Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 17, 26 April 1901 — Page 5
| This text was transcribed by: | Josette Kaleohano |
| This work is dedicated to: | To my keiki: Kawailani, Kamanu Naihe & Kapihapono Kaleohano |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
NUPEPA KUOKOA, APERILA 26, 1901.
Koi a na Mana Aupuni
---------
He aneane Blima Haneri Miliona ka Waiwai Io o na Koi.
---------
KE KAUA MAWAENA O RUKIA A ME IAPANA.
---------
Ua aneane e hiki aku i ka $500,000,-@ ka nui o na dala koi poho a na Mana Aupuni e koi nei e uku mai o Kina ia lakou no ko lakou mau lilo o ka lawe ana i na koa i Kina, na lilo mea a’I a me ka poho o na ilikeokeo i hoopoino ia e na pake. Aole i maopopo ka nui o na dala koi poho a kela a me keia poe aupuni pakahi aka ua maopopo loa o keia poe aupuni, kai koi poho aku:---Kelemania, Rukia, Palani, Iapana, Amerika, Italia, Austria, Kepania, Holland, Belegiuma, a me Portugaia.
O Kelemania a mea koi kiekie loa he $80,000,000 ka waiwai io o ka lakou koi poho. No ka holopono ole ana o ka aelike no Manchuria e koi poho mai ana o Rukia no na alahao i poino He nui ka Palani koi poho no na koa i make a me na misionari i pepehi ia e na pake.
Ua maopopo he $25,000,000 ka hooliio a Iapana no ka lawe ana i na koa a me ka lakou mau mea ai, a me na pono lako kaua. He nui na Kepan i i make a he nui no hoi na waiwai i ona ia e lakou i poino. Mawaho ae o Rukia, o Iapana ka mea i hoouna nui loa i na koa ma Kina, he 22, 573 ko lakou nui. He $25,000,000 ka Amerika koi poho.
Ke hoao nei o Amerika e hoemi mai i na koi a hiki i ka $20,000,000 a i ole i $10,000,000 no na aupuni koi poho a pau a ua ae lakou e hoemi mai i ka lakou koi i $12,500,000 wale no.
RUKIA A ME IAPANA.
Ke hoao nei o Rukia e hoopau i ke kaua mawaena ona me Iapana. Ua makaukau loa na Iapana no ke kaua ana. Ua ike iho o Rukia he hana waiwai ole ka hoonui loa ana aku i na hoopaapaa ana me Iapana, nolalia, ua hoao aku lakou e hooponopono i na kue mawaena o laua. Ke kahi kumu nui o ko Rukia poino oia no ka haunaele mawaena iho no o lakou. He nui na poe i make a ke ano haunaele nei no ka noho ana o ka aina. Ina me keia haunaele no mawaena iho o lakou a hoao mai e paio me Iapana ua ike lakou i ko lakou poino. No Iapana ua makaukau na koa no ke kaua a ke kali wale nei no o ka pane mai o ko lakou Emepera o ka nee aku la no ia.
Ua nui loa ka hauoli o ke Kanikela Iapana, Takahira, no keia lono hoopau kaua. Ua loaa mai iaia ka lohe mai Tokio mai e hoike mai ana ua pau ka manao kaua o Iapana me Rukia oiai ua ae na Rukini i ke noi a Iapana no na mea e pili ana i ka aelike o Manchuria. Ina e paakiki loa o Rukia no keia aelike me nei ua aa loa na Iapana e paio aku me lakou.
---------
Haiolelo a. Wilikoki.
---------
I keia Po ma Y. M. C. A., kihi o
Alakea ame Hotele.
---------
KONO IA KA LEHULEHU E LOHE
I KANA HANA NO KA PONO
O KA LEHULEHU MA
WAKINETONA.
---------
E haiolelo ana ka Elele Wilikoki i keia po ma ka Hale Y. M. C. A. kihi o Alanui Alakea me Hokele. Ua noi la mai oia e ka Kalapu o kekahi mau opio “Young Men’s Research Club” e haiolelo imua o lakou, a imua hoi o ka lehulehu i keia po no na mea ana i hana, a ike ma Wakinetona ma kea no he Elele no keia Teretori. O keia kana haiolelo mua loa no kana mau hana ma Wakinetona mai kona hoi ana mai, a he mea pono no e hele nui na kanaka no ka lohe ana i na mea i hana ia. He hui Kuokoa keia, aole lakou i hui me na aoao kalaiaina o Hawaii nei.
Ua haawi ia aku keia kono e ko lakou mau komite, J. T. Crawley, Frank C. Atherton a me Charles L. Rhodes. Ua kakau ia i ka la 20 o keia mahina, a penei:
Aloha oe:---No ka pomaikai o ko makou Hui a me na poe e hele mai ana, ke kono aku nei makou ia oe e hoike mai ia makou no na mea e pili ana ia Hawaii ma ka Ahaolelo o Amerika, a me na mea i hana ia no ka pomaikai o Hawaii nei, ma ka halawai o ke ahiahi Poalima Aperila 26, 1901, ma ka Y. M. C. A.
