Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 16, 19 April 1901 — KA AHAOLELO. [ARTICLE]

KA AHAOLELO.

AHAOLELO. APERILA, 10.—Nul na mea i hanaia, uuku na hoopaapaa. Nol mai o Kaohi e hoopii ia ka uku 0 ka makai o ka hale, ko ka elele a me ko ka malama hale, hooleia. Ua heluhelu mai o Senatoa Russel he palapala noi no ka hooholo ana i ka bila kanawai kuai Waiona, a me na hoololi kupono i manaoia. -Haawiia i ke komite o na Hana Like ole. Heluhelu mai o Senatoa Keokeo he palapala noi i kakauinoaia e 50 poe mai Makawao mai, no ka hookaawale ana 1 $7 f &00 no ka hoomoe ana i paipu wai mai Kamaole a hiki i ke alanui Aupuni. Haawiia i ke komite o na Aina Aupuni. Noi mai o Senatoa Kanuha e hooholo la ka biia 72 e pili ana i na laikini, waihoia a nono pu me ka bila 72 a me 27. Noi mai o Aehi e hoomoe ia ke noi a na makaainana o Koloa e pili ana no ka ae ia o na opiuma. Hoike mai o Senatoa Keokeo e hookomo mai ana oia i biia kanawai no ka hooioii ana i ka pauku 91 o ke kanawal W o 1896. Hoike mai o Senatoa Aehi e hookomo mai ana oia he bila kanawai no ka hoonui ( ana lke kanu Kalo. Heluheluia 6 haawlia 1 ke komite pai. Heluhelu mai o Nakapaahu he palapala nol mai Waimea Kauai mai no $1,500 no ka hana ana i alanui m&ikai mal Waimea a hiki ! Kaneohia, Hanapepe. >2,000 ilo ke alanui mai Walmea a Poiihaie, $500 no na Alanui o NUhau, US,OOO i uapo kumoku hou no Walmea. Ua holo ma ka heluheiu ekolu ka bila 7 no ka huna ana l ka make o na bebe h&nau hoiL 3ila 17 no ka malamaia ana o nawahi kanu ia na kupapau. Bila 21 no na hana kalaima a kekahi makai oiai oia oie kekahi paahao. Bila 23 no ke kuni hewa ana 1 na hoioholona. Holke mai o Kalauokalanul ua haawi ia £ ke Klaaina no kona kakaulnoa ana i na bila: Helu elua no ka hookaawale ana I mau kala no ka hana ana 1 na «rahl polno ! ka ino nu! iho neL Bila SS no ka papa ana i ke kau ana o na poe t komo ole 1 ka hui G. A. i ke pine o ia huL Bila 23 no ka hoopakele ana ! na kanaka hana mai ke kailiia ana o ko iakou mau pomaika! e na haku, a poe okoa ae paha. Holo ka bila e papa ana ! ka hana ina o na kpiki oo ole maloko o na Hale Inu lama.

Ua ae ke S«nate e haawiU i haawma . <iata i ka Papa Oia ao ka hi»ho!o ana t i na t manaoia. Ua hoohoioīa ka . bīia 55 no ka hoouna ana l aa keiki kupa Amerika e boooaaua£> la ma Atn«rika. Bfla 57, e pill ana no ka hookohu I raau Lanakan.awai no ka nanawa. Hawlia i ke komite hookoiokolo, Holo ma ka helufc<atu ekolu ka hila no ka hooponopono ana i ke keena hookolokolo. Holo ma ka heluhelu eiua ka bila 24 e pili aua i ka hoopau ana i ka auhau kino. Ua ku mai o Senaioa Kikiia Baiaunu a kue nui mai i keia kanawal 0 ka hoopauia ana o ka auhau kino ua like no ta me ka hoolei wale ana U* 110.000 o na ioaa aupuni, a o na Pakr me na Kepani ka poe e pomaikaī ana 1 keia. Ke hoouna nei lakou he 1100.000 i ko l&kou home l kela a me kei» makahiki. O ka hoolei ana i na loai Aupuni he hana hupo ia, oiai eia ia? Aupuni iloko o ka nele. "He nui na bit& i mua o keia hale no ka hoopau ana I na Auhau, aka, aohe he hookahi bi!a kanawai no ka imi ana i na ioaa aupuni. Ona kanaka a pau e noho nei ma Hawaii nei he mea pono e kokua iakou i ke aupuni, a aoie pono e hiiinaH aku kakou maiuna o na kela aie no ka hoohana ana i na hana aupuni." | Ku mai o Senatoa Aehi a oielo mal ke ku nei oia ma ka mea a na Hepupalika 1 ae ai, oia hoi ka kokua ana i na iiihune. "Aohe he kaulike o na auhau ma Hawaii nei, na ka poe iiihune e uku nei ka auhau a aoie na ka poe waiwai, e pono kakou e kokua i ka poe illhune. I ka wa e auhau ia nei na waiwai o ka poe iiihune e pii mau ana ka waiwai, aka ka auhau o na waiwal o ka poe, waiwai oia mau i ke alo paii. E hooholo kakau i keia bila 1 ike mai na komlte ia iakou na biia auhau e ae a hoike koke mai." Ua ku mai o Balauina a olelo mai," O ka hana naauao oia no ka paa i ka mea l loaa a hlki l ka maopopo ana o ka loaa hou o kekahi alaila hookuu. Ke hookuu e nei kakou i ka mea i ioaa a aohe mea e komo mai nel e lawe i kopa wahi." Koi mai o Kaaka e noonoo ia ka bila kaiana, no ka mea aia i loko o ia bila na hooponopono auhau ana. Bila 73 a me 74 no ka hooponopono ana I na kanawai ua haawiia i ke komite.

