Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 10, 8 March 1901 — KA HAKU OPIO O Kakelamaina [ARTICLE]

KA HAKU OPIO O Kakelamaina

"E Naomi." wahi a Valenatina i hoo- | mau mai ai i ke kamailio ana imua o ke Duke Wahine o Kakeiamaina, "ke hoike aku nei au ila oe i na mea a pau. He oiaio, ua aloha au I ko kane. Ae: j ua aloha au iaia, me ko'u ikeaole, ua| :mareia oia me keka'ii >vahine. i ! "Aka, i keia wa> ke ike nei au i ka rrea oiaio, a oia ka'u e iawe nei i ke keehina hooponopono koke ia mea i hoopauia ai ka pilikii i maua'e aku ai au maluna o kou kuleana me ka I maopopo ole. I kapaeia ae ai hoi ka i hewa i hana hupo ia e a'u imua oii. Ina paha, i manao o Sana Alabama, e j mare mai oia ia'u, a owau hoi kana [ wahine ,aole anei e hiki ana iaia ke* hanaia hana ma ka imi ana i kona pono ma na Aha Kanawai? Eia nae, aole ia o kana hana i hana ai. Ua kali—a kali no oia me ka hoomanawanui nou, no ka mea ana i aloha ai me, kona puuwai a pau. j "E hai aku au ia oe ,aole loa oia i «hana iki mai maluna o'u i kekahi hana e mae ai ka ui maluna o kou mau papalina, e Naomi, oiai nae au e hoo- • ikaika ana me kuu ikaika a pau ame I kuu uhane a pau e lawe mai au iaia a pili mai oia ia'u. He is an honorable man, pure and eiean. (He kanaka ha- j nohano oia, he maemae a he maikai.) He oiaio, ua hoike mai no oia i kekahi mau hiohiona waipahe imua o'u, aka, uaw hiki no nae au ke hoomao- • popo aku, aole o kona puuwai pu keikahi ma ia mau hoike ana fnai o kona 'oluolu ame kona naau maikai. Aole. ! Me he mea la, ma ka'u hoomaopopo !aku, aia kona puuwai ame kona uha!ne i kahi mamao kahi i waiho ai. j "Ano, e Naomi, e ae hou mai oe ia'u ;e kamailio hou aku au ia oe, ma kona ! wa I hoike nki ai ia'u i ka moolelo o kona paa ana ma ka berita mare me 'ka wahine ana i aloha ai me ka oiaio a pau o kona uhane. aole i kana mai ;ka ehaeha o kuu naau. Ua hiolo iho ikuu mau waimaka ma ko'u mau papalina. He la kaumaha loa kela no'u —he la poino, he la popilikia a he la 0 ka ehaeha. Ua loohia kekahi palapu j hiki ole ke hoolaia ma kuu puuwai. ila'u e lohe ai i kona leo mahope mai, aole I like ka ono oia leo elike me ka !mea i maa ia'u I na wa mamua aku. 1 0 ka eha, ame ka welenia na mea e jlulumi mau ana ma kuu puuwai. j "Aole anei ou hoomanao, e Naomi, i ikela wa a'u i aumeume pu ai me oe, |no ka mea e pili ana i na pua au i ihele mai ai ma kuu pakaukau, a hoo'nele aku ai au ia oe ma na ano a pau? ,1 kela la, ua pailaia kuu houpo me ika lili nou. Eia nae, aole au i hoo'maopopo iki, o oe ka wahine a ke kainaka hanohano a nani e ku ana ma 'kmi aoao, a o ua kanaka la hoi o ka jkane no ia. Ua kuhi au, ua like no loe me a'u, ma ke ano he malihini like ]kaua ma na paia o Kakelamaina Haile, eia ka auanei, aole pela. Aole anei iou hoomanao i ka haawi ana aku a Kakelamaina i oe i ka pua lilia? He ho- • ra kela i hoonaukiuki maoli ia ai au jia oe. Aka, i laau hahau kupono nae ino'u, ua kau mai oe i ka hoopai mk'luna o'u me ko aahu pua lilia. O ka jmea