Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 16, 19 April 1901 — Ka Halawai a Wilikoki MAKEMAKE OIA E NOONOO NA HAWAII. [ARTICLE]

Ka Halawai a Wilikoki

MAKEMAKE OIA E NOONOO NA HAWAII.

A'o ia mai i na e Hoouna Hou aku i ka Elele e hoouna i Elele Repupalika. He nui na kanaka i akoakoa ae ma Foster Hali i ka po Poakahi nei no ka lohe ana I na olelo a ka Elele WiUkok# O Kalauokalani ka lunahoomalu Kaulia ka hope-lunahoomalu, a o Nakookoo ke Kakauolelo no keia halawai. Haiolelo mai ka Elele Wilikoki, a o Ned Bush kona maheleolelo. Ua maopopo no i ka hapanui o na kanaka i akoakoa ae ka manao nui o ka Wiiikoki haiolelo, Ua hai mai oia i kona hookipa maikai ia ma Amerikla. a he mea na oukou ka lahui e hauoli ai. "Nui na poe i hoao e hookaawale ae ia'u." wahi a Wilikoki. "He mau leka kekahi mal nei ae e olelo ana he kanaka auwana au, a me kekahi mau inoa ino e ae, ua pai ia ka'u mau leka ia Aku!nalo, a ua holo ae o George Gear I Wakinetona e hoao e hoohakahaka i ko'u noho. Aohe nae I loihi, a kukuli mai o Gear mamua o'u, a noi mai e kala aku iaia no kana mau hana. Ua olelo mai ka Bafbala e kala i kou mau enemi a ua kala aku au iaia. Ua pololei kela e like me ko ka Baibala aka. aole i pololei loa ma ko'u puuwai. Ma keia hana ana a'u ua hoike aku au l n% kanaka nui o Amerika he kanaka oluoiu au a he kalaiaina naauao. Ua ike au he ino ke kue ana i na mea I kohoia e ka Peresldena, a o ke kokua iaia ka hana kupono. Mahope o ko'u kala ana ia Gear, ua hele mai na Senatoa a me na Lunamakaainana a pane mai la. "He kanaka ano okoa oe. me ka nui no o na hana ina a kela kanaka ia oe ua kala aku oe iaia. a haawi i maikai no kana ino ana l hana mai ai. He kalaiaina oialo oe." "Ua a'o mai no kekahi mau Senatoa a me na Lunamakaainana, wahl, ana, e noho no ma ka aoao kuokoa, aka ua hoololi hou kekahi o lakou i ko lakou mau naauao. Nlnau mai lakou la'u na wai Ia au I koho? Ua olelo aku au na na kanaka Hawaii au i koho. Owal ka poe 1 koho ! ke Keiki Aiii? He mau Hawaii kakaikahi. Owai ka poe i koho ia Sam Parker? Na lahul o ka aina e. na haole, wahl a*u. Owau hookahi ke kanaka I koho la e na kanaka Hawaii. "Ka Elele mai Porto Kieo, ka Elele ma! Ari«ona a me Mekiko Hou mai, Owal ka mea Ike la lakou? Aohe hooIkahL O ka Elele mai Hawaii mai oia ka mea nui, a oia ka mea I ikeia Imua. "Ua kono la au e hele I ka Hale Keokeo, Ka hale o ka Pere«idena. ua hoohanolliano ia 1 ka hulahula o ka la l poni ia al ka Peresidena. Aole hookahi elele i manao nul ia a hoohanohano nui ia e like me a'u. I klnohl ona Demokarata wale no ka poe ano Ike mai ia'u, aka J ko'u wa l lanakila al maluna o na olelo Ino a na enemi, a ae aku e kala !a Gear, ua hele mai na Repupalika a lulu llma me a'u." ! Ma kela mat»wa ua pau ka maka o na mea a pau maluna ona, alamana* wa o!a I pane ma! a!: \ "Ua a'o ia mal nel au ma Wakineiona/* wahl ana, M e hoi mai a a'o !a

oukoo no na mea plli kalalalna o keia rnaa akti- O ka v n mau mea e makeroake nei e hai aka. he mau olelo fa t lioo ia mai Hoko o ko'n waha e ka poe naauao ma Ameiika, ko kakou mau hoaloha oiaio. I7a makemake lakou e hai aku ia oukou. Ina oakou e makemake « hoouna I elele e loaa mal a! na pomaikai ia oukou, e hoouna aku laia ma ke ano he eleie no Ica aoao Repupalika. Mai hoonna i *lele aole he Piepupalika a aole ho! he kanaka Ha«raii. no ka mea na na Kepupallka e hana nel na kanawai o AmeHka. Ala lakou na mea maikai a pan. na lakon e haawi. TJh hOA i* lakou ke haawi mai I alna 1 kela a me kela kanaka Ha waii tna kona aina hanan. "Aole o'u makemake wahi a Wllikoki, e like an me na kumu niu kiekie haa ole. Aka a >ie an e hana ana ! na hana aino nn! a*n 1 makemake al !! ktla po. Ua maopopo mai la no !aj

oukou ma ke ano nui ka'u mau mea e hana aku ana. E hol a hlamoe me ka noonoo no kela mau olelo. O ka oukou mea e hooholo al oia kau e hana. O ko'u makemake oia no ka hana i ko oukou mau makemake. E noonoo pono 1 keia mrtu mea, a hal mai ia'u i ko oukou makemake. E lokahi. Aia ka ikalka ma ka lokahi. Mai hoohalike me ka makani i pa ae maanei i keia la f a mao Ika la apopo. O ka oukou aoao e koho ai oia ka'u e hooko. I kona noho ana ua noi ia ae e hookuu ka halawal a ua ae ia. Hoi aku na kanaka e nononoo i keia mau olele pili aupuni.