Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 14, 5 April 1901 — KA AHAOLELO. [ARTICLE]

KA AHAOLELO.

POAHA, Marak), "Auhea MlkOU, • kahl popt>k\ no hoi a kakou i auwana k?ie ai I ka I'oako'u nel ua hoi hou mai nei a aia la kt okuu mai la lluna o ( kahi noho rnau ona. Ihea la kahi i heie, Ai ua h«*l<? no hoi a opili a hokukuie." ; A pela iho la. e na makamaka. Ua hoi hou ae ia i ka home kahl popoki auwana a k'-ia poe. a pela pu no hoi. ua' hoi hou ae 1a i kona noho kahl popokl' • ka Aha Senate oia o Lukela. Ua plnana hou ae Ja oia a lawe ae 1& 1 kona' noho i keia kakahiaka a noho hou mai j la e hoomalu i na hana o ka Aha. Ma kona nanaina ua hoike mai ia me he' mea ia aoie he hana ano nul i hanaia Ha—aoie oia i haaieie aku 1 kona noho i ka Poakoiu—a ao!e no hol oia I hoea| kino aku i ka haiawal a ko iakou aoao I malamaia ma ia ahiahi eUke me ka maa mau o ka malamaia o na aha h«*avai. O na hana l lawelaweia aole I maopopo aka, o ka mea i maopopo. ua hoi ae la no oia ma kona wahi mau. 'A eia oia ke noho nei, a mahope iho o kekahi mau kamakamailio pokole a mama e plll ana no kana waiho I ka noho. ua hooholola iho la e hoopanee I ka noonoo ana a ka Poakahl. | K hoomanaoia ua oielo o Lukela i ka ( - Poakolu "ua Hke ho a iike iaia Ina ua waihoia aku ia maluna o ka papa, ma! kaekae o ka papa a I ole malalo'pono' ae o ka papa," ola hol. ua pili keia mnu olelo ana no k<» ano hana e hanaia ana maluna o kana palapala walho I ( ka noho. He mea mapopo ole ke ku-1 mn a me ke ano o kela hookuikahiia ā na o Keokeo me Lukela, a koe aku hol ke nno o ka hookuikui hou ia ana o ke. kiiuln i moku mawaena o laua. Eia! ime. ua paa hou a ua noho ho'aioha hou ( lana. 17a pau ae la kefa, a e hete aku kakou imua ma kahl o na hana I lawe- . lawela. | I 'a heluheiu mni la k*> kakauolelo he < T>alapala mal a Kakauoielo o ka Tere- | hori. Kupa. e olelo ana ua kaka"ulnc*la t e ke Klaaina ka bila kanawal e hoo-j kaawnie ana i kekahi huina dala no na j 1110 o ka Ahaolelo. He nuhou nul kela ■ 1 na hoa. O ke ano hoi o ia, e nakeke i»nn na ekeeke me na lelo o ka manu! aeko. He bll;i kannwni hou kn Kanuha ka hooiaha ana ae e hnomaonopo ana i ka hoouna ann o na opio HawaU i ( Arrierika Huipuia no ka hoonaauao ana. i KUko ine Va mnu uh k->pnv>ia nn ru'.a ' a lu-luh' hi ekahiin ma ke pno a haa-' wik» i kc K'»mltA Pal. j T ka ae hou if\ ana e kapne na rnla ua , heiuhelii ae la o Palika he hoike mai i ke K r mlte n na Aina Aupuni e pili ana no ka hlla kanawei e hoonoa ana> l ka! lawaia ana me t\a mea hoopahu. tta hoikp kue ke komlte maluna o keia bila, r\o ka mea, wahi a ka holke, ke ae la, keia hana e lawelawe laula la, o ka hoao ana no la e hoonele i ka lehulehu me na i'a a o ka oi aku o ka popllikla o nn kupa oiwi. No kela mau hoakaka ua hoaponola Iho la ka holke. Nn "Ka Makua o Kona Alna," Kalat»kalanl. he hoolaha kanawal no ka lioohui ana I hookahi ke kulanakauhale 0 Honolulu. XTa heluhelu eluala ma ke poo n haawlla I ke Komlte PaJ. He blla kanawal hou no hol ka Kalue. He kanawal kela e hookuu ana mal na kuai hoopaa ana ka home floho o kekahi ohana nona ka waiwal lo he 13,000. P.Hke me ka hanala ana o ka blla kanawai maiuna ae pela no me kela. Ua ukall koke aku no hol o Keonl Palaunu mahope o ka meheu o Kalue a hoolaha ae la e lawe mal ana ola he blla kanawal e hoomaopopo ana no ke ao ana I na mea e plll ana l ka mahlal. Ua haawlla kela blla kanawal ma ka Hma -o ke Komlte mahope Iho o ka heluhelu mua la ana ma ke p >. He holke hou no hol ka Pallka o ka heluhelu ana mal ke Komlte o na Alna Aupuni .e hoike ana hoi maluna o ka olelo hooholo e nol ana 1 $25.000 no ka hana ana I ke alanui e moe la mal ke alanul Mol aku a hlkl I ke awawa o Kallhl. TTa holke hoapono ke Komlte 1 ka manao o ka olelo hooholo aka, aole me kela hulna ae 1a I makemakela. Ua hoapono ke komite I ka hulna dala I hookaawalela maloko o ka blla haawina mua. oia hoi he $22.000. Ua waihoia kela holke ma ka papa a noonoo pu ia me ka BIIa Haawlna. 