Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXXIX, Number 19, 10 May 1901 — Page 5

Page PDF (1.52 MB)

This text was transcribed by:  Inger Hojfeldt
This work is dedicated to:  Daughters of Hawaii

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ka Moku Kaua Maine.

Ke Hoaoia Nei e Hoolana Hou.

KE KUMU NUI O KE KAUA ME SEPANIA.-OIA NO KA POHOLO ANA O KEIA MOKUKAUA

            Mamua o ke kaua ana o Amerika me Sepania ua maopopo loa o kekahi kumu nui o kela kaua ana oia no ka poholo ana o ka Mokukaua Maine mamuli o na poka pahu a na Sepania. Ua holo aku keia moku no Manila mahope koke iho no o na kuee a kaua hoi ma Cuba. I ka ike ana o na Sepania i keia moku e komo aku ana ua manao koke iho la lakou e hele aku ana e kokua i na Filipino ano keia kumu ua hoomoe ia kekahi mau poka pahu ma kona wahi e komo aku ai. I ka hiki ana o keia moku mala mau wahi ua paku koke kela mau poka a puka o lalo o ka moku a na kela mea i hoopoholo i ka moku. Ua hoao na Sepania e olelo no keia moku no ka hewa no ka hele ana ma na wahi i hooomoe ia na poka pahu, oiai he mea maa no ia ka hoomoe ana la o keia mau poka pahu no ka paa ana aku i na moku o ka enemi.

            I ka lohe ana o ke Aupuni Amerika ua poholo keia moku, ua lilo keia i kumu no lakou e inaina loa ai no keia mau hana kolohe a Sepania a i ka manawa i kukaia kaua ia ai e lohe mau ia ana na Amerika e olelo ana, "Remember the Maine," oia hoi E hoomanao i ka moku kaua Maine.

            Mai ia manawa mai a hiki i keia la ka moe ana o keia moku kaua i ka opu o ka Moana, a ke hoao ia nei e kii hou e hoolana a hana hoi i keia moku. O Newton F. Chamberlain, o Kikako ka haole i holo aku i Manila no ka nana pono i ke kulana o ka moku a me ka hiki me ka hiki ole ke hoolana ia ae. Ma kana hoike i ke keena kaua o Amerika oia mau maikai no keia moku, aole i inoino kona mau mikini a me na lako kaua. Ua olelo ae oia e lana hou ana keia moku i keia makahiki ae a i ole iloko o kekahi mau mahina pokole mai keia wa aku. E hoao ana oia me kona mau hoa hana e hoopuni i keia moku me kekahi pa paa loa, alaila pauma ia ka wai a pau o loko o keia pa.

            I ka wa e maloo ai ka pili hou ia kela puka a paa a hooponopono ia na wahi inoino liilii i hiki ai ka moku ke lana me ke komo ole o ka wai. Alaila hookuu ia ka wai e komo mai iloko o keia pa. I ka wa e nui ae ai o ka wai e lana ana keia moku a hiki i ke kau ana iluna o ka ilikai. Hoihoi ia mai no Amerika e hooponopono hou ai kona mau mikini ame na @ a pau i poino.

            He 5500,000 ka waiwai io o na lako kaua i poholo pu aku me keia moku i ka opu o ka moana. He mea hou nui keia ka ike ana i kekahi moku i waiho i ka opu o ka moana no elua makahiki e lana hou ana e like me mamua.

           

Lunalilo Home.

KA HOME O NA MAKUA-HE KIA HOOMANAO POINA OLE.

            O Lunalilo Home kekahi o na kia hoomanao poina ole o ka Moi Lunalilo. He pokole wale no kona mau la o ka noho alii ana aka ua komo ke aloha no kona mau kanaka a ua hookaawale iho oia i wahi no lakou. Loihi ko Kalakaua ola ana, a loihi no hoi kona noho alii ana aka aole ana wahi mea i waiho iho no kona lahui. Aole oia i kukulu i kia hoomanao poina ole e like me ka Moi Lunalilo. No ka nui o kona Aloha i kona mau makaainana ua noi ae oia e kanu pu ia me lakou a aole me na alii.

            O Lunalilo Home, ka home ana i waiho iho ai no na makua o kona lahui, he home no lakou e hooluolu ai i na la hope o keia ola ana, kekahi o na home e poina ole i ka lahui Hawaii a me na haole i aloha i keia lahui.

            O Mrs. M.J. Forbes ka luna hoohana o keia home no na wa loihi i hala ae nei a i keia mau la ua waiho mai oia i ka hana a na Mrs. Weaver e lawe ana kona wahi.

