Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 16, 22 March 1901 — Page 2

Page PDF (1.70 MB)

This text was transcribed by:  Kawena Komeiji
This work is dedicated to:  Chun 'Ohana

NUPEPA KUOKOA, MARAKI 22, 1901.

 

MA KE KAUOHA

 

HOOLAHA MA KE KAUOHA.

            Ua hookohuia iho nei i keia la o Wm. KAHALEOLE i hoa no ka Papa o na Komisina Pa no ka Apana o Koolaupoko, Mokupuni o Oahu, Panalaau o Hawaii, ma kahi o A. KU, i make.

J.A. McCANDLESS.

Luna Nui o na Hana Aupuni.

Keena o na Hana Aupuni.

Honolulu, Maraki 19, 1901.

2861 Mar. 22, 29, Apr. 5

 

HOOLAHA MA KE KAUOHA.

            Ke hoolahaia aku nei, ua hookohuia o George Kauhi, Esq., i Luna Pa Aupuni no ka Pa Aupuni ma Kahauiki, Kaanapali, Maui, Panalaau o Hawaii, ma kahi o D. Taylor, Jr., i waiho mai.

J. A. McCANDLESS,

Luna Nui o na Hana Aupuni.

Keena Hana Aupuni, Honolulu, Maraki 5, 1901.

2849-3ts-Mch 8, 15, 22

 

HOOLAHA MANA HOOKOLOKOLO

 

HOOLAHA MANA HOOKOLOKOLO ILOKO O KA AHA KAAPUNI O KA APANA HOOKOLOKOLO KAAPUNI ELIMA. - MA KA HOOPONOPONO WAIWAI. - MA KE KEENA.

            Ma ka Hana o ka Waiwai o Kekua Kani (w) o Waimea, Kauai, i make.

            Ma ka heluhelu ame ka waihoia ana mai o ka Palapala Noi a C. B. Hofgaard, ka Lunahooponopono o ka Waiwai o Kekua Kani (w), e nana a e aponoia hoi kana, moo helu waiwai, a e hoopukaia hoi ona kauoha hope loa e maheleia ka waiwai e koe nei ma kona lima i ka poe i kuleana i ua waiwai la, a e hookuu hoi iaia mai na koikoi a pau o ka nohona lunahooponopono ana.

            Ua kauohaia o ka Poaha, ka la 18 o Aperila, M. H. 1901, ma ka hora 10 a.m., imua o ka Lunakanawai o ua Aha la, ma ke Keena Hookolokolo o ia Aha ma Lihue, Mokupuni o Kauai, kahi ame ka manawa e hooloheia ai ua noi la ame na moo helu waiwai, a ma ia wahi a ma ia manawa e hele ae ai na poe a pau i kuleana i ua waiwai la e hoike ae i ke kumu, ina he mau kumu ka lakou e ae ole ia ai ua noi la.

            Hanaia ma Lihue, i keia la 9 o Maraki, 1901.

            Na ka Aha: H. D. WISHARD, Kakauolelo

2849-3t-M 15, 22, 29

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI.

            MAMULI o kekahi mana kuai i hoike ia maloko o kekahi palapala moraki i kana ia mawaena o D. Himeni, ma ka aoao o ka Hui o Pelekunu, o ka aoao mua, a me H. M. Alexander o Haiku Maui, o ka aoao elua, ma ka la 21 o Aperila 1884, i kakau kope ia ma ka buke 83, aoao 4720 hooliloia aku ia J. B. Castle ma ka la 4 o Oct. 1898, a i kope ia ma ke keena kaka kope ma ka buke 187 aoao 90 a mamuli o ka uhai ia ana o na kumu aelike o keia moraki, oia hoi no ka hookaa oleia o ka kumupaa ame ka ukupanee ma ka wa e hookaa ai, nolaila, ke hoolaha ia aku nei e ka mea nona ka aoao elua o ua moraki nei, e hooko ana oia ia mana kuai.

            A ke hoolaha hou ia aku nei, aia mahope aku o na pule ekolu mai keia la aku, alaila, e hoolahaia aku na aina i hoike ia ma ia moraki no ke kudala ana, ma ke keena kudala o Jas. F. MORGAN ma Honolulu, ma ka la 15 o Aperila 1901, hora 12 o ia la.

            Aia ma kahi o W. R. KAKELA na olelo hoakaka no keia mea.

            Hanaia i keia la 15 o Maraki 1901.

            JAS. B. CASTLE.

            Mea i lilo mai ai ka Moraki.

            Penei na aina i moraki ia:

            O ka akahi hapa i mahele ole ia iloko o ke Ahupuaa o Pelekunu, ma ka Mokupuni o Molokai, a oia kahi i hooakakaia ma ka Palapala Sila Nui Helu 7262, Kuleana Helu 5575, ia Kapuaipoopoo nona ka ili o 5345 eka.

            Maraki 15, 29. Apr. 5, 12 1901.

 

HOOLAHA O KA MANAO HOOKO A E KUAI A KA MEA PAA MORAKI.

