Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 18, 3 May 1901 — Page 2
| This text was transcribed by: | Toni Ka'a'a |
| This work is dedicated to: | Makuahine, Esther Kalino (Kauaulalena) Campbell |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
NUPEPA KUOKOA, MEI 3, 1901
MA KE KAUOHA
KUAHAUA.
Oiai ua hiki ole i ka Ahaolelo ke hooholo i ka bila Haawina i ka lakou kau ahaolelo o ka makahiki 1901, i hiki ai ke lawelawe ia na hana o kela mau makahiki e nee aku nei a uku ia na hooilo.
Owau, o Sanford B. Dole, ke Kiaaina o ka Teretori o Hawaii, ma ka mana i haawi ia mai ia'u ma ke kanawai, ke kahea aku nei au i ka Ahaolelo e hui ma ke kau kuikawa no ka noonoo ana i ka bila Haawina o na hoolilo o ke aupuni no na makahiki elua e nee aku nei i ka Poakolu, ka la 8 o Mei. A. D, Umikumamaiwa Haneri me Ekahi.
I mea e hoike ia ai ka oiaio o keia kuahaua ke kakau nei au i ko'u inoa a ke kauoha nei e kuni ia ke Kila Nui o keia Teretori, maluna o keia kuahaua.
Kakau ia ma ke Kapikala, ma Honolulu, i keia la i1 o Mei, A.D. Uumikumamaiwa [Umikumamaiwa Haneri me Ekahi.
(Sila) SANFORD B. DOLE
Mai ke Kiaaina mai,
HENRY E. COOPER,
Kakauolelo o ka Teretori.
5846
I keia la, ke hookohu nei au ia J. A. Gilman, Esq., i dala no ka Papa Komikina o na Pa, no ka Apana o Kona, Mokupuni o Oahu, Teretori o Hawaii, ma kahi o C. D. Chase, ka mea i waiho mai i ka oihana.
J. A. McCANDLESS,
Luna Nui o Na hana Aupuni.
Keena o Na hana Aupuni
Honolulu Aperila 17, 1901.
I hooko ia ai ka manao o ka Pauku 456, mokuna 36, o na Kanawai o ka makahiki 1897, he hookaawale nei au i kela la i aina kupono i pa ia no ka hoopaa ana i na holoholona komohewa, ma kai o Pearl City, ma ke Alanui Franklin, kekahi hapa o ka apana helu 21, ma Ewa, mokupuni o Oahu, Teretori o Hawaii.
J. A. McCANDLESS,
Luna Nui o Na Hana Aupuni
Ke hookohu nei au i kela la ia E. C. Smith, Esq., i luna pa aupuni no ka pa aupuni i oleloia maluna ae.
J. A. McCANDLESS,
Luna Nui o Na Hana Aupuni.
Keena o Na Hana Aupuni.
Honolulu, Aperila 25, 1901.
I mea e hookoia ai ka manao o ka pauku 456 o ka mokuna 36 o na kanawai o 1897 ke hookaawale nei au i keia la i wahi kupono i pa ia no ka hoopaa ana i na holoholona hele hewa ma Kawailoa, mauka o ke Alanui aupuni a e pili ala hoi i ka pa o Kapena ma Waialua, Mokupuni o Oahu Teretori o Hawaii.
Ke hookohu nei au ia Hiram Amara, Esq., i keia la @ Luna pa Aupuni no keia pa.
J. A. McCANDLESS.
Luna Nui o na Hana Aupuni.
Keena o Na Hana Aupuni,
Honolulu, Aperila 15, 1901.
TERETORI O HAWAII.
Keena o ka Puuku, Honolulu, Oahu.
Ma ka hana o ka hoopau ana i ka noho hui ana o ka Hui Kope o Kailua, Kaupalenaia.
Oiai, ka Hui Kope o Kailua, Kaupalenaia, he hui i hookumuia a e noho nei malalo o ka mana o na Kanawai o ke Teriaori [Teritori] o Hawaii, ua hookomo mai ma keia keena i ka lakou noi hoopau hui, elike me ka mea i oleloia ma ke Kanawai, a me ka pepa hooiaio i kauohaia e ke Kanawai.
Nolaila, ke hoike ia aku nei ka lohe i kela ame keia kanaka, a me na mea a pau i komo, a i kuleana paha ma kekahi ano o keia hui, e lawe ae i ka lakou mau palapala ku no keia noi i ke keena o ka Puuku o ke Teritori i ka la, a mamua hoi o ka Poakolu, la 5 o Iune, 1901, a o na kanaka a mau kanaka i makemake e lohe ia no ia mea e hele ae i ke keena o ka mea nona ka inoa malalo iho, ma ka hale Kapikala, Honolulu i ka hora 10 A. M., o ka la i olelo ia, e hoike i na kumu, i na h@ mau kumu, e ae ole ia ai ke noi.
THEO F. LANSING
Puuku o ka Teritori o Hawaii
Honolulu, Aperila 3, 1901
E NANA PONO I KOU KUNU.
