Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 15, 15 March 1901 — Page 3

Page PDF (1.42 MB)

This text was transcribed by:  Diane Poche
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

NUPEPA KUOKOA, MARAKI 15, 1901.

HOOLAHA KUMAU

Ka Hui Alahao Me Aina O Oahu

MAHOPE AKU UEIO

[graphic: engraving of locomotive steam train]

MANAWA HOLO.

[text orientation counterclockwise]

[unreadable]

Waialua, kaa ohua, na la apau.

Waianae, kaa ohua, na la apau

Wili o Ewa

                                    A.M.    P.M.    P.M.    P.M.

[unreadable]                7:@     3:10    5:10     5:10

[unreadable]                8:@      3:42    5:50     5:50

[unreadable]                8:@     ­­­ 4:08    6:10     6:10

[unreadable]                @:@   ­­­ 4:43              . . . .

[unreadable]                @:@   ­­­12:00   . . . .     . . . .

[text orientation counterclockwise]

[unreadable]

Waialua, kaa ohua, na la apau.

na la apau @ huikaukoo ko Sa.

Waialua kaa ohua na la apau

Wili o Ewa kaa ohua

                                    A.M.    A.M.    A.M.    P.M.

[unreadable]                           6:12    . . . .    2:39     . . . .

[unreadable]                . . . .     7:12    10:09   3:55     . . . .

[unreadable]                5:50     ­­­ 7:47    10:59   4:32     2:45

[unreadable]                @:@   ­­­ 4:07    11:@             1:10

[unreadable]                @:@   ­­­ 8:40                @:26   1:45

E lawe ana na kaa ahi hali ukana i na kaa o ia o ka papa ekahi.

G P. DENISON,

Luna.     F. C. SMITH,

Luna Kuai Palapala Holo.

Metropolitan Meat Co

(Hui Kuai Pipi Metropolitan.)

G. J. WALLER, (Wala) - Luna Nui

108 Alanui Moi.

Poe Kuai a Hoolako i na Moku

ME

Na Io Pipi, Hipa a pala'ku.

E Loaa mau ana na M@ku ano na K@

mano i hoohu'ihu'ila Moko @

ka Hau.

Makepono ke Kuai i na I'o Pipi mae nei.

TELEPONO HELU .  .  .

Koko

Maemae

OIA KE KUMU O KE OLA

KINO MAIKAI . . . .

KA AYER SASAPARILA

Ka mea e maemae ai ke koko, ikaika na aa-lolo, ono ka ai, pau ka poluluhi, a maikai maoli ke ola.  He mau tausani o na kanaka i hoike no ke ola o ka Laau Sasaparila a Ayer.  Ke hoea mau mai nei ka lakou mau palapala ma keia ame keia eke leta.  Aohe keia he laau no ka hoao wale ana.  Ke hooia mai nei kela poe leta apau.  "Ua ola au i ka Laau Sasaparila a Ayer."  O kekahi

WAHINE NAWALIWALI

I hele a pili mau ka ili i ka @ eia moe, i loohia i ka ma'i papaiahu ai ili. i hele hoi a wiwi, a pela hoi me ka ma'i i loohia mau ai lakou na wahine, kakau mai la oia no kona ola loa ana.  Ina makemake oe e hoopomaikaiia oe e ka pomaikai i ikeia e kela poe, a loaa ia oe ke ola kino maikai a ikaika, alaila, e inu oe i ka laau hoomaemae koko a hooikaika kino hoi.

Ka Laau

Sasaparila a Ayer.

E makaala lea no na laau hoohalike kumukuai emi.  Ka inoa o keia @ @ @ oia ka AYER SARSAPARILA.  E ikeia ana keia inoa mawaho e ka @i, a maloko nohoi o ke kino o kela ame keia omole.

NA H@ A AYER i uhiia me ke @ he @ ono ka @ ana.

No Keaha  I HOOKAWELEWELE LOA AKU AI OE I KELA

AME  ANU, KUNU PUU EHA?

Ua kaulana loa ka LAAU KUNU A AYER (Ayer's Cherry Pectoral) iloko o na makahiki he aneane 60, ma ka hoola ana i na Ma'i o ka Puu ame ke Akemama, ke Anu, ke Kunu, ka Ma'i La Grippe, ame ka Ma'i Mala o ka pale Akemama.  He ono keia laau ma ka inu ana, a he oiaio ke ola.

Ayer's Cherry Pectoral

Na Medala Gula mai na Hoikeike Nui o ke Ao

Mai lawe i na Laau Emi i Hoohalikeia me keia

Hollister Drug Co. Lt.

Na Agena ma ka Paeaina Hawaii.

Mookuauhau Elua

o

HAWAII.

He uhe nakulu ana no ka honua, he pohaku alii ka ko ka lawanuu, oiii mai la o malahaloa ke alii, mai loko mai o ka lanikukapu, ke aliiwahine o ka iwakalua-kumamakahi o ka laua hapuu alii, me Aeiahaloa ke alii, kahea ia kona inoa o Lanaahaloa.

Ua puka mai la nohoi ka Kalualani hapuu alii hou me Kuvaikahe, ke alii kahuna hooulu lahui, o ka iwakaluakumamaono o ka laua hapuu hou kahea ia kona inoa Pokiikeanahulu, puka ia moa mamo alii maka a ka lahui.