            Ua noho Luna hoohana o Mrs. Forbes no kia wahi no umikumamalua makahiki a ua hoi ae oia no kona home ma ke alanui Punahou. Ua hoomaka o Mrs. Ellen Weaver e lawelawe i ka oihana mai ka la ekahi mai o Mei. Ua hui ae na malama waiwai o keia home a lawe aku e hoolauna iaia i na makua e noho nei malaila.

            Ua hoomakaia keia home mai na waihona mai o ka Moi Lunalilo i ka makahiki 1882 a ua like ia me 19 makahiki i hala ae nei. Hoomaka o Mrs. Forbes e lawelawe i ka hana i ka makahiki 1889, oia, hoi he 12 makahiki i hala ae nei. Ua akoakoa ae na elemakule e noho nei ma keia home i ka hora 4:30 o ka la 20 o Mei a malaila lakou i hui ai me W.O. Smith, a me Miss Mary Parker ma ka aoao o na malama waiwai; a me na Lunakanawai Walter F. Frear, A. Perry ame Galbriath. Ua haiolelo aku o W.O. Smith a ma kana haiolelo ua wehewehe pokole aku oia i ka hana maikai a Lunalilo. Ua make oia i ka makahiki 1874, he 27 makahiki i hala ae nei a i kona make ana ua waiho mai oia i kona mau waiwai a pau e kukulu ia i home no na elemakule o kona lahui. Ua nui loa kona minamina i ka haalele ana mai o Mrs. Forbes i keia home, oiai malalo o kana malama ana ua nana pono ia na elemakule a aole lakou i ae ia e nele ma na mea e oluolu ai keia ola ana.

            Ua ku ae o Walter F. Frear a mahalo aku no ka laki o na elemakule i ka loaa ana o Mrs. Ellen Weaver i makua no lakou, oiai he makuahine oia ua kamaaina a ua komo no hoi ke aloha no na Hawaii.

            Ku mai o Limaikaika a hoakaka mai i na elemakule me kana mau moolelo o ka wa i hala. Ua hai aku oia i ka wa a lakou e hele ana i ke kula me ke alii Lunalilo, a me Kalakaua. Ua hoike mai oia i ke akamai o ke alii Lunalilo a me ka maikai o kana mau hana mai kona mau la opio mai. Hookahi la i hakaka ai me Kalakaua a kui ia a hemo kekahi niho o Kalakaua. I ko Limaikaika hui ana me Kalakaua oiai o Kalakaua e kaapuni honua ana ua hoomanao mai oia no keia wahi paani ana.

            Ua haawi aku na kahu waiwai he leka hoomaikai ia Mrs. Forbes no kana mau hana maikai i hana ai no na poe o ka home.

 

Ka Hui Keaka.

            He nui na hui keaka e hele mai nei i Hawaii nei, a ua hoi aku kekahi o lakou me ka puu dala nui a ua hoi nele aku no hoi kekahi o lakou. He kakaikahi loa ka hele nui o na kanaka i keia

 

@ i ke dala no keia mau @ ka pule holookoa. Laki o Hawaii nei i ke ku ana i waena o ke ala o na moku e holo nei no Kina, Iapana me Australia. I ka wa e hele mai ai o na keaka nui no keia mau wahi ua hoike ia na keaka ma Honolulu nei.

 

Hugh Tevis me Kana Opio.

            Ma ka moku o ka Poalima i hala i ike ia aku ai o Hugh Tevis, ka Onamiliona o Kapalakiko me kana wahine nona ka o Miss Cornelia Baxter, mamua o ko laua male ana. Ua kaulana o Hugh Tevis no kona waiwai. Ua manao ia ua oia aku mamua o $5,000,000 kona waiwai io. Ua make nae kana wahine mua. Aole i hiki aku kona mau makahiki i ke kanaha.

            O Miss Cornelia Baxter, kekahi o na kaikamahine uʻi loa o Amerika. aole i piha ka umikumamawalu o kona mau makahiki, eia nae ua kaulana kona uʻi a puni ka honua. Ma Europa oia i hoonaauao ia ai i kona hoi ana mai ua hui oia me keia onamiliona. I ka ike mua loa ana no o keia onamiliona aia ua komo koke ke aloha iaia, a hooholo oia e hoolilo i ka hapaumi hope loa i loaa iaia no ka lilo ana o keia kaikamahine i wahine nana.

            Ua uhai aku oia maluna o na kaa ahi a me na wahi a pau ana i hele ai a hiki wale no i ka ae ana mai o keia kaikamahine e male laua.

            Ua nui ka olelo ia ua hoopalau mua no hoi keia kaikamahine a pela no hoi keia ona miliona aka ua uhai like laua i keia mau hoopalau mua i hiki ai ia laua ke male.