Aole ke kunu he ma'i aka he hoailona no ka ma'i e hiki mai ana. O keia kekahi o na hoailona o ka ma'i ake pau ame ka hoho iloko o ka umauma. Ina e paa mau kou kunu a nana pono ole ia a imi ole ia na laau e ola ai o keia ma'i e loaa ana oe i keia mau ma'i nana e luku nui nei na lahui kanaka. He ma'i hiki wale no ke kunu ke hoola koke ia ina nae e loaa koke i ka laau aka ina oe e waiho a loihi loa e nui ana ka hana. O ka laau a Chamberlain kekahi o na laau maikai loa no keia ma'i. Ua kaulana keia laau a puni ke ai nei no kona maikai a ua nui no hoi ka poe i ola maona la. Ina oe e hoao @ ola koke ole kou ma'i i keia laau ua ae makou e hoihoi hou aku i kau dala. Loaa keia laau ma ka halekuai o Benson Smith & Co., ko makou agena no ka Teretori o Hawaii.
Ua hoi hou ae na Lunamakaainana o ka aoao Home Rula e malama i ka hana i ka Poakolu me ka olelo mai no o ke Kiaaina ua pau ko lakou manawa i ka la 30 o Aperila.
Aole i maopopo na mea a ke Kiaaina e koho ana no ka wahi o na Luna Aupuni i hoopau ia e na Senate. E kali iki ana oia a loaa pono kona manawai e imi ai i mau kanaka kupono.
Aole e kahea koke ia ana ka ahaolelo kuikawa no ka noonoo ana i ka bila Haawina. Ua manao ke Kiaaina e hookuu i na Lunamakaainana e hoi iki e hooluolu ma ko lakou mau home no ka manawa.
KA Nupepa Kuokoa
No ka makahiki - $2.00
No Eona Mahina - $1.00
Kuike Ka Rula.
PUKA ANA.
1 Pule .
1 Iniha-- $ 1.50
2 Iniha-- 2.00
3 Iniha-- 2.50
4 Iniha-- 3.00
5 Iniha-- 3.50
6 Iniha-- 4.00
2 Pule .
1 Iniha-- $ 2.00
2 Iniha-- 2.75
3 Iniha-- 3.50
4 Iniha-- 4.00
5 Iniha-- 4.75
6 Iniha-- 5.00
3 Pule .
1 Iniha-- $ 2.50
2 Iniha-- 3.50
3 Iniha-- 4.50
4 Iniha-- 5.00
5 Iniha-- 6.00
6 Iniha-- 7.00
1 Mal.
1 Iniha-- $ 3.00
2 Iniha-- 4.00
3 Iniha-- 5.00
4 Iniha-- 6.00
5 Iniha-- 7.00
6 Iniha-- 8.00
2 Mal
1 Iniha-- $ 5.00
2 Iniha-- 7.00
3 Iniha-- 9.00
4 Iniha-- 11.00
5 Iniha-- 12.00
6 Iniha-- 13.00
3 Mal.
1 Iniha-- $ 6.75
2 Iniha-- 9.00
3 Iniha-- 12.00
4 Iniha-- 13.00
5 Iniha-- 15.00
6 Iniha-- 16.00
1 Mak.
1 Iniha-- $ 12.00
2 Iniha-- 18.00
3 Iniha-- 24 .00
4 Iniha-- 30.00
5 Iniha-- @0.00
6 Iniha-- @@.00
O NA OLELO HOOLAHA A PAU E HOOUNAIA MAI ANA NO KA HOOLAHA MALOKO O KEIA NUPEPA, E HOOUNA PU MAI ME KA AUHAU, A I NA AOLE, AOHE NO E HOOKOMOIA.
O na Dala a pau o ka Pepa nei e hoouna pololei mai i ka HAWAIIAN GAZETTE COMPANY.
HOOPUKAIA E KA
HAWAIIAN GAZETTE CO.
Hookomoia ma ka Hale Leka o Honolulu, Pa
nalaau [na laau] o Hawaii, ma ke ano mea o ka
Papa Elua
A. W. PEARSON, Luna Nui a Lunahooponopono.
Honolulu, Oahu
POALIMA Mei 3, 1901.
Ke manao nei makou e hookaawaleia ana ka la ekahi o May i la nui no na keiki e hauoli mau ai mai keia manawa a hiki i ka wa pau ole. Ua ike ia ka waiwai o keia la ma na hana i hanaia mai e ka keiki.
Ina he mea hiki e oluolu hoi na makamaka e hoouna mai nei i na hana o na ahahui euanelio a me na mea e ae i makemakeia e pai ma ka Nupepa Kuokoa e kakau a maopopo pono i hiki pono i na keiki hoonoho hua ke hana i ka lakou hana me ka pololei.
Eia mai ka Haku Opio o Kakelamaina, ka iini nui a na mea heluhelu moolelo. Ua oluolu ko makou mea unuhi moolelo a oia ke kumu o ka oili ana mai o ua keiki nei. Eia iho ka ono e hoonuu iho. Eia pu iho no hoi ka panina hope o ka mana o ka Pahikaua. Kokoke e pau keia moolelo nanea.