Ua mike e palu aku la ka lahui kahuna na lakou ka hanai ana o na 'lii, aole wahi hopohopo ana o na makua o na alii opio, ua hanai pokii iho la no lakou, o Kawaikahe ka mua ehiku ae no o Pikiikeanahulu, me ke kaikunane kane no a Kavailohi, o Kauikaalaneo, ua hanai kapu no laua i ko laua mau pokii alii.

Olelo aku la o Kuvaikahe ia Aeiahaloa, kona alii e pa lala ia ka laua mau hapuu alii, ua ae mai no o Aeiahaloa i ka olelo a kona kahuna, ua kauoha ia na kahunanui e hele mai e palala i na lii opio, ua hele o Palulukalani me Palulukahonua na elemakule i hele a pookea ke poo, me na auwae o keia mau kaeaea, na kaikuaana no keia o Kuvaikahe, elike no me ke ano mau o ka lahui hooulu kanaka o na keiki mua a pau he poe kahuna nui lakou i hai wale ia no i na Akua nui, Kane, Kanaloa, Kepoohunaikeaouli.

Hiki mai la na elemakule, ua alana ia aku la na 'lii elua i na Akua, ia Kuvaikahe ame Aeiahaloa, na lii opio, o ka pule ia Palulukalani, o ka hai ana ia Palulukahonua, ua maikai na 'lii i kela manawa, ua ike mai no ke Akua i na 'lii opio.

E hoi hou ae kakou e ike i ka noho alii o Aeiahaloa me Kuvaikahe, e paipai alii nei i ko laua mau kanaka e hookala na ihe, e hole ka ihe lau meti, ka laau palau, e lu ka lehu na mea make a pau, ua olelo maila o Kamalamailuna ko laua kaikuaana, e ou pokii, ua paa ka noho alii ia makou eono, aole mea e hiki e kulai i kou noho alii, noho malie oukou.

Ae, he oiaio no wahi a Kuvaikahe, ko lakou pokii alii, ua ike no ko makou mau maka e amo aku la, ua waiho aku wau ia oukou ka make ame ke ola o kakou, make oukou e ou kaikuaana, ka make ana no ia o keia noho alii, lilo ka noho alii ia hai a kakou i ike ole ai ia ko lakou kuleana.

Ua lawe koke mai la o ka Malamailuna i ko lakou kuleana o ke koa, he mea oiaio no ua kahea ae la o Kamalamalamailuna, i kona mau pokii, na eueu o ka la hooili kaua, ka poe i pakui ia ko lakou ikaika kupua palena ole, o lakou ka wai eli ke ai o ke koa.

Ua kauoha ae la o Kamalamailuna i na pokii a pau loa, o Kamalamailuna ko lakou poe alii, ma ke kahua kaua e o ihe me laau palau, o Keamioalii ke poo o na ihe lau meti me ka Pololu, o Kaalihilele ka makua o ka mama, oia ke kiu me ka hoohalua ana, ma kahi haiki loa, o Kaiakolele ke alii o ka pikoi, me ka maa la, e hiki i ka ala i kahi o ka puali kaua e a ana ke ahi ma ia wahi e pau ana na koa i ka lukuia.

O Keamio ke koa i like me ka makani puahiohio kona luku ana i na enemi, aole ola kou kawai ma ka lakou oihana, ua like ko lakou ikaika me kakahi makani kona, aole opala koe iho; a laau ku ae, pau loa i ka puehu liilii i ka mea o ka ikaika, o Kamalamailuna aku no nae ko lakou poo nui o Kaikaika.

Ua hoomaha iho la lakou nei, e hoolai ana na lii a pau i ka nanea, he ike na ka lakou i ka hoea ana mai o ke kahi mau kii kukini o Palilua me Kawaikumuole, ua aloha ia alii i na 'lii nona ke kuleana ia Kuvaikahe me Aeiahaloa, he wa pokole noho ana na kukini i ke alo o na alii, hai kahua olelo a na kukini, a palilua, me Kavaikumuole.

E, e na 'lii, ma ke kauoha a ko maua alii a Makakapu, no ke aloha ia oukou, e na 'lii, aia ke kaua poi pu a Kauhikoakoa ke lii o Kohala-waho, me Meheula o Kona, ua makaukau lakou a lele kaua mai ia oukou, e a'o ka naau e noonoo e kokua ana ko makou alii ia oukou ua makaukau makou no keia aoao, ma ke kauoha a Makakapu, e hele ae oukou, ua lawa ka ikaika ma ko kakou aoao.

Ua huli hoi aku la na kukini mama a Makakapu, ua kena aku la o Kamalamailuna ia Kaiakolele e ukali mahope o na kukini a ke 'lii a Makakapu, ua loaa koke mai la no ua mau wahi kukini nei, akahi no a a'e mai i ka lihilihi o ka pali o Waipio, ia Palilua ma no me Kavaikumuole e u holo ana, he malu ana ka laua i ike i alawa ae ka hana o laua nei he kanaka elele ana me he manu aukau la, he kaupu ka manu kikaha i ka ohukuale, oia ka hoa e like ai o Kaalihilele, he imo ana na ka maka o ua mau kukini nei, ua hele a lewalewa ke lelo (ua li ka puha me o ka hula a ko kakou kamalii, lewalewa ke lelo ia Pipi i ka pa mau a kau wepa).