oiaio, ua lili maoii no au ia oe, |a ua inaina nohoi. Aole hikl ia'u ke 'huna iho ia mea imua ou i keia wa. 1 "Ua olelo iho no au iloko iho o'u, ina o keia wahine haaheo —oia hoi oe, e kuu Naomi—a he wahine ia i mareia e Sana Alabama, alaila, aole no o'u kuleana e lili makawelawela aku ai maluna oia wahine. Aka, o ka wahine malihini mai Amei'lka mai, elike me keia Emepera wahine o ka nani e hoojhaunaele nei iwaena o na kanaka ui |o Pelekane nei, ua like no a like kona !kuieana ole maluna o Sana Alabama me ko'u nei; eia nae, e aho au, eia au. ke noho. pu nei me ia maloko o ka imalumalu hale hookahi, a he inoa pili[kana hoi ko'u iaia. He malihini nae au I kou ano ame kou kulana iā wa. Aole au i ike o oe ka wahine mare ponoi a Sana Alabama. "E Naomi, o ka po au i aahu mai ai i kela kapa pua lilia, oia ka po i, loohia al au i ka hehena ame ka pupule. Ua kuko maoli au iloko o kuu noonoo iho ,e pepehi au ia oe, a e kaili hoi i kou ola mai a oe mai. O kela la, au i hele pu aku ai me ia i ka holo waapa, he la no ia no'u i mainaina loa ai ia oe. L.iii au ia oe, huhu au ia oe, a ua komo maoli ka manao eleele iloko o'u e kau no au i hoopai kuponq maluna ou, i hoomaalili ia ai hoi kuu lili ame kuu inalna nou. Ua hoike aku au i keia manao eleele o'u imua o Sana Alabama. Hai aku au iaia i ka eha ame ke kaumaha o kuu naau, a o kana pane i pane mal ai ia'u, aole i kupono ke nohoia ka puuwai o ka anela e na manao eleele oia. ano. Aole au i moeuhane mua, aia ma kela aoao aku oia mau huaoielo, he nane huna pohihi 1 hiki ole ia'u ke hoomaopopo. "Aole mau huaolelo kupono a'u e hoike aku ai imua ou, i ko'u wa i ike ai, ua holke maopopo loa mai la kona mau helehelena makalapua o ka hoohihi maluna ou. Hoike aku no au imua ona i ka ehaeha e pikehi ana iloko o ko'u naau no ko'u ike ana aku ia mau hiohiona ohohia o ka makemake ana < ē hoike ana ia oe. Eia nae o kana pane i waiho mai ai imua o'u, e hoomanawanui au, and be good ffirl. "Nolaila, e Naomi, i nonoi aku au ia oe, e hoopau oe i kou inaina no Sana Alabama, o kau kane ia, a e aloha oe iaia elike me kou aloha ana iaia ma na la mua o ko olua nohona wai meli. E Naomi, nani nohoi kou lokoino, ina aole oe e aloha ana iaia! Nani nohol kou aloha ole mai ia'u nei, ka wahine opio i hele mai la imua ou e hoike ai i na mea a pau no ka mea e pili ana mawaena o'u ame Sana Alahama, a e hoike aku nei nohoi imua ou i kuu mihi. Ua olelo oe, a ke manaoio nei no au, ua olelo io no oe pela, ua aloha oē ia Sana Alabama me kou naau a pau; a>ka, i keia la nae, ke hoole nei oe i ka oiaio o kela aloha ou. E Naomi, i aole anei oe e hoi hou me ke kane i hoomanawanlii iloko o na makahiki he umlkumamalua o ko olua kaawale ana?" I kela i pane mai ai o Naomi me ke kuoo o kona helehelena a pau: "Ua hana mai oia i kekahi hana e hiki ole ai ia'u ke lilo hou i wahlne nana. Aole paha he kanaka 1 hana i kekahi hana lapuwale elike me ia i hana mai ai ia'u. Ua paa kuu manao, aole au e hoi hou me ia." "Auhea oe, e Naomi," wahi a Va-