1 Na KHlue hou he olelo hooholo e nol 'ana e hookaawaleia I hulna dala o $19,- 1 • 500 no na alanul a me na alahaka no ka apana o Walluku. Ua walhola ma ka papa a noonoo pu la. me ka Blla Haawina. i Oial ke makenmke n*i kekahl hoa o ka Hale e hoopau loa la kahl $1.601 auha\* klno. maanei i ku ae al o AW ai olelo ae la e lawe mal ana ola he blla t kanawal e hookuu wale ana no I ka ( ! auhau kino mal kekahi kane ae i loaa < iala na kelkl he ellma, |< Ua hooholola ka blla kanawal Helu 16 ma ka heluhelu ekolu ana, kanawal hol e plli ana 1 ka mana o na lunakanawai hoomalu maluna o na hlhla karalma. j. He moekahl wale no na hana a hlkl. | J ka heluhelu ekolu ana o ka b!la kana- 1] wal e papa ana 1 ka hoohanala ana o ; ka pw aole I kupono 1 ke koho balota j ma kekahl mau hana aupunl. I hoo-j, maka ai ka ooloku hoopaapaa h Hke no me na hiona mau. Ua kue na Se- j nate Palauwlna, Kaaka. Kiklla Palau- r nu. Keonl Palaunu, Akl a me Palika i|, ke klno a me ke kulana o ka bila elike, me la I walho holkela mal al e ke Ko-, mjite Hwkolokolo. T T a olelo o Akl Ina e t hooholola ana kela bila o ka hoao an no la e hooneie aku a kalhl mal I ka hana mal ka Hma o na Hawall Oplo no lakou na makahiki mawaena p 15 me Jl. Ua paipal a kakoo ikaikala o Aki ma keia mau oleo ana, Aole I kullke ko Kala-, uokalanl manao me ko Akl a ua kamalllo Ikalka oia tna ka aoao e hooh<rfo t loa ana I k& blla. i Aole l hooloheia ka Kalauokalanl a nolaila. ua nol a ua walhola ma ka llma o na komlte o ellma lala no lakou na inoa Kalauokalanl,- Klklla Palaunu Palauwina. Pallka a me Nakapaahu. Ua hooholola ma ka heluhelu ekolu «na ka bUa kanawal Senate Helu 3®, e plll ana la Lahainaluna. # j POAHA. Mankl *BL—Pau na hoa © ka aoao Kuokoa o ka Hale o lalo I ka hoolauwHlia l kela la e na moho o ka aoaoa Hepuhallka, a o ka hopena ua |toopanee koke ka Haie. Ua pau no nae kekahl mau hana 1 ka hanala. I pau nui 1 ka hihla ma o ka btla kanawal a KalauokalanL Ua olelo ua bila kanawaS la penei: He Kanawai e Hookuu ana I Kekmhl Mau Walwal Lewa mal ka Hoopaaia ana," a pela aku. Oleio o

sLopikana e haawlia f ke Komite Hoo>koiokoJo aka. ua kue ia ma o ka oleloia ■ ana ae ise hana h'>apoapa wale no ia. 1 ,aio i ua r«u mua i Y\ hoopoaopono o' j hoaponola e ke Komste Hookolokolo o ika Aha Sena*e a he hoonu'i hana wale rno kela. Ua hlkl hoL Noi hou ae lao Loplkana e noono<jia ma na pauku a' , i ka ae ia ana o ka wa no ia i hoomaka ■ al na hana hoomakeaka a hoolauwlli. j j M« kahl e olelo ana "e'ua pipi kauo"; ae nei o Klka be mea pono e pa-: kuiia aku "elua pipi waiu" pu kekahi ! ma kahi o na walwal lewa e hookuula.! . He' pono io kena hoololl a kahl hao?eJ Vahi a ka jnanao o loko o na lala Ku-! koa. e ae aku. A ae la lbo la. Komoi .ae la no hoi ka paele hoomakeaka, ma- j . kemake ola e hookomola ka huaolelo i ."waa," no ka mea, wahi ana. aole I pono ka huaolelo "waapa" e ale ai ; la laua. Hoao Iho la o Kumalae e i okomo iho kama wahi hoomakeakai lloko o ka bita ma ka olelo ana ae o na ] |plla hookanl kekahi a na haumana < kula a me na pepa mele a na kumu kekahl mau mea. kupono e hookomola Hoko 1 o ka bila. aka, no kona kamailio a mlnoaka pu paha hol kekahi, noonoola, a la manawa I hoemu koke ia aku ai kana mau hoololl, a komo koke Iho la na manao hoohuol he mau hana epa wale no kela, a no ka mea paha hol keVaM ela koke ae no la o Aperila Pulu. Hala ae Ia kela. Ku liou o Lopikana a! noi hou e klola loa ia ka pauku e plll| ,ana i na kaa palkikala. oial-o kekihi i 'ano kaa wale no ka I hoakakala, a ua' 'ae ia keia me ka maikal. Aka, la KUi-1 | falana i ku ae ai a olelo i hookahi kaa ! a me ka Ho ke hookuuia no kela a me| keia ohana. o ka hoomaka koke Iho la: no ia o ka