Me ka ike ole o na koa o Kauhikoakoa me Meheula me na kiu, he kanaka keia e lele aku nei, eia ka he kiu, ike ana o Kaalihilele ke koa kiu o ka aoao alii, ua lilo mai la ke poo o ka uhikoakoa ia Kaalihilele ke kaikaina o kamalamailuna. hou aku la keia e uhoi mai ana no ua mau kukini nei a Makaakpu, ua hele a puu na maka iwaho me he uwa pulehu la ka eleele, i ke umi o ka hanu i ka holo.

Aole nana iho o Kaalihilele ka eu hookalakupua o Waimanu, na keiki hapakupua hapakanaka a Kuvaikahe me Kaluaonalani, olelo ia ai na koa ikaika mai loko mai no o na mamo hooulu lahui e loaa ai kanaka, mai ka lahui ikaika hakaka, me ke alii kukini mama, e like ae la me Kaalihilele.

E nana aku kakou i ka make mau wale a na o kela alii o Kauhikaakoa, he ike na ka na alii koa o Kauhikaakoa i ka haule o ke kino nui o Kauhikaakoa i lalo aole ke poo, eia ka ua lilo i ka Ilio ai kanaka a Kuwaikahe, ua hui ae la na alii me na koa o Kauhikaakoa me ka ike ole ia o ka mea nana ia pahu ke poo o ke alii.

E nana ae mahope i ka hiki ana aku o ke Kaalihilele me me kana ukana, o ke Poo o Kauhikaakoa ke alii, ua ike ia iho la e Kuwaikahe me Aiaholo ke alii, ua olelo ae la laua, o ke poo keila o ke alii kipi, ua olelo ae la Kaalihi kaua Nui o Kamalamaialua i kona Pakii ia Kaalihihele, pehea ke kaua olelo aku la o o Kaalihilele ua makaukau ke kaua, ela i Puuepa kai ka Papapa kaua a Kahikikaakoa me Meheula.

Ua olelo ae la o Kamalamailina, i kona mau pokii e makaukau e hele aku imua aole e kali no kekahi manawa, me ka manao o na puali koa ola kou kekahi e komo i ke kaua ua olelo aku la o Kaiakolele e noho malie lakou a pau e malama a i ka maluhia o na lii me na lii o Keamioalii ko lakou alihikaua, ua ae na Pupueu e lima, elima wale no e kii e luku i na koa o Kauhikaakoa Uhane aole poo o ke kina.

Ua alakai aku la o Kamalailina i kona mau Ilio ai kanaka i ke kahuna mokomoko, ua hapai ae la o Kuwaikahe i kana pulu kinai alii me ke kahuna, e Hooulu mai la i ke kaua, me na Hana pakaha yale i ka Aina me ke ola o ke kanaka i noho me ka palaka, ana nona me ka manao ole ae ei ae ka make ke hele mai nei, ua hapai ae la o Kuwaikahe i keia pule.

Hanau (Hawaii) Kuaulii ka hiapo o ka moku.

Hanau ka make ka Makia paa.

He make aku ka Waipio nei me Waimanu.

O ke kio paa o ke koe he ai Kahuna.

He make ka kona me ko Hale.

Lele ka hanu ka hoa hele o ke lii.

Hoi noho i ke alanui hoi ole mai.

L@a makamaka ole aole lua.

Euweke ka paa i hemo mai.

Loaa o pani ku o ka leleku.

Loaa ka make e paa ai.

Make, make oukou e o'u kaikuaana M@ku la-e-make.

A moku-e A moku-e.

Hi---ne---li.

Hoonoa no hoi ka Pule o Kuwaikahe, ua nalo aku na kaikuaana alii o laua, o kalakala ae nei hoi keia elemakule o Kuka@lua ka makuakane Hanai o Kaalihilele, me ke kahe no o ke Haa'e i ka waha, lewalewa no na'u pe i ke aloha i na keiki i nalo aku la, ua hapai ae la laua kumu Huna laau nei i kekahi paha me na puiwa o na lii a pau i ka leo nui.

Aia la aia la aia la.

O Kamalamailuna ke alii.

O Kaalihilele ke koa nui.

Hanau kaikai i kuauli (Hawaii.)

Hoohe i ka hoa paio.

O Kamalamailalo ke kahuna.

Hooke aku hooke mai.

Eia ka pua o ke kua.

O Keamioalii he kino aka.

He Aai enaena kona lua.

Na kino lau o Kaalihilele.

Ka pua hooulu lahui.

Puka mai o Kekoluonalani.

Loaa iloko o Kanaluakea.

Na kupueu o na moku.

E a'u keiki pokii---e.

Wehe ka aau i lapa uwila.

I ke au koia ie poi pu.

Poi a i ka hoa paio.

I---na la he kaua kamalii.

Na ke lii poo ole o Kauhikaakoa.

Koe aku Meheula i ke ahe makani.

Loaa i a Keamioalii.

O Kamuku hele ino naha ke koa.

Eau kei---ki---e, ho aku i---mua,

Hookuu imua ia Meheula.

Hookae ke kanaka ka mea Aloha.

O ka makua no ia o ka aina.

He mea nui ka Hooulu Lahui ana.

Ka hoopulapula ana aku i ke kanaka.

Ka hoolaupai ana e ola ai.

E Keepookapuhunaikeaouli---e.

E ola ou kanaka ia oe e ke Akua---e.