lenatina i pane aku ai, "ina no e hou « mai oia i ka pahikaua ma kuu puuwai, e kala aku ana no au iaia; ina no e i mai oia i ka laau make e inu . a.u, e kala aku ana no au iaia; ina no e hehi mai oia me kona kamaa ma kuu mau maka, e kala aku ana no au ■ iaia. A pehea la oe, e Naomi?" , "O kou haan ana pela ,aole ia he . aloha oiaio; aka, he kulana kauwa ; kuapaa maoli ia," wahi a Naomi. , "Aole loa pela. Ua kuhihewa oe. ina ; oiaoi kou manao no ia ano o ke aloha. ; Aka, oiai e like ole ana ko kaua mau . manao ma ia manao, e hai maopopo j aku nae au ia oe, me kuu hookamani ! ole. Ina owau ma kou wahi, ina owau I ka wahihe mare a Sana Alahama, alai-1 la, e kala ana no au iaia." ] "Alaila, he oiaio, ke ike nei au. ua: aloha io no oe ia Sana Alabama." , "Ua hai mua aku nei au ia oe ia j mea. A e hoolohe mai oe. Na ia aloha | o T u ia Sana Alahama i lawe mai nei. ia'u imua ou i keia la. Na ia aloha j o'u iaia i hele mai la au imua ou, aj nonoi aku ia oe e hoihōl hou mai oe i i kou aloha a pili hou me ia. Na kuu I aloha ia Sana Alabama, i kii mai la | ia oe e hoi hou oe me ia." I keia wa, aole i pane hou mai o Na- j omi , ua noho mumule iho la ia, a ha- j la kekahi mau sekona o kona noho ana l ma ia ano, aia hoi, pane mai la ia: ; "Ke ike nei au, he puuwai wiwo ole \ a makau ole kou. Ua mahalo no au i kou mau manao a pau i hoike mai nei imua o'u. Ua hoomaopopo au, aole oe i hewa ma kou noi ana mai ia'u e hoi hou au me Sana Alabama. Ua ike pu hoi alu, aole oe i ike i ka nui launa ole 0 ka ehaeha i loaa ia'ii, ma kela hana kumakaia a Sana Alabama i hana mai ai maluna o'u. O ka'u e ike nei no'u iho, aohe mea maikai i koe iloko o kuu puuwai no Sana Alabama." • j | '"Aole he kumu a he mole maikai e | ulu mau ai ia manao Hoko ou, e Naomi. | [ E nana mai oe, ua hiki loa ia'u ke |olelo iho, he hoa paonioni au nou, aka, •ke ike nei au, ua nui kou oluolu ia'u. ! Manao anei oe, ina aohe i loaa ia oe j |keia oluolu ou ia'u, e ae mai ana oe 1 ko'u kukuli ana ma keia wahl a paa I jhoi au i kou lima? Manao anei oe, aole ! ,he oiaih o ka'u i hoike aku nei ia oe? J E Naoihi, i nonoi aku au ia oe, no'u nei, e ae oe, e hoi oe me kou kuleana oiaio." "E Valenatlna, e hoi aku anei au me ka loaa ole ana mai o kekahi mea hoomanalo i ka awahia o kuu uhane mai kela wahine haaheo mai? Ka wahine nana au i nuku mai me ke aloha ole, a i paki mai hoi maluna o'u i na huaolelo ino a pau e hiki ole ai ke hoomanawanui ia e na pepeiao o ke kanaka he noonoo maikai kona ,elike la jhoi me kou ame ko'u? Aole loa au e • ae, e hoi aku imua o kela wahine, ke .ole oia e hele mai imua o'u a mihi, mai 'imua o'u i ka hana hewa ana i hana Imai ai maluna o'u." "E kuu Haku Wahine o Kakelamaina, aole au e uwalo aku nei imua ou ino ke Duke Wahine kekahi. Aole. Aojle o'u kuleana ma kona aoao. O ka jaoao o kau kane ka'u i hele mai la. ;Ua ike no au, ua nui io no kou inaina ame kou huhu iaia, a ma ko'u manao, he hana hiki wale no ia ke ha'naia, ina e ae mai ana