            I kulike ai me a mamuli hoi o kekahi mana kuai a me kekahi mau hoakaka e ae i hoikeia ma kekahi palapala moraki i hanaia ma ka la 24 o Aperila, M. H. 1897, mai a Gustav A. Mauer ia Victoria Ward, i hoopaaia ma ke Keena Hoona o na Palapala ma Honolulu, Oahu, Panalaau o Hawaii ma ka Buke 170, ma na aoao 200 ame 201, a na ua Victoria Ward ia hoi i hoolilo pono mai ia E. H. Wodehouse o Honolulu i oleloia ma ka palapala hoolilo moraki i hanaia ma ka la 20 o Feberuari, M. H. 1901, a i hoopaaia ma ua Keena Hoona Palapala la ma ka Buke 170, aoao 201.

            Ke hoolahaia aku nei, o ka mea nona ka inoa malalo iho, o E. H. Wodehouse, ka mea e paa nei i ua moraki la i hooliloia mai, ke makemake nei e hooko i ua moraki la no ke kumu, penei, ka uku ole ia o ke kumupaa me ka ukupanee a me ka nota aie i hoopaaia ma ua moraki la i ka wa i oo ai;

            A ke hoolaha hou ia aku nei no hoi, o na aina a pau, na pono a me na mea e pili ana maloko o ua moraki la a i hoakakaia malaila, e kuaiia aku ana ma ke kudala akea ma ke Keena Kudala o James F. Morgan ma Honolulu i oleloia, ma ka Poakahi, ka la 15 o Aperila, M. H. 1901, i ka hora 12 o ke awakea o ia la.

            Na Hoakaka: Kulike ke kala. O na lilo palapala na ka mea kuai no ia.

            O kahi i hoopaaia ma ua moraki la, oia no kela apana ame kela wahi e waiho ia ma ke Alanui Nuuanu ma Honolulu i oleloia e ili ana he 41-100 eka, a i hoakakaia maloko o ka Palapala Sila (Mahele) Helu 4005 no Gustav A. Mauer.

            No na mea e aku i koe e ninau ia E. A. Mott-Smith, loio no ka mea nona ka inoa malalo iho.

            Hanaia: Honolulu, Maraki 11, 1901.

            E. H. WODEHOUSE, Mea e Paa nei i ka Moraki i Hooliloia Mai.

            2850-4ts-Mch. 15, 23, 29, Apr 5

 

Ua Make o C. C. Moreno.

 

KA Nupepa Kuokoa.

No ka makahiki - - $2.00

No Eono Mahina - - 1.00

 

O NA OLELO HOOLAHA A PAU E HOOUNAIA MAI ANA NO KA HOOLAHA MALOKO O KEIA NUPEPA, E HOOUNA PU MAI ME KA AUHAU, A I NA AOLE, AOHE NO E HOOKOMOIA.

            O na Dala a pau o ka Pepa nei e hoouka pololei mai i ka HAWAIIAN GAZETTE COMPANY.

HOOPUKAIA E KA HAWAIIAN GAZETTE CO.

Hookomoia ma ka Hale Leka o Honolulu, Panalaau, o Hawaii, ma ke ano mea o ka Papa Elua.

A. W. PEARSON, Luna Nui

W. J. COELHO, Lunahooponopono.

Honolulu, Oahu

 

POALIMA : : : : MARAKI 22

 

KE KUOKOA

 

No ka Holomua.

            Mamuli o ke kaa ma'i ana o ko makou lunahooponopono i keia mau pule, nolaila, ua hapa pu na puni mea hou a ka lehulehu i keia mau puuka ana; aka, i keia pule ae, e hoomauia aku ana na mea hou kuloko me kuwaho, na kaao hoonanea me na kukahekahe o ka Aha (Walaau). E loaa ana he kokua makaukau a piha eleu no hoi.

            E hoomaka ia aku ana ka hoopuka ana o na bila kanawai a pau a na Hale elua i hookomo ai. Ma keia ala e hiki ai i ka lehulehu ke ike iho i na bila kanawai a na moho a kakou, a pela no hoi e ike pu iho ai i na haawina i noiia no ko pono o kela a me keia apana. A ina e haule ana kekahi wahi i kupono e loaa na hooponopono hou ana, alaila, me keia iho la e loaa ai i na makaainana o ia wahi ka hoomaopopo ana no ko lakou pono.

            O ka poe kauoha pepa, e hoouna pololei i ka lakou bila kikoo ma ka inoa: "HAWAIIAN GAZETTE CO.," Pela no me na palapala hoohalahala no ka pepa. Na ka hui no e hoouna nei na pepa, aole lihilihi aku o ka lunahooponopono ma ia hana.

            Ua haule hou kahi mau moolelo hoonanea o kakou i keia pule mamuli o ka ma'i o ka mea haku moolelo, a nolaila e oluolu mai ka lehulehu e kaohi iho i ka ono no keia puni a keia pule ae.

-----

KA HAWAII ME KONA KULANA.

            Mamuli o kekahi mau hana ku i ka pepehi maoli no i ka inoa laa o ke kulana waia ole o ka oiwi oiaio o na moku o Hawaii nei, a kekahi poe kolea aukai o Kahiki o ke kokaa ana mai i ko kakou Paradaiso nei, ua loaa mai he kuia awahia loa i ka nohona oluolu ana o na Hawaii aloha lahui a pau. Ina paha hoi keia o ka makamua loa o na mea ekaeka i hapalaia iho no kakou, ina la hoi ua kupono loa ka upoi ana iho i na manao uluku no ke kau koke aku i na hoopai a ke kanaka maluna o ke ino, aka, aia no he la, a e hoea mai ana no ka hopena o ia mau hana hoinoino.