hoopaapaa, a iloko wale no 1 0 ka hoopaapaa a hoopanee wale no! Ina hana no ka la. Iloko no o keia hoo- | 1 paapaa ua noi hou ae la o Lopikana e j hookuuia ke kau o ka auhau maluna o na uwati a me na alu •koke la aku la oia a me kana hooioli. no ka mea, ua ahuwale ka no'a, a iaia I 'noi hou ai e haawlia i kekahi komite *kulkawa, ola like na ano. nolaiia. aohe j i he hana hou i koe a o ke kau wale no i 'ka papaie a hoi. Aole no nae i nele na hua maikai ma, keia la hiina o ka Hale. I ka weheia ana o na hana ma ke kakahiaka. ua hiki kino ae la o Kakauolelo Kupa a 'kukala ae la ua kakaulnoa ke Kiaaina !i ka biia kanawai Haie Hēiu 1. ka bila ikanawal hoi kela e hookaawale ana i ka ihuina dala o $45,000 no na lilo o ka Aha(olelo. a mailoko ae o keia huina e loaa 'ai ka uku o na hoa a me na luna o ka 'Hale. ' Mahope koke iho o keia ua hapaiia 'ae la ka noonoo 'ana o ka Emaluka 'hila ma ka heluhelu ekoiu ana he biia ihoi e kaupalena ana i ka manawa no 'ka hoakea ana i na alanui. Mal hooholoia keia bila aka, no ko Emaiuka (hlki ole ana ae ua hoopaneeia tho la |ka noono% ana, a o kekal\l no hōi, he 'mau ninau $ekahl a Mokimana I make|make ai e ninau laia. I Aole I nana ia ka hoike kue a ke komite I walho ae al maluna o ka bila kanawal a Kawalhoa e piii ana jjo na keena hoahu buke maloko o na halekula. Ua manao ke k<tfnite he hana hoopau dala wale no keia a pela lakou 1 waiho ae ai I ka holke e kue ana. Aohe I nana ia kela a hooholoia aku la ua bila nei ma ka heluhelu I ka pau ana o kela ua kohoia mal la he komYte kuikawa na lakou e hooponopono I ka bila kanawai taona £ Makekau a oia no ka mea nana ka bila Mokimana. Emaluka, Paele Mahoe Elekl a me Keiki. I ka wa a Makekau 1 hoolaha mua ai i ka bita ua olelo oia he nul na hemahema o ka bila I ikeia a he mfca pono e waihola ma ka II ma o kekahi komlte kuikawa, Ua waiho ae ola he nol me kela ke ano aka, ua hoolela mamuli o ke kue 1 na rula o ka Hale. He eono hoike Komlte a Makalnai I waiho ae ai 1 ka wa hookahl. He elua e hoike ana maluna o kana mau blla ponoi ola na bila no ke kau helu ana 1 na hale o Honolulu a me ke kapa inoa hou ana I na alanul. Ua hoapono ke kom!te I keia mau blla me ka make- .'• make pu e hooholola. Ua holke kue ke komlte 1 ke noi o $107,000, no na alanul o Hana, a holke hoapono hol I ka Moklmana nol o 1,000 no ke alanui awawa 0 Palolo a me ka Kekaula noi o $3.000 no na alanui o Kau. Maanel I hookohu ma! al o Kahapula la Wiiikoki a me Kilifalana I mau lunahoomalu no na Kom!te Mahlal a me Komlte Papa j 'oia me Hoonaauao no ka manlwa ko-ī |wa a me ka loihi o kona noho ana ma' ka noho olai o Akina e kaawale ana. I | He mau olelo heioholo nol dala no kekahl I walhola ua hoomoela a nooinoo pu me ka l3ila Haawina. & e nol ana hoi i $3,000 no ona halekula no Ko- , haia: $45Q no ona hale noho no ke ku- ' mukula o Kaanapall, Maui. | | He ole\o hooholo no hoi ka Maun&kea 1 walho ae e nol ana no ka hookohu ana o kekahl komlte kuikawa na lakou e nana a noli 1 ka pono a me ka pono, ole o na mea e holkelkela nei ma ke! kulanakauhale e pIII ana I pa pahu a, wahi haawi hoailonā a kuhea hol I ka Halewai, a mahope Iho o kekahiyhoopaapaa lolhi ana ua ae la, a kohola iho la o Maunakea, Moklmana. Makalnai, Kawaihoa a me Kumalae I komite na lakou e hoapono Ina ūa kupono a kuponO ole paha 'ke nol o $15,000 e nolla nei e haawlla aku no ia hana. j I He blla kanawai hou no hol ka Loplkana o ka hoolaha ae e lawe mai ana ola e plll »»a I ke Kanawal Hooia |o ka makahiki 1»8. a pela no hol o Kaniho I hoolaha bila kanawal hou ae al. ' , * | i POALIMA. Mar. 39.