Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 10, 8 March 1901 — Page 1

This text was transcribed by:	Iasona Ellinwood
This work is dedicated to:	Nā hanauna e hiki mai ana

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Ka Mana o ka Pahikaua

HAMILETONA TEREGOMA

@ koa Kaulana o Enelani—Ke Kupueu nana i kaili haaheo i ka @obano o ka Oihana kaua o Rusia

Ka mea hoi i hoohiwahiwaia e ka Emepara o ia Aina me ka Pua Kaulana o Ainahau.—Ke kaikamahine @ OLINOKAONOHI—LA.

MOKUNA XX.

HOOPAKELEIA O OLINO.

@ waiho ana me ka ehaeha, oiai, @uhoaia na lima me na wawae, ua @ na manao kaumaha i ulu ae, a i @ hoomaopopo iho, me he mea la, @ia au iloko o kekahi lua ahi @ O kekahi mea no hoi nana @kaumaha loa i ko'u naau, oia no @ ana e Deviniski me ka hiki @ ke panai hou aku no kana ino @ mai ai. Ina au e hemo ana, @ hooko koke ana no au i ko'u @ me ko'u mau lima o De- @nauli ai iloko o na ehaeha a @ pahikaua e kau aku ai maluna @ I ko'u noonoo ana i ko Olino paa @ malalo o keia ino, ua nui loa ae ko'u @ no ka mea, ua ike au, aole loa @ mea e ae nana e hoopakele i ka'u @ i aloha ai mai ka mana mai o keia @aka ino loa.

Hookahi wale no mea a'u i ike ai, @ mea hiki paha ia no ka hoopakele @ olino ame a'u mai keia wahi @ Oia no o Esaia. Ina oia e ike @ ka'u palapala i waiho ai ma @ home, malia paha e ukali mai ana @ mahope o'u, a hiki mai oia, nana no @ hoopakele ia maua. Eia nae, aole au @kaika loa i keia manao, no ka mea ua ike iho la au, he mea paakiki @ no Esaia ka hiki ke haalele i ke kulanakauhale, ke ole e loaa he palapala hookuu mai na mana maluna a @ maua kulana koa. No'u no nae @ ka hewa, i ka haalele ana aku ia @ me ka hoike mua ole iaia i ka'u @ mea a pau i manao ai e hana; a @ paha oia i ike iho ia mea, ina no @ hooikaika loa oia e uhai mai ma- @ oiai, oia wale no ko'u wahi @ maikai iloko o ka puali koa.

@ mau minute mahope iho, ua huli @ ko'u noonoo no ka Deviniski @ mea e hana ai ia Olino. Ua hoo- @popo wale ae no au, aole loa oia @ ana e hoolilo ia Olino i wahine @ me kona ae ole; aka, ua lawa no @ iloko ona e hooko ai i kona ma- @ ka ae ole ia aku. Me keia @ noonoo iloko o ko'u puuwai, ua @ka iho la au e imi i wahi no'u @ ai, i hii ia'u ke kokua ia Oli- @ lilo ana i keia hana pohihihi @a hala hou ae nei he mau @ ko'u lohe hou ole aku, i ke- @olu no i ka poino ka noho @ keia kulana, me ka mao- @ ka hopena e hoea mai ana. @ iloko o keia kulana o ka @nui, ua hoea mai la kekahi @ hauoli ai; oiai, ua lohe aku @ kamumumu mai o waho o @ he la he poe lio ka i hiki @ Ma ke ano o ka nakeke mai @ kaua, ua hoomaopopo iho la @ koa, a i ole ia, he poe ma- @ kuu lohe ana i ka leo kahea, @maopopo koke iho la au, ua @ la mawaho koke iho o ka @ua o ka lumi o'u e paa nei. @ uwa ae nei au me ka leo nui: @ Pinepine no keia kuhea ana @ liuliu, ua komo koke mai nei @ ia mau kanaka kino nunui a paa @ waha, i hiki ole ia'u ke uwa hou, @ mai, ina ka au e ewa hou, @ o ko'u make koke no ia ma ia @ Kau mai nei kekahi o laua i @ pu panapana ma kuu poo. Aka, @ i wiwo iho, no ka mea, ua ike @ laua e aa ana e lawe i kuu @ kela hora. Hoomau aku nei @ ka uwa ana me ka leo nui, a @ i hoomau ai a hiki wale no i @ ino ia ana i lalo, a hauhoia @ kawele nui ma kuu waha.

@au minute elima paha mahope @ waiho ana, me ko laua ku @ e kiai ia'u. A liuliu wale, ua @ mai nei ua mau kanaka nei @ na kaula o'u i hauhoaia ai @ wawae me na lima.

