Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 8, 22 February 1901 — Hawila ke Koa A I OLE Magarita ka Ui. [ARTICLE]

Hawila ke Koa A I OLE Magarita ka Ui.

Ke ike nei kaua, e kuu heluhelu, eia he ekolu mau mahele puulu huakai imua o ka kaua mau hoomaopopo ana. Ka mua; ke Keikialii MaHona, ka Hoailona o ka Nohoalii o Hunegarla ame ka Naita Belamira i ka laua; ka Moi Humera ka Moi o ua Aupunui la, a luaui hoi o ua keikialii nei me Violeta kona kaikuahine; a o ke kolu ka huakai o na holt> lio ekolu i olli mal al mai waena mai o na koa o Melodiana Kakela, a e ukaliia ana hoi e kekahi kaoo lio o na Naita hihimanu i ka nani ame ka pohihihi. Ua maopopo ia kau ka mua ame ka lua, aka, o ke kolu, owai la ia? A no e kaikai ae kaua, e kuu makamaka heluhelu a hoa hooipo hoi o ka moolelo o na "Hoahanau ekolu," a nana ae i ka huakai helu ekolu a kaua i ike ae nei. 0 na holo-lio a pu-ekolu e holo mai ana mamua o kekahi kaoo lio e ukali mai ana mahope, he mau hiohiona like ole ko lakou e ike ia aku ana. Hookahi e kau ana maluna o ka lio keokeo, a he hulu keokeo hoi ke pulelo haaheo ana ma kona papale kila dala. Hookahi hoi e kau ana maluna o kekahi lio eleele, a he hulu poni uliuli hoi ke maewa hano haweo ana ma kona papale. A o ke kolu o ua mau holo-lio la, e kau ana ia maluna o kekahi lio ulaula a he hulu ulaula no hoi ke pulelo ana ma kona papale. Nolaila, he keokeo, he eleele, ame ka ulaula na hooluu a keia poe holo-lto e hoike mai nei ia lakou iho. 0 ka nani, ka u'i, ka hiehie ame ka hanohano na mea e alii ana maluna o keia poe holo-lio. A ma keia wahi, e ala ae ai h& mau ninau elike me keia ko lakou mau kulana pakahi. 1 ka hooluu eleele-owal ia; a heaha kona ano? I ka hooluu ulaula-owai ia; a heaha kona ano? I ka hooluu keokeo-owai la ia; a heaha kona ano ame kona pili ana. Opua i hiki mai, Kau ana 1 ka maka me ka hiehie. | Maalo ika onohi me ka nani. | Kike ana ika manao me ka ninau. Owai ia-owai aku-a owai oe? | Ka mua, ka lua ame ke kolu. Owai lakou a heaha ko lakou ano? | E kuu makamaka heluhelu, eia ke ime mai la ka mahele ekolu, a ke ike ae la oe i na ninau i ui ia ae la no na wai hooluu e kolu. 1 ka hele ana mai o ua huakai la a hoea ma kahi o ke alahele, a'u ame oe e kuu makamaka heluhelu, i ike ae nei ke Keikialii Moriana ame ka Nalta Belomira e kuka kamailio ana, aia hoi ua aneane loa mai la ka huakai aiii a ka Moi o Hunegaria e kokoke ioa e halawai mai me ke Keikialii Marlona.

