho hoi i ka nui maka e haka pono aku ana iaia, ua poha mai la kona leo me ka moakaka a haloiloi ole iho hoi, a puana mai la i keia leo ma ka olelo namu: "E o'u mau hoa lunam'akainana. Oiai, ua akoakoa mai nēi kakou malalo o na kauoha a ke kanawai i hoomanaia hoi e ka poe koho balota, a ke ike nei au ua piha na ,noho 1 hoomakaukauia no kakou, me he mea la, he mea pono loa no kakou i keia wa, ano, e hoonee aku i ka hana a kakou i hoounaia mai nei e lawelawe. Oia hol: e hoomaka kakou i keia wa, e lawelawe i ka hana, a ke waiho aku nei au i ka inoa o ka Mea Hanohano, R. H. Makekau, i Lunahoomalu kuikawa no keia Hale." Kokuaia Ma kana ninau ana, ua hooholo lokahiia. Ma ka ukaii ana a ka Mea Hanohano nana ka inoa i waiho aku, wa hoonohoia aku ka Mea Hanohano R. H. Makek&u ma noho i Lunahoomalu kuik&wft« Hoike mai ka Lunahoomalu, ua ma-

kaukau ka Hale no ka hana e nee aku ai imua. , , ~. . .• .« j Na Hon. Beckley i noi mai 1 Kakauolelo Kuikawa, a waiho mai la 1 ka inoa o Wm. Mossman, kokuaia. Hooholo lokahiia. | Nā Emmeluth, e kohoia i Komite e hoike aku i kekahi Lunakanawai Kaapuni a Kiekie paha, ua makaukau ka Hale e lawe i ka hoohiki oihana. Pahaohao ka Lunahoomalu i ka maopopo ole o ke kulana oiaio o na moho. Noi mal o Dickey o Maui e ninauia ke noi Kakauolelo. Hooholola. Kaheaia o Wm. Mossman e lawe l ke kulana Kakauolelo Kuikawa. Noi hou mai o Emaluka e noonooia kana noi mua. Aole kokua. Noi mai o Hon. Beckley e kohoia e ka Lunahoomalu i Kom.ie Nana Pafapala hookohu. Kokua a hooholoia. i Koho ka Lunahoomalu i na Hon. J. A. Akina, Jno. SJina.uka anie A. G. M. Rohertson. j Mahope iho o ke kali ana no kekahi mau minute loihi, a.uai.e; no paha e piha ka 10 minute, ua ku mai o Beck-' ley a noi e hoomaha ka lia;e no hoo- i kahl hora. Kokua a hoohoioia. Aole nae hoi i piha La 1j nnuute mahope lho o ka hooinalia atia, ua pau hou na Lunamakaamana i ka hohoio no ko lakou mau .iono, a ia wa no hoi i loheia aku ai ka j_.ui:ahoomalu e hea mai ana i ka Haie u..it ke anauia e hoomalu. ; I ka malu ar.a, ua ku mai ka Hon. J. A. Akina ū iiōiAe i-ai i.ia ka hoiu-; helu ana i k;t hoiiio a Koi.a Avoaiite. • Hoike mai oia, Le i;a:.ako:u ka nui o. na LunamaKaaiha. a i ūouo 'poao ia.! O na Luru. ..id.kaa.:.:a.ia i Koiioia, oia j kela: Apana I—W.1 —W. B. Nalllma, S. H. Haa-i heo, R. H. M.ikekue., j. i^wa.liko. Apana 2— J. W. J. Monsar-| rat, J. K. Kanino. Apana 3—F. W. LL-c.vw/, P. Ka- ; uimakaole, C. W. boi. Kawaihoa, J. H. Hiaio, j. Jr. Apana 4—A. G. A. F. Gilflllan, Wm. A,v.vti, . xi. Hoo£S, J. W. K. Keiki, J Kama ae. Apana 5—S. K. J. Makainai, W. Mossma.., j. i.. Paeie, J. K. Prendergast, J. īiLiiuieiUih. Apana 6 —S. W. ai-u J. A. Akina, Isaia Kaauwai, R. i'uaki. Noi mai o Beckley e aponoia ka ike a ke Komite. ,KuKaa a,hooho.oia. Nlnau hou ka Noho ī ka iaiua o ka Hale.