@ koke no, ua lohe aku nei au i @umumu mai ma ka puka o ka @ a weheia mai nei ua puka nei. @ no au i ike aku ai i kekahi alii- @ komo mai nei oia me kona @akai mahope ona, a o Deviniski @ nana e alakai mai ana ia la- @ke no hoi me ka'u i kamailio @ nei ia oe, ua komo mai nei oia nei @ keia hale i ka po nei ma ke ano @ maoli no; a na kuu poe kanaka @ hopu a paa," wahi a Deviniski @ilio aku ai. "I ko'u ike ana iaia, hoomaopopo iho la au, oia nei no, a @ hookuu no hoi au iaia, eia hoi, o @ hoao ana ma i@ lawe aku i ko'u @—no ka huhu paha i kona loaa pono @ Mamuli o ka'u kauoha, ua hoo- @ oia, a ua manao ae nei au e hoouna aku ia oukou e kii mai e hopu @ nei, hoea e mai nei nae hoi oukou. O ko'u makemake wale no, e lawe aku oukou iaia nei."

O ke alii o ua poe maikai nei, ku wale mai nei no me na hiohiona o ke ano makona, hoihoi ole i na olelo e kamailioia aku ana.

"E wehewehe koke i keia mau kaula e paa nei oia," wahi ana i kauoha aku aku i kona mau makai. A iloko o na minute pokole, ua hemo ae nei ua mau kaula nei o'u i paa ai, a ku ino ae nei au iluna, a nee aku nei a kokoke ia Deviniski me ka manao e kui iaia. I ka noonoo hou ana iho nae, ua ike iho nei au, he hana pono ole loa ia na'u.

Mamuli o ko'u ike ana i keia poe makai, ua ulu koke aenei ka manao iloko o'u, na kekahi Nihilisi paha i hoopii ia'u, no ka manao e mahuka ana au mai Rusia aku.

"E Lukanela Peterobichi, e hele pu ana oe me makou," wahi a ke alii makai; a ia wa ua hoailona aku nei kela i kona mau makai, a ku koke mai nei laua ma kuu mau aoao.

"He wahi manao ko'u ia oukou," wahi a'u i pane aku ai me ke kuhikuhi ana ia Deviniski.

"E kala mai oe ia'u. He paakiki loa ke kauoha i loaa mai ia'u, nolaila, aole e hiki ia'u ke kali iho no ka wa pokole loa," wahi a ua makai nei i pane mai ai.

I keia wa, ua ike aku nei au i ka pii ana ae o ka ula i na papalina o Deviniski no ka hauoli i ko'u hoohokaia.

"Ua hopuia ae nei au?" wahi a'u i ninau aku ai. "A no ke aha?"

"Aole e hiki ia'u ke olelo i kekahi mea," wahi ana i pane mai ai.

"Ua ike anei oe i ko'u kumu i hiki mai ai ia nei?"

"Ea! e oluolu mai oe, e hele koke kakou i keia wa, ano," wahi a ua makai nei i kauoha mai ai me ka oolea o ka leo.

Kani iki mai nei ka Deviniski aka i keia lohe ana i keia leo.

"Ua lawe keia kanaka ino i kuu kaikuahine," wahi a'u i kamailio aku ai. "Eia oia malalo o ka malu o keia kanaka i keia minute, a mamuli o ko'u alualu ana mai mahope o ko ia nei meheu, ko'u kumu i paa pio ai iaia nei. Pela au i paa ai iaia nei a loaa mai la ia oukou. E hoouna koke oe i kou mau kanaka e huli i kuu kaikuahine iloko o keia hale. E pono oia e hoi pu me kakou."

"Aole loa he kauoha i loaa mai ia'u e pili ana ia mea," wahi a ua makai nei i pane mai ai.

"Akahi hoi he kauoha o kau! He keu ka hoi keia o ka makai ino!" wahi a'u i hoopuka ai me ka piha maoli no i ka hoonaukiuki. "Pela iho la ka kou kulana kanaka maikai e haalele ai i kekahi wahine opio malalo o ka malu o ke kepolo e like me keia." Mamuli o keia mau olelo hoonaukiuki a'u, ua pii koke ae nei ka huhu o ua makai nei.

"Aole loa au e hana i ka mea i kauoha ole ia ia'u, wahi ana.

"Alaila, aole loa au e hele ana ke ole oia e hoi pu. E hoi hou kakou e huli iaia—a ina aole e hiki pela, alaila, e hoouna aku oe i kekahi o kou mau makai e hoi hou i hope, i loaa mai ke kauoha, a e noho kakou ianei e kali ai a hoea mai ke kauoha."