            Ke kukulu nei keia haole i kekahi kakela nui ma Kapalakiko nona a me kana wahine e noho ai. Ua hele aku laua ma ka laua huakai kaapuni a i ko laua hoi ana mai ua makaukau ko laua home hou. E noho ana no laua ma kona home mua a hiki i ka makaukau ana o keia home o laua.

 

Pau ka Papa Ola.

O KAUKA CHAS. B. COOPER WALE NO KOE.

            Mahalo o na kauoha a na Lunamakaainana o ka aoao Home Rula ua hoopau ia ae na lala o ka Papa Ola a koe wale no o kauka Chas. B. Cooper. Oia hookahi ka mea a na Home Rula i ae e noho ma ia wahi. Ke kali aku nei oia o ka hookohu ia mai o kona mau hoa e ke Kiaaina.

            I kona ninau ana i akau pehea la na hana malalo o ka Papa Ola ua olelo mai oia ke nee nei no na hana imua, oiai o na lala wale no kai hoopau ia a eia no ke mau nei na poe nana e lawelawe i ka hana.

            I kona ninau ana ia aku i ka kupono a me ke kupono ole o na poe e lawelawe nei i ka oihana malalo ona ua olelo mai oia, aohe hiki ke olelo ia aole i hana pono ia ka hana oiai ke hana pono nei keia poe a pau loa i ka lakou mau hana. Ua manao oia i ka wa e hookohu ia ai o na lala hou e noi aku ana oia e hoomau ia no keia poe e lawelawe nei i ka hana ma ko lakou mau wahi, oiai aohe i loaa ka hewa ma ka lakou lawelawe ana i ka hana.

            I kona ninau ana ia aku i na oia e ae e lilo i Peresidena no ka Papa Ola ua hoole loa mai oia. Olelo mai oia aole ona makemake e pau wale kona manawa ma keia hana. He nui loa kana hana i oi ae na pomaikai mamua o keia. Ua manao oia e koho ia i mea hiki ke hoolilo i kona manawa a pau loa ma ia hana wale no.

 

Kiaaaina William J. Bryan.

KA HOA HOLO PERESIDENA O McKINLEY.

            Ua maopopo ia oukou e na makamaka heluhelu o William J. Bryan oia no ka holo Peresidena o McKinley i ke kau koho balota i hala. Ua olelo ia oia kekahi o na loio kaulana loa o Amerika a he elua ona kau i hoao ai e holo Peresidena me McKinley a he elua no hoi kona haule ana. He Demokarata oia, a o kana mau haiolelo kekahi o na haiolelo kaulana loa no ka naauao.

            Oiai ua ike oia i kona haule mau ua hooholo oia e hoopau i kona holo Peresidena ana, a ma kekahi mau lono i loaa mai e holo Kiaaina ana oia no Nebraska, kona Panalaau. Ua maopopo loa he punahele oia i na kanaka o keia Panalaau a ina oia e holo io ana no ka noho Kiaaina e puka ana oia. Mai laila aku makemake oia e holo Senatoa a komo iloko o ka Hale Kaukanawai o Amerika.

            He kakau nupepa kana hana i keia manawa me ka lawelawe pu ana i ka oihana loio. Ua haawi ia mai oia he puu dala nui e hui aku me kekahi hui loio kaulana aka ua hoole aku oia. Makemake oia e kakau a hai aku i kona mau manao i ka lehulehu.

 

            Mrs. Renton ka wahine a ka Lunanui o ka mihiko o Ewa, a me kana keiki George, e holo ana no Amerika no ka hooluolu ana i ka ano nawaliwali o ka laua keiki.

 

hemo mai ai na kanaka nunui o ka aina. Ua Paani pu aku oia me na keiki, paikau pu me lakou a i ka ai ana ua inu ae lakou no ke oia o na haumana kahiko o ke kula i hala aku ma kela ao ame na haumana kahiko e ola nei. Mawaena o keia mau haumana kahiko e ola nei, he hookahi makapo. O keia maka po a na ka Emepera oia e malamai nei. Oiai he kanaka akamai oia i ka haku moolelo, ua haawi ia i kakauolelo nana a o kana hana wale no o ka haku i na moolelo a na keia kakauolelo e kakau iho iluna o ka pepa.

            Ua inu ia ae ke ola o ka haumana kahiko loa a me ke ola o ka haumana opiopio loa ua ikeia o ke keiki-alii kahi mea uuku loa iloko o keia kula kaulana. Ua ninau kolohe aku oia i kana wahi keiki. "Heaha kau hana ia nei me keia mau elemakule?"

