Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 17, 26 April 1901 — Halawai Makaaina. Haiolelo ka Elele Wilikoki. NA OLELO A KALAUOKALANI— HUHU O ELUENE BUKI.—OLELOHOOHOLO A BOYD.—KA PUA. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

Halawai Makaaina.

Haiolelo ka Elele Wilikoki.

NA OLELO A KALAUOKALANI— HUHU O ELUENE BUKI.—OLELOHOOHOLO A BOYD.—KA PUA.

Mahope kofcp Iho o ka hora 7:30 o ka po Poakahl nel ua hoomaka ka halawal nul a na Makaalnana mawaho o ka Hale Palkau. H% nul na kan#? a m«? na wahine ) akoakoa ae a ua aneaqt> no paha e plha ka ekolu haneri ko Wikou nul, a ua o! aku no paha.. O Kalauokalanl ka halolelo mua. Ua kahea ae ola la Pua a me Boyd a olai aole laua 1 hlkl koke mal ua hoomaka ola e wehe 1 ka hawal. Penel kekahl o kana mau olelo:— "E na L«de a me na Keonlmana, AlAha oukou. Ua kahea la aku nel oukou e hele mal e noonoo pu me makou no kekahi mau hana ano nul mamua o kakou a no ka lohe ana hol 1 na olelo a ko kakou Elele i hele aku nel I Amelika. "Ke hoao nel makou e hana 1 na mea a makou t olelo aku al la oukou, ka lahul. Ke hoao nel makou e hoopau I na auhau kino o oukou, ke hoao nel makou e hoopau I ke kanawal O no ka mea ua manao makou ke O la nel kakou I na palahehe o ka ma'l Lepera a ola kekahl kamu laha nul o kela ma'l ma Hawall nel. Ke hoao nel makou e hoeml 1 ka auhau o na lllo wahine I ka hookahi dala. Ke makemake nel no hol makou e holo ka blla Kalana (Coun ty Pll)> l lllo mal al na hooponopono au punl lloko o ko kakou mau hoao aku au e hooholo I ka Fn<i Hooponopono kual Walona (Dlspensary BI11) a'u 1 manao al e pomaikai ka lahul " Ae la kakou e puhi I na walona mai ka Ipunla, Mannko, n mt na hua me» ai e ae I loaa ke kulu. Kual I na omole a ho| pololei I ka hale, a aole hol e noho maloko o na hale |nu lama e uhauha wale nl a noho mal ka ohana Hoko o 1» nele. Aka, ua nana aku ka maka o kuu mau hoa l ka mea poepoe a ua haule la blla. Ke hoao nel makou e hooholo I ka Blla Pauahl I uku U aku al na poho o ka poe I hoopolno la ma kela meo. Ke hoao nel makou e like me ka mea hlki la makou aka, ua haIkl ka manawa. Ua hana makou I ka hana a oukou, ka lahul, l makemake al, TTa Vlto mni ke Klaaina I ka bila knnawal O a me ka blla auhau Illo. I7a hooholo hou makou 1 ke kanawai (llo, a koe ke kanawal O, aole I loaa la makou ka elua hapakolu e llke me ka makemake o ke kanawal. t7a kupaa na Hepupallka eono ma ka aoao e kakoo ana I ke Klaaina a ua kupaa no hol na Home Rula elwa ma ka aoao e kue ana I kana Vlto, Ina I huli mal o Kale Akl me makou me nel ua holo aka ua kupaa aku no ola me na