"He hana hiki ole loa ia. He kauoha paakiki loa ko'u, a aole e hiki ia'u ke alo ae. Aole loa no he mana e ae e hiki ai ia'u ke hoole i keia kauoha."

Ia wa, hoomaopopo iho nei au, he mea makehewa loa ka hoopaakiki ana, aka, ua ulu ae no ka manao e hakaka koke no ia wa. I ka noonoo pono ana nae i ka hopena oia hana, ua ike iho la au, he mea makehewa loa ia. No ia kumu, ua noi hou aku nei au, e waihoia kekahi mau makai e kiai ia Olino. Aole nae i aeia mai.

"Aole anei oe e oluolu mai e hoonoho i kekahi mau makai e kiai i ko'u kaikuahine?"

"Ua lohe aku nei oe i ko'umau manao, nolaila, mai niele hou mai. E hele kakou i keia wa, ano."

I keia wa, ua piha koke ae nei o loko o'u i ka inaina nui no keia mau hana hoohoka ino loa a keia makai, a ua manao maoli no au, ua kipeia oia e Deviniski.

"He oi aku ke kau ana mai o ka hoopai koikoi o umi kaukani manawa maluna iho o'u mamua o keia hukiia ana aku mai ka'u mea i aloha nui, oiai oia iloko o ka popilikia, malalo o na hana ino a ko'u enemi. E aho e paa pio au, mamua o kona noho ana malalo o ka malu o keia kanaka piha i ka uhane o ke ino. E lawe mua aku iaia i kahi ona e malu ai, a mahope aku e hana ai ia'u e like me ka oukou i makemake ai—ina no no ka make."

Ma na hiohiona o ua makai nei i ike aku ai au, ua like ka'u mau olelo iaia, me ke ahe makani wale iho no. Ua kokoke maoli no au e kui iaia no kona nana mai ia'u e like me ia.

"He iwakalua o'u poe makai maanei i keia wa, e Lukanela Peterovichi. O ke kauoha i loaa mai ia'u, e lawe koke ia oe i ko wa e loaa ai, i ke kulanakauhale. Aole o'u makemake iki e kau i kahi lima maluna ou; aka, e hiki ana no paha ia wa, ke paakiki loa oe."

Ia wa, hu ae nei ko'u inaina a oi mamua o ka pono. Me ka hoomaopopo ole iho i ka hopena, ua holo aku nei au no ka puka o ka lumi a'u i manao ai, aia iloko o laila o Olino. Ua like nae ia hoao ana me ka ole. Ia'u no a huli ae e holo, ua hoopuni koke ae nei ua poe nei ia'u, a hopu mai nei. Kaualakoia aku nei au a hiki i waho, ma kahi o na lio e ku ana. Nui ko lakou olelo ino ia'u, no ko'u hookuli i ke kauoha. Aole nae o'u manao ia mau leo.

"E ae ana anei oe e hele malie e Lukanela, me ka holo makuha ole, i ko kakou wa e hoi ai?"

"Ae, ke aeia mai nae ka'u. Aia keia: i ko kakou wa e hoi ai, me ka holo nui wale no kakou e hoi ai."

"Aole loa e hiki ia'u ke haawi i kekahi olelo hoopaa," wahi a ua alii makai nei i pane mai ai, me ka hoohoka. "O ke kauoha nae i loaa ia'u e awiwi loa. Eia ka ninau ia oe— ua hana inoia anei oe ma keia wahi?"

"Ua hoike mua aku nei au ia oe, aohe nae ou hoolohe mai."

Ia wa, huli hou aku nei oia i hope a komo iloko o ua hale nei a makou i oili mai ai. Ua olelo mai oia ia'u e kamailio ana oia ia Deviniski ia mea. Hele aku nei oia a kamailio io no ia Deviniski. Iaia i hoopuka aku ai, ua ike aku la au i ka pii ana o ka ula o na papalina o ua kepolo nei. Nana mai nei ia'u me na hiohiona piha i ka huhu, a mai lele hou no au i lalo e pepehi iaia, ina aole au i keakeaia.

"Aia au a oili mai loko mai o keia mau popilikia hou o'u, alaila, e huli ana au ia oe a loaa, alaila, kau aku i ka hoopai a ko'u lima e manao nei," wahi a'u i kamailio aku ai.

"Ahea," wahi ana i ninau mai ai. Aole nae i hiki ia'u ke hoopuka aku no ka mea, ua hoomaka mai la makou e holo nui, me ka nana hou ole aku i hope.