1 Nol mai o Mahoe e kohoia i Komite Kii i Lunakanawai i.a. a e hoohiki i na hoa o ka 4 Hale. Uluaoa ma keiu wahi, no ka maKemaK.; o kahi mau hoa na ka Hale e nu/iu. Ma ke noi hou ana a Mahoe. ua waihuia na ka . Noho no e koho 'niai i ke Koinite. ) Kohoia e ka Noho Keia mau keoni- • mana hanohano: b. K. Mahoe, F. W. i K. Beckley ame \». B. ( Nailima. I ko kela Komiie puka ai.a aku mawaho o ka lumi, ua nuha loa hou ka Haie, a I ahona i ka'mumu mai o kau poe kakau nupepa ma ko iakou wahi. Ua aneane 15 m:nute paha keia noho i wale ana pela, aohe hana, ua hoea hou mai la ke Komil.e, me ka Lunakanawal Kiekie, W. F. Frear. I ka wa o ka Lunakanawai Kiekie 1 i ku mai ai ma ka aoao o ka Lunaj hoomalu o ka Hale, o ka wa no ia i kuku like ae ai na Lu.iamakaainana ame ke analna holookoa i luna. I ka lohe ana o ka Lunahoomalu i ka hoike a ke Kornite ma o Mahoe la, ua ninau koke mai la oia 1 ka Hal* j i ka manao o ka Hale, a ua hoike aku ka Hale i ka apono i ka hoike ! me ka makaukau r.o ka lawe ana i ka

Hoohlkl Oihana. Ua hoike aleu oia .ia : ) la. mai.awa ua kau like ae la na iima o na Lunamakaaiiaana a pau i luna, ame ka leo moakaka, ua noopuka mai .a ka Lunakaaawai i na olelo o ka hoohiki. i Mahope o ka hoohiki ana, ua noho like iho la na mea a pau i lalo, a hoike mai nei ka Lunahoomalu, ua makaukau ka Hale no ka hoonee ana o na hana imua, Noi mai o Mahoe e hapaiia ke kumuhana wae luna. Kokuaia. Hoakaka hou mai o Mahoe, oiai, aole he mau rula i ikeia i keia wa no ka Hale, noiaiia, he mea pono e ukali malalo o na ruia maa mau o ka poe naauao. laia no e kamai io ana i kona manao, ua ku ae kekahi moho a koi mai i ka Noho e ninau. Hooholoia ke kumuhana wae luna. Noi mai o Hon. F. W. Beckiey e kohoia 1 Olelo Kuikawa, a waiho mai la i ka inoa o J. H. Wise. Kokua a hooholoia. Ma keia wahi, ua hoike mai la ka Noho, ua haaleie loa ka Hale i kekahi hana nui loa, a he mea pono e hapai koke la kela kumuhana, oia hoi: ka hea inoa. Nolaila, ua kauoha aku oia i ke kakauolelo kuikawa e hea mai i na inoa o na Lunamakaainana. He 28 i o mai a he 2 i haule. Na mea i haule, oia r.o o J. W. Keliikoa o ka Apaaa Elua, ame J. K. Kekaula, oia apana hookahi no. Noi mai o Ueckley <■ hoonee na hana imua. Ninau ma! ka noho,>heaha la ka hana imua o ka Hale i keia wa? Hoike mai o Mahoe, o ka hana i maopopo iala, oia no ke koho ana I Pe. residena i.o ka Hale, a ua waiho pu mai no hoi oia i ka inoa* o ka Mea Hanohano, J. Apukai Akina, no ia kulana hanohano. Kokuaia. Waiho mai o W. IL Hoogs i ka inoai 0 Jno. Emaluka, a kokuaia. Hooie o EmaiUka i keia hanohano loaa wale ole. Ma keia wahi, ua loh*?la aUu ka Mahele Olelo e kapa ana i iea Lunahoomalu he "Lur.a walaau," a mahope koke iho no, ua loaa aku la keia olelo makor.a maoli no, i ka Noho i kaj wa i ninauia ai o ke kumUhana o kaj Hale i kela wa. ] Hiakaka Lou o Mahoe i kona manaoj e pi!i ar.a i na rula o ke koho ana. ina j ke* ana i na rula maa mau i ka 1 loaa ole ai he mau rula e pili ana i kekahi kumuhana. Hoihoi hou o Hoogs i kana moho Peresiuena. Hoike hou mai o Mahoe, he hookalii no moho, o leaha, a e pono e kapaeia ®a rula, a e kohoia ka Peresidena ma $a balota ana a ke Kakauolelo Kuikawa. Hooholoia.