—1 ka wa i wehe(a al na hana I kela la ua hoakaka ae o Pere»ldena Lukela ua ae ola mamull o ke noi a ka hapanui o kona aoao e lawe hou i ka noho no hookahi la wale no, a olai ua hala aku la |a la me kona hora he iw&kalua-kumamaha nolaila, e noi aku ana oia la Kaiue e lawe ae i ka noho. Ua nol aku ola la Kaiue pela 'a hoololi noho Iho ia laua. Maanei 1 aku al o Klklla Palaunu ia Lukela ina ua waiho aku ola I ka noho no ke kali an& I ka hopena o na hana e laweiawela ana maluna o kana palapala waiho t kona kulana Peresrldena. ua ae aku o Lukela. Ua heluheluia a walhola no ka noonoo iana i ka Poakahl he palapala mal ke [Kakauolelo Kupa aku e olelo ana. penei: < I O k* Pauku €9 o ke Kanawai • kukulu ana I aupuni oo ka Teretort o Hawail ! aponoia ma la 50 o Aperi!a, A. D. 1900, ua hoakaka, Iwaena o kekahi mau hana a ke Kakauolelo o ke TeretoH. »*e hooun» aku Uoko o na la he kanakolu mahope o k» pau ana o kela a me keU kau o k*. Ahaolelo h* hookahl, kope o na kanawai a me ka moolelo o la kau i ka Per««i<Jena, ka Pere«ldena

|o k& Aha Senate a me ka Lanahoomala f o ka Hale/* ī ktimu e hīki al ia'u ke hooko aku I ka maaao o keia pauka o ke kanawai k»? nol haahaa aku nei au •? hooonala ?rnai la'a ka inooielo o ka Aha. Senate ■ mal ka ia mua o ka noho ana o keia , kau a hikl iho ta l keia la, i hooiaio fexi- , r-;rw īa e ka. JVresid«*na a ke kakal uolelo, a e hoounala ae nib hoi ma ko'u j keena ke makaakau i ka wa pono ka l mool*lo i hoolalo kuponola o kela a me jk?ia la, a e waihola mal no hoi ma|a!o jo ka'u hooponopoeo ana kakahi huina <da!a kupono no na 1110 hana e pHi ana ,i ka hoomakaukau ana l na kope l!ke }o!e. | He elua palapala a ke kakauolelo I |heluhelu &e maanel mal ka HaJe mai je oleio ana ka manao o kekahi palapala j ua hodho!oia ma ka heluhelu ekolu ana ka b!ia kanawai Senate Helu 58 e pHI ana i na pihi kau kuka G. A. R.; ua haawiia keia i ke komile koa a me Pa- g pai. Ua like no t ka manao o kekahi paiapala fho me kela ae la a e pHi ana i na hHa Hale Heiu 15 me 40, a ma ke' noiia ana ua hooholola aku la laua ma ka heluhelu ekahi ana. 1 He hoike no hoi ka ka hapanu o ke Komite Hookolokolo, oia 6 Pila Keokeo ( a me Kaiue. i hoike ae maluna o ka palapala a Kiaaina Dole e pili ana no' jka hooponopono hou ana i na kanawal jo ke Teritorl o Hawaii. Ua olelo ka {hoike a ka hapanui o ke komite o ke | "Noi" ana aku o ke Kiaaina ia Luna- j , kanawai Kiekie Prear e hoomakauakau |oia a e hooponopono hoi i na kanawai f Hawaii i "popllikia" ma o ke Kanawai; iKumu he mau hana ku ole ia i ka pono ja he kaihi mana hol ia ma ka aoao o ke . Kiaaina i hiki ole ke hoaponoia e ka ; Ahaolelo. Olelo hoi o Kaaka, ka hapal\iuku, ma kana hoike. aole oia 1 ike mahea la a ma ano la i hoao ai ke Kiaalna e kaihi ge f ka'mana o ka mahele Kau Kanawai. Ua nul ka hoopaapaa m#luna o keia mau hoike a nul s no hoi na noi i waihoia. Ua noiia pu ia e hoapono i ka hoike a ka hapauuku a hooleia. Noi o Kikila Palaunu e wa- , ihoia ka hoike a ka hapanui o ke ko-' mite ma ka papa a ma ke koho ana ua ae ia, ua koho o Lukela a me Kanuha ma ka aoao e hoapono ana i ke noi. ; Maanei e hiki ana paha i ka mea heluhe]u ke hoomaopopo iho i ke ano he- } lolel aku o na unahl posi mai a Pila Keokeo aku a ua pau hoi ke kau ana o ka inoa "Ka Makua o Kona maluna o Ua hiki i ka mea heluhelu Jce* hoomapopo iho pela ma na ano a pau, no ka mea, na keia koho ana maluna ae e hoomaikeike a e hooia pono aku i kona noonoo. A o kekahi no hoi eia o Lukela. Kanuha a' me Keoni Palaunu ke ano haalele aku nei i ko lakou aoao i kohoia ai a ke huli ■ nui ae nei a kakoo i ka aoao hapauuku » o ka poe Kepuhalika. : I ka noho hou ana i ka auina la ua hapaiia ae la ka noonoo ana no ke ku- j leana o ko Kaiue noho ana ma ke ano j Peresidena a nui a lehulehu no hoi na peku i oiliili ae ma na aoao a pau. Ua hoopauia nae keia mau walawalaau ana ma b ke ku ana ae o Lukela a olelo j ua waiho aku oia i ka noho a ua loaa: ke kuleana ia Kaiue e noho malaila. I He hoike no hoi ka ke komite kuika-! wa i waiho ae ai, ke komite hoi ia la-; kou i waihoia aku ai ka noonoo ana o ka bila