Ia huli hoi ana mai, aole loa au i kamailio aku i ua makai lapuwale nei, no ka piha loa o ko'u naau i ke kaumaha no Olino. Mamuli o ke kauoha ana o ua poe nei, aole e kamailio iki me a'u, ua maopopo ole ia'u ka lakou wahi e lawe nei ia'u. Ua hoomau ko makou holo ana ia la a hiki wale no i ko makou hoea ana i ka hale Oihana Makai ma Mosekao, a ua hookipa koke ia aku la au imua o Prince Bilabesofa, me ka nana ole i kahi kapa lepo, me ka lauoho pukalaki.

Ia'u i komo aku ai, ua ku ae keia iluna a haawi mai nei i kona lima no ka lulu ana.

"Ea! he oi aku no hoi kou hookaumaha i ko'u noonoo, e Luaknela Peterovichi. Me he mea la no hoi, he wahi mea ole loa ko'u ohana ia oe o kou hana ana me keia."

"Heaha ke ano o kau mau olelo e hoopuka mai nei?" wahi a'u. "Ua paa anei au malalo o ka hopuia?"

"He oi aku no hoi oe o kahi mea aloha ole i ka poe i kokua ia oe! O keia anei ka mahalo au e panai mai i ka poe nana oe e hapai ae a kiekie. I ka nana aku i kou kulana i keia minute, me he la, mai loko mai nei oe o kekahi popilikia ano nui loa. He oi aku no paha oe o kahi mea hoopau wale i kou manawa ma na hana hoolalau wale iho no i kou noonoo me ka ike ole iho i kou pomaikai! aMlia paha hoi o pau i kou wa e mare ai!" wahi a ua Bilabasofa nei i kamailio hou mai ai.

"E pono oe e hoike koke mai ia'u i ke ano maoli o keia mau hana. Ua ninau aku nei au ia oe, aole nae oe i pane mai nei."

"E noho iho lalo," a noho mai nei no hoi oia ma kona noho, a kali mai nei i ko'u noho iho ma ko'u. "Ea! ua ai oe?"

"Ea! mai noho oe a hoolalau mai ia'u e like me keia. Ina oe i ike i ka oiaio, e pono oe e hoike koke mai; ke manao nei au, ua ike oe i na mea a pau. Aole o'u hoihoi iki i kahi o kau mau olelo hoolalau wale iho no ia'u. No ke aha i hukiia mai ai au mai ke kokua ana i ko'u kaikuahine iloko o kona wa o ka popilikia, oiai oia e paa pio ana malalo o ka mea a'u i ike ai, nana i aihue i kona kino. Me he mea la, ua ike oe i keia mau mea a pau. E hoike koke mai oe ia'u."

"Malia paha, ua ike no hoi oe, he elua ae nei la o ka ike ole ana o ko'u kaikuahine ia oe, nolaila oia i kauoha mai ai ia'u e hui me oe. Eia hoi ua haalele awiwi oe ia Mosekao nei, oia kona kumu i kaumaha ai. Ua ike no hoi oe i ke ano o ka wahine ke aloha i kahi mea."

"Ea! aole loa o'u hoihoi iki i kena ano kamailio," wahi a'u i hoopuka aku ai me ka hoonaukiuki maoli no. "Ina ua manao oe, e lilo kuu kaikuahine i kela ino, ia Deviniski, alaila, ke i aku nei au ia oe ,aole loa au e noho malie ana, aka, e haalele loa ana au i na hana e ae a pau a hiki i ka wa a Daviniski e make ai ia'u, a pakele mai ko'u kaikuahine. Mea ole ka make ia'u i lohe oe."

"Alaila, e i mai ana oe, aole ou manao ia'u," wahi a Bilabasofa i hoopuka mai ai me ka okalakala. "E kapae mai ana oe i ka pono a maua e haawi aku nei ia oe, no kou aloha i kela wahi wahine au i hookohukohu ai. Ua ike no oe i ka hopena o kena mau hana au?"

"Aole o'u manao i ka hopena," wahi a'u i pane aku ai. "Ke kamailio aku nei au ia oe i keia mea ma kou alo. Ina aoleehoopakele koke ia kuu kaikuahine i keia la, aole loa au e kau hou i ko'u mau maka maluna ou a o kou kaikuahine hoi. He mea ole na halepaahao ia'u i lohe oe. O kela ka'u mau huaolelo hope ia oe, ina he mea ia no'u e make ai, e aho no ia make e hoea mai i keia wa."

Ku ae nei kela iluna me ka piha maoli no i ka huhu no ko'u pakike iaia. Hele aku nei oia a ku ma ka puka aniani, a huli hou mai nei, a i mai nei:

"Ina oe e hoopuka mai i kena mau huaolelo, alaila, e hoopaa koke no au ia oe iloko o ka halepaahao ma Malovichi."