' Hoike mai ka hale, he hookahi no moho imua o ka Hale, nolaiia, e koho ka Hale iaia ma ke ano a ka Hale i manao ai he kupono. Noi mai o Gilfillan na ke Kakauolelo e baloka. Kokuaia. Noi mai o Hoogs e kapaela na rula. Kahea kahi poe "Ninau! Ninau!" I ka ninau io ana, ua hooholoia, o kapaeia na rula. Noi o Mahoe na ke kakauolelo e hana i ka baloka no ka Hale. Noi hou o Mahoe na ke Kakauolelo e hana i ka baloka no J. A. Akina. Hoopaapaa iki ma keia wahi no ka inoa maoli o Akina. • Hoike ke Kakauolelo 1 kana haloka me ka inoa J. A. AKINA. Ninau ke Kakauoleio Kuikawa, Wm. Mopaman. pehea la. nawai e ukali mai i ka Mea Hanohano? Noi o Mahoe e hoonee na hana o ka Hale imua.

Ma ke kauoha a ka Noho, ua ukalila aku ka Mea Hanohano, J. Apukai Akina ma ka noho o ka Mea Hanohano S. K. Mahoe. I ka wa a ka Peresidena o ka Hale i ku mai ai ma kahi kiekie ana i ae ae la a kau maluna o kona mau hoa lunamakaainara, ua hoike mai la oia i ka wai huihui e aielale malie ana Loko 0 kona puuwai,—he aioha n.e ka mahalo piha i ka hanohano kiekie iea 1 kauiia aku maluna o kena hokua a ua kalokalo mai r.o hoi ia i koi a mau hoa paahana, e auomo like i ke koikoi o ka haawe a ka lehuiehu i kau aku ai maluna o lakou a pau. Ua kono ikaika aku no hoi oia i kona mau hoa, e lawelawe 1 ka hana me ka ika:ka a pau, me ka hoopono. Ua uauhiia kela niau oleio me ka maokioki e ka maheie oielo kuikawa. Heike mai ka Noho,-o ka hana ma ka papa, oia no ke koho ana i ka Hope Ijuna Hoomalu ro ka Haie. Waiho mai o Mahoe i ka inoa o F. W. Beckley, Kokuaia. Ku mai ka mea Hanohano Opio, a ' hoi ke mai i kona manao. ! I mai oia: "Owau o kakou ka Lunaunakaainana opio ioa, a ke manao nei au, ala no l waena o kia iehuiehu o kakou, he mau keonimama i piha i ka makaukau kupono mamua ae ou. He mea pono no paha ke kohoia aku kahi 0 lakou. Aka nae, aole no au e haalele aku ana ika har.a e waihoia mai ana ia'u." Hoike mai ka Noho, he hookahi no inoa imua o ka Hale. Noi mai o Mahoe e kapaeia na rula, a na ke Kakauolelo no e koho. Ma keia wahi, nui loa aku kana mau olelo hoakaaka. Uluaoa ae nei no hoi ka poe ike namu ole. Lohe hou ia aku nei no ka huaolelo "Lunawalaau." Hoike mai ka Noho, he mea pono paha e loaa he mau rula kupono no ka hookele ana i na hana o ka Hale mamua o ka hooneee ana imua. 1 Noi mai oR. H. Makekau e hooholoia na Rula o ka Ahaolelo o ke kau hope loa o ke Aupuni Repubalika o Hawaii 1 mau rula kuikawa no keia Hale a . hiki i ka wa e hooholoia ai ona mau rula hou. Nei mai o J. K. Prendergast e pakuiia keia: a o na rula e kue ana i ke Kanawai Kumu o ka Panalaau nei ame na kanawai o Amerika Huipuia, e kapaeia no ia. | Hooholoia e llke me ia i pakulia. | Noi mai o R. H. Makekau e hapaiia ke koho Kakauolelo mau. j Hoakaaka mai o Mahoei kona ma- | nao kakoo no ia kumuhana hookahi no. Hoike ka Noho, oia no ke kumuhana imua o ka Hale. Waiho mai o S. K. Mahoe i ka inoa o S. W. Meheula i Kakauolelo mau. Kokuaia; Aole inea eae . Koho lokahiia.