Ke manao nei makou e haawi ia ana keia mau wahi hakahaka o na poo aupuni i na kanaka i noho loihi ma ia mau keena a i ike hoi i ka hoohana ana aku i na hana. Aia o Kimo Boyd ma ke keena o na Hana Aupuni. He kanaka makaukau a i ike hoi i ka lawelawe ana i ka hana. Aole loa e loaa kekahi kanaka i oi ae ka makaukau no ia wahi mamua ona. No ka Puuku o keia Teretori, aia o W. H. Wright, he kanaka Hawaii i lawelawe i na hana o keia keena me ka holomua. He kanaka naauao a hoopono ma ka oihana. Ua loihi kona hana ana malalo o ke Aupuni a ua hiki no ia makou ke olelo ae aole e loaa kekahi kanaka i oi ae ka makaukau no keia wahi mamua ona. No ka Komikina o na Aina Aupuni aia no ia kanaka Hawaii o Eluene Boyd Ua loihi ka lawelawe ana i ka oihana a ua ike no hoi oia. Aohe e loaa kekahi kanaka no ia wahi i oi ae ka makaukau mamua o keia kanaka Hawaii. Ina e koha ana ke Kiaaina i keia mau inoa manao makou aole e lohe ia ka leo kue mai na lunamakaainana mai.
Ka Poaono oia kekahi la uhauha nui loa o na kanaka Hawaii i ka lakou mau wahi loaa pule. I keia la lakou e kuai nui ai i ka ia, ka poi ka lole a me na mea e ae. Ina oe e noonoo pono iho o keia la oia ka la pii loa o na mea kuai, a ma kou kuai nui ana i keia la, ua uku nui aku oe i kau dala no na waiwai liilii i loaa mai ia oe. O ka hana naauao oia no ke kuai ana ma na mea uuku e lawa pono ai kou ai ana no ia la me ka lapule a o na mea hiki ke waiho a mahope e waiho a i kekahi ia okoa alaila kuai.
O ka i'a loaa ia oe no ka hapaha i hapalua i ka Poaono a o ka i'a loaa ia oe no ka hapalua aole e loaa no ka ekolu hapaha a i ole he hookahi dala i ka Poaono. Ina he oiaio keia alaila ma kou kuai nui ana i ka Poaono ua uhauha aku oe i kau dala no na wahi waiwai liilii i loaa mai ia oe. Ina oe i kali me ka hoomanawanui a hiki i ka Poakahi me nei ua loaa ia oe papalua iho mamua o na wahi mea i loaa mai ia oe i ka Poaono no ia kumukuai hookahi.
KE ALA PONO NA HAWAII.
Aia ma ka Nupepa Lahui Hawaii o ka la 27 o Aperila ke kumu manao maluna ae. He kumu manao maikai keia @a kakou e heluhelu ai a no ko makou iini nui no e holomua ka lahui Hawaii ke lawe mai nei makou ia mau manao maikai a hookomo ma na kolamu o keia nupepa no ka pomaikai o ka poe i heluhelu ole i ka Lahui Hawaii o ka la i olelo ia maluna ae.
"O ko makou iini nui ko na [kona] mea kakau nupepa o ka haawi ana aku i na manao e holomua ai, a e pomaikai ai ko makou mau mea heluhelu a me ka lahui holookoa hoi mao lakou ala. O ka holomua o ko kakou aina kulaiwi oia ka mea nui.
O ka makou e ake nui nei i na wa a pau, e ike aku i na Hawaii e hana ana i na mea e pomaikai ai lakou no na la e hiki mai ana, a oi loa aku hoi i na opio. He mea pono i na makua he hoao i keia wa e alakai i ka lakou mau keiki ma na hana e lilo ai ka oukou mau keiki i poe kuokoa a lako ma keia hope aku he mea kuhihewa ka a'o ana i na keiki ma na hana e loaa ai na uku malama a manao oia ka mea e loaa ai ka lako ia lakou a me ke kuonoono mahope aku, no ka mea, i ko makou manao, he mea hoonawaliwali kela i ka noonoo o ke keiki ma na hana maoli e loaa ai iaia ke kuonoono oiai kona mau la aoo he oi aku ka pono e a'o aku i ke keiki ma na hana e kuokoa ai oia i kona mau la aoo, mamua o ke ake ana e loaa koke ka uku mahina kiekie, a he mau hana ku mau nae ia i na wa a pau.
He oi aku ka pono e hoao i na hana uuku o ka loaa mai i kinohi, aka, mahope aku, e nui ana ka loaa, a i mea e hiki ai e loaa ia kulana, o ka hana pono wale no e hana ai e hoomanawanui i kinohi me ka nana ole i na loaa mai.
KA AHAOLELO.
Oiai ua pau keia kau Ahaolelo me ka lakou mau hana he mea kupono paha ka wehewehe pokole ana i ko makou manao no na hana i hana ia e lakou.