            I ka pau ana o keia mau nanea ana me na keiki ua hoi mai oia a i ka hora umikumamalua oia po ua hele aku oia e makaikai i kona mau moku kaua. I kona kokoke ana mai, e ku aku ana ke koa kiai me ka makaukau. Ua hookipa ia mai oia me ka maikai a lawe ia aku e makaikai i ka moku. Ua ike aku oia i na koa e moe ana iluna o ko lakou mau ahamaka me ka a no o ke kukui uila ma kahi kokoke i ko lakou maka. Hoala aku oia i kekahi wahi koa a i kona ala ana ae nana maila oia a ike mai la i ka Emepera. "Pehea like no ka maikai o kou moe ana iluna o kena ahamaka me ka hiamoe ana iluna o kou pela ma ka home?" wahi a ka Emepera i ninau aku ai.

            "Ae, e ka Emepera, a ua oi ae no paha ka maikai o ko'u moe ana maluna o keia ahamaka mamua o ka moe ana maluna o ko'u pela i ka hale," wahi a ke koa opio.

            A ka nana pono ana o ka Emepera ua ike oia u a makaukau na mea a pau no ke kaua i ka wa e puka ai o kona leo. Hoi aku oia me ka hauoli.

            He Emepera puni kau lio keia a ua olelo ia oia kekahi kanaka hiehie loa maluna o ka lio. Aole ona maka'u o lawe ia kona ola e like me na alii o kekahi mau aupuni okoa, aka, ua hele oia mao a maanei, hui pu me kona mau kanaka, lealea pu, me ka noonoo ole ae no ia mea.

 

Ka Mahina Pua o Mei.

            O ka mahina o Mei e hiki mai ana oia ka mahina i olelo ia ka mahina kau pua, a iloko o Mei e ikeia ai ka piha o na lalalaau i na pua like ole o ke kula. Ma na aina e he mahina hoowehiwehi pu ia, a e ike ia no na ano pua like ole, a he mea maa mau ia i ko laila poe i na makahiki a pau iloko o Mei, a ia wa e ike ia ai na hoowehiwehi pua o kela ame keia ma na home, na pa, na kaa, na he kupapau ame na wahi e ae i hookaawale ia no ia hana hooulumhiehie, a oia ka mea i olelo ia ai, aia he aloha iloko o na pua.

            A Oiai he mahina pua o Mei e hiki mai ana, nolaila, o ka wa ekahi ae nei o ua mahine pua la, he la hoowehiwehi pu a hauoli ia no na kula ma Honolulu. E malama ia ana keia hana ma Kamaki Kuea, a e ka'i huaka'i ana na haumana kula me na kumu me na pua ma na lima ma na alanui malalo o ke alakai ana a ka puali puhi ohe aupuni. Ua hookaawale ia ke kula nana e hoolei i na pua maluna o kekahi pou i hookaawale ia no ia hana ma kahi i hoike ia ae nei. E malama ia ana he mau haiolelo hoolana a me na lealea pili i ke ano o na pua o ke kula. Ua manaoia he la hoomaha ana ia o na hana ma Honolulu. He hua keia e hoohoihoi ana i na poe opio huli naauao, no ka mea, mailoko mai o na pua e loaa ai he mau hoonaauao ana, aole wale oia aka, he kumu alakai kupono no na opio, oia hoi, ua like no na opio me na pua mai ka wa i hanau mai ai mai ka opu mai o ka makuahine a hiki i ke kanaka makua ana. Iloko o na pua like ole he nui a lehulehu wale ke ano a me ko lakou mau mea io a manao paha. E malama mua ia aku ana keia hana i na makahiki a pau e na kula o Honolulu. Pehea hoi ko Hila nei mau kula? Aole anei he hiki i na kumukula ke hana i kahi hana o keia ano no ka hoohauoli ana i na opio hele kula, mamua o ka hele ana i Puna me ke kaa-ahi? Manao makou he hiki no ke hana ia:-Mai ka Nupepa Elele Hawaii.