“O keia Hui “Young Men’s Research Club,” he hui kuokoa keia, aole lakou i hui aku me na aoao kalaiaina o Hawaii nei, aka, he hui keia no ka noonoo ana a imi ana i na ninau nui a me na mea e ohohia nui ia nei e ike i keia mau ia. No ekolu makahiki a oi, ua malama makou i keia mau halawai a he nui na pomaikai i loaa mai.
“Ke makemake nei makou e lohe mai’a oe’ mai, ka Elele a ka lahui i hoouna aku ai ma Amerika, me ka nana ole i na aoao kalaiaina, i na mea i hanaia no ka pomaikai o ka lehulehu a ke manaolana nei makou e ae mai ana oe i ka makou noi, i pomaikai ai makou a pomaikai pu hoi me ka lehulehu i ka lohe ana i na mea i hana ia no Hawaii nei ma Amerika.”
O E. M. Boyd kekahi mea e haiolelo ana mawaho ae o Wilikoki. He kanaka oia i maa a i ike i na hana ma ka Ahaolelo o Amerika, a e hoike mai ana oia i ka hana ana ia o na kanawai ma Amerika.
He halawai keia i ae ia ka lehulehu a ke kono ia aku nei oukou e hele ae e lohe i ka Elele Wilikoki.
---------
Laha nui ka ma’i Bubonika ma Cape Town, Aferika Hema.
---------
Ma ka la 8 o Aperila ua maopopo aole makemake o Rukia e hookuu i ka moku aina o Manchria.
---------
Ua paa kekahi kaa-ahi o na Pelekane i na Bua a he kaua nui kai ike ia ma Mauna Prospect.
---------
Ua hooholo ae na mana Aupuni Nui e hooponopono ia ke keena hana o na Aina e ma Kina.
---------
Ua pua ae he wahi Opuu kaikamahine ma ka home o J. T. Crawley i ka lapule nei.
---------
Kakau Inoa ke Kiaaina i ka bila e ae ana $3,500 no ha hoikeike kula ma Baffalo N. Y. i ka Poalua nei.
---------
Aneane paa ka hale pule hou o Puuloa. He aneane $200 ka nui o na lilo no keia hale. E wehe ia ana paha i ka Babati elua o May.
KA AHAOLELO.
---------
(Mai ka aoao i mai.)
---------
Ua hoike mai o Senatoa Kanuha no ka bila e pili ana i ka malama ana i wahi hooponopono i ke kanu ana o na mea kanu o Hawaii nei. He heluhelu ia ana o keia hoike a ua waiho ia mahope noonoo pu me ka bila.
Ma keia wahi i hoike mai ai ka Peresidena o ka Senate ua makemake ia lakou ma ka Hale o na Lunamakaainana no ka noonoo ana i kekahi olelohooholo. Ua iho aku lakou a i ko lakou hiki ana aku ua kahea ia ka inoa o na mea a pau a ua ike ia aole i hiki mai o Emaluka, ka Papa o na Home Rula. Ua hoouna ia ka makai o ka Hale e hele aku e imi ia Papa Emaluka, a oiai oia e hoouna ana i na kaahehi-wawae e imi i ka mea i nalowale ua komo mai la ua oi aku kona manao nui i ka ai e maona ai kona opu mamua o ka hana o ka hale. Ua ku mai o Kalauokalani a noi mai e hoopanee ia ka noonoo ana o keia olelo hooholo a hiki mai o Senatoa Balaunu o Hilo oiai ua hooikaika oia e hiki mai aka aole i hiki. He nui na mea i kamailio ia @ aole makou e pa’i ana ia mau mea waiwai ole. Ua ninau ia ka noonoo ana o keia olelohooholo a ua haule.
Hoi hou na Senatoa ma ko lakou Hale a i ko lakou hoao ana e hana hou i ka lakou mau hana ua noi mai o Senatoa Achi e noonoo ia ka bila e pili ana i na auhau.
Holo ma ka heluhelu ekolu ka bila helu 101 o ka Hale no ka koho ana i ekolu Lunakanawai no ka Ahakaapuni.
Holo ma ka heluhelu ekolu ka bila e pili ana i ka hoolaha ana o na kanawai.
Ua noonoo hou ia ka bila e pili ana no ka kuai ana o ka awa, a he nui na kamailio like ole no keia bila a ua hoopanee hou ia ka noonoo ana a kekahi manawa hou aku.
Ua noonoo ia ka bila e pili ana no ka kuai ana o ka Alakohola ma Hawaii nei. Ua kue nui o Senatoa Russel i keia bila. Ua like me ka auhau ana i na poe ma’i, wahi ana. Kokua nui o Senatoa Kaaka a ua holo. He 8 ma ka aoao ae a he 6 i hooie.
I keia manawa i lawe hou mai ai o Senatoa Keokeo i ka hoike a ke komite no na hoolilo, ka mea hoi i paio nui ia i nehinei. Noi mai o Kikila Balaunu e hoopanee ka Senate. Nui na hoopaapaalike ole a i ka hora 4:25 ua hoopanee ka Senate.
NA HANA O KA HALE.