Noi mai ke komite o na Aina Aupuni e hoemiia ka $10,000 no ke alanui o Manoa a JB,OOO. Nui na manawa i hoao ai kekahi mau Lunamakaainana e ae ia e noho ka hale a hana t ka po, aka, aole i ae ia. Ua pakoluia ka nui o na hana imua 0 ka Ahaolelo a he eiwa wale no wahi la i koe. Ua hoike mai o Makainai aohe i makaukau ka biia kalana, a aoie no ia i manao e holo ana 1 ka wa pokoie i koe. Ua hookomo mai o Dickey ame Beckley i ke'noi e konoia o Hon. E. J. Hiio, Hoit J. Parker, he mau Senatoa no Amerika ame Hon. Messrs J. F. Cooper Chas. Willward, H. Ladd ame W. A. Kincaid. Na Lunakanawai o Filipino e hoio nei no Manila e komo mai e ike i na hana o ka la a'e haiolelo imua o ka hale i ka la apopo, a i ole i ka n.anawa a lakou e manao ai he kupono. Kohoia o Beckley, A. G. M. Robertāon 1 komite e kono i keia poe Keonimana. Ku mai o Paele a heluhelu mai he olelo hooholo e āna no na mea i oleioia ma ka Advertiser no ka olelo o Senatoa Russel ke klpe ia nei na Lunamakaainana me $65,000 no ke kue ana i ka Bila Kuai Waiona a E noi ana oia e kahea ia o Russel imua o kekahi komite i kohoia e ka hale, a e ninaninau pono ia oia no ka oiaio o keia mau olelo. Nui na hoopaapaa i ulu ae no keia olelo hooholo. Kohoia o Moaimkna, Paeie a me Kumalae na komite e ninaninau pono ia Senatoa Hussel. NA MEA I HANAIA. Bila 51 holo i ka heluhelu ekolu. Bila 68, e pili ana 1 ka puhi Waiona, no ma ka heluhelu ekahi. Bila 7, e pili ana i na uea uila o na kukui uila, hoomoe ia. Bila e pili ana i ka hooloihi ana'i ke alanui Kula a hiki i ke Alanui Liliha, holo ma ka heluhelu ekahi. Bila e ae ana i nmna kukulu i alahao kaa-uila ma Hilo, holo i ka heluhelu ekahl. Hookomoia mai l biia ae i alanui hao i Kau a me Kona. Bila ae ana i ka laikini lapaau | na poe a pau e nol ana. Holo ma ka heluhelu ekahi. Olelo hooholo no ka hoololhi ana i ke Alanui Vineyard, ae ia. Hoike mai o Beckley e hookomo mai ana oia i kanawai no ka uku kaa o na keiki mawaena o kekahi mau hora. Hooakea ana i na alanui o Honoiulu (Emaluka) Hoike a ka hapanui o na komite no ke noi iloko o ka hoike a ke Kiaaina no ka hooponopono o na kanawai e ku nei, e noi mai ana lakou e hooieia kana ooi. Hoike a ka Luna Nul o na Hana Aupuni e pili ana no ke alanui Pali he |75,685 i hoolilo ia ,haawiia i ke komite. Noi mai ke komite e hooholo ia ka bila 74 ,no ka hoolilo ana o na kala AupunL E hooholoia ka bila 13, ame 14 e piit ana 1 ka apuka a me ka lawe i na waiwal auhau me nā hoololi iūiii. Biia 19 e pili ana i ka Alakohala waihoia ka heluhelu elua a Poakahi. Holo ma ka heluheiu elua e hookaawaie ia 115,000 no ka Moiwahlne LiliuokalanL Loaa mai ka lohe mai ke Kakauolelo mai o ka Teretori ua kakaulnoa ke Klaaina i ka bila heli 2 e pili «na i ka m&na hookolokolo o na apana i na kanawai kalaima. APERILA, IL—Ua noi mai o Senatoa Kaaka no ke komlie e hooholoia ka bila a Benatoa Aehi no ka hoopau ana i ka auhau o na makua i loaa elima keiki a oi aku e ola nei. he mea e booiaba &i i ka lahui wahi ajwu +? Heiuhelu mai o e. £alausu he no! kue I ka blla Waiona. Haawiia 1 ke Komite. Noi mai o Senatoa Palika e hooholo la ka bOa e haawi ana 1 ka mana I ka Luoanoi o na Hana Aupuni <* kau 1 ka inoa o na alanui a pau me ka hoomaopopola no nae o ka inoa l makemakeia e na poe e noho kokoke ana īnalaila. I ka aulna «|loaa mal be leka mal ke Kiaalna e holke ana. 1 na poe I kohoia no na hiuui atipunL Ua JL°^ keUse 01111 oia 1 ka pHlkia o ka Walhona kala o ke aupun) ame ka pono huli ia i wahi e loaa al ke kala. ! Nol mai o Senaloa Aehi « haaala 1