Repupallka." Hoolauna la mal o S. K. Pua. hope Kakauolelo o ka Hale e Senatoa Kalauokalanl. Penel kekahl o ka Pua mau olelo:— Mamua a ko'u hnlolelo ana aku e haawl mua aku ana nu I ko'u aloha la oukou e na Lede a me na Keonlmana. aloha oukou. •'Ke aneane mal nel e pau na la hana o ka Ahaolelo. a ke makemake nul la nel e holo ka Mla Kalana. He blla kela e haawl mai ana I ka mana lloko o ka poho o ka llma o ka.Iehulehu. Na kakou ponol no e koho na makal nul, na makal a me ka luna aupunl. Nana pono la na hana aupunl. Malka! na alanul o kakou. a aole hol e Ilke me kela manawa o kakou ka noho lloko o ka lepo %. me ka pohopoho a o ke alanul o ka poe walwal ke hana la a malkal. He mea kela na kakou e Ike maka nel. Mākemake kakou e hana la ka hana kaullke a aote hol ka haaw! la o na pomaikal 1 ka poe walwa! a nele kakou. Ke ae wale nel na Iiunamakaalnana o ka aoao Home Rula e alakal hewa la e na Hepupallka, Aole o lakou hooholo ! na kanawal e pomalka! al ka !ahulj He mea pono e no! aku kakou e hooholo la kela blla Kalana kekah! o na b!ta ano nul loa.lmua o kakou." Hoolauna ma! o Kalauokalanl la Boyd. Ua haiolelo mua mal ola ma ka \olelo Beretanla. e wehewehe mal ana ! ke ano o ke Aupun! Amerlka. he Au-! punl kaullke. h« aupun! I kukulu la e| na makaalnana, a no na makaalnana. | 0 na pomalka! ! hoomoakaka la ma ka b!!a Kalana he mau mea !a ! hana la. §ma Ameiika. e haaw! ana 1 ka mana t, na kanaka. Makemake nul makou e! holo kela b!!a kanawal a nolalla ua. |awe ma! nel au he olelo hooholo. na! kakou e hooholo 1 kela po. e $ol ana !. na Senatoa e hooholo koke la kela blla s 1 !oaa al ka pono kaullke 1 ka lehulehu Ua heluhelu mal o!a ! ka o!elo hooholo ma ka olelo Beretan!a a me ka olelo Hawail. Nlnau la I na ua ae ke analna e lawe !a aku kela olelo hooholo e na| kom!te !mua o Hon Kalue. ka Pe«•Idena o ka Senate I ka hora lu o *a Poaha e haawl ! ko lakou ae ma ka hlpahlpa huro ana. Ua haawl la he huro nu!. a e lawe la aku ana kela olelo hooholo Imua o na 8enatoa. M Hoolauna la ma! o Eluene Buki. ka mahele olelo o ka Aha 8enate. Pene! kekahl o kana man olelo: o'u mau hoa makaalnana Amwlka aloha oukou." ,r B noho oe llalo he muhee oe. he moo o-e. Klll the 8nake.~ waW a kekahl leo ma! ke analna mai Na ke!a mau olelo I hoopl! ae I ko Eluene Bvkl Inaina a ua kapa aku ol* iaia he Rep«palika. h« palu kuha. be al p(tau. he hoohe wale, a pela aku. Ina o!a he Keoaimana • hel« mai a luna o ka wah! ana e k« aua a kamaOio pu alo a ke alo, Ua hi<i mal kekahl mea la Kalauokaiaai « iMonoho ta )Bu1d Oale olal aale lakni I kele mai • hooioke I «a