Noonoo ia ka bila e auhau ana i ka Kela Hana Lole. He nui na mea i olelo ia e pili ana i keia bila. Ua hoikeike mai kekahi mau Lunamakaainana i na e holo ana o na kanaka ilihune no ke pilikia ana e kaki nui ia mai ana ke kumukuai o na loie i hana ia e na kela. Olelo mai o Hon. Beckley i na e holo ana keia bila e humehou ana na kanaka i ka malo. I ka ninau ana ia ua haule keia kanawai. Loaa mai ka lohe mai ka Senate mai ua holo ka auhau ilio a ua hoole ia ka Vito a ke Kiaaina. Kakoo ia ka Vito a ke Kiaaina i ka bila kanawai O.
Loaa mai he palapala noi mai na Kalepa mai e hoonui ia ka palena pauahi. Ua hoikeike mai lakou i ka waiwai nui o keia noi. Haawiia i ke komite. Noi mai o Aylett e hookaawale ia i $4,500 no na alanui o Honolulu nei. Noi mai o Beckley e hana ia i olelo hooholo no ke noi ana i ka Ahaolelo o Amerika e hoololi ia kekahi pauku o ke kanawai kumu i hiki ai ke hooponopono ia ka Keena Hookolokolo o Hawaii nei. Ninau mai o Haaheo i ke kumu elohi nei o ka hoike a ke komite no na mea e pili ana i ka hoike o na Ma’i Lepera. Ua pane mai o Beckley no ke komite ke kali wale nei no ola a hiki i ka loaa ana o kekahi mau mea i makemake ia mai na Senatoa mai alaila oia hoike mai.
Hoomaha ka Hale no ke kali ana i ka hiki mai o na Senatoa. I ka pau ana o na Senatoa i ka hoi no ko lakou Hale ua hoomaka hou na hana.
Heluhelu mai o Makekau i kekahi mau leka mai ka Papa Ola mai. Hoike mai o Pamawaho e hookomo hou mai ana oia he bila no ka hooloihi ana i ke Alanui Pauahi ai ke Alanui Papu a hiki i ke alanui Union. Noi mai o Kumalae e noonoo ia ka bila e papa ana i ka Papa Ola aole e hana ino i na waiwai. Mahope o kekahi mau hoopaapaa ano ole ua waiho ia ka noonoo ana o keia bila mahope. Noi mai o Emaluka e noonoo ia ka bila e papa ana i ka haawi ia ana o na hana aupuni i na poe mawaho aku o na kupa Amerika. Ua wehewehe mai oia he pomaikai keia no na kanaka Hawaii. Holo ma ka heluhelu elua ka bila no ka puhi ia ana o ke kino make. Haawiia i ke komite e noonoo ke koi poho a na poe i hoopaahao ia i ka makahiki 1895. Holo ma ka heluhelu elua ka bila e ae ana i ka hooholo ana ia o na kaa-uila ma Hilo. Holo ma ka heluhelu elua ka bila e olelo ana he ewalu hora hana o ka ia. Noi mai o Dickey e hana ia i pauku e olelo ana e hana na kanaka me ka ikaika i keia mau hora i na aole he elua o ko lakou opu. Holo ma ka heluhelu elua ka bila e hoike ana i ka poe i kupono i ka malama ana i na oihana aupuni me ka haawi ana i 60 la no ka poe e paa nei i ka oihana i kupono ole.
HALAWAI AHIAHI.
He elima minute i koe kani ka hora ewalu akahi no a hoomaka na hana i ke ahiahi. Noonoo ia ka bila e pili ana i ka Piliwaiwai a he nui na mea i olelo ia no ka kokua ana i ka bila a he nui no hoi ka kue. Olelo mai o Keliikoa he Kalikiano oia a aohe ona makemake e hooholo ia na kanawai e hoolapuwale mai ai i ka lahui. Olelo mai o Emaluka aohe oia he kanaka Kalikiano, a aohe no i ike ia kona helehelena iloko o ka Hale pule no iwakalua makahiki, aka, aole ona makemake e hooholo ia na kanawai e hoilihune loa iho ana i ka poe ilihune. Noi ia mai e hoopanee loa ia keia bila. Ae ia.
He mea pono e hoohulihuli ia o Emaluka e hele i ka pule. Loihi loa kona hele ole ana i ka pule.
---------
Ua lawe ia mai ka bila Kalana i ka Hale o na Senatoa no ka manawa mua loa i ka la 23 o keia mahina. Noonoo ia ka bila hoale a ke akupuni a he nui na hoopaapaa no keia bila. Noi mai o Senatoa Kanuha e hoopli ia na auhau o na waiwai mai ka hookahi pakeneka a i ka elua.
Loaa mai ka lohe mai ka Hale mai ua holo ma ka heluhelu ekolu ka bila helu 65. Heluhelu ekahi ia a waiho ia ka heluhelu elua ana no ka Poakolu. Noi mai o Senatoa Kanuha e hookomo ia keia mau itamu iloko o ka bila Haawina.
1.---$15,000 no ka hale o na keiki ilihune ma kahi kokoke i kahi e makemakeia nei e kukulu ka hale hou o na keiki o Keoneuia.
2.---$10,000 no ka hale o na kaikamahine kolohe, me ke kukulu pu ia i wahi malama i na keiki Hawaii liilii mai ka eha mahina a hiki i ka eono makahiki.
3.---$25,000 no ka hooholomua ana i ke Kula o Lahainaluna.