 

MAMUA aku a mahope mai nei o ka la koho balota ua lokahi na Hawaii mai o a o ma na hana pili kalaiaina. Aka hoi, ma na hana imi waiwai he nui ka hoopalaleha a he makemake oia no paha e imi e ola ai ka hune o ka nohona o keia mua aku. I ka hoomaopopo aku eia lakou ke kakali aku nei o ka hookuu ia mai ma na hana aupuni e na poe a lakou i koho ai, aka, he mau kuko make nae ia. O ka makou wale na e limalau ma na hana e hoowaiwai mai ana ia oe a ia kakou a pau, e like me na hana huli waiwai a kalepa paha e hoala ia mai nei e na Hawaii ma na kua aku nei o Hila, a oia ano poe na Hawaii aloha oiaio maoli i ka aina a i ka lahui, aole o na poe nana i ko lakou mau pono wale no ma na hana pili kalalaina a i ka wa e huli ae ai a nana

 

@one Inesa Ka. Ua pii mai ke Duke i keia wa ma ke kulana o kona makuakane i ka 1892, a oia ka ewalu  e paa nei i kela mau inoa hoohanohano. He kulana aliikoa kona iloko o ka Pualikoa Kiai Kina Ponoi, a he hoahanau ponoi hoi no ke Duke o Maraboro, i mare i ke kaikamahine a ka Ona Miliona Zimamena o Amerika. 

 

E HELUHELU I KEIA.

            Me ka nui o ka hauoli no na pomaikai i loaa mai ia'u mai ka laau mai a Chamberlain, no ka Kolela, eha o ka opu, ame ka hi, wahi a kekahi kanaka kuai laau o Hartford, Conn., i kapaia o A.W. Sawtelle" Oiai au e ku ana iloko o ko'u hale kuai i kekahi la, a e kau ana hoi keia laau mamua o ko'u alo ua komo mai la kekahi wahine a i kona ike ana i keia laau ua olelo koke mai la oia o keia laau nana i hoola oia a i na aole keia laau make oia i kona wa e noho ana ma kona home kuaaina. Aole oia wa aka i kela mau la aku nei ua komo mai kekahi kanaka a hina ma ka papahele o ko'u hale kuai. I ko'u ninau pono ana ua hai mai la oia ua loaa oia i kekahi eha ikaika loa ma kona opu. Ua haawi koke au i kela laau a i loko o Umikumamalima minute ua hiki iaia ke hoi a ua olelo mai oia ua pau loa keia eha. Na keia mau mea i hoike mai ia'u i ka maikai o keia laau a nolaila ke ha'i aku nei au ia oukou. Loaa keia laau ma ka hale kuai laau o Benson Smith & Co., ko makou agena no ka Teretori o Hawaii.

 

Kamehameha-Maile Ilima.

            Ma ka Poaono o ka pule i hala aku i hookuku kinipopo ai ka hui Kamehameha me kahui Maile Ilima ma ke kahua kinipopo o na keiki o Kamehameha. Ua nui no na kanaka i hele ae e ike i ka ike kinipipi o na hui. I ko lakou wa no e hoomaamaa wale ana no ua ike ia kau la ka ike maoli o na keiki o ke kula ame ka hemo mau o o ka po-po a na keiki o ka hui Maile Ilima. O ka hora ekolu ka manawa i olelo ia no ka hoomaka ana o na hana aka aole i makaukau koke ka hui maile Ilima. Ua kali ia no ko lakou nou kinipopo a hala loa ka manawa i olelo ia ai a no kona hiki koke ole mai ua hoomaka ia na hana. Oiai no e paani ia ana ke komo mua ana ua hiki mai la ua wahi nou popo nei o ka hui maile.

            Mai kinohi a hiki wale no i ka pau ana o ka eiwa o na komo ana aole i loaa ia Maile Ilima hookahi wahi puni. Ua hoao lakou ma na ano a pau e loaa aka aole i lawa ko lakou wahi ike no ka hooko ana aku ia mea. I ke komo hope loa ana ua manao loa na poe e nana ana e loaa ana ia lakou he hookahi puni aka aole i loaa. Hoike ae na keiki o ke kula i ko lakou ikaika maoli i ka uhau  ana i ka popo. Ua pa mau ka popo a ka nou popo o ka Maile Ilima i na wa a pau. He nawaliwali loa no hoi kana nou ana a kupono ole i nou popo no kekahi hui i manao e hookuku me na hui kinipopo nui.

            Ua paani na Maile Ilima he eiwa komo ana a he ewalu no a na Kamehameha eia nae he 24 puni a na Kamehameha a he 0 ko huakaka ko na Maile Ilima. Ua hoi mai  lakou me ka manao kaumaha oiai aole i loaa ka lanakila i manao ia. Ke uhai aku nei no na opio o ke kula Kamehameha mahope o ko lakou mau kaikuaana ma ka ike kinipopo. Ma ka nana ana i na hui kinipopo e paani mai nei o ka hui  o na Kamehameha a me ka hui o Punahou na hui ike loa i ke kinipopo. E hookuu ana keia mau hui hookahipule mai ka la apopo aku ma ke kahua kinipopo o na Kamehameha.