A mana a mana a mana.

Ua noa ua noa ua noa.

A moku---ea moku---e

Elo--- elo--- elo.

Hookuu iho nei ka leo elemakule, ke uwe mai nei na mea a pau i keia pule a Kukanilua, aole no i pau loa aku ke la pule paha, no ke kaunaloa o ka elemakule i ke aloha i kona mau hanai alii kahuna, i ka hoomaha ana o ka elemakule, ua olelo aku la oia i kona Haku ia Kuwaikahe, pehea ou kaikuaana i hele aku nei i ka lakou huakai, he poino paha aole paha, olelo mai la o Kuwaikahe ke kilokilo alii kahuna Hooulu lahui aole pilikia o lakou.

E kau lona aku ko kaku nana ina maluna o Kamalamailuna me kona mau pokii alii, i ko lakou hiki ana aku iluna nei o o ma'o ia wahi aole nae i ike na kamaaina ia wahi ia alanui, i ke aku nei lakou nei, e hooili ana ke kaua a Heheula me na wahi koa o Makakapu, ua pili wale ia mau koa, a make no nae a make, ulele like aku nei lakou nei, me ka ike ole ia haule la kou nei i waena o ke kahua kaua lilo mai la ke poo o Meheula me kona mau aliikoa.

E au hee aku ana na Makaainana, me na koa o na alii Hooulu ikaika, e ukali aku ana na koa o Makakapu, o ka holo o ka pee, o ka pepehi ia aku e na koa o Makakapu, ke holo ola kekahi poe me ka mama loa.

Ua kauoha aku la o Kaalihilele iaia Makakapu, o oe ke lii o Kohala nei me kona, e u'lu mai i na kanaka a piha ke alo, e lilo ana oe i poo alii, nui no keia mau Aina o kakou, e a'o na makaainana i ke koa, me na mea a pau, ke hoi nei makou.

Aloha na makaainana aloha na Malihini ka hoi Malie mai la no ia o lakou nei, a hiki no i ka Hale, me na pooalii koa me ko Heheula, o ka lakou ukana ia e lewalewa hele ai a hiki i ka Hale, waiho ana i ke alo o Aiaholoa ma, me Kuwaikahe, he hoike pololei mai ana o Meheula no keia me kona mau koa, ua paa aku la na poo i ka lawe ia e hanai na i'a Waha nui o ka Moana, i na lii e nune ana, ua hoohikilele ia lakou no keia Wahi alii kamaha'o eia ka he hoailona alii e hiki mai ana no ka hoohui ana hookahi koko.

E like me ka makemake o Kuwaikahe ka elemakule e Hoohuiia o Pokiikeanahulu. me ko Lanaahaloa kaikuahine me ke Kahionalani, Hoohuiia laua paaloa, o Lanaahaloa no hoi, me Keapoipoi lani, ke Kaikuahine no o Pokiikeanahulu, hui laua i ke au koieie o ko lakou manao oiaio no, pau ae la ka noho ana i ke pulama ia e na alii.

O keia mau alii elua, o Lanaahaloa me Pokiikeanahulu, he makaukau piha ko laua i ao pono ia e ko laua mau makua, ua kuu pau ia na ike no ka laua au noho alii ana aku ma mua o ka 'aua mau la inea o ka noho ana, o Pokiikeanahulu oi aku ia ma ka ike hooulu lahui me ke kilokilo lani na mea a pau o ia oihana.

O ka hauna laau, ua like ia ia laua a like me Lanaahaloa ke alii, o Lanaahaloa ke keiki alii oi mamua o na keiki alii a pau, me kaikaika palena ole kekahi me maikai loa i keia mau alii opio he wai auau ka Ihe laumeti me ka pololu ia laua, ka Hauna laau, Palau he wai nahia wale no ia mea i ua mau alii opio nei.

Aia laua ma na ike kiekie loa, ua ike na'lii me na kahuna Hooulu Lahui, me na mea a pau, ua makaukau na lii opio e malama i ko laua noho alii, he mau makahiki i hala aku mahope, ua make aku a o Aeiahaloa i hele a kolopupu, me Kuwaikahe ka makua alii kahuna, nalo na maka o na makua alii, o Kuwaikahe, ekolu haneri Makahiki o kona ola ana, o Aieahalo ekolu Haneri me elua makahiki o ko laua ola ana a make aku laua.

MOKUNA XXXII.

Noho alii o Lanaahaloa.

O Pakiikeanahulu ka Hooulu lahui kilokilo.

O Laukahikupua ke kilo.

Eia o Lanaahaloa ke hooponopono nei i kona waiwai hooilina, i Hooili ia mai ai e kona laui alii e Aiahaloa, me kona lii kahuna kilokilo pololei a hooulu lahui, o Pokiikeanahulu kekahi kanaka makeala loa ma ka lawelawe ana ma na mea nui e pono ai ko laua noho alii ana maluna o ka Aina, ua lawe ae na lii opio ia Laukahikipua i kilo na laua, i mea hooponopono ku-ka olelo na Lauaahaloa me Pokiikeanahulu ke kaula koho pololei.

Ua olelo ae o Laukahikikupua ia Lanaaholoa, me ke 'lii kahuna Hooulu lahui Poliikeanahulu, ua piha loa ka Aina i ka poe hoomana ia Pele, ka noho alii Kihawahine, Kunawahine, me na aneia kiei o kane me Kanaloa, me Keliipookapuhunaikeaouli, ke keiki alii he molele loa a Kane ma."