kanawai e i na lawelawe hana ana ma kekahi mau hana o ke aupiini. Ua olelo ke komite e apo- . noia ka bila a e hooholoia a e hookomo- J ia keia mau olelo "koe nae na kelki a; na makua Amerika no lakou na makahiki mai ka 15 a hikl 1 ka 21." O Kala-, uokalani, Keoni Palaunu a me Nakapaahu ke komite na lakou kela hoike.' O Palauwina a me Palika na lala i koe 0 keia Komite. He hoike no hol ka laua i waiho ae ai e olelo ana ua hoapono laua 1 ka manao o ka bila holookoa koe nae ma kahl e olelo ana no ka< hoopaahao: ua manao laua ua lawa no [ ka hoopai 1 kau ia ma ke uku dala ana. | He mau olelo kue a hoapono no hoi ka 1 hoopukaia e plll ana no ka hoike aka, no ka hope, ua hooholoia ka hoike a ka hapanui. ! Alaila, waiho ae la o Lukela i keia o\e\o "hooholo: I Oiai, he heluna nui o na bila Senate i hoolahaia a i waihola ma ka llma'o na komite; a Oiai, ua nul a ua lawa ka manawa no ia komite e hoike ae al maluna o ia. mau bila mia ke ano hoapono a kue 'paha, a o na hanā hooulojohi 'ana he mea no ia e hookaulua nui ai i na hana jo ka Senate; nolaila, e Hooholoia, E hoomakaukau ke kaka[uolelo l papa hoonohonoho o na bila Senate a pau.l hoike ole ia mai kekahi mai, e hoike ana i ka helu a me ka inoa o ia mau blla pakahi, ka la i haawiia al, a me ke komlte i haawi!ia ai, a e kau ia ua papa'hoonohonoho nel ma kekahl wahi kupono o ke keena Senate i loaa ai he kuhikuht nana e hoo manao-i na lala a me ka lehulehu pu; . a. e Hooholoia, B hoike ae na komUe i ka I Aha Senate ma ke kakau ana me ka hoohakalia ole, ina no ka loaa ole o na kokua a i ole loaa ole paha kahi e halawal ai, a i ole o keia mau kumu a elua, o ke kumu nui ia nana i hoohakalia i ka lakou mau hana, a no kekahi mau kumu e*ae paha. na kumu i hoike ole ia ol o ta mau bila. I Kokua ikaika loa o Kikila Palaunu i kela olelo hooholo, a o Pila hoi, ka mea hoi nona ka manao o ka olelo hooholo 1 laweia mal ai ua olelo ae oia aole i llke ka hoike ana a ke komUe maluna o kekahi bila me ka miki ana I ka poi d hookomo ae l ka |waha, a i ole me ka inu ana i ka wai mai ke kiaha ae. He hana nui keia mea he hoike komUe, wahi hou ana, he hana hoi me ke akahele a me ka noii pono ana ma ka aoao o ke .komite. Ua ike no oia ua makemake o Lukela e waihoia ae he hoike maluna o ka bila kanawai Waiona. He bila loihl keia, a oial o Lukela ka makua o kela biia, ua hiki iala ke ike iho i ka nui maoli o ka hana e kau nei maluna o ke komite. t "Aole owau ka makua o keia blla," wahi a Lukela me ka huhu, a ia Piia Keokeo I haawi aku ai i ka. mahalo ua oleio hou ae la oia ina aole he makua o Lukela alaila, he kupunakane ola no ka bila. Ua nui no na hoopaapaa. ana a me na manaō i hoopukaia a no ka hope, ua hoohololar ka olelo hooholo. | No ka holopono ana o keia oleio hoholo & Lukela ua walho ae la oia, he olelo hooholo hou « pili ana i ka bila kanawai Waiona (Diapensary Bill.) Ma ka hapa hope o keia oieio hooholo. ma kahi e olelo ana e hooholoia, tia olelo bla e hoike ae ke komite me ka hakaiia ole ina ua loaa a loaa ole paha ka lakou „ hoike, l hild ai i ka Senate ke lawelawe hana maluna ōna. Ua owelawela ka Senatoa mai Olaa

mai. t*a olelo oia ina ua. makemakeia e pepeb? i ka bl!a he mea. pouo e 'awelawe!a ia ano hana i ka wa e mai&ma-* lama ara "sa ?a i aole hol t ka wa poel?*l*- ka «a hoi e u«itjwlki ana na hoku. eliki? m* 1 - ka Plla K-eakeo e manao rset e hana. Maiiiua ae o ka puka ana a? he wah! huaoielo mai a Pila Keokw ae, ua ko*m> koke ae la Hoko o ke keena Senate R<? Kaiauolelo & ke Klaaina a waiho ilio la fcf» j>a!apala ma! ke Klaaina aku. Penei ka manao o ka palapaia: , Ma keia, ke waiho aka nel au i keia mau hookohu ana na oukou e noonoo iho: » Edtnond P<?arßon Dole, lx>ī»> Kuhina, lune 14. 