            He ehiki hui kinipopo e hookuku ana i keia kau. Ua make iho nei keia hana no kekahi manawa loihi aka ke hoomaka hou mai nei. Kekahi keia o na paani maikai loa. Ua hookaawale ia kahi o kela ame keia mea e paani ana a ua hiki ia oe ke ike i kona ike ame kona ike ole i ka paani ana. Aole pela ka paani ana o kekahi mau paani. He huikau aku a huikau mai maopopo ole owai la ka mea ike a owai la ka mea ike ole.

 

Enemi o na Alii.

KE NANA PONO NEI O AMERIKA IA LAKOU.

            Ua haawi ae o Kakauolelo Hay i ke kauoha mai ka Peresidena mai e nana pono loa ia na kanaka a pau ma Ameria i lohe ia ko lakou makemake e lawe i ke ola o na alii o na aupuni nui o Europa.

            Aia ma Amerika he nui na kanaka i mahuka mai na aina nui mai o Europa a noho lakou ma Amerika me kela manao huhu no nae no keia poe alii. Makemake mau lakou e hoi hou aku ma kela mau aina a lawe i ke ola o kela poe a lakou i enemi ai. O kela ano kanaka ka mea i kauoha ia aku na makai kiu a pau o Amerika e nana pono a ina e lohe ia lakou e olelo ana no ka hoi ana aku e hana i keia hana kalaima e hoopaa koke ia ma na hale paahao a e haawi ia aku hoi ka lohe i kela mea i makemake nui ia e pepehi.

 

E Malama i kou Ili

KE ANO O KAMALAMA, HOOMAEMAE ME KA HOOUI ANA I KA ILI

A ME KA HELEHELENA.

            No ka malama, hoomaemae a me ka hooui ana i na ili, i ole ai e loaa i ka huehue, ili pohaka, ili akaakaa wale, kolekole, lena, hou nui, ili nakakaka, ili lahilahi, a i na ano kinaunau lehulehu wale o ka ili, aole loa kekahi kopa ili a helehelena paha e hiki ke hoohalikeia me ke KOPA KUTICURA, no ka mea, aohe kopa e ae e hiki ai ke imi aku a loaa na kumu penei: ka paaki@ @pehupehu a hoopaaia paha o na pukapuka o ka ili.

 

E Malama i kou Lauoho

KE ANO O KE PALE ANA I KA LAUOHO HELELEI. NA EHAEHA O

KA ILI POO ME KE KEPIA.

            E holoi pono i ke poo me ka lauoho me ka wai KOPA KUTICURA pumehana, holoi i ke kopa me ka wai pumehana, hoomaloo maikai, alaila, hamo malie me ke KUTICURA, ka laau hamo maemae loa, ke komi @ la a komo iloko o ka ili o ke poo. O keia wahi laau hoonui lilo ole, iloko o kona ano ole, he oi aku o ka maikai no ka hoomaemae ana i ka ili o ke poo, a e pau ana ka ekaeka o ka lauoho me ka ili, a me ke kepia, e oluolu ana na aai eha, ka wewela, a e hooikaika ana i na kumu lauoho, e hoolawa ana i naa me na mea kupono e ulu ai, a e ulu auanei ka lauoho maluna o ka ili maemae, a ola maikai no hoi, ma kahi i nele ai i na laau e ae a pau.

 

E Malama i kou Lima

KE ANO O KA HANA ANA I NA LIMA A PALUPALU ME KE AIAI I KA

PO HOOKAHI.

            E holoi a lumai i na lima i ka wa e makaukau ai e moe, iloko o ka huahua KOPA KUTICURA manoanoa hoi i hoopumehanaia. Hoomaloo pono a hamo puni me ke KUTICURA HAMO, ka laau hoola ili oi loa, a o ka oi aku no hoi o ka laau hamo maemae loa. E komo i mikilima alualu i ka po, me ka nana nae i mau pukapuka ma na manamana. No na llima ula, kalakala, a mokumoku, maloo, nakakaka, maneo, owelaweia o na poholima, maiao kekee, me na manamana huʻi, o kela lapaau ana no hookahi po wale no ka mea kupanaha loa, a he mea hoopomaikai no hoi i ka poe a pau i eha, mokumoku, kalakala a lahilahi paha o na lima.