4.---$20,000 no ka uku o na kumu jula o ke Kula o Lahainaluna.
5.---$20,000 no ka hana i ke alanui Vineyard a hiki i ke Kula o Kamehameha.
6.---$1,500 no ka hana ana i ke alanui o Kalihi e hoomaka ana mai ka aina e kuai ia nei e Hon. W. Achi (Kaiulani Tract) a hiki i ka palena pau o keia alanui e pili ala hoi me Kilohana.
7.---$50,000 no ka hana ana i ke alanui Kula a hui me ke alanui Kamehameha IV.
8.---$10,000 no ka hoomaemae ana i ke Alanui Pauoa.
9.---$30,000 no ka hoomaemae ana i ke Alanui Moi a hiki i Moanalua.
10.---$50,000 no keia alanui no a hiki i Waialua, Kahuku, Koolau a hiki i ka hrui ana me ke Alanui Pali o Nuuanu.
11.---$2,000 no na alanui a pau ma Iwilei.
12.---$5,000 no na alanui a pau ma KaKakaako.
13.---$5,000 no ke kuai ana, hoomaemae ana, a me ka pa ana i Ilina no ka poe ilihune, ma kekahi wahi kokoke i Honolulu nei. Hui ia a pau loa ua like me $233,500. Waiho ia a noonoo pu me ka bila Haawina.
NA HANA O KA HALE.
Ka la 52 keia o ka noho ana o ka Hale. He 116 bila i lawe ia mai a he 25 wale no i hiki aku imua o ke Kiaaina.
Hoike mai ke komite Nana Ola ua nana lakou i ka bila 67 e pili ana i ka lapaau ana i na poe loaa i ka Ma’iAlii a noi mai e hooholoia keia bila me na hoololi liilii. Ua waihoia ka hoike ma ke pakaukau. Waiho pu ia malaila ka hoike a ke komite o na Aina Aupuni e noi mai ana e hooholo ia ka bila helu 95 no ka ae ana e hooholo i kaa-uila ma ke kaona o Hilo.
Waiho mai ke komite i ka lakou hoike no ka hoopii ana ae i ka auhau o na Waiona. He mau wahi hoopaapaa liilii wale no kai ikeia eia aku ka nui a hiki mai. Noi mai lakou e hoopii ia ae i $3,000 a e hoopau ia na lumi hookipa, na pakaukau, noho pale puka aniani, a me na mea e ae e kono mai ana e noho aku malaila.
Noi mai na komite o na Hana Aupuni e hookomo ia ma ka bila Haawina i $4,400 no na hana aupuni ma Puna a i $15,000 no ka hana ana i ke Alanui Moiwahine a hki i ka Muliwai.
Waiho ia ka hoike a ke komite Nana Ola e pili ana i ke puhi ana ia o na kino mae a noonoo pu me ka bila.
Nui ka hoopaapaa ia no ke koi a ke keiki a kekahi o na Lunamakaainana, e uku ia nei $7,000 o ka la no na wahi hana mailuilu ana e hana nei, e uku ia aku i uku hoolimalima o $3.00 no ka hoohana ana ia o kana mikini kakau. He wahi mikini keia i hiki ke kuai ia no $50.00 wale no a ina e uku ia ana kela uku hoolimalima o ekolu dala o ka la e hiki aku ana ka uku hoolimalima i ke $90.00 no ka mahina hookahi wale no, a oi ino loa mamua o ke kumukuai o keia mikini. He mau hana apuka wale no keia i ka waiwai o ka lehulehu.
Heluhelu mai o Mahoe he palapala noi loihi e noi mai ana e laikini ia ka Piliwaiwai. Waiho ia a noonoo pu me ka bila.
Lawe ia mai a noonoo ka uku ana i ke poho o ka poe i hoopaa ia ma ka hale paahao i ka makahiki 1895, ka wa o ke kaua kuloko.
Noi mai o Hon. Beckley e hookuu ia oia mai ke koho ana i keia bila oiai oia kekahi i hoopaa ia, a aole nae oia i hookolokoloia.
Lunahoomalu:---“Ina pela e loaa ana ia oe kekahi o keia dala.”
Beckley:---“Ina pela e koho ana no au.”
Pamawaho:---“Makemake au owau ke kahi e hookuu ia oiai owau kekahi i loko oia haawina hookahi.”
Hihio:---“Owau kekahi.”
Lunahoomalu:---“Noho iho ilalo, a koho e hoohoio ia ka bila.”
Haawiia keia bila i kekahi komite kuikawa no ka nana pono ana i na hemahema liilii i koe. Holo ma ka heluhelu ekolu ka bila e olelo ana he ewalu wale no hora hana o ka ia, 27 ae---2 hoole. Holo pu me ka bila e papa ana i ka hoohana ana ia o na poe i kupa ole no Amerika ma na hana aupuni, 24---2. Holo ma ka heluhelu ekolu ka bila e haawi ana i ka mana i ka Papa Ola e hoohana i na kauka malalo o ka lakou alakai ana i ka wa o na ma’i ahulau e komo mai ai ma Hawaii nei. Nui na bila i haawiia i na komite no ka nana pono ana a hoike mai i ko lakou manao no ia mau bila. Wehewehe mai ke komite i ka waiwai ole o ka malama ana i na koa kumau o keia Teretori oiai aohe a lakou hana o ka holoholo wale iho no.