"Aole no au e makau, ke hoolei oe ia'u iloko o ka lua ahi," wahi a'u i pane aku ai. "E hoopakele mau i kuu kaikuahine, a ina aole, alaila, aole ko'u lima e hapai ana i ka pahikaua no ke kokua ana i kau hana."

Ku mai nei kela ma kona aoao o ke pakaukau, a owau no hoi ma ko'u aoao, me ka nana pono ana o kahi i kahi; a liuliu kona manawa i kau pono mai ai i kona mau onohi ike, ua peahi aku nei oia i kekahi mea a'u i ike ole aku ai.

Ia wa no hoi, ua nui ae nei kona hanu, a kaniuhu iho la. I ka noho hou ana iho, ua haawi maila oia i kona lima ia'u me ka i ana:

"Ka@ o oe io no ke kanaka a'u i makemake nui ai. Ke ike nei au, ua piha maoli no oe i ka oiaio, me ka manao kupaa no ka hana o na ano a pau. Nolaila, ke hoike aku nei au ia oe, i kau mea i ninau mai nei."

Ma keia wahi, ua hoomaopopo iho nei au, he mau hana hoao wale no keia ana ia'u, aka, no ko'u pihoihoi, ua kuhi maoli au, e poino ana au malalo o kana mau hooloiele.

"Mai hopohopo oe no kou kaikuahine," wahi ana. "Ua maluhia oia i keia wa, ano. Ua haawi aku kuu kanaka iaia i ke kauoha e pili ana nona. Oia no kekahi mea i komo pu ma ka kaua hana i keia wa. A ke paa nei oia malalo o ka hoomalu ana a na lima mana o ke aupuni. Ke ae oe i ka'u i keia minute, alaila, o ko kaikuahine no, ka mea nana e hooholo mai i ka hoopai no kela kanaka ino. He elua manao iloko o'u ma keia hana ana—no ka makemake e hoao maoli i kou ikaika me ka makau ole; a i mea no hoi e ike ai @ nui maoli o ko'u mana ma keia aina. No'u iho, ua lawa au ma keia hoao ana. Pehea hoi oe?"

"Aia i hea kuu kaikuahine i keia manawa?" wahi a'u i ninau koke aku ai, mahope iho o ka noonoo iki ana no kekahi mau sekona.

"Ma kahi no hoi au i haalele aku ai iaia. E koho mai oe i ke ano o ka hoihoi ana mai iaia i Mosekao nei. Na ko'u poe kanaka nei e kii aku iaia, a i ole ia, o oe no ke kii kino aku? Aia no nae ia oe ia mea. Aole no oe e hiki ana ke hoomaopopo koke iho i ka nui maoli o kou mana ma keia mua iho, ke hooko pono i ka'u mau kauoha e like me ka makemake o ko'u kaikuahine alii."

He kohu daimonio maoli no keia mea i ke akamai i ka hoowalewale me ka pelo; a oiai hoi, ua hoike mai oia ia'u i kona kumu i hana ai pela, ua ike iho la no au i ka pohihihi o ia mea—aka, ua hauoli nae hoi au i ka ike ana iho, i ka nui maoli o ka mana e loaa ana ia'u iloko o ka manawa pokole loa, ke ae aku au.

"Na'u no e kii aku iaia a hoihoi mai," wahi a'u i pane aku ai, me ka olioli maoli no, o ka naau.

"Aia no ia i kou manao. Eai nae ka mea e hikiwawe mai ai," wahi ana a kakau mai nei kela i kekahi palapala ma ka inoa o ka Emepera. Ike iho nei au i ke oolea o ia mea, aohe nae au i kamailio aku. "Eia nae ka'u ia oe: mai hoohakaka iki oe ia Deviniski; mai noho oe a hoouluulu iki i kekahi mea e hakaka ai olua."

"Aole pahe au e ae ak uana ia manao," wahi a'u i pane aku ai.

"Alaila, aole au e haawi aan i ke kauoha. O kou ola, no mau aia, aole hoi he mea hoomaunauna wale no nau. Oia iho la ko'u manao ma keia mea, i lohe mai oe."

"Ina pela ,e ae io aku au. Ke haawi nei au i ka'u olelo paa. Aole loa au e hana i kekahi mea, aka, no ke pale wale aku no i na popilikia a pau e ili mai ana maluna o'u, a i ole ia, i ko'u kaikuahine."

" Ohele i keia manawa," wahi ana me ke ku ana ae iluna a lulu mai nei i kuu lima. Oluolu kona leo ia kamailio ana mai, me he la, he mau wahi mea maua i hele pu i ke kula i na la kamalii.