1900. Theo. H. Lanslngr. Puuku. lun® 25, 1900. John A. McCandl«?ss, Lima o na Haaa Hou, lune 14, ,1900. > Alalau T. Atkinson, Luna Nul o ka Hoonaauao, īune 14, 1900. j 1 Jaccb Foster Brovrn. Komisina o na Aina Aupunl, lune 14, 1900. ' Wray Tay.lor, Komisina o ka Oihana Mahiai a me Ululaau, lulai 2, 1900. I Henry Clay Meyers, Hope Luna Holune 14, 1900. | - Henry Clay Meyers, Hope Luna, Hooia, lune 14, 1900. ! ' Arthur M. Brovrn, Ilamuku. lune 14, 1900. t * ' Walter Eugene Wall, Ana Aina Nui, Feberuari 1, 1901. | [ Ma ke noi a Kikila Palaunu ua hoomoela ka noonooia ana o ka paiapala a ke Kiaaina a I ka Poalua, Aperila 2. • He mau kamaillo pokole hou ka Lukela maluna o kana olelo hooholo ala-1 ila, hooholola Iho, a pela pu no hoi me' ka Kaaka olelo hooholo e olelo ana, penei: « | Oiai, ua waihoia mai ka papa hoonohonoho e pili ana no na 1110 o na ma- | kahiki elua e hele nei I kulike ai me ka manao o ke Kānnwai Kumu: a ; Oiai, ua haawiia keia papa hoonoho-; noho o na lilo ma ka lima o ke Komite Hookolokolo na lakou e hana i bila kanawai; nolaila, e ' Ma keia ke kauohaia nei' ke Komite Hookolokolo e holhoi mai i ua papa hoonohonoho la i keia Aha Se|nate me ka ole i hiki ai ke noonooia ka hana kupono e iawelawe ai. ) Malalo o ke poo na hana o ka la ua hapaiia ae la ka noonoo ana ,no ka bila kanawai a Aki e pili ana i ka hookuu ana i na inakua na iakou na keiki he, elima mai ka auhau kino ae (ua oleloia ( ka poe hanau kelkl nul) a haawiia i ke Komite Hookolokolo. Bila Senate Helu 50 *e pili ana no i na auhau, Bila 1 Senate Heiu 51 e piii ana no ka hoahu | 'ana i na aila mahu, ua haawiia i na Komite Imi Hana a me Komite Bila ■ Huikau. | • Malalo o ke kapaeia ana o na rula ua pvaiho ae la o Lukela 1 kela n«ku hoo-; laha blla Aanawāi hou: j 1 Kanawai Ola o ka Lehulehu. | 2 Kanawai e Hoomaopopo a e kukulu ana I Keena Komisina Oihana Kaahele.; J 3 Kanawai e Hoomaopopo ana i ke, .Ana Kaulike Maluna o na Hana Auhau ' I O ka hope keia o na' haiia ma ka Aha j Senate i kela la a hoopanee iho Ia ! ! POALIMA, Maraki 29.—Ua akoakoa/ |ae na hoa a pau o ka Hale i keia la 'koe o Lunahoomalu Akina ame Kilifalana, o ka*mua mamuli o ka maji, a o' ka hope, no kekahi kumu I maopopo . ole. j I Ma ka weheia ana o na hana ua helu- ■ ; helu ae la o Kakauolelo Meheula he palapala mai ka Senate aku e olelo ana ua hooholola he elua bila, hookahi no ka Senate ponoi, bila Helii 30, a o ka 'elua, blla Hale a Lopikana e pili ana 1 ka mana o na Lunakanawal Kaapunl m» ke Keena ma na hana kahu malama waiwai. O ka bfla kanawal Helu ■ 2 keia o ka Hale a o ka*bila mua hof a ka aoao Repuballka i hooholoia al. { Malalo o kekahi olelo hooholo ua*hoik» ae la o Hihlo I kona manao make(make e ike nona ponoi iho I na mea a pau e plli ana i ka oihana wal o Lahalna, a no ia mea, ua kono aku la oia i ka Luna Nui o na Hana Hou e hoo'moakaka mal ia mau manao pohihihi ona. | I Maloko no hoi o kekahi olelo hooholo 1 hoike akea ae ai o Mokimana i kona manao aloha. hoakanaka a manao kokua hoi ma kona waiho ana ae i lieia papa hoonohonoho uku hana, penel; j Kakāuolelo, Kakau Pokole, Maheleolelo, $12.00 pakahi o ka la; Makai o ka Hale, $7.00 o ka la; Elele me Malama Hale, $4.00 pakahi o ka la: Kahunapule, $200 no ke kau*, Kokua Ekahi, Kakauolelo, $10.00 no ka la; Kokūa Elua, Kakauolelo, $4.00 o ka la; Mea Panapana ' Mikini Kakau, $7.00. | Nol ae la o Moklmana e hoaponoia \ ka manāo o ka olelo h-K-hoio a owai no la feo» ia mea opu noono:» n aloha ole e hoao ana e kue i keia mea maik'il. Aole I kulike ko Eleki maiiāo me ko Moklmana ma kekahi itamu. Makemake o Eleki e hoopii ae i ka uku o Ua Elele, mal ka $4.00 ae a l ka $5.00 o k* ta, a ia Keiki i kokua ai, ua hooholoin iho la ka olelo hooholo ma k<*ta hor»lo!1. E hoomanaoia ua waihoia kela nwu •lelo hooholo malalo o ke kap.i»M.i ana o na rula. A me keia no e ku kapae nei n«-» na rula ua waiho ae o Kaulmakaole he' olelo hooholo nol dala I $1,000 no oiia h&lēpaahao a me hale