t Manul makai ao!e « emi mai malalo o J iana-» alu kapuai akea ma f. ke i Kaona nia Kewalo, Pawaa a me W ai-1 fciki a h"-ki i Kapiol&ni Paka. ; Kot «uvL o Papai e hookaawalela 112, • £0 uo ka ana i te<? alanui Kinau, rr.ai k* aianui Alapai a hiki w» : kapuai nm mai oke Alanui Makiki. j ,Noi mai no oia e haawi ia ka maiia, [ ke Kiaaina e kukala mai he la nui ka j Mar r ° Ka ku!a au P utvi ° ke * a l Teretori. . ! Heluhelu mai o Ser.aUKi Baiauina he* palapala noi no no k«? k >kua ana » i ka Ahahui kokua o na kula bebe, | (Kindergarten.) | Noi mai o Senaioa Russel e hookaawale la he $30.000 no ka hana ana I| alanui ma kai o Hiio, mawaena o Waiakea ame ka muliwai o Wailuku. Holo ma ka heiuhelu ekoiu ka biia kanawai e hoopau ana l na kanawai make o ka Teretori. Holo ka bila kanawai no ka maiama ana i na manu, ka lakou mau punana, etc. Ku mai o Senatoa Kaaka noi mai e hookaawale ia i haawlna kala no ka hoouna ana i na hoikeike ma Buffaio. Kanahakumamaiua o na la. Kanawalu a oi bila I laweia mai, he ehiku wale no i hiki aku imua o ke Kiaaina. Ua hoohaiaia ka hapanui o ka manawa o ka hale i ke kakahiaka ma ka hookipa a hcjplaulea ana I na malihini 1 kono ia. ' 0 Mr. Packer ka mea mua o na malihlni i haiolelo imua o ka hale. Mr. Lunahoomalu ame na hoa o ka Ahaoielo o kela Teretori. Hauoll au i ka loaa ana o keia manawa e ku ai I mua o oukou. ' No ekolu a oi makahlki makou ! noonoo ai no na mea e plll ana i keia Teretori ma Amerika. a he nui ka ohohia o na kanaka a puni o Amerika no ka pomaikai a me ka holomua o kela TereI ko makou lohe ana he hiki ia oukou ke olelo i ka makou oleio. a he malama oukou i ka la eha o lulai e like me ko ( maWou malama ua manao iho makou ua ! hiki mai ka manawa e hoohui la ai oukou me Amerika. A ua loaa ia'u ka hanohano o ka noonoo pu ana I ka nlnau hoohui aina, keia aina a*u i makemake nui ai e ike, ua ike iho au he mea malkai e ae ia oukou e komo mai malalo o na kanawal hookahi, ame ka hae hookahl me makou. (Paipai.) He hookahi mea nui i koe. no ka hoohul; pono ana ia kakou, a ofa ho! ka uea tele ] palama. Ina aoie no kā nui o na hoosīiio mao a maanei no ka nui ona Aina liilii, me nei ua f holo i keia makahiki. j Aoie au e lawe nui loa i ko oukou 'manawa oiai he mau kanaka kaulana !K?