olelo ino. Na kela mea i hoopii hou ae i kona huhu a hoomaka hou e nuku. a 1 nuku waie ia no a hiki i ka noho ana ilaio. Ua nuku aku oia i nf Senatoa no ka ae waie e alakai hewa ia e na Hepupaiika ano ko lakou kakoo oie ia Kalauokalanl, ka mea i ku ma ka aoao poiolei, a no ka pono o ka iehuiehu Nuku mai oia i ka lahui no ke koho ana ia Klkila Baiaunu. Ua oi ae kona mau balota mamua o ko Kalauokalani, ka mea e hooikaika nui nei no ka pono o ka lehulehu. Olelo mai oia aole i hikl 1 kekahi kanaka ke oielo ae ua oi kona aloha aina mamua ona, no ka mea oia ka mea i ike i ka ehaeha no ka pono o ka lahui, oia ka mea i hoopaa la ma Kawa, a moe i ka papahele huihui, a peia wale aku. I keia manawa 1 hoolauna ia mai ai ka Elele Wiiikoki, me na hulo ana he ekolu. Ku mai oia me kela ano kulana maaiea no ona, a penei kekahi o kana mau olelo:

"Na Lede a me na Keonimana, aloha oukou. Makemake au e hoike aku ia oukou i ke ohohia nui ia o ko oukou Elele ma Wak|netona. Ua koho oukou iaia a ua lanakila iloko o na kue he nui a ka eneml. Aole I lawa ka manao huhu ona eneml ma Hawaii nei aka ua % holo aku kekahi o lakou ma Amerika no ka hoao ana e hoonele 1 ko oukou Elele Ina pomalkal malaila, aka ua lanakila mau kakou. Ua ikeia mai oia e na aoao Kalalalna nul o Ameiika. | He kue ole ka hana ana o ka hana a na Luamakaainana o Amerika. Ua pau no ka nunul o na leo, a me na hoopaapaa I ka wa koho balota. A I ka manawa e kaa al o ka lanakila i kekahl aoao wehe kekahi aoao 1 ka papale a kunou aku. | "Ua hoi mal au a hoololi I ka inoa o ka Home Rula, I ka Repupalika Home Rula. Ua hui pu au me na Demokarata a ninau 1 ko lakou manao. Olelo mal lakou e hui aku me na Kepupalika olal aia la lakou ka mana lawelawe aupunl i keia manawa, a ua hiki ole ia kakou ke kokua aku la lakou oiai aole kakou I ae la e koho halota no ka Pere«!dena o Am«ika. Ua hui au me na Kepupalika a ua a'o mai lakou ia*u e hana • like me ka mea ! hana ia. Ua hul aku kakou me na Hepupalika o AmeHka a aole me na Hepupallka hamopuna o Hawaii neL He mau RepuIpallka a tne na Deo>okarata hamopuna walenokela. Aole I hikl aku ko lakou wahl Ike mawaho aku o na poe ulehoie. "He aopanl kauHke o Amerika.Kal ko

lakou makemake e Ike i na kanaka HawaiL Ina e holo na Hawaii olwi ma- . laila e hookipa niaikai ia mai ana." • | Blplkane:—"lna pela e holo ana au i 'Ameilka." j "Ua hookae ia na Kumupopolo aole \ no ko lakou !)i, aka, no ka nui o ka ekaeka a me ka lepo o ka lakou mau' ' hana. Ua ike na kanaka o Amerika he ■ lahui naauao kakou. | "Hele aku au ma Ameiika no ka imi; ana i ka pono e* ka lehuiehu. Make- \ make au e hooikalka a'liio kakou i mo- ? kuaina. Aole no paha e hiki koke ana keiīf hana aka. e hana aku i ka hana a walho na iakou e noonoo mai. He ane- ,• ane k&nalima makahiki ke noi ana o ,' Nu Mekiko e lilo i Mokuaina aka aole I ae ia, no ka mea ua ano Panlolo no ; lakou, a eia no ke olelo nei i na oleio Paniolo a iakou. Manao au aole ana pela o Hawaii nei. Makemake pu no' hoi au e hoomoe ia mal ka uea talejra- i lama, a he nui wale aku na pomaikai \ a'u e makemake neL ! i "Minamina au 1 ka nui ole o na mea i i hanaia e na Lunamakaainana o kakou f Eia ka bila dala a ka Moiwahine akahi | no a heluhelu elua ia. Ka biia pauahi; aole i holo. He nui ka hajia mara.ua oi lakou a heaha la ka mea hana ole i ke ■ ao me ka po a hlki i ka pau ana o ka j manawa. I ke kokoke ana e pau | ko makou manawa ma Amerika uai hana la ka po me ke ao, a me ka la- . pule a hiki i ka hora umikumamalua o ka po o ka la hope loa pau ko makou kuleana. Heaha la ka mea hana ole o na Lunamakaainana peia. J ' I I ka pau ana o kana haiolelo ua haawl mai oia I ke aloha o Peresidena McKinley a noi mai e haawi 1 ekolu huro nona. Ua haawi ia na huro nui he ekolu. ka halawai i ka 9:30 P. M.

KEIA WAHI 8181 KEIKI OIA NO KA NUPEPA BULETINA. KEIA WAHI KAO OIA NO KA NUPEPA REPUPALIKA. KE HOOMALIMALI NEI LAUA IKA HOME RULA I LOAA MAI NA HANA OKA AHAOLELO IA LAUA. EIA IHO KA HOME RULA KE HOOHAKAKA ALA IA LAUA OWAI KA MEA IKAIKA I KA OUKOU IKE IHO? KE OLELO NEI LAUA HE MAU AIKANE EIA NAE HE HULUMANU.