noho o ka moa malama no Kipahulu, Maui; $720 uku hope makal no elua makahlki no ka apana no maluna ae: a i $1,500 no ona halekula a ine hale noho o ke knmu no Ulalno; Hana, Maui. TJa waihoia keia a noonoo pu me ka Bfla Haawina. He bila hou ka Nailima o ka hoolaha ana e pili ana i ka ninau auhau; na Maunakea he bila e pili ana i na waiwai paa o ka Oihana Hoonaauao a he btla houHho e pill ana i ke komohewa a^a 0 na holoholonaina Penikalaka he bila e auhau ana he $10.000 maluna o ke tona kopaa, a na Emaluka he bila e plli ana 1 ka. hooia ana o na buke o na ahahui. hemo ae la na kuka o ir»a hoa o ka aoao Kuokoa a noke nai Iho la i ka palukuluku i'na hoao ana a pau a ka aoao Repqbalika e ho»?lapuwak» a hoolilo i mea mwheneheneia ka bffa kanawai a Kalauokalani, M Ka Makua o, H»na Alna," a oia. ka bila kanawai e hookuu ana mai ka hoopaa ana a me ke ku&iia ana o kekahi mau waiwal lewa o kekahl kanaka a ohana paha, a p«ela aku. E hoomanaoia. o ka bita kanawal kela a lakou I noke ai i ka hoopaapaa ma o kekahi noi a KiHfalana ! ka Poaha, Maraki 28, a Hoko nul wale no o ka hoopaapaa a hiki 1 ka hoopaneeia ana o na hana. He ekolu noi e ku ana imua o ka Hale ma la manawa I hoopanee ai. O ke nol a Lopikana e haawiia ka biia ma ka )!ma o kekahi komite kuikawa. Ua ninauia kela nol a hooleia—he 1« ma ka ae he 1S ma ka hooie. He Kuokoa wale poe he 1«. O Ahalil. Kek&ula, a me KelUkoa,

ua koho īakou ma ka a«mo a ka po* Rej>abaJika. Nlnauia ka K:ii£aiaaa lioi. * oia feoi. « i h»»ka.hi ka& r. \sa ulupaia. ffco la no hoi k*>ia iwi a hoka !h%> !a o KilifaSana. a o k"i;i haawina hookahi ka i A.ku maluna o kekahi nai a k>- īu [ •■ kua ana I ka uwstS jKi.k- v k-:» a nw» kw kaula. T*a no{ h»>u ia Ui ka aoiw Kuokoa e hapaia k:i no--incK> ana, n;> ke- . kahi nau ho*>JoH ( h'>oht>toia » ka I\>ah& maluna oka bila. l*a na se a me iia hoole. a hv*»he>eki k«i a«r ana «> !S jw Kaokoa ku f:i S īi ma k<?ia koho ua hul» h»'tt ae la o Kekaula a kuikuī ih.ia hou ih-> la me kona hoa'loha nu; a mnikai- >*■•- unakea. ma ke koho nna rae ia n;t» k» 'poe Rs?pubaUka. A«he t> Ki«ki a Kii!falana ma keia koho ana. j. Manao iho nei o Makaina! ua akea & ua laula ka bila ma keieahi o k.'na ar: > [nolaila* nonoi ae la oia ma azio h«hoololi e kaupalenaia'a i ka $3iV kn huina dala walwal !*»wa -»» h«x>kua;a ; • hoopohihihiia ko Emaluka uonnoo ro ]keia wahi hoololi. a olelo ae la oia sna e lawe ia mal ana he mnu hooloii hou ]e noi ana oia e haawiia. ka biia ma Vi lima o na Komite Hookolokolo. a U 'Kika i hoao ai e pahonohono i ka Makainai hooioll i ano moakaka a,\ 'ua nohola iho la '-•» hoololi a Maka!nai a me ka Kika mau hoao hooponopono ! Je ka Hale holookoa. Nol ae la o Knialuka e haawlla ka bila ina ka lima o k * Komite Hookolokok». Kokua o kau a i ka ninauia ana ua ho U v He wahi hana hoeHaiau wale no paha jkeia a Emaluka ma, no ka mea, ua noi ! koke ae la o Makekau - hooholoia ka 'bila ma kona heluhelu elua ana elike |me Ta i hooholoia ai e ka Aha Senate. a ae la iho la. Me kela i hooholoia ai |ka bila, makemake hou iho la o Emaluka e kiolaia ka huno!elo "hoolahaia*' ma ka hapa hope ioa a e hookomoia ka huaoleio "aponoia." Ua hooleia. no 'ka mea, Ina e hanaia arta pela, #» hoihoi hou ia ana ka biia i ka Aha Senate 'no ko lakou apono ana maiuna o keia 'wahi hooloii huaoleio. a he mea la e hele ai ka bila i ka apa loa; a oiai ua a'o la lakou nei ma keia ano hana no maluna o ka lakou biia kanawai e hookaawale ana i ka huina dala o $45,000 no na iiio o ke kau pela lakou i awiwi ai e kinai a kanu i keia noi hope a Emaluka. E hoomanao, e ka meu heluheiu. me 'keia ano hana iho la i hele loa ai i ka 'apaapa loa ka lilo ana i kanawal ka 'iakou nel biia kanawai Helu 1, oia ka !biia kanawai i hoakakala maluna koko *ae nei. I ka Hale i&ooholo ai i keia bila 'ma ka heluhelu ekolu ana. ua hoounaia l aku i