I Ma ia wa hoi, i kokoke loa mai al ka huakai pu-kolu o na wai hooluu ekolu ja kaua i ike ae la, e kuu makamaka ! heluhelu. j He mea maopopo loa, o ke Keikialli j Mariona ka mea i maopopo i ka ano 0 ka huakai holo-lio e hoio aku ana jmahope o laua, a he mea huna hoi ia | iloko o kona umauma, aole ia he mea e hoike wale ia ae ana i keia wa. 1 Oiai e kaulana pololei ana ke kulana 0 ka huakai a ke Keikialii Mariona imua o kahi o ka huakai a kona luaui makuakane e nie mai ana, ua huli ae la ua Keikialii nei a kamaiiio aku la 1 ka Naita Belomira! ( "E Sir. Naita Belomira, i keia setona au e lawe mai ai ia oe iloko-o ko'u mau hilinai ana. "Oiai hoi, elike me kou hooia ana mai ia'u e lilo au i haku nou, ina owau io ka hooillna Moi o Hunegaria nei, nolaila, ma ka inoa o ua Hooilina Moi la, ke kauoha nei au ia oe, e hoio koke oe ma ke ano he alele mai ka mea i lawe ae i ka makalua o ua keiki la, a hoea i kahi o ka huakai alil e nee mai la. I ka hiki ana imua o ua huakai la, aole au kanaka e oe e hoike aku al, 1 ka oieio aka, o ka Moi Humera wale no. "Ma kona pepeiao oe e hoike maJu aku ai i ka olelo penei: I "Aole loa au e ae, ma ka aoao o ka pualikoa i hoouna ia mai nel au he e,lele, e kuka kamailio hou me kekahi | ona. kekahi kanaka Hunegaria, aia wale no ;a he koko alii kiekie loa iloko ona, 1 |hiki e hoohanau mai, he hooilina Ka- ■ raunu no ka noho alii o Hunegaria. I "E hai aku oe i ka Moi puuwai lokomaikai o na Hunegaria, ina aolie e ioaa he kana i moaliia kona mau aa koko makamae o ke alii nui ana no ka aina, aiaila, o ka Moi wale no o Hunegaria nei ko'u e hiki ai ke haiawai pu#a wehe hoi i na kukai kamailio ana no na mea e uili ana i ka hana i hoouna ia mai ai au he elele mai ko'u puali kaua mai. j "E Sir. Naita, mai hopohopo oe i ka ihoike ana aku i keia mau huaolelo a'u , i hoike aku la ia oe, a ola hoi kau e | lawe aku ai imua o ka Moi Ilihia o ' Hunegaria nei, he oialo ia mea ke ola. I "Ina e ninau mai ka Moi la oe, no ke kulana o ke kahaka nana i hoouna i aku ia oe iaia, ma ka hawanawana ana aku ma kona pepeiao, 1 ka mea a kou naau ponoi i koho iho ai, i ke ano ame ke kulana o ke kanaka nana e hoouna aku nei ia oe ma keia miaiona, elike no me ka mea a kou uhane l hoohuoi al a 1 hoike mai nel noho ia'u. "Ano e Sir. Naita, e e hoomanao i ka oleio hoolana, I keia la o oe pu me a'u ma ka Paredaiso. A e hoomanao pu iho hoi oe, aole he kanaka hookahi ma Hunegaria nei i hikl e hoike aku ia oe ia olelo, ke ole oia he kanaka e paa ana 1 ke ki o ko Hunegaria nel noho Aupuni ana. "Ua lawa kela mau holke ana a'u la oe, e Slr. Naita, no ke ano o kou Komisina elele a'u e hookohu aku nei la oe. E hele oe me keia mana I loaa aku Ia ie oe, a Ike auanei oe, i ka hoolea ana o na mea apau. "Aka, e kuu Elele," wahi a na keikialli la i i hoomau aku ai i ke kamailio ana imua o Belomira, mamua o kou hele ana aku, e lawe aku oe ! ke-