NA MEA I HANA IA E KA AHAOLELO.
1.---$45,000 no na hoolilo o ka Ahaolelo. Kakauinoa ia.
2.---Kanawai no ka mana hookolokolo o na Lunakanawai Ahaapana i na hihia kalaima. Kakauinoa ia.
3.---Kanawai e hoopau ana i ka O ana ia o na Kanaka a pau. Vito ia a hoao ia e kue ka Vito a ke Kiaaina.
4.---Hoemi ia ka auhau o na lilo wahine i ka hookahi dala. Vito ia a kue ia ka Vito. Noiaila ua holo.
5.---Hooholoia i haawina dala no ka hoomaemae ana i na wahi i poino i ka ino nui o Feberuari. Kakau inoaia.
6.---Kanawai e hoopakele ana i ka lawelawe ia ana o na waiwai o ka poe hana me ka ae ole. aia ma ka lima o ke Kiaaina.
7.---Kanawai e papa ana i ke kau wale ia o ke pine o ka hui G. A. R. Kakau inoa ia.
8.---Kanawai e papa ana i ka hoohana ia ana o na keiki oo ole ma na wahi kuai walona. akau inoa ia.
9.---Kanawai no ka haawi ana i inoa no na alanui o Honolulu nei. Aia ma ka lima o ke Kiaaina.
10.---Kanawai no ke kau ana i helu no na hale a pau ma Honolulu nei. Aia ma ka lima o ke Kiaaina.
11.---Kanawai e hoopakele ana i kekahi mau waiwai mai ka kuai kudala ia no na aie. Aia ma ka lima o ke Kiaaina.
12.---Kanawai e hooponopono ana i ke koho ana o na makai o ka aha. Aia ma ka lima o ke Kiaaina.
13.---Kanawai e hookaawale ana he $35,000 no na hoolilo o ka lawe ana i na hoikeike o na kula ma KB akaualo@ hoikeike o na kula ma Baffalo. Kakau inoa ia.
---------
Halawai Makaainana.
(Mai ka aoao i mai)
---------
lakou makemake e ike i na kanaka Hawaii. Ina e holo na Hawaii oiwi malaila e hookipa maikai ia mai ana.”
Bipikane:---“Ina pela e holo ana au i Amerika.”
“Ua hookae ia na Kumupopolo aole no ko lakou @, aka, no ka nui o ka ekaeka a me ka lepo o ka lakou mau hana. Ua ike na kanaka o Amerika he lahui naauao kakou.
“Hele aku au ma Amerika no ka imi ana i ka pono o ka lehulehu. Makemake au e hooikaika a lilo kakou i mokuaina. Aole no paha e hiki koke ana keia hana aka. e hana aku i ka hana a waiho na lakou e noonoo mai. He aneane kanalima makahiki ke noi ana o Nu Mekiko e lilo i Mokuaina aka aole i ae ia, no ka mea ua ano Paniolo no lakou, a eia no ke olelo nei i na olelo Paniolo a lakou. Manao au aole ana peia o Hawaii nei. Makemake pu no hoi au e hoomoe ia mai ka uea talegaiama a he nui wale aku na pomaikai a’u e makemake nei.
“Minamina au i ka nui ole o na mea i hanaia e na Lunamakaainana o kakou Eia ka bila dala a ka Moiwahine akahi no a heluhelu elua ia. Ka bila pauahi aole i holo. He nui ka hana mamua o lakou a heaha la ka mea hana ole i ke ao me ka po a hiki i ka pau ana o ka manawa. I ke kokoke ana e pau ko makou manawa ma Amerika ua hana ia ka po me ke ao, a me ka lapule a hiki i ka hora umikumamalua o ka po o ka la hope loa pau ko makou kuleana. Heaha la ka mea hana ole o na Lunamakaainana peia.”
I ka pau ana o kana haiolelo ua haawi mai oia i ke aloha o Peresidena McKinley a noi mai e haawi ia i ekolu huro nona. Ua haawi ia na huro nui he ekolu.
Pau ka halawai i ka 9:30 P. M.
---------
Na Poe Hana Piula
---------
Ke Noi Nei Lakou i Eono Dala o ka La.
---------
NUI LOA KA LILO AI---KUE NA HAKU HANA PIULA---E HUI ANA LAKOU E NOONOO.
---------
Ke noi nei na kanaka hana piula, a hoomoe paipu, a pela aku, e hoopii ia ae ko lakou uku mai ka $5.00 o ka la a i ka $6.00. Ua haawi ia aku keia noi i ko lakou mau haku hana a ua hoole ia ka lakou noi. Ke makemake nei lakou e hui na Hana piula me ko lakou mau Haku hana a noonoo i keia noi.