He kanaono la a oi i hala ae nei ua hoomaka lakou i ka lakou hana. Ua kali aku hoi kakou ka lahui o ka ike i ka lakou mau mea e hana mai ana no ko kakou pomaikai ame ka holomua hoi o Hawaii aloha. E like no me ka mea maa mau i na poe akahi no a hana i kekahi hana hou ua loihi ka manawa i hala mamua o ko lakou ike ana i na hana kupono a lakou e hana ai. Mamua o ka noho ana o keia kau ua hui mau na Home Rula no ka hoomakaukau ana i na bila ano nui a lakou i manao ai e lawe mai imua o keia Ahaolelo. Ua noonoo pu lakou me na hoa akamai e ae mawaho o lakou no keia mau mea eia nae ka mea apiki i ka hiki ana mai o ka manawa no ka hana ua ae lakou e waiho ia keia mau bila ano nui a lakou i manao ai a mahope loa. Ua hana lakou i ka hana me kahi ike i loaa ia lakou. Ua ae wale kekahi o lakou i na hoowalewale ia mai e hookomo i na bila ano ole. Nui ka hoopaapaa ia o na rula. Nui ka olelo ia ua lawe kekahi o na Lunamakaainana i ke dala kipe, aka nae aole he mau mea he hooia mai ana i ka oiaio maoli o keia mau olelo. Ua nui ka ulolohi, o na hana. I ka ike ana nae o na Lunamakaainana ua kokoke e pau ka manawa a he uuku loa na wahi mea i hanaia ua hoomaka koke lakou e lawe mai ina bila ano nui a hana ke ao me ka po i pau koke. Ua hoao aku lakou e noi i ke Kiaaina e haawi hou mai i mau la hana hou no lakou aka ua ike ke Kiaaina i ka pau wale o ka manawa ma na mea ano ole, ame ka nui ino o na hoolilo, nolaila ua hoole mai oia aole e ae e haawi hou mai i mau la hana hou no lakou. Ua ike iho la lakou aohe mea i koe o ka hana wale iho no e like me ka eleu i hiki ia lakou i ike mai ka lehulehu ua hana lakou i ka hana, a i na aole e kakauinoa ana ke Kiaaina i keia mau bila i hooholo ia me ka pupuahulu nui meia [me ia] no ia ua hana aku la no lakou i ka lakou hana. Holo ka bila Kalana a me kekahi mau bila ano nui e ae a koe no hoi kekahi mau bila i manao nui ia e lakou, a lakou hoi i olelo aku i ka lehulehu e hana ana lakou.
Oiai ua hiki mai ka manawa hope loa o ka lakou hana a ua ike ia na mea i hana ia ame na mea i hana ole ia ua hiki ia kakou na makaainana ke ku iho me ka holomua a aole paha? Ma ko mkou [makou] noonoo ana me ka hoopilimea ai ole ua hiki ia makou ke olelo ae ua uuku na pomaikai, nui na hoolilo me na mea waiwai ole, aole i hooko ia ka makemake o ka lahui, ua hoikeike aku lakou ia Amerika i ko lakou ike ole ma na hana kalaiaina, ua hiki ole ia lakou ke kue i na Repupalika kakaikahi a ua uhauha wale i ka manawa ma na mea waiwai ole. Ua hoao no lakou e hana i ka hana, aka, ua nele i ka ike kupono no ke kue ana i na Repupalika naauao kakaikahi. No ke $45,000 a kakou ka lahui i hoolilo ai no ka lakou hana ua loaa mai ka emi o na auhau o na lilo wahine, ame na wahi pomaikai kakaikahi loa.
Ke noi aku nei makou ia oukou ka lahui e noonoo pono i keia kau Ahaolelo ae, a mai ae e koho i na kanaka i kupono ole i keia hana ano nui no ka mea he Home Rula oia aka, e koho i na kanaka au i manao maoli ai no ola ka mea kupono loa, me ka nana ole i kona aoao Kalaiaina. Ina aia oia ma ka aoao Repupalika a he kanaka kupono nae oia a ua manao oe e hana ana oia i na mea e pomaikai ai kakou ka lahui e koho iaia me ke kanalua ole. Pela no ma ka aoao Demokarata. Eia hou kekahi mea i ike ia i keia kau oia no ka hoi ana mai nei oka Elele Wilikoki a a'o mai la kakou, ka lahui o na Repupalika ka aoao maikai loa a oia no hoi ka aoao ikaika loa ma Amerika. Nolaila i na ua makemake kakou e ku ma ka aoao e loaa mai ai ka pomaikaiia kakou e koho kakou i ka hapanui ma keia aoao. Mai manao kuhihewa oukou o ka Home Rula Repupalika o Hawaii nei ua like ia me ka Repupalika o Amerika he Repupalika noia [no ia] a o ko kakou nei Home Rula Repupalika he okoa no ia, a ua like ko laua like ole me ka po a me ka ao. E pono kakou e koho ma ka aoao e loaa mai ana na pomaikai ia kakou ao ia no ka aoao Repupalika a ko kakou Elele i hoi mai nei a hooia mai ia kakou ka lahui.
Halawai ma ka Y. M. C. A.
Ua piha ka Y. M. C. A. i na kanaka i hele ae no ka lohe ana i ka haiolelo a ka Elele Wilikoki me E. M. Boyd ma ka po Poalima o ka pule i hala.