 

Na Laau Cuticura

            No ka Hoola ana i na Kinaunau a pau, maloko a mawaho o ka Ili. He KOPA KUTICURA no ka hoomaemae ana i ka Ili pau ka piel me ka papaa o ke poo, a i palupalu hoi ka ili uhi: KUTICURA HAMO,  i pau koke ai ko wewea, ka pehu, me ka aai, i ola koke hoi @ a eha: ame ke KUTICURA INU, i mea e hoomalielie a e hoomaemaeia ai o ke koko. Ho kahi no PAA LAAU ua lawe no ka lapaau ana no @ eha i@ o loa, k@ palahe a me na p@apu e@e o ka ili, ke poo a me ke ino a ke koko, pela hoi ka lau@he hele@, i ola ole i na laau e. He kuaiia @ na wahi a pau o keia poai honua. Aust Depot: R. Towns & Co. Sydney, N.S.W. So. African, Depot: L@NN @ LTD., Cape Town. He io a wale no ua hoakaka no ka hooia ana i ka ili, ke poo, a me ka lauoho."

            O "POTTER DRUG AND CHEW CORP", Na Ona,- no Bosetona, U.S.A.

 

BAIKIKALA HOU

$25.00 a i ke $75.00

E KUAIIA NEI MA KA UKU LIILII. $10.00 I KINOHI, A HE $2.50 I KELA

PULE KEIA PULE.

Pearson & Potter Co. Ltd.

Alanui Papu Telefone 317

 

            Ua ike ia ka nui loa o ka poe e makemake aku nei e pepehi a e lawe hoi i ke ola o na alii o Europa. He olelo kaulana ia na na alii ua oi aku ka pakele o ke ola o ka poe haahaa mamua o ko lakou mau ola. Aole i maopopo a ku ana i ka poka a ka enemi.

            He hana maikai loa keia na Amerika ke kokua ana e hoopakele i ke ola o na alii a pau o Europa. Aole ma Europa wale i ike ia ai keia mau hana aka ma Amerika no kekahi. Ua nui na Peresidena elike me Linekona i ki ia ai i ka pu a make.

 

Ke Awa Hoolulu o na Moku.

KE HOOLALA NEI KA ELI ANA A

HOHONU KE AWA O PEARL

HARBOR.

            Ma na Nupepa haole i ikeia iho ai ke hoolala ia nei ka eli ana a hohonu kupono ke waha o ke awa o Pearl Harbor He wahi uuku wale no ka mea nana i papa mai na moku nunui mai ke komo ana aku iloko o keia kai kuono.

            Ua olelo ae na koa i hele mai ai e ana i keia wahi o keia ke awa hoolulu helu ekahi loa no na moku kaua, oiai he wahi uuku loa ko lakou wahi e komomai ai a he akea aku o loko. Ua ana lakou i keia wahi a ua ike ia he hookahi mile wale no ka loihi o kahi papau no ka eli hou ana i keia wahi ua hookaawale ia ae he $100,000 e ke Aupuni Amerika.

            Ua makemake nui ia keia wahi i awa hoolulu no na moku kaua o Amerika. I ka wa e kaua ai o Amerika me na Aupuni ua loaa kona wahi e hoi mai ai a hoopiha i kona mau moku kaua i ka lanahu, na mea ai me ka wai, me ka hiki ole i na enemi ke komo mai e hoopoino ia lakou.

            Ua hoolaha ae o Konela W.H. Huer e lawe mai na poe a pau loa e makemake nei e hana i keia hana i ka lakou mau hoolilo no ka eli ana i keia wahi a o ka mea uuku loa o na hoolilo iaia e haawi ia ai ka hana ana.

            Ua makemake ia e eli i 30 kapuai ka hohonu o keia wahi papau he 1,900 kapuai ka loihi a e hana ia a akea kupono no ke komo ana o na moku apau. He one paakiki me ke akoakoa wale no ka hapanui o keia wahi, a ua manao ia aole no e nui loa ana ka hana i ka eli ana. He 10 a oi iki ka hohonu o keia wahi i keia manawa a he 20 wale no kapuai e eli hou iho ai.

            Ua manao na poe ike kaua he wahi kupono keia no na moku kaua oiai he hohonu o loko aku. Ua olelo ae kekahi o lakou ua hiki i na moku kaua a pau loa o Amerika ke komo a noho iloko o keia wahi a koe no he lumi no kekahi mau moku hou aku. E kukulu ia aku ana i mau papu no ka hoopakele ana i na moku ma keia mua koke iho.

 

Ke Aloha o ka Makuahine.

UAHI AKU OIA MAHOPE O KANA

MAU KEIKI I LAWE IA AKU.