            Eia ka mea i hanaia: Iloko o na makahiki lehulehu o ka hoopukaia ana o ka nupepa namu "Pacific Commercial Advertiser" e onaia nei e ka hui nona keia mau kolamu, ua pinepine ka hoopukaia ana o na manao hoinoino i ke kulana oiaio o na oiwi o keia mau pae moku. O keia mau manao lehulehu, ua hakuia e na haole kamaina a e na haole malihini no hoi kekahi: a ua ikeia kekahi o keia mau manao ekaeka loa, mai ka peni mai a kekahi Kahunapule o ka Hoomana Hoole Pope i hanau a hanaiia i waena o na Hawaii. A mamuli o ka hilinaiia o keia nupepa namu, ua kope mai na nupepa o ia ano hookahi a hoolaha ae maloko o na kulanakahale nui o Amerika Huipuia, a keia poe hookae Hawaii i hoolaha ai. Iloko iho nei o na makahiki mahope mai o ka aihue aupuni a Dole ma ka nui loa o keia mau hana ino.

            Iloko o ka malama Aperila 1900 ua loaa hou kekahi manao hookae Hawaii maloko o ua "P. C. Advertiser" nei, i kakauia e kekahi haole, o Herbert P. Williams ka inoa. A i ka hapa hope mai o ua M. H. 1900 nei, ua hoomaka ua nupepa la e hoopuka mau i na kii pahenehene i ke kanaka Hawaii. Mamuli o ke kaawale ana o ka oukou kauwa haahaa ma Hawaii ia mau pule, ua hookomoia ua mau kii lapuwale nei maloko o keia mau kolamu. Aka, i ka wa a ka oukou kauwa i lawelawe hou ai i ka hana, ua pau loa ke komo ana oia mau kii a hiki i keia wa.

            Mamuli o ka hoopuka ia ana ae nei o kekahi kii ino loa e ua nupepa namu nei no, e hoohalike ana i ke ano o na kahuna Hawaii me na nika o Aferika, ua lilo ia i mea na ka oukou kauwa haahaa nei e menemene ai no ke kulana o na Hawaii a pau. A no keia kumu: ma keia kii, o na kahuna lapaau ke ano, aka, mamuli o ka lahui ana i ka lehulehu na ili ae ke kaona o ka hoino maluna o ka lahui Hawaii holookoa.

            Nolaila, i mea e makia ai i ka manao ana i ka lehulehu ua ili ae ke kaona o paa iloko o ka naau o na Hawaii a pau i aloha io i ko lakou ewe oiwi, ke hookomo nei ka oukou kauwa i keia kii ma ka aoao mua, i mea no oukou, e ka Lahui, mai Hawaii a Niihau, e ike ai ua hala na la a ka haole i aloha ai i ka Hawaii, a ke hooikaika nei lakou ma na ano a pau e hapala loa iho la kakou, i lilo kakou i poe hookae loa ia, e ka lehulehu o ko lakou ano like.

            Ke hoao nei lakou e kaohi mau i ka Hawaii malalo o lakou, ma ka hana, ka uku, kulana a lehulehu wale aku.

            Aka, e kala aku kakou i na poe kakaikahi o ia auna; i pili ole aku ai o keia mau olelo ae la. He kakaikahi loa lakou. Aia no ka hapanui ma ka HOOKAE HAWAII.

            "E HAWAII! Owai kou mea nana e umiamake? "O ka HAOLE no o ka painuu ana."

            E ka Lahui! ano ka wa, e lokahi ma ke pani ana i na ipuka o ko kakou mau home. Mai hookipa i ka enemi, o nele i kahi moe. Ke pelo nei keia lahui ia kakou no ka kakou loaa. A pau aku, he neo ke waiho iho.

            "A oili hou aku."

-----

KA HOOKAE HAWAII

            Ma kekahi o kela mau kolamu, ua hoopukaia he ninau na HAWAII MAKEE INOA e pili ana i na hana hoinoino i ka Hawaii. Ua ulu mai no keia ninau mamuli o ka ike ana iho paha i ke kii a makou e hoopuka nei maloko o ka "Advertiser."

            Ke apono aku nei ke Kuokoa i kau ninau, e Mr. HAWAII MAKEE INOA, a ke kono aku nei i ka Lunahooponopono o ua nupepa hookae Hawaii nei e pane i kau ninau. Ua kupono loa nana ia hana. E kapae ae na Mikanele no kahi wa aku.

-----

NA MIKANELE MAI HAWAII A NIIHAU.

            Ua oi aku anei ka hupo o ka Hawaii ma ka lapaau ana i na ma'i ma ka hoomaemae ana i ka uhane ma ka mihi a hanai aku i ka lau nahelehele ola mamua o na HAOLE KARISTIANO O BOSETONA i noi ai i ko Makekuke Aha Kau Kanawai e laikini i ka hoola ana i na ma'i ma ka pule?

            Mahea o ka Baibala kahi i olelo ae, he waahee a he ino na kahuna o ke au kahiko?

            Pehea OUKOU e ae nei i kela mau hana HOOKAE HAWAII a oukou no i hoolaha ai maloko o ka oukou mau nupepa a nupepa e ae?

            O ke aloha anei kela o ke Akua, o ka HOINO i ka Hawaii.

            E pane mai me ka wiwo ole!

HAWAII MAKEE INOA.

-----

KE KAHUA MA'I LEPERA.