Hoi awiwi aku nei au iko'u lumi a hoomakaukau hou iho nei, no ke holo ana e kii ia Olino. He hapalua hora mahope iho, akahi no au a ai hou i ka ai no iwakalua-kumamaha hora. I ka pau ana, ua kau hou iho nei au i ka lio, a hoomaka aku nei e holo me ka nana ole i na akeakea o ke alanui. Ma keia huakai a'u, ua ukaliia au e kekahi mau kauwa pili kino o ke alii Bilabasofa, ma ke ano lawelawe no'u, oiai, ua manaoia au, e lilo aku ana i lala no ia ohana alii.

He mea makehewa wale no paha ke kamailio ana no na mea e pili ana i na noonoo lehulehu i ulu ae iloko o'u ma keia huakai, aka, ua hiki ole no ia'u ke alo ae i na manao kanalua no ko Olino maluhia, ia'u i kaawale mai ai, mai iaia mai.

Ua ulu pu ae no hoi na manao hookiekie maoli no, no keia loaa ana o ke kokua ikaika loa ia'u. He mana pookela loa maoli no keia a'u e haaheo nei.

I kuu hoea ana aku i ka hale o'u i paa pio ai ia po, ua nana koke aku nei au i na hiohiona a pau, i mea e hoomaopopo ai i ke kulana o ko loko poe e pee mai nei. Ua manao maoli no au, ua hoomakaukau o Deviniski no ke kipu ana mai ia'u,oiai, ua ike no oia, e hoea hou aku ana au oia ko'u kumu i makemake ai e maopopo mua ke kulana o kauhale. I ko'u kikeke ana i ka puka, ua oili koke mai la kekahi kanaka e ninau i ko'u makemake, a i kuu komo ana aku, loaa aku la o Deviniski e kali ana ia'u iloko o ka lumi hookipa nui.

I ke kau ana aku o ko'u mau maka maluna o Deviniski, ua pii koke ae nei ko'u wela, a ina aole au i kauohaia e waiho malie iaia, ina ua make koke oia ia'u ma ia wahi.

Haawi aku nei au iaia i ke kauoha me ke kamailio ole aku. Heluhelu iho nei kela me ke ke'u ana iho.

He mea maikai maoli no ka loaa ana o ke kakoo o ke aupuni i na wa a pau," wahi ana i hooho ae ai. "Aia ko kaikuahine iluna. Maanei e pii ai." Alakai aku nei kela ia'u. Ia maua e pii ana iluna ma ke alapii, kapalili ko'u puuwai no ka pihoihoi.

Pii aku nei maua a kau iluna, a hele aku nei ma ka hakala akau, a huli ae nei a pii hou aku nei he alapii haiki, a kau iluna o ka aleo, wehe aku nei kela ka puka o ka lumi, a ku ae nei ma ka aoao i komo aku au.

Ia'u i komo aku ai, aia hoi o Olino, e noho mai ana ma ka puka aniani, a e nana ana i lalo o ka mala pua, a he wahine kekahi e ku ana ma kona aoao; aole no hoi i hui iki mai e nana ia'u i ka wa o ka puka i hemo ai.

Hele aku nei au a ku ma kona aoao a hoopuka iho nei i kona inoa, ia wa koke no i huli ino ae ai oia, a ku iluna me ka hauoli, i kona lohe ana i ko'u leo. Lele mai nei kela e puiki ia'u me ka uwe i ka olioli i ka ike ana ia'u. Ma kona mau maka au i ike iho ai i kona mau manao kaumaha a pau no'u.

"Pehea oe i ola koke ai? Aia mahea ko uwahi i eha? Ea! heaha kela mea ma ko maka? Auwe no ka hoi e! Olelo mai hoi keia poe, aia oe ke waiho nei iloko o ka pilikia i kou eha, a ua maopopo ole kou kulana, a nau ka i kauoha mai e noho au ma keia wahi a hiki i kou wa e oluolu iki ai. Ea, he oiaio anei keia mau mea a'u i lohe ai?"

"He nui a lehulehu wale aku na mea au i ike ole ai," wahi a'u i pane aku ai. "O kela mau olelo a pau e pili ana i ko'u eha ame kela hakaka, he mau olelo hakuepa wale iho no ia."

"Alaila, aole io no oe i eha, ea? Auwe no ka hoi e!" wahi a Olino i hoopuka mai ai, me na waimaka e haloulou mai ana.

I ka ike ana aku i kona mau waimaka, ua hiki ole ia'u ke kamailio hou aku.

"E hoi ana kaua i keia manawa, e Olino. Ke kali loa maila o mama ia kaua, o ka hoi aku."

"No ke aha hoi? Ua hoakaka no au iaia i ko'u wahi e hele mai ai."