Olelo hou no ke kilo lani pololei o Laukahikupua, e nui loa ana ka hoi ka poe hoomanamana o keia mau pae moku pela e kau hou mai ai o kane me Kanaloa i ka hoopai kupono meluna o ka Aina ke ike ia aku nei he nui na pule pele, me ka pule i na mea ano ole o ke Akua i waiho mai ai ia lakou, e malama i ke kanawai o Kepoohunaikeaouli lani.

Olelo ae la o Pokiikeanahulu ia Laukahikupua me ke alii Lanaahaloa, o ke kahu pele nui, olelo ae nei, o Lumahiheha, ka mea iaia ka make a me ke ola, ia Lumaiheha e pule mai ana oe i ka pule-pele a oukou e ao nei i na makaainana, me ke makemake ole o makou ka papa kahuna Hooulu lahui, pololei kau pule, o lakou ia'u, hewa kau pule, pau oukou i ka luku ia e ka lahui kahuna o ka papa ola hemolele loa e moe mai ana o Lumaiheha i lalo, pule pule i ka pule pele.

O Kane o Kanaloa ke Akua

O Kepoohunaikeaouli ke lii.

Na Akua nui mai o luna.

Mai kahiki ka wahine o pele.

Mai ka Aina i Polapola.

mai ka Punohu o Kane Kanaloa.

Mai ke ao lapalapa i ka lani.

Mai ka Opua o Kane lapa i Kahiki.

Lapaku i kuauli ka wahine o pele.

Kalai i na waa o Huna iakea.

Ka waa e Kane Komohoalii.

A poa mai ko moku e Kane i paa.

Na waa e Kane Honua mea.

Holo mai ke au aeae.

Ee iho o pele honua mea.

Noho mai o Malau ka ia ka liu.

la wai ka hope ka uli o ka waa.

Ina hoalii o pele a ehu.

Ee ma'i hoe o ke Akua o kane.

Noku malana o lono papa.

Noho i ka honua ana.

Na ka ua ku'i hoolew.

Mokuhia hiika na'i au.

E ku a hele a komo i ka Hale o pele

Huahuai ka hiki lapa uli o Pele.

Hua ina hoi ke Huai---nei---a.

I ka hookuu ana iho o lumaiheha i kana pule kuni, ke pule o lakou e pau ai i ka make, ia Poliikeanahulu, e ia nae ua hele pili mai la o Lumaiheha i ka pule aole oia ka pololei ia lakou o ka maka'u i ka make hele pili kela ia Kane me Kanaloa eia ka pololei loa i ka poe kahu pele.

Mai Kahiki ka wahine o Pele.

Mai ka Aina i polepole.

Mai ka Punohu a Kane.

Mai ke a lalapa i ka lani.

Mai ka Opua lapa i ka Kikiki la. pele.

Kalai i k awaa o honua ia kea

Ko waa e kamohoalii.

A paa mai ka moku i paa.

Ua paa ka waa o ke kua.

Ko waa e kane Honua mea

A'e A'e kini o ke Akua.

Noho mai o malau kai ia.

ia waa ka hope ka ulia o ka waa.

I na hoalii o pele aehu.

Aee na kaihoe oluna o ka waa.

I ku na lana o lono.

Noho i ka honua Aina.

Na ka ua kiu hoolewa.

Moku hia hiiaka naiau.

A ku a hele a komo i ka hale o Pele.

Huahuai ke hiki lapa wila.

O Pele ke Akua nui Hua---ina---e

O keia ka pule maole a ka poe kahu pele, ina o keia pule a i ke alo o Pele papapau he aa ko ka hale aohe nao ai i ka papaa pau ke alelo i ka pulehuia i mea ai nana keiki a na kahu pele.

Ua ike ke lii kahuna o Pokiikeanahulu he komo pono ke inoa o ke liii iloko o ka pule a puka o Lumaiheha, pau ai ia lahui i ke ola, oia no ka mana ulia a ia lahui kanaka nui i pakele ai, i ka inaina o ke lii kahuna Hooulu lahui a Pokiikeanahulu.

Mahope mai ua kau ka weli i na poe hoomana i na Akua liilii ua kiola lakou i na pule i paa naau ia lakou aole nae e nalowale iki eia nae aole no e pau a hiki mai i ko lakou hopena o ka lakou mau mamo hope loa, pela ka poe kuu ia liilii, ua kiola no lakou e like me ke kauoha o Pokiieanahulu i n amakaainana.

Olelo o Pokiikeanahulu i na makaainana e pule i na Akua nui wale no ia kumuhonua lani Kumuhonuiakea me Kumuhonuailalo Kane Kanaloa Kepoohunaikeaouli Kaonbohiulaokalani, eia no ka onohoi Huhu o Kane Kanaloa i hookuumalu ai i na puka wai o ka lani a me ka honua make ai na mea ola o ka honua.

Olelo o Pokiikeanahulu i na makaainana e pule i na Akua nui wale no ia kumuhonua lani Kumuhonuiakea me Kumuhonuailalo Kane kanaloa Kepoohunaikeaouli Kaonohiulaokalani, eia no ka onohoi Huhu o Kane Kanaloa i hookuumalu ai i na puka wai o ka lani a me ka honua make ai na mea ola o ka honua.