oe, e hoi hou 'ae me kau kane, me Sana Alahama. "Ea, ina owau o oe, e holo aku no ,au me kuu mau lima elua e hamama iana mamua pono o'u, a hopu aku au iia Sana Alabama, a puiii mai iaia i kuu 'umauma. Ina nohoi owau o oe, e hoo|nalo no au i ko'u inaina no ke Duke iWahfne o Kakelamaina. Aole au e na'na aku iaia, ma ke ano oia ka mea •nana e akeakea mai ia'u mai ke aloha mai o ka'u kane. Aole anei e hiki mai :ia oe k'e ike mai i ka nui maoli o ko'u Sana Alahama, a i oi t*ku Ihoi mamua o kou, oiai nae aole o'u wa|hi kuleana pono iki ma ke kanawai a ;ma kekahi ano pono e ae paha e ha•awl.aku ai i ke aloha ana o keia ano maluna ona. I hai aku au ia oe me [ka oiaio he mea ole ka ino a ko'u ma;kuahonowai e hana mai ai ia'u ina ua īlilo mai kana keiki ia'u. "A eia hoi kekahi mea au e hoomaopopo iho ai e Naomi, ua ike no anei ke Duke Wahine o Kakelamaina,. |o oe kq.na hunona, ame I{L ike nohol ona ;ia mea, ua kipaku mai la oia ia oe maijloko mai 0 kona hale? Aole anei e 'like nohoi me ko'u īke ole ana he waIhine oe na Sana Alabama, pela nohoi kona ike ole ana ia oe ma ia ano? Ala;ila, e hoahewa aku anei oe i ua Duke jWahlne la o Kakelamaina no< ka hana kuhihe\ya ana i hana mai ai maiuna 'ou? Manao au, ina oe e noonoo x pono • iho ana iloko 0 ko'ū noonoo maikai, !no ka hewa a hewa ole a ke Duke Wahine o Kakelamaina i hana mai ai maluna ou, e like hoi me kau e koi nei 1 keia Wa, me ka ike ole ana 0 ua puke iWahine nei o oe ka wahihe mare a kana keiki, e ike iho ana oe me ka maopopo loa, aole he wahi e hiki ai ia oe jke ahewa aku laia. [ "Ano, e Naomi, e maliu mai oe i kuu jleo, a e hoolohe mai hoi oe i kuu noi ana aku ia oe, me he keiki la e nonoi ana i kona makuahine. Aohe mea nui e ae a ko'u uhane e makemake nei, aka, o kuu ike wale aku i\o ua hoohauoliia ka nohona o. Sana Alahama, ua pau kona kaumaha ame kona luujluu. Ua wehela aku hoi mailuna aku ona ka hauoli ame ka laelae o kona 'mau ano a pau, me he mea la he kanaka oia i asahuia me ka aahu hou o ka nani ame ka maemae. E hana ana au i na mea a pau e loaa ai iaia keia hauoli, a ina no o kuu kino nei <ka luahi e hookoia ai ia makemake ame la iihi o'u, alaila, e hana akn ana no au elike me ia. Ua hiki loa ia'u ke haawi aku i kuū ola iloko o ka poho 0 kou lima e kuu Haku Wahine o Kaikelamaina ina ia he mea nou e ae ai e hoi hoq oe me Sana Xlabama. 1 "Malia hoi o kuu make ana aine iko'u kaawale ana aku mai keia ao aku oia ka hookaawaleia ana aku o kekahi pulakaumaka nana e hoehaeha nei i kou puuwai, alaila, heaha la hol kuu mea e minamina ai i kuu ola, oiai ua oi aku ko'u aloha ame kuu makee 1 ke ola o ke kanaka a'u i kuhlhewa ai, aole la ana wahine 1 mare ai, a i kuleana ai hoi maluna ona, elike me oe, e Naomi, ka mea a ko Ladana i olelo al ka Emepera Walfine o ka Ui? He hana maalahi wale no ka lilo ana aku o ko'u ola mai a'u aku mamua o ko'u malama ana iho ia mea i kumu e hoehaeha mau ia mal al au i na la a pau o ko'u ola ana? E hooia aku no au imua ou, e Naomi, aole loa o'u wahi manao iki e mare au me Sana Alabama. A ina o kou manao ia, alaila, i hai aku au ia oe me ka oiaio, ua kuhihewa loa ia oe ma ka manao ana pela." Me he mea la nae ma keia wa a Lede Valenatina e kamailio mai ana ia Naomi, aole o Naomi i hoomaopopo i na huaolelo hope a Valenatina i hoo-