"Eia hoi paha, aole loa i loaa kau mau palapala i hoouna ai," wahi a'u i pane aku ai. Ma ke ano o ko'u kamailio ana aku iaia, ua hoomaopopo iho la oia i ka oiaio o ka'u mau olelo. Ku ae nei kela a hoomakaukau mai nei no ka hoi. Iaia nae e houluulu ana i kona mau wahi mea liilii, ike aku nei au i kona alaalawa mau mai ia'u me ka mino aka ana i kona hauoli i ka ike hou ana ia'u.

No ko maua kamaaina loa, aole maua i kamailio iki ma keia manawa.

I ka pau ana o kana hoomakaukau ana, ua oili like aku nei maua iwaho, a ua nui ko'u kahaha i ka ike ana aku i kuu pahikaua e waiho mai ana iluna o kekahi noho maluna o ka lanai. Hopu iho nei au, a paa ae nei ma ke au, ia wa koke no o Olino i auwe ae ai me ka weliweli.

I kuu nana ana ae iluna, ike aku nei au ia Deviniski e ku mai ana ma ke poo o ke alapii me kana pahikaua i ka lima.

"Ua hooko au i ke kauoha," wahi ana i hoopuka mai ai me ka huhu. "A ua haawi aku nei au i ko kaikuahine ma kou lima. Ua aeia nae oe e kaalo ma keia wahi, o oe wale no," wahi ana i olelo ae ai ia Olino, a huli mai nei ia'u a i hou mai nei: "Nou hoi ea, aole loa oe e kaawale aku ana mai keia wahi aku a hiki i ko kaua kuea ana i kekahi mea kahiko."

"Aia no ia i kou manao," wahi a'u i pane koke aku ai. "O ko'u huluii maoli no keia. Aaka nae hoi," wahi a'u i pane koke aku ai, oiai, ua hoomanao koke ae nei au i ka'u mau olelo i a eai ia Bilabasofa. "Aole e hiki ia'u i keia wa. Ua haawi au he olelo hoopaa. E oluolu oe e ku ae ma kahi kaawale."

"Aole loa au e ae ana, ina no o oe ka Emepera," wahi ana. "Aole loa no hoi au e hookuu ana ia oe e ku ae mahope o ke aupuni i mea nou e pakele ai—e kena kiu hoohe wale! Hilahila ole i ka pee iloko o ka palekoki o kou kaikuahine! Iina aole ona makemake e hele i ka wa i haawiia aku ai nona, alaila, e noho mai no oia e ike i ka hopena o keia mau hana."

"E Olino, e pon oe e hele," wahi a'u i hawanawana aku ai iaia. "Ke manao nei au, he wahi mea hoomainoino ka ia ne ie hoouluulu mai nei, a he kupono ole loa hoi oe e ikemaka."

"Ma kou wahi e ku ai, malaila au—aole o'u manao i ka hopena oia hana," wahi ana i pane mai ai.

"Aole no au i hele mai nei no ka hakaka i keia wa," wahi a'u i hoopuka aku ai ia Deviniski. "Ua aa loa au e hui me oe ma kekahi manawa okoa aku. Aka, i keia wa, ua lilo mua ka'u olelo." Ia wa, ua kahea aku nei au i ke kauwa a Bilabasofa e wiwi mai i kokua ia'u.

O ka pane nae a'u i ike iloko o kela minute pokole, ua hea aku nei o Deviniski i kona mau kanaka powa e alu ia'u, ame ka lakou mau pahi i uhuhiia mai loko ae o na ili, ua holo like mai la lakou e hou ia'u e make. "Auwe!"

Mokuna XXI. (Aole i pau.)

MAINOINO NA HANA A KE KAI.

HOLOAI'A KA MOKUAHI RIO DE JANEIRO MA KE AWA O KAPALAKIKO.

Ma ke ku ana mai o ka mokuahi Mariposa i ke kakahiaka Poaono iho nei i loaa mai ai ka lono weliweli e pili ana i ka holoai'a ana o ka mokuahi Rio de Janeiro i ke kakahiaka nui o ka la 22 o Feberuari iho nei, oiai, ua naia la o ke kaiuli e hookomo ana i ke awa o ka Ipuka Gula.

Nui ke kaumaha me ka menemene i ka ike ana iho ma na kolamu o na nupepa i loaa mai ia kakahiaka i keia mau nuhou luuluu o ka naau aloha, a he oi aku no hoi ke kumakena o na ohana i hooneleia i ka makua ame na makamaka, mamuli o keia ulia poino, ku i ka manaonao.