Ua olelo ae kekahi mau haku hana e kue nui ana lakou i keia noi, a e paio ana hoi a hiki i ka hora hope loa, i na aole he mau kumu kupono no keia noi ana. Mai ka manawa mai i wawahi ia ai o ka lakou hui e ka maki nui o ke Aupuni Amerika a hiki i keia wa ua uku ia lakouhe $5.00 o ka la a ua hana lakou me ka pane ole mai. He wa loioi keia i haia ae nei a eia lakou ke koi hou nei e hoonui hou ia ae i hookahi dala hou. Ua uku ia na luna hoohana maloko o ka hale hana he $6.00 o ka ia naka hana uku e pii pu ae ana me ka uku o keia mau luna hoohana, a e poho ana ka hui a i ole e kaki nui ana lakou i ka poe na lakou ka hana i makemake ia, i loaa ai ia lakou ke dala e uku aku a i keia poe a koe kekahi na lakou.
Ua olelo ae kekahi haku hana Piula ua maopopo mua no iaia e noi mai ana keia poe e hoopii hou ia ae ko lakou uku. He hana kupono ole nae keia oiai ua nui kela $5.00 o ka la. O kekahi kumu nui o ko lakou noi e hoopii ae i ko lakou uku, wahi a lakou, oia no ka nui maoli no o ka lilo no na mea ai ma Honolulu nei, a aole i hiki ia lakou ke noho pono me $5.00 o ka la. Ua olelo ae kekahi o lakou i ka pau oie o na hoolilo me keia mau wahi dala, a ke komo mau nei lakou iloko o ka aie, a ina he eono dala o ka la alaila hiki pono ke pau na aie. Ua like keia me $36.00 o ka pule, $144 a oi o ka mahina. He mau puu dala nui maoli no keia, a oia ke kumu kue nui loa o na Haku Hana Piula. He oiaio no paha ka pii o na mea ai, a me na hale hoolimalima ma Honolulu nei aka ua manao na haku Hana ua lawa lakou me $5.00 o ka la.
Ua olelo ae kekahi haku hana he mau kanaka hana kekahi malalo ona ana i minamina nui, a ua oi aku kona makemake e uku i keia $6.00 o ka la mamua o ko lakou haalele mai, a ko aole oia i manao he uku kupono keia no na paa hana a pau.
He poe hoohaunaele mau. He nui aku koe i $10.00 o ka la.
---------
Pau ke Dala.
---------
Anea: e Pau ka $45,000 i Hookaawaleia no na Hoolilo o ka Ahaolelo.
---------
KE MAKEMAKE NEI LAKOU E NOI HOU I PUU DALA HO NA LAKOU E UHAUHA AI
---------
Ma ka la 22 o keia mahina ua ikeia he $3,750 wale no dala i koe mai loko mai o ka $45,000 i hookaawaleia no na hoolilo o ka Ahaolelo. I ka lohe ana o na Senatoa i keia mea ua hele wikiwiki lakou e kikoo i na bila kikoo dala, o nele auanei.
“E kikoo i kau dala i ka wa e loaa mai ai o ka bila kikoo,” ka lakou olelo nui i keia la. Ua holo like aku lakou me ka eleu e kii i ka lakou mau dala.
He nui na bila i koe aoi i uku ia mai loko mai o keiahaawina dala, a i ka wa e uku ia ai a pau e koe uuku ana, a nele no paha kekahi poe i ke dala.
Ke makemake nei kekahi poe e hooholo hou i $20,000 dala no na hooilio o keia Ahaolelo. O ka unu@ ana a me ke pai ana i na kanawai, kekahi kumu nui i pau ai keia puu dala.
He nui maoli no ke $45,000 ke noonoo ae, aka, ua like me ka ole i na Lunamakaainana me na hoaloha. Ina e noonoo ia ana keia mau dala me na wahi hana uuku i hana ia, ua nui ke poho a ua uuku ka pomaikai i loaa mai.
A e oi loa aku ana ka nui o ke poho o ka lahui i na e hooholo hou ia ana i $20,000 hou na lakou me ko lakou mau hoaloha, a aohe he mau wahi pomaikai i loaa mai, e uku ia ai ke poho o ka Lahui.
---------
HE ILI NANI, LIMA A’IA’I
ME KA
LAUOHO ULIULI
KA HUA O KE
Kopa Cutikura
HE MILIONA A OI ka nui o na wahine e auau mau nei me keia KOPA CUTICURA no ka malama ana, hoomaemae ana, a no ka hoonani ana i ka lakou ili, i pau ai ka papaa o ke poo, ka unahi-pii, a i mea no hoi kekahi e pau ai ka helelei ana o ka lauoho, a i hoopalupalu, hoa’ia’i a me ka @ ana i ka ili o na wahi i hele a manoanoa i ka hooikaika i ka hana e like me na lima, a pela no hoi e hoopau ai i na eha, ma ka holoi ana i na wahi eha me keia kopa, i ole oi e ike i ka aai me ka welawela; i ole na hei e hou nui, ma ka holoi ana i na wahi pehu a palahehe; a he oi loa aku ka waiwai nui o keia kopa i na makuahine e lawelawe ana i na hana lehulehu i pili i na keiki a me lakou iho no hei, a i na wahine no a pau; a he ku@ loa no hoi keia kopa no na wahi auau a pau. O ka poe i’ikemaka i ka maika o keia kopa, aole loa lakou e ae ike ana e hoao i kekahi kopa okoa aku ke kolia mai; ina no e @ ana, he kupono ia ano okoa aku no na mea e pili ana i ka ili, ke poo a me ka lauoho o na bebe a me na keiki. Ua loaa mai keia waiwai nui o ke KOPA CUTIKURA mailoko mai hei o keia laau @ ikaika loa i kapaia, KUTICURA, oia ka laau ikaika loa ma ka @ ana i na popilikia a pau e pili ana i na mea ika loa i ka pale ana i na mea ina, a ke loaa no hoi ke ala maikai o na puailoko o keia kopa. Aole loa e hiki ke hoohalikeia mai kekahi ano kopa ona aina e aei hoohuihuiia e ka akamai o kanaka me keia kopa, ma kana mau hana ma-lama, hooia, a me ka hoou’iu’i ana i ka ili, a pela aku. Pela hoi i ka ili oke poo, ka lauoho a me na wahi e ae.