O Mr. Charles Rhodes ka Lunahoomalu o keia halawai, a nana i hoolauna mai keia mau keonimana i ke anaina i akoakoa ae. Ua ku mai o Wilikoki a noi mai e ae la oia e heluhlu mai i kana haiolelo oiai aole oia i makaukau loa i ka haiolelo ana ma ka olelo Beretania. A penei kana mau mea i heluhelu mai ai:--
"He mea waiwai ole no'u ka wehewehe ana aku i ko kakou hui ana me Amerika oiai ua maopopo ia oukou a pau ia mea. O ka'u e hai aku la oukou ola no ka kakou mea e hana ai i loaa mai ia kakou ka mana Panalaau. He mea pono ia kakou ke hahai i keia mau mea.
1.--E imi i ke ano o ka noho aupuni ana ma na Panalaau o Amerika.
2.--E hoopau i na manao o ka lawelawe ana i na hana aupuni e like me ke au Moi.
3.--E hoohalike i ko kakou mau hana e like no me ko na [kona] Panalaau o Amerika. E hoao e kono nui aku i na kanaka mahiai o ia aina e komo mai a noho me kakou.
4.--He mea makehewa ko kakou hoao ana e paa i na mea kahiko. E nana i ka moolelo kupaianaha o Oklahoma. He Papalaau keia o na kanaka mahiai aohe mea i ae la e ona a 'oi aku mamu o 160 eka. nui na home maikai, a no lakou ponoi ko lakou noho ana. O keia ka kakou e @hai aku.
5.--He rula maa mau no na ea i ko laua wa e hui ai, ua puhi ia ka mea nawaliwali e ka mea ikaika. Pela no kakou ua paa kakou malalo o ka mana o Amerika a o ka hoohalike me lakou oia ka hana kupono.
He mea hiki ole ia Hawaii me 150,000 kanaka ke a'o aku i ka 80,000,000 o Amerika, a olelo aku o kakou ka pololei ua hewa lakou. He lahui imi keia ma na mea a pau. Aole au i ike i kekahi lahui ninaninau e like me lakou.
I mea e holomua ai kakou a ike ia mai e ke aupuni nui he mea pono e hoohalike kakou me lakou ma na hana holomua. Ua hiki ia'u ke olelo ae aia he la nui no kakou mamua i na e hoopoina ia na mea i hala a nee aku kakou imua.
No na mea imua o ka ahaolelo o Amerika no ka pomaikai o Hawaii nei o ka uea Telegalapa paha kekahi o na mea ano nui. Ke olelo mai nei na Demokarata e hoomoe ia keia uea telegalapa a hiki i Honolulu e ke Aupuni Amerika. Ke makemake nei hoi na Repupalika e hoomoe loa ia a hiki i Filipino e na hui e makemake ana, me ka haawi pu aku o ke Aupuni i na kokua ana. Aia a pono keia mau hoopaapaa ana alaila loaa ia mea e mkemke [makemake] nui ia nei.
No na pomaikai o ke awa kumoku aia ia mea i ka keena kaua, a aole e loaa mai a pau mua i ke ana ia na awa o Hawaii nei. He haawina dala kekahi i hoomakaukau ia aka, ua haule.
No na Hale Aupuni, aole e loaa mai i na aole e haawi ia aku na wahi kupono no ke kukulu ana no na kumukuai kupono. Aole makemake o Amerika e uku i na kumukuai nui no na aina e ku ai keia mau hale.
No na dala Hawaii o na banako ka mea i makemake nui i keia mea. Ua olelo ia mai ia'u e waiho ia ana no ka dala Kalakaua ma Hawaii nei. He mea maikai no ka aina oiai aole e hiki ke lawe ia keia dala i waho, e noho mau ana i Hawaii nei.
No ka moku kaua ua haha ia no i haawina dala aka ua haule no ka nui loa o ka lilo.
No ke awa o Ewa he aina aupuni ia a aole o kakou kuleana ia wahi. Aia no ia ia Amerika ka hana ia me ka hanaole ia.
No na aina aupuni he mea kupono e haawi ia i na kupa Amerika me ka uku hoolimalima ole. He mea keia e kono aku ai i na kanaka mahiai o Amerika e hoi mai a noho pu me kakou a he pomaikai no hoi no kakou na kanaka Hawaii.
E hoao kakou e hoikeike aku i ke aupuni nui o Amerika he lahui naauao kakou i loaa mai ai na pomaikai mamua aku.
Ua ku mai o E. M. Boyd a wehewehe mai i ke ano o ka hana ana ia o na kanawai ma Amerika. He nui maoli no ka hana, a me ke akamai wale no e holo ai kau bila i makemake nui e ho o He haole keia i ike i na mea a pau e pili ana i ka hana ana o na kanawai o kei aupuni nui.
Halawai ma Kawaiahao.
Ma ka po lapule i hala ua malama ia kekahi halawai maikai ma ka luakini o Kawaiahao. He nui na himeni i mele ia i keia po e na hui himeni like ole. Na mea ano hou oia ka makou e hai aku nei.
Wehe ia ka halawai e like me ka mea maa mau. Himeni mai o Rev. Rice. He haole aoo keia, eia no nae ua maikai kona leo i mile mai ai. Nui ka makemake o na poe i akoakoa ae i kana mele i mele mai ai.