            E Mr. Lunahooponopono: - Mamuli o ko'u ike ana iho i na hoakaka a "Hawaii Oiaio" maloko o kau Nupepa o ka la iho nei e pili ana no kona mau manao no ko makou malama ia ana ame ko makou lapaauia ana, a oiai ma ia mau hoomaikai ana i kona manao i alakaiia malalo o ka manao aloha hoakanaka a kono ia ko'u naau ame ko'u noonoo e hoike aku i ko'u manao ponoi malalo o ko'u ike a kamaaina i ke ano o ko makou lapaauia ana ame ke ano hoi o ka ma'i e hoomailo nui nei i ke kino o ke kanaka i loohia i ka ma'i e kapaia nei he lepera.

            Aia ma ka helu 15 o na kumu hoopii a makou imua o ka Ahaolelo o keia kau he hoopii e nonoi ana i kauka akamai i ka lapaau ana i ko makou ano ma'i e noho nei ma keia aina, a o keia hookahi no ke kumuhana oi loa aku o ka waiwai a makou i waiho aku ai imua o ka Ahaolelo mua loa o ka Teretori o hawaii no ka noonoo ana. Ma keia ninau, a manao kou mea kakau o makou no o na ma'i na hoike oiaio e pono ai keia kumuhana, aka, nae ma ka hiki ana mai nei o na Komite o ka Ahaolelo ianei, ua nele ka ninau ia ana o ka mea kakau i kona manao no keia hoopii a makou, aka, ke hoike nei au penei:

            Me ka haiolelo a Kauka Russell, ka Peresidena o ka Aha Senate o kakou imua o makou oiai lakou maanei he ma'i ola ole ka ma'i lepera, a aohe laaulapaau e ola ai o kela ma'i a pela wale aku" Pololei loa ka pane a ke Kauka, aka nae hoi o ka ninau i pahola ae mamua iki aku nei wahi a Hon. W. O. Kamika, o na ma'i e kau nei maluna o makou aole ia he ma'i lepera aka he ma'i okoa no a pela aku. A ke kakoo nui loa nei no au ia Kamika me kana mau wehewehe naauao oiai i kona manawa e noho Peresidena ana no ka Papa Ola ua lapaauia kekahi mau ma'i e Kauka M. Goto o Iapana a ua ola maoli no kekahi poe a ua hookuu loa ia e na Kauka o ka Papa ola na lakou no i hooia mamua he ma'i no ko lakou mamua o ka lapaauia ana e Kauka Goto a pela pu me ka manawa e noho Kauaka ana o Kauka Lutz (Luka).

            Nolaila, ua maopopo loa mai ia oe e ka mea heluhelu aole io no keia he ma'i lepera aka he ma'i okoa i ano like kona ano me ka ma'i lepera no ka mea ua hiki no ke hoolaia e na Kauka i oleloia ae la maluna. A ina ua hiki io i keia mau Kauka ke hoola a hoomama ae hoi i na poe i loohia i kela ano ma'i pehea hoi i hoomau ole ia ai laua ma ka laua hana lapaau? Nau e ka mea heluhelu e pani i keia ninau. O ka mea i ike ia e ka lehulehu i ke au i hala aku la oia no keia - ina he kanaka a mau kauka kaha e ike ia ana ka holomua o ka laua lapaau ana iwaena o na ma'i o ka manawa aku la no ia e hoopau ia ai, a he mau Kauka Malihini o ke awapae ke hoonohoia ae malaila me na uku kiekie i kupono ole loa i ka hana i pau ala. A ua ike ia kela mau hana ma ka pa hoomalu mai ma Kalihi i hoopauloa ia mai nei i keia mau la aku nei i hala e ka Peresidena hou o ka Papa Ola.

            He mea oiaio e ka mea heluhelu ua hana ke Akua i ke kanaka i mea hoomana iaia a ua ike no oia aole i hana ke kanaka i kona makemake, nolaila ua mahelehele kaulike mua loa mai no Oia i ka mea kupono Ana i manao ai he kupono no na kanaka a pau, mai ka poe i manao aku iaia ka poe manaoio hapa aku iaia ame ka poe i manaoio ole loa aku iaia.

            Nolaila, me keia ua maopopo mai la ia oe e ka mea heluhelu aia no iloko o ka poho lima o ka Mea Mana loa ke ola o k keia lahui, e noho ana iloko o ka nawaliwali a aia no ma kona apono ana i na noi a pau ma o ke kokua ana o na mana kahikahi e loaa ai ke ola a oia ka manaoio o ka hoomana Karistiano Naauao (Christian Science) o Amerika Huipuia a pela pu no hoi me ka Hoomana Naauao (Christian Sceince) ma Hawaii nei i noho pooia e kekahi Oiwi o Hawaii i keia la.

            A no ka mea ma ka nana pono ana aia ka hapanui loa o ka poe i loaa i keia ano mai ma ka aoao manaoio hapa a manaoio ole loa i ke Akua, a na ia poe ka'u e kakoo ikaika loa nei i ka makou noi e honoho koke ia mai e ke Aupuni o ke Teretori o Hawaii i mau Kanaka i ike i ka lapaau ana i ko makou ma'i elike me ke Kauka a'u i hoike aku nei maluna.

            Me ka lunahooponopono a me na keiki paahana o ka papa pai ko'u aloha.

            THOS. K. NAKANAELA.

            Kalaupapa, Molokai Mar. 15, 1901.

-----

Ka Pahikaua.