            DENVER, Aperila 23.-Ma keia kulanalakauhale i ike ia ai kekahi makuahine e alualu ana i kana mau keiki i laweia aku e kane kane me ka manao oia ka mea e pau@ ai o ko laua mau kuee. O Mrs. Mary Fipps kona inoa a he wahine i ike nui ia ma keia kulanakauhale mawaena o na poe hanohano. I kekahi manawa i hala ua ulu ae na hoopaapaa mawaena o keia wahine me kana kane ua olelo aku oia i kana kane e haalele ana oia i ko laua noho ohana ana a e hele aku ana oia me ka laua mau keiki. Ua hele koke aku oia e huli i wahi nona me kana mau keiki e noho ai a hiki i ke ku ana mai o ka kaa-ahi a kau aku lakou a hoi aku no kahi noho o kona mau makua. Ikona hele ana aku ua kauoha ko ke kana kane e hana koke ia kona kaa. I ka paa ana o keia kaa ua kau aku oia me keia mau keiki a lawe aku no kekahi wahi mamao. I ka hoi ana mai o keia wahine ike oia ua lawe ia aku kana lei aloha ua hoomaka koke oia e kau maluna o kekahi lio e ku kokoke ana a uhai aku mahope o kana kane me na keiki a laua. Holo aku oia me ka nana ole i ke ano o kana holo ana.

            Ua like oia me ka pupule a ua nana aku na kanaka i keia wahine e holo pupule nei i ke alanui me kona papale ua kapakahi i kekahi aoao kona lole ua hala loa iluna aka aole oia i nana mai ia lakou. He hookahi wale no mea nui imua o kona maka oia no kana mau keiki a kana kane aloha ole i lawe aku ai me kona ike ole. Uhai aku oia no kekahi mau mile loihi aka ua loihi loa ko lakou hele ana aku mamua o ko ia nei hoomaka ana a aole oia wale aka he lio holo ko lakou i hele aku ai a maloeloe e ko ia nei lio. I keia wa oia i ike aku ai i kana kane me na keiki e hele ana mamua aku oia nei. I kona hoao ana aku e holo ua ike iho la oia nei i ka hiki ole o kona lio ke holo hou aku. Ua hoao aku oia e kahea aka aole lakou i lohe mai i ko ia nei leo. Ua hoao oia ma na ano a pau e loaa aka ua hiki ole nolaila ua hoi aku oia a hai aku i ka makai Nui a ua hoouna ia na makai e huli aku iaia me ka laua mau keiki. Ua nui loa kona uwe no ka lawe ia o kana mau keiki aloha. Ua olelo ae oia i na no i hele ke kane oia wale no aole loa oia e uhai aku mahope ona aka no kona lawe ana aku i kana mau lei aloha oia kona mea i alualu aku ai. Ke huli nei na makai i keia kane ana me na keiki a aole i lohe ia mai ka loaa me ka loaa ole. Ua hoike ae keia wahine i kona aloha i kana mau keiki e like no me ke aloha o na makua a pau loa.

 

            Dr. Tanner, ka Aliiki kaulana, ua make.

            Ua ili ka moku-ahi Comox mawaho aku o Vanakuwa.

            Ua lohe wale ia ua ale ae o Korea i kekahi huina kala nui mai Palani mai.

            Ke kakau nei o Kauna Tolstor i kekahi moolelo hou. Oia kekahi o na Haku moolelo kaulana o ke ao nei.

            Olelo ae o Kimo Boyd me W.H. Wright aole laua e hoololi ana i na poe hana malalo o laua a hiki i ke apono ana o na Senatoa i ko laua mau inoa. Mahope aku oia manawa e hoopii ae ana laua i na poe makaukau ma kahi nui o ka hana me ka uku.

            Ua loaa aku kekahi kaa ukana me 23 omole okolehao o ka makai Kepani Tanaka. I ka wa i ike mai ai o ke kalaiwa i ka makai ua haalele oia i keia kaa a holo a nalowale. Ua haalele iho oia i ke kaa ma ke alanui e hele ala i Waialae.

 

            OLELO HOOLAHA:-O na kanaka malalo iho, no lakou na wahi noho i kakau ia me ko lakou mau inoa, ua komo aku lakou iloko o ka nohoʻna hui ma ka Hale Kuai i na mea pili i ka oihana Kalepa ma Hilo, Mokupuni ame Teretori o Hawaii, malalo o ka inoa o ka Hui o Hop Warn.

            C. Sing Chee o Honolulu, Oahu. Teretori o Hawaii, C.A. Holt, o Kapalakiko Kaleponi, Amerika.

            Chang Chong, o Hilo, Hawaii.

            Chang Yuk, o Hilo, Hawaii.

            See Yew, o Hilo Hawaii.

            Tong On, o Hilo, Hawaii.

            Mon Dow, o Hilo, Hawaii.

            Hay Chee, o Hilo, Hawaii.

            Hing Yew, o Hilo, Hawaii.

            Wong Yee, o Hilo, Hawaii.

            @ Hilo, Hawaii, Maraki 25, 1901.

2-times.