kahi mea a'u e haawi aku ai ia oe, a oia keia . I keia wa i haawi aku ai ua Keikialii la i kekahi komo lima hao. A ua loaa mai hoi ai komo lima iaia mahope iho o kona v.vhe ana ae i ka mikini lima klla o koi-.a pulima akau. A o keia komo-lima hao, oia ke komo-lima a ka Moi Humera i haawi ai i ua Keiklalii la ma kona wa he umi makahiki. A pa olelo hol ua Moi la, ina e nalowale kana keiki a hoea hou paha oia imua ona, alaila, o ka hoailona ia e ike ai oia o kana keiki no ia, ke ole nae e hooleia ua kanaka la i hoike mai i na komo la e na mea holke e ae a ua a ua makaukau la e ike ai ma ke kino o ua keiki la, ana, oia hoi, he hoailona kea ulaula ma kona hokua. Oia hoailona ka mea nana e hoomaopopo pona ae, o kana keiki no ia, lna , e kahuli ano e ana na helehelepa o ua keiki la ana, ma kona wa i ike &i iaian "E paa pu aku oe i keia komo-lima hao," a Mariona i hoomau aku ai i ke kamailio ana imua o Sir. Naita Belomlra," a ma kou wa auanei e akeakea la mai ai e na allhikaua ame na koa e hoopuni la i ka Moi Humera, e hoike ) aku oe i keia komo me ka olelo ana ae o ka hoailona keia o ke Aupuni o Hunegarla ka lunakanawai nui nana e hooholo no kou hiki ana e kuka kamailio pu me' ia, a i ole, e hoole mai paha oia i kou halawai pu ia, ma kona wa e ike ai i keia komo. ' "Ke hai aku nei au ia oe, o keia ke Sila hao Alii o ke Aupuni, a o ka Moi o ke Aupuni o Hunegaria nei ka hoike oiaio nb keia komo. Ano, e hele oe ma kau huakai. Ua kokoke mai ka hora." He mea oiaio, ua hoouluhia nui loa ia iho la ka noonoo o ua Naita Belomira nei e na olelo ana i lohe al mai ke kanaka aku no ana i manaoio loa ai 0 kona Haku Alii Opio no ia a no keia uluhia ploo i loaa laia, ua lele mai la oia mai luna mai o kona lio, wehe ae ae la oia i kona papale kila, hele mai la oia a paa ma mal la i ka lima akau 0 ke Keikialii Momona, ame na walmaka i hiolo ana ma kona mau papalina, pane mai la ia." "Ke ike nei kuu uhane me ka hoohewahewa ole o kuu Haku Alii Opio no jkeia. At.—o oe no, ka Ilooillna Moi o Hunegaria nei. 1 "Ano, e ae mai la'u e honi iho au i . kou lima, a e kala mai oe i kuu hewa, no ka'u mau olelo klc«kie loa i a'e aku ai maluna o'u. l "Ke ike nei au Ika lima, oka lima no la o kuu Alil Haku Opio, aka, o ka leo nae, aole ia o ka leo o kuu alli. O na olelo mana a koikoi i hoopukaia mal ka leo a'u e hoohewahewa nei, o na huaolelo no ia i maa mau i kuu Haku Opio. Ano, ua hauoli "kuu uhane, a ke hele nei au e hoike ikeia miaiona me ka hope ole." Ia wa i lalau mai na Naita Belomira nei i ke komo lima hao, a paa aku la, Papale hou ae la ia i kona papale kila a kau aku la ia maluna o kona io. A mamua hoi o kona haalele ana aku 1 kona lio elike me ka hikiwawe kupono ana e hoohana ak\f ai, ua huli ae la i hope a ike aku la i ke kaoo ihuakai e hele mai ana, a ia wa oia i huli mai ai i ke kanaka i mahaolo ai o kona Haku Opio no ia, a pane mai la. "E kuu Haku, e nana aku i kela huakai e hele mal la. O kekahl mahele aku paha kela o na koa o Melodiana kekahi." I ka hull io ana ae o ua Keikialii Mariona nei i hope, he oiaio ike aku la iia i na hooluu ekolu—Eleele —Ulaula amē ke keokeo. A ia wa oia i mino aka iho ai iloko ona, a olelo iho la ia: "Ekolu wai hooluu ekolu mahele ano Ekolu oukou, aka, hookahi no nae, ka Po, ka Wanaao ame ke Ao, ekolu , ilakou, ke kanikau, ka hoomaha ana a Ime ka hauoli, ekolu lakou. Nani na " | hana noeau a ke akamai. Ekolu mau jmea hoike ma ka honua, ekolu.ma ka ; lani. Ekolu mau haawina i ko Korinejto oia ka manaoio, ka manaolana ame 'ke aloha. O ke. aloha nae ka mea i 01. "O ke aloha o kuu maku aole ia e , pau. O ke aloha o kuu mau hoaloha, aole no ia e pau. Ae, i keia la i ikeia ,ai keia mau mea ekolu, ke aloha o ka j makua i na keiki i ko lakou mau hotaloha, huila ekolu lakou, aka, hookahi no*nae he aloha no ia."