(Mai ka aoao 1 mai.)

-----

ke kukaehao. Ke makemake ae e ki, aohe e kimo no ka popopo. He mea pono loa, ke hana oe i kahi mea, e hana no a ko."

            Me keia mau olelo huli ae nei au a hoa iko'u kikaliki, a puhi ae nei, me ka manao nae, e loaa kekahi kumu e huhu iho loa ai ua wahine nei a haalele ia'u.

            "He makemake au i ka lohe aku i kou kamailio mai pela, wahi ana me ka hehe o ka aka. No ke mea, ae, he hiki ke hoomaopopo aku, aia no, he mau wahi manao maikai iloko ou. He hoowahawaha loa au i ka pauku laau. E ike ana no oe, he hiki ia'u ke hana i kekahi mea, ke onouia au e hana, mamuli o kau mau hanaino ia'u. Ke kani ka'u pu, aole e hala."

            "Aole no hoi e kumumu ke poo o kau pahi. Ke ae aku nei au, he hiki loa no ia oe.

            "A mai hoonaukiuki mai oe ia'u,

            "wahi ana i pane koke mai ai me ka huhu ino.

            "He mea hiki loa no ka la ia oe e Paula?" wahi a'u i hoopuka aku ai me ka palupalu, a huli aku nei me ka mino aka.

            I keia wa ua hoomaka koke kona mau helehelena ekuu mai ka palahe a akahi no au, e ike aku i na hiohiona maoli o ka hauoli maluna ona. Ua ake wale paha kona naau, no ka loaa aku o kahi mau olelo oluolu mai a'u aku a akahi iho la no a loaa. Ua huli koke mai la kela me na lima e apu mai ana ia'u, a me ka leo nahenahe, hoopuka mai la.

            "Auwe no ka hoi e! Ua noa ia oe keia kino ma na ano a pau. E hana oe e Alexis, elike me kau i manao ai. wahi ana i hoopuka mai ai me ka pihoihoi. No ka ulupuni paha i ke aloha. 'Ano iho la, ua kokoke loa ka uhane ino iloko o'u e kau aku i kekahi mau hana koikoi loa maluna ou, aka, i kiea wa, mamuli o kela leo nahenahe i pae mai nei, ua pio loa ko'u manao. Aole loa kekahi mea e ae maloko o ko'u puuwai i na wa a pau, aka, o ke aloha wale no, nou. Ina he mea no'u moni ai i ka ono o keia aloha, e make alaila, e aho no au e make ma kou lima. Aka heaha hoi kou mea e make ai, mamuli o keia mau hana hoehaeha puuwai au ia'u. E honi kaua e Alevis? Hele mai nei kela a apo ia'u, me ka hamo ana i kuu papalina, a honi mai nei. I kuu noonoo ana nae i kuu wahi i ku ai i ka pahi kuemi mai nei au i hope a pale aku nei iaia.

            "Alia oe, he eha keia wahi o kuu lima a kuhikuhi iho nei au i kahi eha.

            Aole au i manao mua e hana mai ana oia i kekahi hana, a ina paha i maopopo mua ia'u, ina la aole au e hoikeike iaia i kuu lim eha. E aho ia mamua o ko'u ike ana iaia e honihoni ana i kuu eha, a me kana mau hana mahope koke iho.

            "Auwe, ua eha ka oe? Aia mahea. Auwe ua loaa ka paha ia oe, mamuli o ko hoopakele ana i ko kaikuahine? Ua hakaka ka paha oe?"

            Hoike aku nei au iaia i na mea a pau me ka hoonui olelo ole, no ka hauoli i ka loli koke ana ae o ka maua mau kamakamailio ana. I ku ae ana aku nae, he eha mahinu wale iho no, i ku i ka pahi, ua paakiki loa keia i ke koi e ike maka. Makemake loa keia e ike i na wahi e ae i poholehole i na kaula o'u i hauhoaia ai.

            He hiki no ke ike aku, o kona manao aole no, ua konoia mai no ia no ke aloha ia'u, a pela oia i ake nui loa ai e ike.

            Wehe ae nei au i kuu kuka, a opi ae nei i ka lima iluna, a kau aku nei i kuu lima imua ona, me ka aka ana, i mea nona e ike ai, aohe no eha loa.

            Eia nae, ua loaa koke aku la iaia kekahi haawina a'u i hoomaopopo ole ai i kona hopena.

            Mahope iho o ka hamohamo ana i kahi eha, oiai, ua ola ia wahi, a honi iho nei i mai nei.

            "O ka lima hema no keia, e eha mau ana no hoi kou lima hema, e Alexis Aui ae nei kona mau maka i kou, me ke kamailio ana mai me ka palupalu loa.

            O ka mea nana nae i hoopuiwa loa iaia, oia no kahi linalina ma ke kuekue o kuu lima. Iaia i honi iho ai a pau, hoohuli pono ae nei i ka malamalama, ike aku nei au i kona ano kuha'u, me ka pii ino o kona ula ma na papalina, a nui ae nei ka hanu. Me he mea la, ua kahaha loa.

            Nana pono mai nei kona mau maka ia'u no hookahi paha minute piha, me ke kamailio ole mai, a hookahi hana, he hamohamo i ua wahi la.