I ka wa a ka Mariposa i hookomo mai ai ma ka nuku o Mamala, ua nui a lehulehu wale ka poe i iho aku i ka uapo e kali ai no na ohana i manaoia e hoi mai ana maluna ona, aka, i ka wa i pili mai ai ona i ka uapo, ua hikilele ka naau o ka lehulehu i ka lohe ana, ua holoai'a ua mokuahi la. I ka ninaninau pono ia ana aku o kau ohua o ka Mariposa, ua hoike mai lakou, he ekolu poe kamaaina o Honolulu nei i piholo pu. O Mr. W. A. Henshall, hunona a Afong; Mr. Jacox ame Miss Jehu.

O ke kapena kekahi o ua moku nei i piholo, ame 61 poe luina, me na aliimoku.

He 128 ka huina pau loa o ka poe i piholo, a he 82 i pakele mai. Penei ko lakou hoonohonoho ana:

Kapena, na 'liimoku ame na luina, 115; 62 i make, 53 i pakele. Ohua papa ekahi, 33; 22 i make, 11 i pakele. Ohua papa elua, 16; 13 i make, 3 i pakele. Ohua papa ekolu, 46; 31 i make, 15 i pakele. Huina pau, 210; 128 i make, 82 i pakele.

I waena o ka poe i poino, he nui wale na wahine me na keiki liiilii. O ke Kanikela Amerika kekahi o Hongkong, me kana wahine, na keiki elua, ame ka wahine malama keiki.

I ka wehewehena kaiao o ka Poaha, ka la 21 o Feberuari iho nei, ua hoomaka ka ohu e mahiki, a akahi no a ikeia aku ke kulanakauhale o Kapalakiko i ka waiho mai i ka aina. He mau la ka uhi ana o keia ohu i ke awa, a no ia kumu i ku ai ka Rio de Janeiro mawaho o ke awa a hiki i ka wanaao.

I ka wa nae i manaoia ai, ua molaelae ke ala, oia iho la no ka wa i hoea mai ai o ka make a luku i na kino ola makamae a ka lehulehu i aloha nui ai. Iloko o 10 minute mahope iho o ke ku ana o ka moku i kekahi pohaku ua piholo oia me na uhane ola iloko o ka opu o ke kai.

I ke awakea o ka Poaha i hoea aku ai o ua mokuahi nei mawaho o ka nuku o ke awa Ipuka Gula, a no ka paapu loa o ke awa i ka ohu, ua kuuia ka heleuma, no ke kali ana a hiki i ka wa malie maikai. I ka hoano ahiahi ana nae, ua hoomaka ka ohu e mahiki, a oia no ka wa i huki hou ia ai o ka heleuma a holo aku nei ka moku a kokoke i Point Lobos. (He wahi lae keia.) Ma ia wahi i kuu hou ia ai ka heleuma, no ka uhi hou ana mai o ka ohu. Ma ia wahi no i ku ai ka Rio de Janeiro ia po a kokoke wale no i ke ao loa ana. I ka hora 4 ponoi o ke kakahiaka, ua wehewehe hou ae nei ka ohu, a ike moakakaia aku nei ka a mai o ke kukui o ke kulanakauhale a ua manaolana ae nei ko ka moku poe, e ku ana ka moku ma ka uapo, iloko o na minute pokole mahope iho o ka hoomaka ana e holo. Ma ka hapalua ponoi o ka hora 4, ua hoomaka aku nei ka moku e holo hou.

He maikai wale no keia holo ana a kokoke i ka hora 5, uhi hou mai nei ka hou hai nei ka ohu a paapu loa o mua, e hiki ole aku ai ke ike i kahi e holo aku ai. Mamuli nae o ka manao ana o ke pailaka, aole e pilikia ke hoomau aku imua nolaila, ua hoopololei aku nei ka ihu imua, a aole i liuliu mahope iho, ua hookui aku nei ka moku me ka ikaika loa i kekahi pohaku, a naha ke kila. Hora 5:25 ponoi ia manawa.

Iloko, o 10 minute mahope iho, ua nalowale ua moku nei iloko o ka opu o ke kai, me 128 poe ohua me na luina.

ke kapena e piholo ana shrdluetaoin

Ua oleloia mai: i ka wa i ike ai ke kapena e piholo ana ka moku, ua holo koke oia iloko o kona lumi a pani mai i ka puka. Pela oia i make pu ai. Mamua ae o ke piholo ana o ka moku, ua haawi aku ke Kanikela Amerika ma Hongkong i kana keiki kane i ke pailaka e hapai a kau iluna o ka waapa, aka, mamua ae o ke kau ana aku iluna o ka waapa, ua pahemo aku la ua keiki uuku a piholo. Auwe ka mea aloha e!

Nui ka menemene i keia mau haawina weliweli a na ouli o ka manawa e hana nei ma ka ilihonua nei. Aole i loaa pau mai na hunahuna e pili ana i keia poino nui.