ka Aha Senate no ko lakou npono lana. Ma ka heluheluia ana u.a ik. ia ua pe-la ia ka huaolelo Beritania 'me keia nei "Fourty." He hewa keia nolaila, hoopoioleiia iho nei e ka Aha Senate a hoihoi hou ia aku ki i ka Hale. Ua hoapono ka Hale i keia aka jnae, hooioii hou iho la lakou i ka hua'olelo Beritania "Publioation." fHoolahaia). i "Approval." (Aponoia); malalo o nq» rula aole he hiki i ka Hale ke īhoololi i kekahi, huaolelo o kekahi mahope Iho o kona hoohoioia 'ana ma ka heluhelu ekolu e ka Aha Senate. No keia kumu ua uioiohi loa ka lilo ana o keia bila i kanawai. 3 ' E hoopololei hou ae ka kakou kamai-; lio ana maanei. Ua pau ae la ke kaua j Imaiuna o ka bila kanawai a ua hoo- j 'kaawaleia ka Poakahi ka la e noonno la ai ma ka heluhelu ekolu ana. I ka wa i ae ia ai no ke katfae ana i na rula ua heluhelu ae la o Lopikana he paiapala mimoriala i kakaulnoaia e na hui like ole he kanaka—mai ka nunui a ka Hilii, e nonoi haahaa nui ana ao!e e pono e hooholoia keia biia kanawai. ! He eiua bila Hale i holo m'a ka heluhelu ekolu ana a ua hoounaia i ka Aha Senate, oia ka Emaiuka biia e kaūpalena ana i ke Aupunl mal ka hooloihi ana i na alanui a no lakou na kauoha e ku nei, a hiki i lanuari, 1905. Ma ke koho ana maluna o keia bila ua lokalii pu aku la ke koho ana a ka aoao Repuhalika me ke Kuokoa. O ka elua o na blla i hooholola, ola ka bila e hookaajwale ana 1 mau keena buke maloko o na halekula. Ua lokahi llke no ke koho ana maluna o keia bila, a o Eleki a me Kumalae na mea kue o ka aoao Repubalika. j Ua haawiia ka Palika biia e pili ana i ka uku o na hoik<° a me kiure rna ka lima o ke Komite Hookolokolo. a o na bila elua a Makainai, e pili ana kekahi no ke kau helu ana o na hale, a o kekahl no ke kapa inoa ana i na alanui. ua hooholoia laua ma ka heluhelu alua 'ana a waihoia aku la no ka heluhelu | ekoul ana i ka Poakahi, Aperila 1. • Ua hapai ia ka noonoo ana i ka auina la ka olelo hooholo a Paele, e hoole ana i ka haawi ana aku i ka Buke Moolelo oka .Hale ia Kakauolelo Kupa. Ua hoao iho la o Kika e haawiia ka olelo hooholo ma ka lima o ke Komite Hookolokolo aka, aole i hoike ae na hoa. o ka aoao Bepubalika i na kakoo ikaika ana elike me ia a lakou l hoike ae ai i ko lakou kue iHaika i ka wa kinohi i waihoia ae ai o ka olelo hooholo, nolaila, nn». keia nawaliwall o lakou &j ohemo pu, ua nolo akū ?a ka olelo hooholo. « O keia kahi hana hookahi i koe a oiai e lalelaleia ana ke noi no ka hoopanee. ua komo ae la i keia manawa he mau bila 1 pau i ke a no ifc m?a. ua kapae koke ia ae la na rula a hoomauia aku la na hana. O ka t»ila mua 1 noonoc»ia. ua pili i& i ka hoonaauao ana o na Hawaii opio maloko o na hale j kuia: ua. haawila keia i ka Komite i Hoonaauao. O ka hila elua. pIH la i| na hora hana o ka la. oia hoi. S hora. j Ma keia biia ua hapaiia ae ia ka hoike; a ke Komke Hookoloko a noonooia iho la. He hoike ka keia komile i waiho ae j ai maiuna o na blla kanawai eiua a j Hihio ana I waiho ae aJ ma keia kumu- j hana. He mau bi!a hemahema keie a • k& luna ole mai. noiaila, ua hana iho { la ke komiie he bi!a bou e pakui ana' ma kahi o keia mau bila. Ua noiia e hooholoia ka bila a ke komiie a me ka holke ua kokauia. a ma ke koho ana. 'ua hulkau iho ia. Ua koho iok&hi ka aoao Repubalikf me ka hapanui o na Kuokoa ma ke no! e,hoapono ana i ka bila a ke komite a me ka hoike hoiookoa, "Koho o Hihio, ka mea nana na bila eiua l kiolaia e ke komite. Kauimakaole, Kawaihoa. Mahoe, Mokimana f a me Penikalaka maluna ona b»a elua *i make, a o Kaniho wale uo ma ka ao&o |lrue. No keia hoikau ana, a no ka noi no hoi o na hana i booholoia. ua hoopanee iho la ka Hale. | POAONO, Majraki 30.—0 na hana o ka Ah& Senate i keia ia he mau hana wale no ia Iloko o ka a m« ka ' hoopaapaa. Ma na ano ap&u aole he wahl hana hookahl i hanaia. I kinoh! o ka ana o na hana ua hoom&ka