            Iaia i ea ae a nana mai ia'u, ua ike aku la i ka loli ano e ana o kona mau helehelena, a malaila au i hoomaopopo aku ai, aia no kekahi mea ano nui loa iloko o kona puuwai i keia wa. Nana pono loa mai nei kona mau maka uwila ia'u. Iaia e haka pono mai ana ia'u, aole loa he hiki ia'u ke noonoo ae i ke kumu o kela loli ano e.

            "Ea, ua mai anei oe?" wahi a'u i ninau aku ai.

            Eeke ae nei kela i ko'u ninau ana aku a oni wale ae nei no na lehelehe me ka pane ole mai.

            Nana pono wale mai nei no oia ia'u me ka haalele ole o kona mau maka ia'u me ka haalele ole o kona mau maka ia'u. O kana hana wale iho la no ia, o ka haka pono mai ia'u.

            "My God."

            Ua oili mai keia mau huaolelo me he la, ma ke ano i onou maoliia mai loko mai o kona waha.

            Lalau hou mai la kela i kuu lima, a nana hou iho la i kahi eha.

            Ia wa, huli ae la kona mau helehelena a nana pono hou mai nei i ko'u, a hookuu iho nei i kuu lima. Ia wa, hoomaka aku nei kela e kuemi hope, me he la, ua hoowahawaha loa ia'u. Huli aku nei a hele a noho ma ka noho pulu, me ka huna ana i kona mau maka iloko o kona mau lima.

            Ike aku la au, ua pau loa kela mau hiohiona o ke aloha iloko ona. Ua haalele mai na hiohiona o ka u'i i kona mau papalina; aole hoi ka nepunepu a me na ano no a pau a ka maka e makahehi ai. Ua hoomaka mai kona ano e hakalalu.

            He mau minute liuliu loa kona noho ana pela. Ku ae nei a hele mai nei a kokoke ia'u, nana pono hou mai nei kona mau maka i ko'u a i mai nei me ka leo piha ika huhu.

            "Owai oe? Heaha ke ano o keia mau hana? "me ke kuhikuhi ana i kuu lima.

Nana pono aku nei no hoi au iaia a hoopuka aku nei me ka okalakala, oiai ua maopopo iho la ia'u ke kumu o kela loli. Ua ike ia'u, he mea okoa, aole hoi o kana mea i manao ai.

            "Akamai no hoi kau mau hana hoano e! No ke aha iho la keia?"

            "Owai oe? E kela mea kamailio mai nei, aole oe o ka'u mea i ike."

            "Ua pupuleia paha oe?" wahi a'u i ninau aku ai me ka okalakala. Heaha ke ano o keia mau hana au e kamailio mai nei."

            O ka pane wale ana no ma keia wahi he nana pono wale no.

            E hoouna ae au i kuu kaikuahine i hooia no ko'u ano?" wahi a'u i ninau aku ai. Aole nae oia i pane mai.

            Huli aku nei oia i hope a hoi aku nei a ma kahi o ke koki, hina aku nei, me ka uwe ana. Kokoke maoli no oia e kuwo nui. Me he pupule la kana mau hana ma keia wahi.

            No hookahi paha hora kona noke ana pela; a ua hoomaopopo aku la no hoi au i ke kumu o keia mau hana ana. Ina aole ia au o ka mea ana i mno ai, alaila, e koho koke mai ana no oia, o Olino a me a'u, aole maua, he mau mea pili, aka, he mau ipo. Na kona lili i hoopiha iaia i keia mau ano hoopupule.

            Iaia i ea hou ae ai, ua hooholo iho la kona mano i ka'u mea e hana ai. O ka hana pono wale no a'u i ike oia no ka paa ma ke kulana mua a'u i hoomaka ai. Aole loa au i hoomaopopo iki i ke kumu o keia loli ana o kona kulana no'u. Ua ike no hoi au, ina e manaoia ia ana no no ka mea, e hilinaiia ana no kana mau hana, mamuli o ko'u kuleana ole o ka hookoia maoli ka'u hana i noho ai ma laila na ia kulana. Pela pu no hoi e ili ai ke koikoi o ka'u mau hana i maluna o Olino. Aole paha e like ke koikoi aka, elike ana no ma ka hewa.

            I ko'u noonoo ana ae i keia mau mea ua ulu koke ae na noonoo hoonaukiuki ino i keia wahine; aka, ua kaohi iho no hoi au no kahi wa okoa aku, a i kona kamailio ana mai, hoolohe aku no au. Malia paha no ka i okoa loa ai ka'u mau hana, mai ka Alexis mai. He okoa loa no ke ano o ke kamailio ana; ka hele ana, mai ka Alexis he koekoe no no ma ke aloha; he okoa loa ke ano o ke kulana ke nana mai ka imo ana, ka mino aka ana, a nui wale aku na paewa o ko'u kulana; he nui a lehulehu wale na kumu e ae ana i kanalua ai, aohe nae i manao hoohuoi iki a hiki mai la ia wa.

            Kamailio mai nei no hoi kela i ka loli o ke ano o ko'u kaikuahine. He hookahi no leo mai a'u aku, o ka hooko koke aku la no ia o Olino. Aole loa pela mamua. Iaia i kamailio mai ai no Olino, ua piha loa oia i ka inaina, me he mea la oia kona enemi ino loa; ua i mai no hoi ua hooliloia oia, i mea ino loa mamuli o keia mau hana. Me he la, ua hana maoli ia ma ke ano maoli no, o ka hoohaahaa loa iaia.