Mele mai oia i na mele kamaaina no, eia nae ua maikai ke mele ana ia mai a ke hoolohe aku me he mea hou la He eha paha ana mau mele i mele mai ai oia wale no. Mele pu mai ka hui himeni o na keiki o ke kula Kahunapule. He hui himeni keia i ao ia e Prof T. Richards, ke poo kumu mua o Kamehameha, a ka mea a'o himeni kaulana no hoi oia kula. Ua nani maoli no ka lakou mau himeni. He elua a lakou mau himeni i mele mai aua hoolohe ia me ka makemake o na pepeiao e hoolohe ana. Ua mele mai o Jos. Kalaina kekahi o na keiki o ke kula kahuna i kekahi mele e pili ana i ka nani o kela home mao. He nani i ike ole ia e ko keia ao, a hiki ole aku hoi ka nani o keia ao i ka hapa o kona nani. Kekahi keia o na keiki Hawaii leo maikai loa, a ua mele mai oia i keia mele me ka ohohia nui ia e na kanaka. I ka pau ana o kana himeni ua haiolelo pokole mai o Rev. E. S. Timoteo no na mea e pili ana i keia aina nani i mele ia e keia keiki. A penei kekahi o kana mau olelo
"Ua lohe iho nei oukou i ke mele i mele ia iho nei e pili ana i ka nani lua ole o kela aina mao. I ke au i hala he mea maa mau i na kanaka o na kuaaina ka olelo ana, i ko lakou wa maluna o ka moku e hookomo mai ana i ke awa o Honolulu nei, o ka ike ana no ia Honolulu o ka ike ana no ia i ka nani o Kapalakiko. Aka, aole lakou i ike pono i ka nani o ke kaona nei. Ina lakou i pii aku maluna o na kaa uila a kakou e ike nei i keia mau la a mai luna mai o ke Kiekie o ka Pakipika e nana mai ai e ike ana lakou i ka nani maoli no o keia kulanakauhale. E ike ana lakou i ka waiho molaelae mai o ke kulanakauhale holookoa imua o ka ike a ka maka. E ike ana lakou i kekahi nani i oi ae i ka nani o ka nana ana mai ka moku mai. Na ke kaa uila oe e lawe he noho malie wale iho no kau a hiki iluna.
"Pela no ka nani o kela aina nani ma-o. Aia he kaa uila nana e lawe aku ia kakou a kau iluna o ka Puu o Ziona a mai laila mai kakou e kolo mai ai i ka nani lua ole o keia aina nani a kakou e iini nui nei e ike. Keia kaa uila aole ia he mea okoa aka o ka Haku Iesu. Ua hoouna ia mai keia Kaa Uila i ke ao nei e kii mai ia kakou na ohua e makemake ana e kau a pii aku iluna o ka Puu o Ziona e ike i ka nani lua ole o kela aina nani ma-o. He hakalia wale no o ko kakou kau aku o ko kakou pii no ia e ike i kela @ani i ike ole ia e na maka o ka poe o keia ao. Nolaila e na haipule e kau i ke Kaa a pii aku kakou e ike i keia nani."
I ka pau ana o kana haiolelo ua himeni mai na kaikamahine o ke Kula o Kawaiahao. He nani no ka lakou mau mele. O ka hui himeni kekahi o Kamehameha i himeni mai he elua mau himeni nani. Ua kaulana na keiki o keia kula i ka maikai i ka himeni nolaila aole makou e kamailio nui no lakou. Aka, he mea pono paha e haawi makou i ko makou mahalo nui ia Prof. C. E. King, ke keiki Hawaii nana e a'o nei keia hui himeni.
O Rev. David Ai kekahi i haiolelo mai e pili ana no ke kikeke mai o ka Haku ma ka ipuka o kela a me keia puuwai i hiki iaia ke komo mai a haawi mai hoi i ka wai o ke ola. Ua nui ke ohohia ia o kana mau olelo. He haumana keia i puka maikai mai ke kula mai o Kamehameha a ke hooikaika nui nei oia ma ka hana a ka Haku. Ma ka nana aku oia aku ana kekahi o na kahunapule akamai loa i ka haiolelo ma keia mua aku.
Kekahi keia o na halawai maikai loa. Aole hoi hookahi no mea e kukahekahe mai ai a pau na kanaka i ka hiamoe. Ina he Kahunapule maikai i ka haiolelo maikai, ina aole, pau kanaka i ka hiamoe a pau kekahi i ka hoi. O na himeni oia kekahi mea nana e hoohauoli ka noonoo o na haipule. Aole o ka loihi o ka haiolelo ana oia ka mea e ohohia ai o na kanaka aka, o ka maikai o ka hai ana ia mai. Ina no he wahi haiolelo pokole a ua hai ia nae me ka maikai e hoi aku ana na kanaka me ka hoomanao ia mau olelo. Ina he haiolelo loihi a aohe waiwai e poina koke ana. Ke manaolana nei makou e hoomau ia aku ana na Halawai Ahiahi e like me keia.
Ka Haiolelo a Hon. J. W. Keliikoa e Kue ana i ka Hooholoia ana o ka Bila Kanawai Pili Waiwai.