&StTI me au i makemake e kamailio ia oukou. Hauoli au I ko'u hul ana me oukou e na moho i koho ia e ka lahul no ka hana ana I ko oukou mau kana*He mau olelo pokole ka Lunakan.iwai kiekie Wilward e no ke kono. Ku mai ka Lunakanawai W. A. Kinkaid, a penei kana mau olelo pokole. Aohe a'u mea ano nul e hai aKu ma--w'aho ae o na mea i hai ia iho nei ia oukpu. He poe Lunakanawai makou a 0 ka makou hana ike ola ka nana ana 1 na kanawal o ka Aina, a ola ka makou e hele' nel e hooponopono i na kanawai o Fillpino. Ku mal ka Lunakanawai Johnson:— "Mr. Lunahoomalu, Na lady a me na Keonlmana:—Aole o'u makemake e iawe nui' i ko oukou manawa aka aole paha kakou e hui hou ana, a he makemake au e hal aku i kekahi mau wahi olelo pokole. Ua maopopo paha ia oukou ka kuee mawaena o na Pelekane ame na makua mua loa ma Amerika me na Iliklnl. 1 ka hiki ana mai o Wiliiam Penn ma Amerika ua kahea aku ola I na AUi Illklnl a pane aku penei: "Aole au e kapa aku ānā iā oukou hē inau lta\kuaana, aole no hoi au e kapa aku ana ia oukou he mau hoaloha, aka e kapa aku ana au ia oukou he iwi no ka io hookahi, koko o ke koko hookahi. Ua paa kakou, aoie me na kaulahao e kukaehao ana a moku i na laau e haule ana, aka ua paa kakou ma na kaula hoopaa o ka nohona maikai, he hoanoho no ka Alna hookahi. Heaha ka pane a na Ilikini ia Penn? E mau ka nohona maluhia e iike me ka mau ana o ka la a me ka mahina. Ke manaolana nei au o kakou kekahi e noho ana iloko o ka noho'na hoaloha no kn wa mau loa, e kokua ana kekahi i kekahi. (Kokua, kokua! Palpai nui ia). Ua ku ae o Hon. Beckle>* a pane aku no ka hale penei: •«He lahui hou makou, e kamailio ana no i ka olelo a ko makou mau kupuna, j oiai no nae o ka olelo haoie ka olelo ano nui ma na oihana. Ua like no ko kakou mau manao; me he mea la akahl no makou a hui me ka aina makua, a ;ke hoao nei makou e hoohana i na po[malkal i loa ia makou. Ua maopopo |la makou, aolel haalele mal kela au- ■ puni nul, i pihft l na kanaka o na auIpuni iike oie, la makou, a ke haawl aku nel makou i ko makou mahalo no ko oukou kipa ana mai e ike ia makou a [me oukou ko makou aioha pau ole ■ ma ko oukou alahele." [ Ua hoomaha ka hale a hoolaunala na ILunamakaainana i na malihini. Nol mai o Monsarrat e a'o ia ka hui ;kaa-uila (Rapid Transit) no ka uhaki 'aelike. He ekolu alanui i hikLole 1 na :kaa ame na poe helewawae ke hele, a |ma ka ae Hke he hookahi wale no I ae ia me ko lakou hooholo pu I na hana iimua. Haawiia i ke komite hookolo|kolo. k NA HANA I HANALA. Waihola ka heluhelu ekoiu ana o ka bila e haawi ana la Llliuokalani i $15,0000 a mahope. ! Haawlia ike komlte ka leka ake Ki- ' aaina e plil ana i ka auhau no ka hoomahuahua ana 1 ka Walhona kala. Nol ka hul o na kalepa e uku ia lakou 17,953 no na kala a lakou i hoolilo ai no ;ke kukulu ana i uapo I ka wa ma'i buhonika. Haawila Ike komite. 1 12.—Ua lohi ke Kahunapule Rev. Kekipi a na Kaiauokalanl i pule. Heluhelu mal o Russel he olelo hooholo e hana ka hale i ka hora 9:30 A. M. ame 7P. M. HaUle. Holo ma ka heluhelu ekolu ka bila no ke kau ana 1 na helu ma na hale a me 'na pa o Honolulu nel. | Lawe mal o Benatoa Papai he elua mau blla k&nawai, no ka hoopakele ana [l na Hokele a me na Hale hoollmallma,! a no ka nana pono ana f ke Kolohe o ina. ona kaa. i na ohua. Haawiia 1 ke jkomlte pai. Holo ma ka heluhelu elua. ka bila a Benatoa Kaaka no |3,500 no na lilo o ka lawe ana 1 na hoikeike m& Buflalo. i B nana na ka aoao 5.)