Aole no i lihi launa mai na kopa ona aina e me keia, no ka auhau ana a me ka hana o na keiki liilii. Pela ihola i lilo @ ka waiwai o na kopa a pau i HOOKAHI no ke KUMUKUAI hoo-kahi, a he Helu Ekahi kela Kopa no na poino o ka ili a me kahi auau, a hehelu ekahi no hoi no na kamaili a pua@ ke ao nei.
NO KA HOOLA LOA ANA I NA ANO PEHU A POHAKA PALAHU MA NA WAHI A PUNI KE KINO, e hoomaemae i ka palapu me ke kopa CUTICURA i pau ai ka paapaa piele, alaila, e hooma-u i kahi eha me ka Aila Hamo CUTICURA i mama ae ai ka akiaki ana a ka hu’i a me ka ehaeha, a pela hoi e hooana ai ka laau i kana hana a ola ka eha, alaila, e @ i ka Laau Inu CUTIKURA i mea e maemae ai ke koko maloko. Ke kuaila @ keia laau ma na wahi a pau o ka honua nei. Ma Aukekulia; o R. Tow@ & Co., o Sydney, N. S. W. ko laila Agena; ma Aferika Hema Depot; L@non, Ltd. Na “Hoakaka no ka Hoola ana i na Bebe a me ko lakou mau @naunau,” he loaa wale no me ke kuai ole.
O POTTER DRUG AND CHEM COMP., Boston, U. S. A., na Ona @ @ laau CUTICURA a pau loa.
---------
BAIKIKALA HOU
$25.00 a i ke $75.00
E KUAIIA NEI MA KA UKU LIILII, $10.00 I KINOHI, A HE $2.50 I KEIA
PULE KEIA PULE.
Pearson & Potter Co Ltd.
Alanui Papu Telefone 317
---------
Mamua o ka noho ana o keia kau Ahaolelo ua olelo mau na Home Rula i ka nui o na dala i hoolilo ia i na Ahaolelo a ka poe Mikanele. Ua ninau ae kekahi o lakou i ka uku o ka makai i kela kau Ahaolelo aku nei, a i ka ha’i ana ia aku he @ o ka la ua olelo ae oia ua nui loa keia mau dala i uhauha ia, a e hoao ana lakou e hoemi mai i ka $2.00. Aka, i keia manawa ke ike nei makou he eono a i ole he ehiku dala o ka makai. Ua hiki ke kapa ia o lakou ka uhauha maoli. He manawa pokole lele keia $45,000 i ka lewa a ke makemake hou nei i $20,000, a aole e loihi noi hou mai i $10,000. Mai makepono no paha i na he mau hana nui kekahi i hanaia e pomaikai ai ka lehulehu, aka, he nele loa. Maluna o na poe uku auhau keia koikoi.
---------
Kue Nui o Wailuku
---------
Makemake Ilaila ka noho o ke Kalana.
---------
HOOUNA MAI I OLELO HOOHOLO
NO KEIA MEA I KA AHAOLELO.
---------
MAUI, Aperila 20,---Ma ka auina la o ka Poalua i haia ua akoakoa ae na makaainana kakaikahi ma ka hale hookolokolo a hoolala no ka kahea ana i halawai nui ma ka Poaha mai. O Lunakanawai Mc Kay, ka lunahoomalu Lolo Keoki Hons ke Kakauolelo o keia halawai kuikawa. Ua koho ia o Keoki Hons, J. N. K. Kepoikai a me G. B. Robertson i komite hoomakaukau i Olelo hooholo a e hoolaha aku i ka manawa o ka halawai nui.
He nui na kanaka i hele mai i keia halawai o ka po Poaha. Ua piha ka hale hookolokolo a ku kekahi poe mawaho. Nui ko ohohia a me ka like o na kanaka ma keia halawai.
Noi mai o balauina a kokua ia e Dr. Weddick e koho ia o Mr. C. L. Nakookoo, ka Peresidena o na Home Rula ma Wailuku, i lunahoomalu no ka halawai ae ia. O G. B. Scharder ke kakauolelo a o kapena Keola ka maheleolelo. Aohe he nui o na poe kamailio oiai ua lokahi ka manao o na kanaka.
Wehewehe mai ka Luna hoomalu i ka manao o ka halawai oia hoi ke noi ana i ka Ahaolelo e hoi hoi ia i Wailuku ka Noho Kalana no Maui. Molokai a me Lanai, a aole i Lahaina e like me ka mea i olelo ia ma ka bila kaiana.