Ma ka noonoo ia ana me ka hana i ke kanawai Pili Waiwai akea a ka hale o na Lunamakaainana ma ka po o ka Poakahi nei, a iwaena o na uluaoa no ka holo laelae ana o keia bila, ua ikeia aku ka Hoa Hanohano o na Kona e ku ae ana iluna me na kapuai malaelae, me na maka i pii ka ula no ka huhu, a lu iho maluna o ka papahele o ka hale he mau mapuna leo kuli'u, a o kana haiolelo loihi loa keia iloko o keia kau, a o kona kue ana ma kana haiolelo, ka mea nana i pepehi i kela Bila
Ua lawe mai makou i kekahi hapa o kana haiolelo noeau, ma ke ano nui. Wahi ana i pane ae ai. Elike ana ka hooholoia ana o keia bila i mea e pulumi pau ia aku ai, ke koena o na wahi aina ona kanaka Hawaii i koe, e Kauoloko hikiwaweia aku ana ko lakou mau noonoo e moraki i ko lakou mau aina i loaa mai ke kumuhana e pakaukau ai ma na alanui, a e lilo ana keia holomoku o na kanaka i ka pili waiwai i palapala kono i na Lahui palaualelo e kipa mai ma keia mau ae kai maluhia, a e hoolilo iho hoi i keia aina maikai i Home no keia poe aeahaukae. Eia ma na papa alanui o keia kulanakauhale, e lohe mau ia nei na hana Ki-pa, a ke kipa nei ma na home Hawaii he lehulehu wale o neia mau anoano haukae, he lehulehu na kanaka e holoholo nei ma ka uapo no neia hana no. He mea pono ia kakou e ninini i wai ma kahi o ke ahi oi uuku aka, o na helehelena a'u e ike nei, ke hoao nei kakou e ninini i ka aila. E hoea mai ana ka hopena awahia o keia bila, a ina aole kakou e ike ana i ka weliweli oia hopena, me ka hala ole e ili aku ana ia maluna o ka kakou hapuu liilii a e olohelohe ana lakou e like me na holoholona o ke kula. Aole au e kanalua ke olelo ae maanei, e kau mai ana ke kuakoko o ko lakou poino ana maluna o ko kakou mau poo pakahi. Ua huli ka noho alii o Hawaii a kakou i makee ai, i ka bila Lotari, a i na kakou e hooholo i keia bila hulihia [huli ia] ana ka holomua o na hana o keia Teretori. No'u iho, a ma ko'u ano Karisiano, a oiai, he mau makaainana Karsiano ka hapa nui o na kanaka i haawi mai ia'u i ka hanohano e noho pu me oukou iloko o keia Hale, a ma Kona hoi, kuu Aina hanau kahi i olili mua mai ai ka lamaku o ke ola no Hawaii a me he mea 'la ke O mai nei ka leo o Kakina ia'u mai ka po mai, e koi mai ana ia'u, e kue aku me ka ikaika, a e kue mau aku ana au i ka hooholoia ana o keia bila.
O ka puni waiwai ka mole o ka Hewa," wahi a Solomona ka noeau, aka, ke olelo nei au. "O ka pili waiwai oia ka mole o ka Ilihune."
Mamuli o na kue nui ana o Keliikoa i keia bila i haule ai. Kekahi keia o na kanawai ino loa i lawe ia mai imua o ka hale a ke mahalo nei makou iaia no kona kue nui ana a hiki i ka haule ana o ia mea hoopilikia ia kakou, ka lahui.
NA HANA KOLOHE.
APUKA MAU IA KA LEHULEHU.
Ua ike mau ia ka maalea o na Pake ma ka apuka ana i ka lehulehu ma ka lakou mau hana a pau e lawelawe ana. E nana i na pahu poi a kakou. Ua ike ka pake aia ka nana a na kanaka ma ka nui o ka pahu a nolaila ua kii aku lakou i na pahu ano nunui a hoowiwi ia keia mau pahu. I ka wa e komo ai o ka ai iloko o keia mau pahu ua uuku loa kahi waiwai io he nui nae ka pahu ke nana aku. Aole oia wale aka hoao lakou e awili i ka poi me ka palaoa, a i kekahi manawa hookomo ia na hu i pii ae ka poi me ka palaoa [incomplete sentence]
pii ae ka poi a phiha ino ka pahu.
Aole ma ka poi wale aka aia no ma ke kuai ana o ka i'a. I kekahi manawa ua kuai mai lakou i na i'a inoino a mamua o kou hiki ana ke nana pono i ka maikai ame ka maikai ole ua paa mai la i ka owili ia. Ua ike mau ia keia mea i na la a pau. I kekahi manawa i hala aku nei ua hele aku o Kapena Holi o na makai e kuai i'a. ua ike aku nei oia i na pake e kuai ana i ka i'a ma ka pakeke. I kona nana ana aku ei h nei he nui maoli no ka i'a no ka hapalua wale no. Nolaila ua kuai aku nei oia hookahi pakeke i'a. Ua lula aku nei keia mau i'a iloko o ka la'i a wahi ia mai nei i ka pepa a i ka nana ino he nui maoli no. I kona hoi ana a hiki i ka hale i ka wehe ana ae he uuku loa ka waiwai io. Ua nui kona huhu a hele koke oia e nana pono i ke ano o keia pakeke uuku pono ole. He nui keia pakeke ke nana aku mawaho aka ua kau ia ae he papa i ka hapalua like. I ka wa e komo ai o ka i'a aohe nui piha e no. I kou nana ana aku manao aku nei oe he nui maoli a lilo hewa na wahi kenikeni. I kona ike ana i keia mau hana kolohe ua hoomaka koke oia e hele e hoohiki i palapala hopu no lakou.