ipuka mai ai. a ia wa oia i pane aku ai: i "Ke hoomaopopo nei au, ua hele nia: nei oe ia nei, e Lede Va!enatina. no ke noi ana mai ia'u e kala aku au iaia, a hoi hou aku hoi au me ia. Aka, e hoo'maopopo pono oe, e Lede Valenatina. 'ua hoole au i ka hoi hou ana aku me 'ia, a ua paa loa ko'u manao ma ia i mea. O ke alahele wale no a'u e ike nei, oia ko'u noho iho ana pela. a hiki 'i kona oki ana mai ia'u ma ka mana i 0 k ekanawai, ama ia manawa, e hiki 'ai iaia ke hooko aku i kou aloha oiaio ji hoike mai nei imua o'u nona. MaInaoio loa au o kou mare ana aku iaia. ioia wale no ka hana e hooluoluia ai jkou manao, a e loaa at hoi ia oe he noIhona hauoli. O ko'u koi ana aku ia !sana Alahama e oki mai oia ia'u oia |ka'u hana maikai loa e hana aku ai ima ko'u aoao nou, e Lede Valenatina.' ! "E Naomi, ua hai aku nel au, aole jo'u makemake e mare ia Sana Alabaima oiai e. ola ana ka wahine i kupono Imaoli i kona kuiana hanohano a ka- ; pukapu alii hoi, oia no oe, e Naomi. jUa ike au, ina no emare ana au me !ia, aole e loaa mai ana ia'u kona.puuiwai, aole hoi kona aloha. Aohe o'u iwaiwai i ke kino uhane ole ;aohe hoi o'u waiwal i ke kane puuwai ole. I l keia wa, o kuu aloha nona, oia ko'u hooikaika ana me kuu ikaika a pau e ihoi mai ka wahine ana i aloha ai me kona puuwai a pau. A e Naomi, ke poina loa nei anei oe i kana keiki, ka mea hoi ana i aloha ai ine kona puuwai a pau Auhea kela keiki ana?- Aole anei oe e hoihoi mai ana iaia i ka poli o kona luaui makuakane, ke kanaka hoi au e hana nei me ke aloha ole?"

I ka pukā hou ana mai o ka mea e pili ana l ke keiki maia L«ede Valenatina aku, ua haikea hou ae la na helehelena o Naomi, a me he mea la e olelo okoa mai ana no ia imua o Valenatina, "Ua oki—mai hoopuka hou maW oe i kahi mea>e pili ana i kela keiki." Me he mea la. ua uluhia ia iho o Lede Valenatina e kekahi uhane ano e, ia wa oia i ku ae ai iluna huli pono aku la kona alo imua o Naomi, a pane aku la oia: I "Ua ike au, he wahine oe. e Naomi, |e like me a'u nei, a he wahine ui maloliIoli nohoi. Ua hiki ia'u ke hooia aku jimua ou, aohe wahine ma Pelekane nei [a puni e loaa aku ka nani ame ka ui ji kauia maluna ou. O kai ui o kou fhau helejielena, aohe mea nana e hoole ia mea imua ou; aka, aole loa i like ka ui o kou puuwai me ka nani o kou mau helehelena. Aole wehi e ae e ui ai ka puuwai o kekahi wahine nona na helehelena maemae elike me kou, aka, o ke aloha no ia e uhi ana 1 ua puuwai nei ma kona mau aoao a pau. "I hai aku au ia oe ,e Naomi, he wahine oe, me ka puuwai oiaio oie iloko oi. O kou waiho iana me ka lokoino launa ole i ke kanaka i aloha ia oe 'me kona puuwai a pau, iioko o na inea !ame na pilikia o keia noho ana au ponoi e ka