Ua kohoia o Mr. Hons, Balauina a me Kinley e hoomakaukau i olelo hooholo. A eia ka olelo hooholo:---
Oiai eia ka bila kalana ke noonoo ia nei e ka Ahaolelo o ke Teretori o Hawaii; a
Oiai ua olelo ia maloko oia bila o Lahaina ka Noho Kalana no ka mokupuni o Maui, Molokai a me Lanai; a.
Oiai o makou, na makaainana o Wailuku i akoakoa, ma keia halawai, ke manao nei makou he pololie ole keia hana no Wailuku. Makawao a me Hana, ka hoihoi ana o ka Noho Kalana ma Lahaina, a.
Oiai, ke manao nei makou o ke kaona o Wailuku, ma kona ku iwaena o ka mokupuni, kokoke i na awa ku moku, a me ka nui o na kanaka e noho ana malaila, oia ka Noho kkupono no ke Kalana; a nolaila.
E hooholoia, ke noi aku nei makou i ko makou mau Lunamakaainana iloko o ka Ahaolelo e hoikeike aku i ko makou manao no keia mea, a e hooholo pu ia.
E hoouna ia aku i mau kope e keia olelohooholo, i kakau inoa ia e ka Lunahoomalu a me ke kakauolelo o keia halawai i ko makou mau Lunamakaainana i ka Senate a me ka Hale
GEO. HONS,
JOHN KINNEY,
L. M. BALAUINA,
Komite.
Nei mai o Mr W. G. Taylor, e koho ia elua komite, o ka Lunahoomalu ame hookahi mea e ae i koho ia e ia, no ka lawe ana aku i keia olelo hooholo i Honolulu a me ka hooikaika ana no na pomaikai i makemake ia. Ua koho ka Luna hoomalu o S. E. Kaleikau kona kokoolua.
Koho ia o A. N. Hayselden i mea ohi dala no na hooilio o keia hana. He nui na poe i haawi ae $10.00 pakahi no keia hana.
Ua holo mai no Honolulu nei ma ke Kinau o ka Poaono o Nakookoo a me Kaleikau no ka lawe ana i keia hana.
---------
A’oia e Wilikoki.
---------
PEPEHIIA KA MAKAI E NA HAOLE.
---------
O A. D. Rice, a me R. C. Hodge, he mau haole hana no ka Hale Kuke Awa na haole nana i pepehi ka makai Kane i ka Poaha i hala oiai o Ka-ne e hoao ana e lawe ae ia Rice no ka pepehi ana i kana wahine. Ua a’o ia laua e Lunakanawai Wilikoki a i mea e paapono ai o na mea i a’o ia laua ua hoopai ia laua he $25 pakahi.
Ua a’o aku o Wilikoki ia laua, aole no ko laua ike ana he makai kanaka oia ko laua mea i hoao ai e alu haia oiai oia e lawelawe ana i kana hana. He kanaka o Ka-ne i hilinai nui ia e kona poo ma kaOihana, a he hana waiwai ole na na haole i uha’i i ke kanawai ka pepehi ana i na makai kanaka oiai lakou e lawelawe ana i ka lakou oihana.
Ua olelo o Rice, ua hele laua me kana wahine i ka holoholo i ka hale o kekahi hoaloha o laua a i ko laua hoi ana mai ua ku ia ka wawae o kana wahine i kekahi mea, a hoomaka oia e uwe. Lohe o Ka-ne i keia leo uwe a holo mai oia a pepehi ia Rice. I keia manawa i ike mai ai o Hodge i ka pepehi ia o Rice e Ka-ne a holo mai oia e kokua ia Rice.
Olelo o Ka-ne ua hele mai oia e lawe ia Rice i ka hale-wai no ka hoeha i kana wahine, a oiai oia e hoao ana e hana i kana hana ua lele mai keia Rice a me Hodge e alu laia. Ina aole @ ike mai kekahi makai kauilo me nei ua eha loa o Ka-ne.
Hilinalia ka Ka-ne mau olelo a lilo ka $25.00 a ua mau haole nei no ka hoeha i na makai kanaka.
---------
Na Moku.
---------
E ku mai ana ma Hawaii nei ka moku ahi Korea, ka moku nui loa i kukuluia ma Amerika @oko o Dekemaba, a i ole iloko o Ianuari o keia makahiki ae. Ua hiki i keia moku ke lawe 1,450 mawaho ae o na ukana. E holo ana oia mawaena o Kapalakiko me Hong Kong a e ku ana ma Honolulu nei.
---------
Ua ku mai ka moku-ahi Zealandia mai Los Aangels maime 849 Porto Riko no na mahiko o Hawaii nei i ka Poaono o ka pule i hala. He eono o na keiki i make i ka moana a ua kanu ia no i ka moana. Ua holomai na Kane, wahine a me na keiki.
He 200 i hoouaa ia i Waialua a me na mahiko o keia mokupuni. Ka hapa nui e hoouna ia aku ana no na mahiko o na Mokupuni mawaho. Aohe no he ano maikai loa o keia poe ke nana aku aka ua e hona iki hoi mamua o kekahi poe i holo mua mai. He lepo ko lakou nana ana, a no ka hele ana mai nae paha mai ka aina e mai, keia mau mile he nui a lakou i au mai nei.