            Aohe oia i hoolohe mai i ka'u mau olelo. Ke kamailio aku au iaia, o ka pale loa mai la ia i ka'u mau olelo, me ka hoowahawaha loa. Piha loa oia i ka huhu ino ia'u. Ua hoao au e ninau aku i ke kumu o kona ano e, aohe nae oia i pane mai.

            Aia a hiki i ko wa e laweia ai i Siberia, alaila au hoike aku ia oe a i ole ia, maloko paha o ka halepaahao. E aho kou make ana, me ka maopopo ole, wahi ana a hoomaka mai nei kela i ke kamailio ia'u i ke ano o ko maua hoopai me Olino.

            Ma kana mau kamailio ana au i ike aku ai i kona wahi nawaliwali; a pela no hoi, i maopopo ai ia'u, ke alahele kupono loa e noelo ai i ke ano o keia wahine. Ua maopopo nae ia'u he lili ke kumu nui loa ona i hoino loa ai ia Olino a ua ulu mai no paha keia, mamuli o kona aloha ana i ko Olino kaikunane a ua ili mai hoi ua aloha nei maluna o'u. O kana mea wale no i maka'u ai o komo mai o Olino ma waena o maua. I ka pau ana o na kamailio a ua wahine nei, hoomaka aku nei au e niele i ka oiaio.

            He wahi mea ano ole loa kau i ike iho nei wahi a'u i hoopuka aku ai me ka hehe o ka'u aka. He oi aku ke koikoi o ka'u mau hana ponoi, mamua o kau mau kukahekahe ana mai no i kou mau popilikia. Ina ua manao oe ina mea a pau au i ike me ka hopohopo ole. Aka, e hoike mua aku au ia oe, e hoka ana oe; a pela no hoi e nele ai oe i kau mau mea a pau i manao ai e hana. O ko'u makemake wale no i keia wa, e kaawale aku o Olino mawaho o na palena o keia wahi. I hiki ia'u ke lawelawe i ka'u mau hana a pau me ke keakea ole ia."

            Nana pono mai nei kela ia'u i keia wa a'u e kamailio nei, a ike aku nei au i kahi mea iloko o kona mau maka. He wahi manaolana iki kona no kahi mea.

            Alaila, mahope aku oe e ukali ai iaia oia paha?"

            "E noonoo no oe i na mea a pau au e makemake ai, aohe ia he mea no'u e aui ae ai mai ko'u kulana aku. wahi a'u i pane koke aku ai. Ina ua makemake oe e oki i ko kaua launa ana mamuli o kau moolelo pupule, ua hiki no. Aia no ia ia oe. Aka, e hoomanao oe, nou iho la, aole me a'u; a i ka wa e hanaia ai, ua hanaia ia, aole e hiki ke hoololi hou ae."

            Ku mai nei kela me ka puiki ana i nalima meka maopopo ole o kana mea e hana ai.

            "E pono no au ke hilinai aku i ka?"

            "He hiki no anei ke loaa ka palapala ae (passport) ia oe no Olino e haalele ai i keia aina? Oia iho la ia."

            "Ae nona wale no. "Ma keia mau olelo uuku, ua hiki no ke hoomaopopo aku i ke ano.

            "Ina pela, e kii i keia wa; e like me ka holo o ke kaa ahi e holo ai a kaa mawaho o na palena o Rusia, pela no ka awiwi a'u i makemake ai ia Olino e kaawale aku mai keia wahi aku."

            Noho mai nei keia me ka maopopo ole o ka mea e hana ai.

            "Aole e hele. Aole loa oe e hele! wahi ana Ua hoohana oe ia'u i keia mau mea pela oe e noho mai ai. Aole au i ike owai la oe, aka e lilo ana oe na'u."

            Mino aka iho la au. Ike iho la au, ua eo ia'u. Ma keia wahi hoololi hou ae nei ko'u alahele ma ke ano, he Nihiliai a i aku nei:

            "O na hana nana e kaohi nei ia'u ma keia wahi, he oi aku o ke koikoi i ko'u manao a pela au, e noho ai; he mau mau hana pili keia i ke ola me ke koko a aole loa he waheine e hiki ke keakea mai i ko'u manao hana."

            Nana pono mai nei kela ia'u a liuliu, hopu mai nei i kuu lima a aui ae nei i kuu maka, a i mai nei:

            "Ina e loaa ka palapala, alaila, e hoi hou no na mea a pau e like me mamua.

            "Hoi hou a like me mamua, e Paula, wahi a'u i pane aku ai, a kulou iho nei au a honi i kona lae.

            "Ae e oaa ana no ia'u. E kii ana au, "wahi ana;" a e hooomanao nae oe i kau mea i olelo mua ai ia oe. Ke olelo hou nei no au. Na'u oe i keia wa; eia oe iloko o ka poho o ko'u lima, e Alexis Hookoikoi iho nei kela ma kahi o 'poho lima' A e mareia kaua iloko o ekolu la mai keia aku. Na'u no e hoomaka ukau i na mea a pau, me ka malu."

            "Aia no ia, ia oe, wahi a'u a ike iho la, e ole ia au i wahahee iaia loaa ai ia'u he maha i keia la. Pela no paha hoi e hiki aku ai ia'u ke hoolalau hou iaia ma na hana e ae ana e hookikina mai nei.