Hoohlklla ke Kakauolelo mau e ka Peresidena o ka Hale. Waiho mai o R. H. Makekau i ka inoa o J, H. Wise 1 mahele Olelo mau. Kokuaia, a no ka hookahi inoa wale no, ua hooholo lokahiia. Kahunapule. Waiho mai o Makekau i ka inoa o Rev. J. N. Kamoku. Kokuaiia. Na Wm. Ayleaa i waiho mai i ka inoa o Rev. Manase. Kokuaia. Hoakaaka mai o Makekau i ke koho ana ia laua. j Kue mai o Beckley i ka nee ana o na hana imua malalo o na rula. Hoike mai oia, aole i mana ka hoopaa anao I na moolelo o ka Hale ma ka Olelo Be- I retania ina aole i unuhiia na hana ma 1 ka Olelo Beretania e ka Mahele Olelo i hoohikiia.—Nui ka mahalo i ka naauao 0 keia Opio ma keia nlnau ano nui. Ka hana ia a makou na Opio, a e ike 1 ka Hawaii! Hooho like na lunamakaainana naauao i ke kupono loa o kela kumu kue a ka lunamakaainana opio. Hoike mai ka Noho, ua kupnno no ka kana hoohlki ana ma ka oleio Hawaii no ka mea, ua maopopo nu 1 na poe a pau ka makaukau o ka Mahele 01el(j. —He kapulu keia hana!— Paakiki loa ka Lunamakaainan.i opl'); a ua kakoo ikaika ia ola e na moho naauao eaea pau. a ke noi a Prendergaat, ua hookohu ia kau o Beckley i mea unuhl i ka hoohiki a ka Maheie Olelo ma ka Oleio Beretania. Noi mai o Prendergast e nee ka hana imua, a mamuli o kona eletr me ka mlkomiko, ua ua kohola aku oia i mea !awe papale ohi balota n,\ I;a poe lunamakaainana. I ka baloka ana no ke Kahunapulo ua ioaa he 27 baloka. penei: n«« Kamn* ku, he 21 a no Manase, he 6 wale no. ,

Koho ponoia o Rev. J. N. Kamoku 1 Kahunapule no ka Hale. j Noi n.ai o J'. K. Paele e kohoia 1 Komite e hoike aku i ke Kiaaina, ua makaukau ka Hale no ka hana. | Kue mal o PrerderEast, a i mai ona j una mua no ka Hale, a manope ke Klaaina. Kakooia keia manao o Pamawaho. Kiai Hale: Waiho mai o S. K. Mahoe i ka inoa o J. K. Nakookoo i Kiai Hale. Kokua ia. Na ka Niho i wniho mai i ka inoa oJ. P. Haiola. Kokuaia. Na Kauimakaole hoi i waiho mai i ka lnoa o Kailimai. Kokuaia. Noi mai o Prendergast e paniia ka waiho inoa moho ana. Hoohoioia. Ma ka helu ana o na haloka, he 27 penei ka ioaa: Nakookoo 14; Kailimai, 9; Haioio, 4; (He poe Home Rula wale no leola he keu aku nae a ka hakaka wale mawaena o lakou iho no ,no na wahi bona iwi āna lunamakaainana. Heaha la anei hol ka hefa? He ola ia!) Elele. Waiho mai o Mahoe i ka inoa o J. P. Kahahawai 1 Eieie. Kōkuaia. Na Kauimakaole i waiho mai 1 ka inoa o Kaona. T'a Kar.iho, ka inoa o Ilaiola. Na Beckiey hei i uai.:o aku i ka inoa o Dariel Keliiaa. Kokuaia. Ma ke kohb ar.a, ua loaa k.ia mau huina baloka: Kahal.awai, 37; Keliiaa. 