Nana ae nei o Laukahi, ke kilo pololei me Pokiikeanahulu ka Hooulu lahui a kilokilo i na mea a pau e hiki mai ana o ka ike ia ao kumu ia e ia lahui ka naka, ua ike ae la o Laukahi i kekahi ao opua eia ka e puka mai ana he mau hapuu alii hou mai loko mai o na lua Huna a e Akua i hoomaopopo iho ai.

Ua puka mai la o Lanakueahaloa mai loko mai o Keaopoipukalani ke alii wahine i noho ia e ka nani me ka hiehie kaikuahine mua iho no o Pokiikeanahulu ua puku mai i ka iwakaluakumamalua hapuu a laua me Lanaahaloa ke alii oili mai la nohoi o ke papapa mai loko mai o Kekahionalani o ka i wakalua kumamaha o ka laua mau hapuu alii, me Pokiikeanahulu ke lii Hooulu lahui, puka hou no ka lahui kanaka.

Ua lilo ae la no hoi ka hanai ana o na lii i ko laua mau makuahine hanau no, me keohohia o na lii a pau i keia mau pulapula hou, ua kena ae la o Pokiikeanahulu e kii ia na ele---ma---kule kaikuaana o lakau e hele mai e palala ae ina lii opio no ka mea o laua na kahuna nui i wae ia ai e Kuwaikahe ko lakou makua aloha.

Ua kii aku la o Pololualii i na lii elemakule e wiki e wawe o Pololualii kiei ana ma ka puka pa o waho loa, ninau mai la ke kiai puka o waho loa huakai nui kau e ke alii elemakule e komo ae maloko ua akea ka puka no oukou no ka makou mau alii ua komo aku la ka elele alii a komo ana iloko o ka hale aloha kuauli lakou a pau nane mai la o Haluluiluna.  Huakai nui e ke alii haku o maua.

I kauoha ia mai nei o lua e ko kaina Haku e Pokiikeanahulu e iho olua e palala puukai i na lii opio ae koke mai lao Kakahaikekapu ko laua o na kahuna nui palala alii, ua iho mai la o Halululiuna me makahaikekapu me ko laua mau paa pule he wa pokole loa noho ana na elemakule ua komo aku la laua nei, iloko o ka hale kapu alii, e hiiia mai ana na lii.

Ua olelo ae la o Haluluiluna ia Pokikeanahulu me Lamaahaloa e komo kakou i ka hale kapu akua nei, iloko o ka hale kapu akua e palala aku ai i na haku ali i o kakou, ua komo aku la nei, lakou kani mai la ka pahu alii o Ahakaikamalama na ke kahuna mooali i hookani mai i hapai ia mai he pule pokole no ka palaia ana o ke alii.

Kani ka leo o Neheku.

Poha ka pahu he alii.

Hokakahi ka lani iluna.

He alii lu honua.

He anuenue pii iwaho.

O mai ke kahuna o ka la.

Hele mai ka palapalapuukai.

No Lanakuaeahaloa.

Kee lii i hoopuka i

Puka mai o ka---pa---pa---pa.

Na lii kapu elua.

Ko ke ano alii la---e--- a.

Ua noa ua noa e ola na lii.

Ua pau ae la na li i ka palala ia e

Haluluiluna me Makahaikekapu hoi ae la lakou a na hale o Hoomakaukau ia na ono a pau e uluwehi ana iluna o ka papa aina ai iho nei na lii elemakule i hele a koakoa ka lae i ka paa i ka lauoho e luhe ana.

Ua kena ae la o Lunaahaloa i ka Aipuupuu e kii aku i ka hale papa a ukana e wahe e lawe mai e lua ia ko kapa elua ia ko pau elua ia ko malo hookahi ia ko moena makalii o puna na laua nei no e mahele ko laua waiwai ua kaumaha na kanaka au wa mau alii nei i ka ukana ua hao aku ia koolau wahine ua ahiahi hoi ana ua mau Akua Huluhulu nei o ka mauna.

(Aole i pau.)

Ka Mana o ka Pahikaua

:A:

HAMILETONA TEREGOMA

MOKUNA XXI.

Aluia Ana o'u e Devinski ame kona mau powa.

Ia'u i alawa ae ai ma ka lanai, ike aku la ai, ua hoomakaukau mua keia mea i wahi no'u e pio ai iaia.  O keia wahi a makou i akoakoa iho la, he wahi lumi akea no keia e pili ana i kahi mua a'u i komo ai, a'u hoi i oili mai ai me Olino, a o ka malamalama e loaa ana i keia lumi mai luna mai no ia o kaupaku.  He eha a elima paha puka e oili aku ai mai keia lumji aku ma na aoao no a pau, aka, he wahi alapii ololi wale no kahi e hiki ai ke komo ma na wahi e aku o ua hale nui la.  Ua paa maoli no au me he iole la iloko  o ka umi a ia aole au e palekana ana mai ka ikaika mai o keia poe, alaila he mea maopopo loa, e poino ana au.  Ua hiki no ke olelo ae, he kanaka make au i kela hora.