wahine i ike ai, oia ka lua oie o na hana makona i hanaia e kekahi wahine eiike la me oe ke ano e Naoiiii. Aohe mea e ae e ikeia ai ke aloha oiaio iloko o kekāhi wahine, o ka loaa ana no ia o ke kalaia ana o ka mea i lawehala aku iaia. Ua hana anei oe ia hana; e ae mai ana anei oe imua o'u e haawi aku ana oe i na kala ana i ka mea i lawehala aku ia oe? Ina he aloha kekahi ou no Sana Alā!bama, a lee manaoio nei rio au he alojha po kou iaia, alaila, o ua aloha la j ou, he aloha alunu ia, oiai o oe kau i inana iho, aoie hoi oe i nana i ka maha ame ka oluolu o ka mea i lakehala aku ia oe. E hoomaopopo mai oe. Ina aoe atf e ae e make i ke kane aohe me a'u kona puuwai, alaila, e ae anei hoi o Sana Alahama e piii hou ihe ka wahine ana i noho mua ai, me ka puuwai o ke aloha oiaio ia wa, a i keia wa hoi, aohe ona puuwai. Aohe. paha he 'mea weliweli a kekahi kanaka e hiipoi ai m£ kona poli elike me kona maiama ana i kekahi wahine aoUe puuwai oke aloha jne ia. You, Naomi, I shouid think that you are a woman without a heart. Aoie anei oe i ike, o ka huikala ana i na haia o ka mea r lawehala mai ia kakou, oia kekahi lihl o ko ke Akua aioha? Naomi, iisten— 1f you ean not you have no heart—you know nothing of the divine element of love. (Ina aole oe e kala aku, alaila, aōhe ou puuwai—aole loa oe i ike i ka huna ku i ko ke Akua ano iloko o ke aloha.) O ka poe e kala ole ana i ka poe i lawehala aku ia lakou? aole lakou i kupono e noho ilokp o ke aupuni o ka lani, oiai, he aupuni ia no ke aloha."

Nana mai la o Naomi ia Valenatina, a he nanaina hou ke mohala mai ana maluna o ua wahine nei. Ua ano palupalu maikai mai la kona mau ano a pau ia wa. "Naomi," wahi a ua Duke Wahine nei o Kakelamaina i pane mai ai, a ninau mai la nohoi, "heaha la kau mea i makemake ai ia'u e hana i keia wa? E hal mal oe la'u, a e harta no au e like me kau e hoike mai ai ia'u." Aole hoi i kana mai ka hauoli o Va* lenatina. Olino ae la ia mea ma kona mau helehelena a pau, a ia wa ninau aku la oia ia Naomi: "Pela io anei? Alaila, e hoomaikai mai no na Lani ia oe, e kuu Haku Wahine o Kakelamaina. Nolaila, e haawi mai oe ia'u i kela pua rose e kau ,la ma ko umauma, a e lilo auanei i |mea hoike ia Sana Alahama, ua loaa hou oe iaia. B hai aku au iaia, eia oe ke kali nei o kona hpihoi hou mai i keia pua rose ia,oe. E hoomanao oe, o ka pua oliva ka mea hoike a ka manu nunu imua o Noa, ua emi ka inaina ame ke kupikipikio ana o na ale ahiu o ka moana kaikoo; a o ka kaua hoi i keia la imua o Sana Alabama, o ka pua rose. E hoike aku ana keia pua imua ona, ua arbha hou ke aloha elike me ka rose, ua hui hou ke kane ame ka wahine iloko o ke ala ana rose. Nolaiia, e lawe anei au i kena pua rose, e kuu Haku Wahlne?" "E Valenatina,. e lawe aku oe i keia pua, aka, mamua o koii lawe ana aku iaai malloko aku o kuu lima, e haawl iho au i kuu aloha ma kona mau lihllihi. Ia is sweet, but Love is still sweeter. (He onaona io no, aka, ō ke Aloha kai oi aku o ke onaona.) (Aole i pau.)