            Ua ike iho la hoi, au, iloko o ekolu la, e hiki mai ana ka Emepera ma Mosekao, a pela e kaa hope ae ai kana mau hookikina. Malia paha o make au ma ia wa, a i ole ia, kaawale aku mai keia wahi aku.

            A i hoea ia mai ia mau haawina, ua pakele o Olino, a he oi aku ia mamua o na mea e ae a pau i ko'u manao.

Aole i pau.

 

KASTOL.

            O KE KASTOL ka inoa o kekahi AILA HOONAHA maikai loa i hoomakaukauia me ka maemae loa e kupono ai ke inu me ka pakui ole. Ua pau pono no na meteria o ke ola iloko o keia aila. He hiki loa i na keiki liilii ke inu me ka hakalia ole, a he oi aku ko lakou makemake i keia laau ke loaa aku, no ka like me ka hone.

            O ka lepo paa kekahi mea nana e hooulu mai i na mea inoino ai o ke koko. Ina e nele i ke koko maemae, aole loa e hiki i kekahi mea ke manaolana no ke ola loihi. Oia iho la no ka mea nui no ke ola kino. O ke KASTOL ke mea nana e hookaawale i na mea paakiki a pau o ka naau. I na e loaa kekahi lanakila i na paahana i hookumu mua ia iloko o ke kino, alaila, e ikeia auanei ka holomua o ke ola. Pela iho la e hoopihaia ai na mea i hoopoino ia e ka mai. He elua ano o na omole KASTOL e kuaiia nei, he omole 25 keneta a he omole 50 keneta.

            Hoomakaukauia e ka Hui wale no o HOBRON DRUG CO., King & Fort.

 

KA EMI ANA O KA LAHUI HAWAII.

(Mai ka Elele Hawaii mai.)

            He ekolu mau kumu nui a ka nupepa buke namu (haole) "Mea Nana Hawaii i hoolaha ae ai iloko o ka makahiki 1893 mahina o Aperila, i na kumu o ka emi ana o ka lahui Hawaii, i lawe ia mai hoi mai ka peni mai a Davida Malo, a i unuhiia ia hoi e Lolena Analu no ua nupepa buke la.

            O ka mua. - Ka launa ana ma ke ano hookamakama o na wahine Hawaii me na kaua o na aina e.

            Ka elua. - Ke ano nohona malowa a hoomaopopo ole o na kanaka i ke ola kino.

            Ka ekolu. - Ka hoolohe a malama ole o na alii ame na kanaka i na kanawai o ka Aina.

            O keia iho la na kumu o ka emi ana o keia lahui, a aole loa he mea e hooki ia ai ka emi ana o keia lahui aia wale no a hooponopono hou ia ke ano o ka noho ana ame ka hoopau ia o na hana ino, alaila, ulu hou keia lahui e like me ia i kinohi o kona hokumu ia ana.

            E hoike ana ka mea kakau mamua mamua aku o ka hiki ana mai o ka malamalama i keia mau Paemoku ua ike ia ka nui hewahewa o na kanaka, ua kaua aku a kaua mai, aole nae i emi iho ka heluna o na kanaka e like me ko keia wa e nee nei. I ka wa i hoomaka mai ai ka noho huikau ana o na ilikeokeo me na wahine Hawaii, ua puka ae la na ano ma'i like ole a hala ma o a maanei o ka hopena ua luku nui ia keia lahui. Ua lawe ia mai na ano ma'i ahulau like ole ma waho mai nana i hoopoino i ka lahui, a ke ikeia nei ka emi maopopo loa o ka lahui Hawaii. O ka hoolohe ole o na kanaka ame na alii i na kanawai o ke Akua, e like me ka ohana o Isaraela i luku ia ai ma ka waonahele, he iwakalua tausani, iloko o hookahi la no ka hewa o ko lakou noho ana, oia kekahi kumu nui loa nana i hoemi hikiwawe loa i ka lahui Hawaii.

            Ua lawe mai makou i keia manao ae la a hoomaikeike aku imua o na makamaka heluhelu i mea e hiki ai ia lakou a ia kakou a pau, e lawe mai a noonoo i ke alahele kupono e hiki ai ke lawelawe ia kekahi keehina e loaa ai he ulu hou ana o ka lahui Hawaii.

            He mea oiaio no paha o ia io kekahi kumu nui nana i luku nui loa i keia lahui, a ina pela, alaila, pehea e ulu hou ai ka lahui me ka hoohuikau ole mai i na poe o na aina E? I ko makou hoomaopopo ana iho eia ke holomoku aku nei na opio wahine Hawaii ma na hana pono ole, na hana hoi e ike maopopo loa ia aku nei he mau hana ia hoopoino mai ana i ke kino; o keaha ka hana pono e hiki ai ke hooki mai i ka hele ana aku ma ia alahele o ka poino? He ninau nui keia a kakou e noonoo ai no ke keehina e hoola hou ia ai ka lahui nawaliwali o Hawaii a ehoolupalupa hou ia ai koi ka aina aloha.

-----

KA LA GARIPA

-----

            Ke pahola ikaika nei ka nai ana o ka ma'i La Garipa i waena o ka lehulehu i keia mau la. He hookahi ae nei paha pule o Mr. J. M. Kaneakua ma kona home no keia ma'i a ua oluolu hoi i keia mau la.

            I ka Poaha iho la loaa aku ia makamaka, Mr. J. M. Poepoe, a eia oia ke paio nei me ka ma'i ma kona home. Aohe nae he koikoi loa.