Ma keia wahi i kaohi iho ai ua Keiklalil la i kona iio, a ku iho la ia me ke kali ana a hoea mai ke lio o ua wai hooluu la ekolu, oiai hol, e eleu aku ai ka Naita Belomira no ka hooko ana i kana miaiona. kuu makamaka heluhelu, ma keia wahi e huli ae kaua a nana aku i ka miaiona a ka Naita Belomlra iaia i hoea aku ai imua o ka huakal a ka Moi Humera e nee mai ana. I ka hoea ana aku o ua Naita Belomira nei i ke Aliikoa kiai mua loa o ka huakai alii ua loaa koke mai la ia 1 ka olelo kauoha mai ua Alii koa nei, oia hoi, ina he manao kona, alaila, imua ona e hoike aku ai i ka manao a nana e lawe aku ia ma kahi i makemake ia. Ma ia wa i pane aku ai ka Naita Belomlra. 'Aole oe i hoohewahewa ia'u. Ua ike oe ia'u, a ua hoomaopopo hoi i kou ano ame ko'u kulana. Ke hoike aku nei au ia oe, i keia la he Elele ay na kekahi mea i oi ae mamua o ke Kuhina Nui o Hunegaria nei, a ma la kulana au e ku aku nei imua ou. j "O ke kauoha i haawl la mal ia'u ma ko'u miaiona e lawelawe aku nei mai ka mea mai nana au i hoouna mai laohe kanaka e ae e hoike aku ai au i ike ano o ka'u huakai aka, o ka Moi Lokomāikai wale no o Hunegaria nei. Nolaiia ma ka inoa o ka mea nana au 1 hoouna mai nei, ke kauoha nei au ia joe, e hookaawale oe i ke alahele no'u ,e hoea pono aku ai lmua o ka Moi Hu|mera." I "Ina pela," wahi a ua Aliikoa nei i pane mai ai me ka hoomau ana mai hoi i ke kamailio ana, e kali iki oe maanei i a e kamaillo ae au I ka ukali'pilikino ponoi o ka Moi, a ina e ae -mai ana oia 1 kau noi, alaila, hoike mai au ia oe ia mea. O ka mana ae aku ia oe e like me kau i nonoi mai nei ia'u, aole hiki ia'u ke ae aku. "He mea oiaio no hoi, aole au i boohewahewa ia oe. Ua ike maopopo loa au i ka Naita Belomira oe, ke kumua'o ikakapahl a ka hooilina Moi nei o Hujnegaria, aka, ma ka mea e pili ana i ke ano o kau miaiona i hai mai nei ia'u ua hiki ole maollia'u i kou hoa kauwa nei ke ae aku, oiai, ua kau ia he kanawai paa maluna o makou na Hikoa e uk&li nei i na Moi o na Hunegaria nei, aole e ae 1 kekahi. kanaka i lilo i Elele mal kekahi aoao kaua mai e huipu he alo a he alo me ka Moi, ke ole e apono mua ia e kona mau alii ukali pili kokoke loa laia. A ofa hoi, ua hoike mai nei oe ia'u l ke ano o kau mi--Blona, nolaila, ke ku nei au i keia wa

ma ke kulana kanalua no k t k & . 0 kou ae ia ana e halawai k* oiai, ma kou lilo ana ī Kleh- r kahi kanaka i kapa iala iho h- ~' & k ' 1 oi aku ke kiekle amo ka ; mamua o ke Kuhina Nti: , nei. u:i hookanalua nui 1«-:. . "Ua ike no oe ame u'u no kulana pili Aupuni kieki. V. 4 *"' aku ike kulana Kuhina Nui n.> v punl oia no ke kulana hooilin u no ka nohoaiii. a nolaila, kau mau mea i hoike mal au * 5 he mea la, e hooia mai ana rr., 4 r " o ka hoaiiona karaunu o Hur.L. J nei ka me anana oe 1 hoounu m*. ma kela huakai. "E hoomanao hoi oe, ina » j( lv ana kau mau olelo mawaho a* j mea oiaio maoli. alaila. ua ku ,lt--0 kou lio ana he klkpi i kou M,-. ; kou Aina, a e auamo auanoi n- , awe koikol o ka hoopaila an.i ** n V kiekie i kou Mol ame kou Auim r .V "Aka, hoi ina he oiaio ua aV ti kona ilinau a ua ila hou mai h.i*" oilina Mol o ko kaua Aupuni n-: a io kou haku ma