7; O. Kaoa 3 Noi heu n.ui o Di<_key, e kchjia i Komite Hoike aku i ka Kiaaana. . Kue o Emaluka i kua «.jjnu hana ana i hooikaika ai i k.r o. i lea o ka hoomaka ar.a o na hana. I īnai, o ka nui loa imua o ka Haie, oia ī.o ka noonuo ai.a i mau rula. t Hoakaaka n.ai o Prenderga3t., o kekahi luna i loaa ole maia.o u su rula o ke au Rebubaiika o liawaaii, oia no ka Luna Pulunii Hale. Hoohoioia e kohoia i luna no keia hai a. Na Kaniho i waiho naai i ka inoa o Kauimakaoie. Kokuaia. Hoakaaka mai o Hon. Kaulmakaole, "o kā mea nona kela inoa, o G. W. K. kora maU hua kumu, maMa hoi o kuhihewa ka lehulehu oia no ia. Na Hihio i waiho mai i ka Inoa o John Kahiolani. Kokuaia. Na Hon. Puuki i wainu mai i ka inoa 0 Chas. Hapai. Kokuaia Na Mahoe hoi ka inoa o H. K. Heemano. Kokuaia no. Ma ka baloka ana, ua loaa keia mau huina baloka penei: Kaulmakaole 7;Kahiolani, 3; Hapai, 11; Meemano, 4; He elua mau baloka i hooleiia no ka paewa o ke koho ana. Waiho mai o Hon. Beckley he Oleio Hoohoio e koho ana 1 Komite Hui ke kulike nae me ka apono o ka Senate no ka hoike ana aku i ke Kiaaina ua makauakau ka Ahaolelo no ka dawelawe ana 1 ka hana o ke Kau. Mamua ae o ka unuhlia ana o keia Olelo Hooholo, oiai, e wehewehe ana no ka mahele Olelo 1 na olulo hoakaaka a Beckley i ho.ke ai ma ka olelo makua ua ku mai la o Aylett a noi e hoopanee a hiki i ka auina la. No ka mea wahl ana: ke hoohana nei kak .u ia kakou iho a oi aku mamua o ka mea kupono oiai, o ka hapalua kia o ka hora 12 a no ke aha kakou e hiki ole ai ke boi hou mai ia nei i keia auina la i ka hora 1 me hapa e like me ko kakou manao O ko Kakou kuieana no ia." Nui ka hoopaapaa ma keia wahi a aole-no ka Noho i rula mal, mao iki ae *ka haunaele. Mamuli o ke noi a Kaniho, us; hocnt<» ia na har a imua. Ma ke noi ana a Beckley, i kokuaia ua hooholoia e koho ka Noho 1 ke Komite Hui, elike me ka Oleio liooholo. Koho ka Noho i na Hon. Beckley, Kumulae, ame Prendehgaat. Hoike mai o Makekau, o ka wa pono keia e noi ai e hoomaka ka Hale. Mamua ae nae o ke kokuaia an-i, na noi mai oia e kohoia i Ko:nKe Huia. Kokua a Hoohoioia. '* Koho mai ka noho i kt ia mau keemimana: Makekau. Hoberst.on, hsih- Haaheo. Noi mai o HiHio e hoopaneo ka Hafe a hiki 1 ka hora 10 o ka Poaha, A. M. Kokua a Ilooholoia. Hoopar.ee i ka hora 12:45 P. M.