Aole no keia mau mea wale no aka ma na mea kuai no a pau.
Ina e komo aku ka poe maaole ma na halekuai o ka pake o ka apuka koke ia mai la no ia. Ina he $1.00 he kumukuai o kau mea i makemake ai i kalaia olelo ana mai he $1.75. I kau hoemiemi ana aku hiki ika $1.50 a i ole $1.25 loaa no koiala puka nui.
KASTOL.
O KE KASTOL ka inoa o kekahi AILA HOONAHA maikai loa i hoomakaukauia me ka maemae loa e kupono ai ke inu me ka pakui ole. Ua pau pono no na meteria o ke ola iloko o keia aila. He hiki loa i na keiki liilii ke @@o me ka bakalia ole, a he oi aku ko lakou makemake i keia laau ke loaa aku, no ka like me ka hone.
O ka lepo paa kekahi mea nana e hooulu mai i na mea inoino ai o ke koko. Ina e nele i ke koke maemae, aola loa e hiki i kekahi mea ke manaolana no ke ola loihi. Oia iho la no ka mea nui no ke ola kino. O ke KASTOL ke mea nana e hookaawale i na mea paakiki a pau o ka naau. I na e loaa kekahi lanakila i na paahana i hookumu mua ia iloko o ke kino, alaila, e ikeia auanei ka holomua e ke ola. Pela iho la e hoopihaia ai na mea i hoopoino ia e ka mai. He elua ano o na omole KASTOL e kuaiia nei, he omole 96 konela a he omole 50 keneta.
Hoomakaukauia e ka Hui wale no
HOBRON DRUG CO.,
King & Fort.
He lahui akamai loa keia i ke kolohe.
O Hon. P. Kamai ua hala.
Ua hala o Hon P. KAMAI ma keia ao i ka hora 8:30 o ke ahiahi Poaha Aperila 18th, 1901, ma kahi noho o kana kaikamahine Hiapo Mrs. L. M. KAILIULI ma Alanui Liliha.
Ua waiho iho oia mahope nei he mau keiki me na moopuna he 20.
Me ka ohana nui ka walohia wale.
Puali Koa Amerika.
UA MAKEMAKE KA PERESIDENA I 76,000 KOA KUMAU.
WAKINETONA, Aperila 23.--Ua hooholo ka Peresidena me ke Kakauolelo Root a hoonui ae a hiki i ka 76,000 koa kumau o ke Aupuni Amerika. I ka manawa kaua ua hiki ke hoonui hou ia ae keia huina a papakolu a oi aku e like me ka mea i makemake ia. Ke hoola@a pono ia nei keia ninau e Kenelala Miles me Root.
Na laua e hookaawale ka luina o na koa kau lio, koa hele wawae, a pela wale aku.
Aole i maopopo pono loa ka nui o na koa e kukulu ia ana ma Pilipine koe wale no ua maopopo loa e malama ia ana he puali nui malaila.
tneiT maieO @taoin shrdlu shrdlulu
Kenelala Akuinalo.
MANILA, Aperila 22.--Ua hele aku ke kahi mea kakau nupepa e makaikai ia Kenelala Akuinalo ma kona keena e hoopaahao ia nei iloko o ka hale alii. I ka komo ana aku o ka mea kakau e noho ana oia ma kekahi kihi e puhi ana hoi i kona kika, a e noho ana kana wahine me kona mau hoaloha ma kekahi aoao o ka lumi. Ua hoolako @a oia me na mea a pau e oluolu ai kona noho ana. Aohe mea a ka makemake i koe, o ka hookuu wale ia mai no paha e hele mao a maanei oia wale no ka mea i koe.
Ua malaia oia e Lukanela Konela John S. Mallory, Lukanela Gilbert a Young ame Mr. Fisher ke Kakauolelo a Kenelala MacArthur.
I kona ninau ana @a aku no na mea e pili ana i ke kaua ua pane mai la oia, "Eia au ke hoao nei e hoopau ia keia kaua." Ua ike au i ka nui o ka poho ame na koko i kahe wale mamuli o keia hana, a ke makemake nui nei au e ike i ka la e pau ai keia kaua. Ke manaolana pu nei no hoi au e hilinai mai ana na Amerika i ka oiaio o ka'u mau mea a pau e olelo nei ma ka'u leka i na Pilipino e hoomau nei ke keia kaua. Na olelo a pau o keia leka mai ko'u puuwai mai no ia a aole no ko'u makemake e hoomalimali i na Amerika. Ua ku iho au e noonoo a ua ike au o ka hana pono wale no ia i koe.
I kona ninau ana ia aku no kona mala ia ana ua pane mai oia: "Aole a'u mea e hoowahawaha ai. Ke malama ia nei au e like me ke alii a aole hoi e like me na pio o ke kahuakaua.
Hauoli ko laua noho ana me kana wahine, a o ka mea wale no i koe o ka hookuu ia mai e hele mao a maanei.