keia misior..t. d x " 1 nonoi aku au i kou kala ana - u , v no ka'u mau olelo i hoopuka r.kjV." imua ou. E hoomaopopo w. a malalo o na kauoha." "E hooko aku oe i ka'u haru -v hookaulua ole," wahi a ka Naiu iu, mira I pane aku ai imua o k. i halawai mai ai me ia. I keia wa i hoohuli ae ai ua nei 1 kona lio a hoi hou aku la r.,> k it * ana I hele mai ai. Ua hookele pololei aku la ia i k»>na ma ke alahele e halawai aku ai m ka aliikaua nui o na aliikoa uka' ka Moi. I kona halawai ana aku me na &. hikaua nui la, ia wa i hoike aku a! i na mea a pau 1 hoikeia aku i ka N. ita Belomira. I ka lohe ana hoi o ua Alihikaua nei o na lli koa ukall klno o ka Moi h. mera, ua huli koke aku Ia ia a he.i, aku la 1 ua Moi )a i na mea a ka e'., i hoilee aku al, me kona kalele ak hoi i ka olelo imua o ua Moi la, h- ~.. 4 pono ke ae ia ke noi a ka Naita »• mira malia, he mea oiaio kana ? ke m.ii ana imua o ka Moi," h* Uu wa ka Naita Belomirn i hilinai r-. kana mau olelo ma na ano a pau "Oi«f no hoi he kunvja'o kaka pi\ a ke Aliii Oplo, ka hooilina o k"u m puni, :i o ka mea ho! .• hooleU'ia r, t nei k'u; īiaule. e kuu &<■ i -»ia rt,. pv a keia N;iita i.anohano a kii.ikila kaukau mai nei e hele mai e ik. :i - » e ka Moi, ke ae ia kana noi i hn ,u-i mai nei ma o Sir Naita Helomii-., . "Ano, e kuu Mol, manao au e a" no kou lokomaikai alii. e hole m: ! k,. kauwa haahaa. ka Naita r., e hoike i kana mau olelo imua ■> Ia wa i kulou iho ai ka Moi II i-m nei n« kekahl manawa, a mah<; « a ae la ia iluna, a pane mai la \ , kona Alihikaua Nul. "E Sir Naita Uriano, ina o kuu V ♦ io kela koa hanohano a kilakil i - v. mai la, a oia io hoi ka mea nana i mouna mal nei ia Slr Naita imua nei o'u, alaila, e hoouna hnu aku oe i ka elele mua au i hoouna mua anu nei , a o ka mea hoi nana i law«» rr.i. nei i ka olelo imua o'u, e hai aku i k. Naita Belomfra, ua makemake kon. MoJ, a o ka Mol hoi o Hunegaria rr i mea hoike oi ae mamua o kan* . i haawi mai nei."

E like me ke kauoha a ua Moi ia pela i hooko aku ai ka elele a ku M ana ia imua o ka Naita Belomlra. "E Slr Nalta maikai, o ke kauoh* loaa mai,nei ia'u mai kuu haku mn oia keia, E hiki ana anei la •*» k' haawi mai ia'u i mea hoike oi aku ko na olelo wale no au i hai mal r« ia'u, a i laweia aku nei hoi imua n k; Moi." "E lawe aku oe i keia komo-llma h* a e hoike aku hoi lmua o ka Moi o n. Huneg-aria: a malla me keia ma e ike ai oia i ka olapa ame ka Om» ga o ko'u misiona." i pane aku Ri Belomira, Laiau mai Ja ua Naita Elele n»i 1 komo-lima hao la, a huli hoi nku 1« ia no. kahi ona I hoounaia mai al 1 ka iawe ia ana aku o ua komo-lin* hao la a hoikeia aku la imua o ka M: Humera, a ma ka wa hoi ana i Ike is ai i ua komo la, o ka manawa u ano e ai kona mau heleheiena. a pt> mai la oia: "O ke alahele a'u e hele hookahi ai, aole kekahi mea e ukaii ae O ka manawa iho la no ia o ua la e hoeu ae ai i kona lio, a o heie aku la no ia mawaena o k" r; mau aliikoa ukali, oiai lakou e k<: .r» ma kela ame keia aoao o kahi ar » • ( hele aku ana. Aia ua poe Aliikoa la ke kau !a ** lakou mau pahikaua mamua r<>n t ko iako mau alo, e haawi ana ho: lakou mau aioha. (Aole ! pau.)