Ia wa ua huki ino ae nei au i ka'u pahikaua me ka pale ana ia Olino iloko o ka lumi a maua i puka mai ai, a ia manawa koke no i hou mai ai o Deviniski i kana pahikaua me kona ikaika a pau, aka, e like me ka palamimo o ka imo ana o ka maka, pela no au i pale ae ai, a i ke koele ana o na pahi a maua, o ka wa no ia i hoi hou mai ai o ko'u ikaika a pau me ka lana malie o ka manao.  Aohe no he ano pihoihoi mai ia wa.

Hoomaopopo iho nei au, o ke pio o keia poe iaia iloko o na minute elua a ekolu ko'u mea e palekana ai, a, ina e oi aku ana mawaho oia, he mea maopopo loa, e pauaho e ana au!  Pela hoi au i noonoo koke ae ai, e pono au e paa i kahi o lakou a pau, ekolu, ke hou mai ia'u i ka wa hookahi.

Nee malie ae nei au me ke akahele a hiki wale i kuu komo ana ma kuono, e kokoke ana i ka puka o ka lumi, a ia wa, ia'u i hoomaka mai ai e hoolele i ka'u ai, pahu aku la au i ko'u hou ana i kau pahi, ua hookuikui mau ua poe nei a hiki ole ia lakou ke pale ae i ka'u pahi.  Mamuli o keia hana a'u, ua hiki ole ia lakou ke hakaka mai ia'u me ka ikaika kupono e pio ai au, he hookahi wale no mea hiki ke lele mai i ka wa hookahi.  Eia nae, aole no au i manao ae, e pakele ana au oiai, he lehulehu loa keia poe, a he hookahi wale iho no au.

No Deviniski, ua hiki no ia'u ke ike, aole oia i heluia me a'u, aka, mamuli o kona lili me kona hoomaau ia'u, ua lilo no ia i kupono no'u e makaala ai ia'u iho:  oiai hoi, he elua ona mau kokua, he mea hiki ole ia no'u ke pale ana aku ia lakou a pau no kekahi au me ka leo nui i kahi kanaka kauwa o Bilabasofa e pii koke mai e kokua ia'u.

Mamuli o keia kuhea mau o'u, ua lilo ia i mea hoopioo i ua poe nei, a loaa he wahi manawa no'u e lawelawe aku ai i ko'u ikaika a pau no ko'u ola.

Ia wa no hoi, i loaa ai he wahi ulia o ka pomaikai nui no'u.

I ka wa a kekahi o ua poe nei i lele aku ai i hope no ka alo ana i ka'u pahi ua kunewa aku nei oia a hina iluna o kona kokoolua.  Ia wa, ua peku aku nei au iaia ma kona poo a paki ke koko o ka ihu me ka waha, a o kana pahikaua hoi, lele loa aku nei i kahi e a waiho ma kahi a Olino e ku ana me ka piha i ka weliweli no keia mau hana e hakaka nei imua ona.

O mai lilo no keia ulia pomaikai i mea no'u-e ike hou ole ai i ka malamalama o ka la, oiai, ia'u i huli ae ai i ko'u mau hoa hakaka i koe, ike aku la au i ka lele ana mai o ka lua o ua mau kanaka, nei, me kana pahi e hou pololei mai ana i kuu puuwai, e like no me ka imo ana a ka maka, pela no au i lele ae ai ma ka aoao a pahia aku nei ua pahi nei ana, a moku lihilihi aku nei ka io o kuu lima!  O ka pahu hope loa ana nae ia o ua mea ala.  Ia hala hua ana no o kana pahi, o ko'u wa no ia i pahu aku ai me ko'u ikaika a pau a ku ma kona umauma a puka pu kona puuwai he kani ana no ke "u" haule aku nei kela me ka make.

Mamua ae nae o ka hiki ana iaia ke unuhi mai i ka'u pahi a hemo, lohe aku nei au i ka hooho ana mai nei o Deviniski i kona hauoli me ka piha i ka inaina no'u, a lele mai nei e pahu i kana pahikaua ma kuu puuwai.

A mai make no au iaia, ina aole o Olino.

Aole au i ike mua, ua hopu kela i ka pahi a ka mea a'u i peku ai.  Lele mai la kela me ka i ana:  "Ka hoohe wale!  a hahau iho nei me kona ikaika a pau i ka pahi a Daviniski.

"Maikai." wahi a'u i kamailio koke aku ai. a ia manawa koke iho no, ua hemo mai la ka'u pahi kaua mai ka umauma mai o ko'u mea i pahu ai.

"E akahele.  E hoi aku oe iloko o kela lumi. a i ole, e holo ae oe mahope o'u, wahi a'u i hoopuka hou aku ai. a ia wa no hoi au i lohe aku ai ia Deviniski, e olelo ino ana no kona piha ino loa i ka ukiuki no ko'u make ole iaia, nolaila, huli aku nei oia me ka manao paha e hou ia Olino i ka pahi.  "E ka puuwai eleele, o oe a me a'u wale no ma keia hana, a o oe a owau paha, ke ola," wahi a'u i i aku ai.

"Aia no ia i kou manao," wahi ana, a ike aku nei au i ke kui ana iho o kona niho, me ke kau ana mai o kona mau maka ia'u, me ke ano o ke kanaka imua o ka make.

Ua pii ae nei no hoi ko'u koko, a he make wale no ke mea iloko o ko'u puuwai.  Ua ike aku la no hoi au, ua pau loa kona manao no na mea e ae o keia ao, a o ko'u iini loa no hoi, ke kau aku i ka hoopai ana i hoomakaukau ai no'u.  Ina paha he mea pono io ke kuko ana e make kahi mea, o keia no ua mea la.  He nui hewahewa maoli no kana mau hana ino ia'u, a i pauina hope loa no kana mau hana ino, ua hoao iho oia e powa ia'u me ka mainoino, maoli no.  No keia kumu, ua ulu ae ka manao iloko o'u e pepehi iaia, e like me ka pepehi ana i ka ilio, a me keia manao paa iloko o ko'u naau, ua hoomaka aku nei au e hoolele ai hou me ka malie i kuu enemi.

He manaonano maoli no ka hiohiona o keia lumi i ka nana iho, paapu ka papahele i ke koko, a e waiho make mai ana hoi ka mea a'u i hou ai ma ka puuwai, a o ka hi iho hoi, e pupuu mai ana ma kuono. me na maka pehu no kuu peku ino ana i kona poo, a e paki mai ana ke koko ma ka ihu me ka waha.  O ka papahele hoi iloko o kela wa, ua hele a pakikakika i ke koko, a i waena iho la o keia moana koko maua i ku ai me he mau ilio hae la e apu ana kahi i kahi no ka make a ma ka paia o ka lumi o Olino o i ku mai ai, me namaka piha i ka waimaka o ka pihoihoi no ka maopopo ole o ka mea o maua e ku e ana i ka pahi.

Ia wa ua kuu aku nei au i ko'u ikaika a pau me ko'u ike a pau ma keia hana o ka make, a pela au i hoomau ai a hiki i ka wa o ko'u hoa paio i pilipu ai ia'u, no ka hiki ole iaia ke uale awiwi i ko'u mau pahuna pahi.  Ua lilo maoli no kona ike i mea ole i ko'u.  He ekolu ona ku ana i ka maka kila o ka'u pahi, hookahi manawa i ku ai ma ma ka umauma, a aole no hoi he wa ua loa aku ka pahu hopu---kona umauma.  Oia no hoi ka wa a Olino i "auwe ae ai:  I kela wa, hoomanao koke ae nei au i ka'u hana ana ai iaia a lele ana kana pahi i kahi e i keia hakaka mua ana o maua.  Ia wa, hoomaka koke aku nei au e hana pela me ka eleu loa, a iloko o ka manawa pokole loa ma hope iho, palemo aku nei kana pahi mai kona lima aku a kamumu ana i ka papahele.

Ia wa ho ua hulili ae nei ko'u mau maka me he mea la ua uwilaia, a emi mai nei ko'u lima i hope no ka pahu ana aku i ka pahi o ka make."

"Auwe, aole o Alexis," wahi a Olino i papa mai ai.  "Mai lawe oe i kona ola! 

O ka pau koke ae la no ia o ko'u manaa, a haule iho nei ko'u lima ma kuu aoao.

"E like me kau mau kauoha," wahi a'u i pane koke aku ai. eia nae, aole i kupono keia mea iaia.  Ua aie oe i kou ola i keia lede au i hoao ai e hanaino, aole ia'u wa'hi a'u i kamailio aku ai ia Deviniski.  "E ku ae oe ma kahi e, i puka mana me ka akeakea ole."

Ku ae nei oia ma ka aoao me ka hoka maoli no ma kona nanaina, a ia wa no hoi o Olino i puka ai me ka haalulu i ka piha i ka weliweli no kana mau mau mea a pau i ike ai.  Mahope aku no hoi au i puka ai me ka naau mama a piha no hoi i ka hauoli no kela palekana ana.  Pela maua i hele eku ai me ka lanai mahope, a puka loa no hoi i waho.

I ko maua hoea ana aku i ka lanai hookipa malihini, ma ka puka e komo aku ai i ke keena hookipa, e ku mai ana ke koa lio a'u i kauoha ai e kii mai ia maua a o ke maua kau koke iho nei no hoi ia me Olino.

"E hoomaikai ke Akua no keia hoopakele ana ia kaua mai keia hale mai," wahi a ko'u hoa i hooho ae ai, i ka wa a ke koa i huli aku ai ma ke alanui.

"Ina e aloha mai na Lani, e hoea mai ana no ka la o kaua e kaawale aku ai mai keia wahi aku, mawaho o Rusia!" wahi a'u i hoopuka aku ai.  "Alaila ... aole au i hoopau loa i ko'u manao, aka nana koke aku nei au i kona mau maka a ike aku nei ai, he manao kona e hoopuka mai ana.

"Malia paha, e holopono ana no ko kaua mua aku, "wahi o Olino i pane mai ai, iaia i huli mai ai a nana ia'u a kau mai nei i kona mau lima iloko o ko'u, me he mea la ua ike no oia, aia no iloko o ko'u puuwai he aloha nona.

Ia wa no hoi au i kulou aku ai i mua a apo aku nei ia Olino me ko'u mau lima a hoopili mai nei iaia ma kuu aoao. a ia'u e walea wale ana i ka anoi a ko'u puuwai e papalili nei, alawa ae nei kona mau onohi maka i ko'u mau maka.

"No ke aloha aole anei pela o Olino?" wahi a'u i nina iho ai me ka hawanawana.

O kana pane i hawanawana mai ai, oia kela:

"Aole ia no keia wa ae nei, e Alexis, a aole i pau pono kana mau huaolelo,